장음표시 사용
71쪽
inter se ista cohaerent, Aristotelem plenum impietatum esse,& quod postea subluxisti, de in prinia libri tui parte posuisti, plenum rerum inutialium,quaeque uitae humanς nullum fructum adserunt,cumque breuiter sententiis summis in copendium cotractis,explicandum esse: & Aristo telis doctrinam sequi, Aristotelicae laudis cosuetudinem imitari, Aristotelicum textum assidue cx scholae praescripto doceretQuid enim aliud cultae exceptionc Aristotelis explicatio esse potest, quam quod ex tuorum dictatis 5c auditorum sermone percrebruit,mera Aristotelis irrisio, cotu melia, suggillatio ὶ ut uere factum tuum expe-deti multo satius fuerit aperto marte quod prius feceras) Aristotelem oppressum in extremas so litudines relegasse, quam ad tantum opprobriu, insectationem dc infamia retinuisse. Itaq; quod ante tibi faciendum contendeba Rame, ut ante quam hunc postremum librum euulgares, superius illud tuum de Aristotele iudicium damnares,aut corrigeres diligentius,animaduersis quae iam a te dicta protulimus,muto:tibi nulla recantatione opus esse confirmo: alia solum persona tibi ad fauendum circumposita, eunde qui prius, ipsa deprehendo.Quod capta Troia rebus de speratis,Androgeo cum sociis circunuento Coroebum secisse Virgilius ait, te per hosce annos nimia bonorum patientia stultitiae tuae aliquo successu imitatum uideo. O -
72쪽
is Osocij,qua prima inquit fortuna salutisi, Monstrat iter,quaq; ostedit se dextra, sequamur: i, Mutemus clypeos,Danaumq; insignia nobis., Aptcmus,dolus an uirtus quis in hoste rcquirat ., Arma dabiit ipsi. - Huc tu siccutus nostris armis assimulatis ad nos fallendos indutus, nobis hoc pernicioso libello exitium machinaris,uenenum gemmco poculo melle oblito propinas. Non aliter pueris absynthia tetra' No mcdetcs,sed uenefici, ut Lucretii carmeate
citatum uerbo mutato in te retorqueam, Cum dare conantur prius oras pocula circum' Contingunt mellis dulci flauoquc liquore, ' Vt puerorum aetas improuida ludificetur. Atq; ut singulas Aristotclis ut uis impietates or.
dino percurramus,quo iudicio aut ratione adductus philosophiae doctrinam ex euangelio qua ex philosophoru principe Aristotcle discere pueros maluistiὶ nempe m Aristotelica cit euangelio pugnare ex diamctro existimares.In quo quam magno in errore uersere,ut paucis intelligas, cflicta. Quae de uita & moribus a philosophis tradutur,& de Christiana iustitia cuangelio continentur, ut non cadem dicenda,ita nullo modo pugnatia iudicanda sunt.Philosophia hominem natura ad peccatum propensum animaduertes, peccati tamen originem ignoras, lat operam ut quasi puerum aut a gru non satis firma uestigia imprimentem, manu porrecta lapsante erigat, & ad firma I iu
73쪽
ambulationem assuefaciat:ssic hominis intemperantia assidua uirtutis exrcitatione ad perfectum habitum,quantum humana natura fert, perducat. Ea ratione communi etiam his officia dici te, qui deum non cognouerunt,ut diuus Paulus M testatur,quomodo domi in familia, foris in reip. - administratione, publice & priuatim cu omni ,, bus hominibus honeste uiuedum, de in omnibusis officiis aestionibusque uitae uersandum sit: ita nos admonet &docet,ita libidines nostas & cupidi tates frenat,ut natura duce etiam citra euangclij cognitionem iusti,temperantes,sortes dici queamus.Quae bene uiuendi praecepta ex natura ut cibi somniq; capiendi necessitatem, tantum abest ut improbet,damnet,aut secum pugnare euangeliu