장음표시 사용
91쪽
in quibus bis frequenter locus est, aut etiam in sermone quotidiano,in quem interdum MVadur, allucinaremur: & ad orationis iquoque copiam, gratiam &.uarietatem eos quoque quarum usus csset, adhibere potamus. taeterum cognoscere uim syllogismi tam estne sic dialectico, quam - medico medicamentorum facultatcm non igno-rare.Est enim syllogismus fiammu de prςcipuum -dialectici instriamentu:ad cuius*imcmnoscen--dam amnet Iori,quemadmodu ex salus uerum colligatur:iae ex una uera & altera falsa, & quomodo & in quibus figuris, utq; ex ueris Duquamssessu ininseratur. Addo etiam quidproprium st- circuli in syllogismis, Si in quibus ut aut in no possit. quem praeterca usum ad demostrationem -riabeat; nempe quod perihunc sciat timonstra--tor melius il caula in effectu, & ab esse sta incau-- sam recurrere. Reductionis caeteram figurarum: ad primam estisque primos