arguat, ut ore suo clementissimus seruator noster Christus,sanctique eius apostoli grauissimisia testimoniis no semel coprobarint.Quoties enimis tum ab ipso Christo euangelij regnum non esse ., huius mundi,se non uenisse in mudum ut legemia soluat sed perficiat, reddenda Caesari quae suntia Caesaris:tum ab illis,regibus magistratibusq; etiaia malis,quod ex dei ordinatione gladium portent, is obediendum esse monemur λ Quibus quid aliud significatur,quam,quia a philosophis cie uita δίmoribus, de ossiciis actionibusque uitae tradita sunt,eatenus a deo probari, dum aliam beatitudinem illa humana potiore ex cuangelio nobis spe randam intelligamus Philosophiae doctrina quar
74쪽
st,quae secundum naturam nos bene uiuered Ceat,uides: quae autem euangelij sit,quς tanquam fastigium pnilosophoru selicitati imponat, quantum olim legendis sacris scriptoribus horis subsecivis cognoscere potui,dicam.Qui sit fons perennis peccati,& in nominibus tanqua perpetuus fomes,nepe primi parentis peccatu originis,quae dei uoluntas,cui obsistendu no sit,ut illum timererat ab eo salutem sperare,illi fidere, proximum diligere,peccatorum remissione & aetcrnam salutem per es sionem pretiosi Christi sanguinis spiritu sancto nostra corda illustrante consequi debeamus,euangelij doctrina philosophiae suam
dignitatem non detrahente certiores csscimur. Quae omnia ut pueri per probatu aliquem theologum doceantur, tantum abest ut improbem, ut talem magno stipendio conductum meas ut ces obeuntem in meo gymnasio habeam , qui diebus festis & pueros & prςceptores religionem& Christianam pietatem publice doceat. Vcrum ut eo more,quem tu introducis,id faciat,ut eua-gclio docendo Aristotelis philosophiam cxcludat,ut ita pietatem in deum & religionem commendet,ut de ossiciis disciplinisque ad usum uitae colendum necessariis, nullum uerbum fieri permittat,nullo certe modo tulerim.Talem ego theologum Rame, quales Christus suos apostolos,seque ipsum nobis exhibuit ad aeternam salutem ita uocantem,ut de uita,moribus officii
75쪽
silentium non indicat,magno comparatum ci
piam: qui autem, qua ratione uis,ad usus omnes humanae uitae pueros meae fidei creditos inutiles reddat, tecum statim longu ualere iusserim. Qua enim alia rationc superioribus annis sceleratos catabaptistas rcliquosque fanaticos in Germa nia tumultuantes rusticos ad rerum publicarum
subuersionem grassatos esse putasὶ Quod si quia euangelij doctrina ex Aristotelis philosophia nocognoscatur,eu idcirco exilio multandu censes, quem egraecis latinisque auctoribus, quibus in scholis ad humanitatem & uirtutem yuerorum ingenia excolamus, retinendum censebisὶ Quis est omnino eoru quos in scholis interpretamur, qui de Christiana iustitia uerbum ullum secerit,
qui Christum cognouerit,aut non etiam ore ne
sario impugnauerit)E graecis ne Platonem ades bebis3 At dum ille theologu uerius quam philosophum agit, quot in eo deliria &tanquam aegrorum semnia deprehendes)Theophrastum Zat is a suo praeceptore Aristotele vix latum umgue discessit, & ita ad cius imitatione omnia sua edidit, ut nisi quod fortunae, ut ait Cicero,paulo plus quam Aristoteles tribuit,pro ipso. Aristo
telo accipiendus uideatur.Quem cum saepius appelles,laudes,mirere S legendum proponas,mirum uideri possit,cur Aristotelem,cui ille omnia debet,quem ubique sicquitur,odisse,insectari &uituperare possis. Quos igitur,poetasne, Hom
76쪽
rum & Virgiliumὶ at hi tantum abest ut de religione uere locuti sint,ut cum deorum uirtutes Jc bona ad homines transferre debucrint, hominu flagitia,stupra,adulteria, iras & odia ad deos nefarie transtulerint.Iouem enim dcorum summu, qui templa caeli summo sonitu concutit,ut ait comicus,ad explendam scedam libidinem, ita nobis in uarias pecudum aliarumq; rerum formas
convcrsum gcformarut,ut nemo sanus suum agasonem aut mullionem tanta turpitudine in
quinatum & infamem in suis aedibus horam una serre possit. Lucretiumne ut inquis) quod totus physicus sit,adiunges)pus & uenenu gutture patenti uomere Lucretio nominato mihi uideris. Sacrilegumlic hominem omnem diuinam prouidentiam e rebus humanis tolletem,& religioncm deorumque metum in summis malis numerantem, mundos infinitos ex inscctilibus corpusculis fortuito concursu in uacuo infinito cohaerentibus constituentem, S ex iis te animas mortales fabricantem, pueris legendu proponesὶ Pudet me inisseriae Sc caecitatis tuae Rame,qui omnium religionum iuratum hoste, indoctae & u
sanae philosophiae Epicureae patronum longe omnium furiosissimum amentissimumque pueris
legendum esse cxistimes. Demosthenem fortasse & Ciceronem duo eloquentiae lumina retine-bis3 At illi tantum abest ut quicquam quod ad nostram religione attineat locuti sint,ut cum unu
77쪽
sibi fine suis auditoribus persuadere proposuis.
sensifrequenter imPia protulisse conuincaturmietiam Cicero cum sinistro quodam genio in Philonem academicae sectae quae ad omnem impietatem senestram aperit, renouatorem incidisset, suos libros philosophicos nefariis opinionibus refcrscrit. cianum, SuetoniU,Plinium,aut e me dicis Galcnu proponesὶ at illi tam nefaria & im pia in Christianos, ipsum nostru caput Christu, contraque animoru immortalitate de alia Chri stianorum placita ore sacrilego elatrariit,ut nisi ab eo qui & insigniter doctus,& uere costanterq; Christianus sit,explicandi suscipiatur, in scholas admittedos non cxistime. Cu igitur Aristotelem in quo no modo multa inutilia & superuacanea, uerum ctiam impia esse colendis,ne ab eo pueri prauis opinionibus inficiatur,explicari uetes, aut certe ita retineas,ut indignis a te modis mutilatutanquam Deiphobum Virgilianum intueamur,
O ra manusq; ambas populataq; tempora raptis A uribus, Sc truncas inhonesto uulnere nares, V ix adeo notum pavitantem & dira tegentem Supplicia, - cur no scriptores quoq; Omnes re
liquos in quibus nulla pietatis Christianς metio, immo multa nefaria & impia sunt, submoues Sed age, Aristotelicas impietates singulas disquiramus: deinde supcrua hea illa & inutilia, de quam recte compediolis vi pauculis summis caῆ
78쪽
pitibus Aristotelem cxplicet,excutiamus. Cli iudicium rationis & uolutas ci obtemperans causae sint actionum thonestam in quibus felicitas consistat,eaq; in homine usu exercitata ciuilium M
moraliu uirtutu externa opera non minuS certo,
ῆ geometriae aut architectonicae perficiant, quid impiu Aristotele secisse dicas,qui talem felicitate
hominis facultate comparari,principiu in homine habere,& in codem fine terminari dixerit3Natura enim optima uiuendi dux,uirtutum igniculos & semina quaeda nobis ingenerauit, quae assidue exercendo in habitum uirtutis tam firmuprouehutur,ut iam nullo fortunς loco relictopernos ipsos nostris uiribus uirtutis compotes efficiamur. Virtute cum hic appello Rame, ne a dis fercntia philosophiae 3c theologiae a nobis constituta recedamus, moralem & ciuilem in hominis
natura positam appello, qua uides & Romanos olim & Graecos barbarosque S: hodie euangelio infestas getes excellere:Christiana qua deo probamur,& iusti ςternam salute consequimur,ssemper exceptam uolo .de qua si tu ageres, quam per dei misericordia spiritu sancto nostris cordibus illabente n5 naturae nostrae uiribus cosequimur: de qua nec Aristoteles nec philosophorum ullus unquam suspicatus es aliqua ratione niti tua reprenensio uiderctur. Ad quam cum illa admirabilia per literas sacras sparsa referenda sciamus' no esse uolentis neq; currentis, scd miseretis dei,
79쪽
& spiritu spirarc ubi uelit, & ncminem uenire ad Christum nisi pater illum attraxerit,ea non exar ' bitrij libertate puroque & communi hominu sta ' tu,sed peculiari spiritus sincti beneficio nos con ' sequi affirmamus. Fclicitate ab Aristotele naturae morumque finibus terminatam nostris uiri bus exercitatione firmatis no aliter cossequimur,
quam terram naturae suae ut quotanis fruges ser re animaduertimus.In quo quemadmodum qui Christiani sumus,non negamus quin ut terra Marbores ne fructus solitos serat , tempestate non-ntiquam impcdiantur:ita homines qualibet exercitatos affectuum uiolentia malo genio instigantria recto rationis iudicio interdum abduci cofi temur. Quae cum ita habeant,itaq; praeclare dc-
fendi possint,quid si S: hac ipsam felicitatem ad
deum omnium bonorum auctorem quodam do Aristotele referre ostenda, te calumniatorem
esse negabis Cum cnim ille quaesivissct num do ctrina,consuetudine,an diuina aliqua causa, an fortuito uirtus pararetur , quid subiunxit Z iesius,, aenim uerba ascribamus Ac si quod,inquit, adiis munus hominibus cst,consentaneu est selicitatem etiam datam csse a diis,coq; maxime t rebus hum manis melior est & prcstantior. Quid quod locis aliis quaplurimis dei prouidentia fatetur & cclebrat An no te in eo quod ipsum omnis doctrinae uirtutisq; parentem impium facis, impietatis al-- ligasὶ quid ait Ethicorum decimo i Si di),inquit,
80쪽
M res humanas curant, sicuti curant, profecto ii A lud est consentaneum,ut re delectentur, & opti νγ ma, &quae generis societate cum ipsis sit con ,, iunctissima, qualis mens uidetur esse:iisque ho- εν minibus qui eam rem maxime ament & colant,
beneficia reddant,quod res eas curant illi, quas habent charas, rectoq; ac prςclare facta sequatur. Nec uero dubium est quin haec ipsa insint omnia' sapienti,ergo deo charistimus est, idemque bc tissimus esse debet,ita sapiens maxime beatus su- ' turus.Idem in libro de Mundo,ubi de causis uni- uersum cotincntibus agit, grauiter & copiose do' cet uniuersia adeo & per deum nobis esse consti-' tutiucumq; cunctorum quae rerum natura com-
' plectitur,seruator sit,ium uero quaecunq; in hoc' mundo quoquo modo perficiantur,eoru omniu' cundem genitorem esse & parentem: non sic ta,' men ut ipse opificis in morem animalisque lassi-'' tudine sentietis labore assici possit,ut qui ea facul' late utatur,quae nulli codat dissicultati, cuius ipse ui facultatis omnia in potestate c5tineat,nec mia '' nus etia quae longius an ipso credantur esse sum ' mota .Et Moralium maiorum secundo, ubi agit. de fortuna, ita inquit Nunquid secunda fortuna est ut deorum quaedam cura, an id minime uideri debet:iis siquidem praeficimus deum ut bo-- na malaque meritis distribuat.Duodecimo Me-- taphysicoru,ubi de bono uniuersi disputat, du-ia bitandum non esse,quin mundus boni natura &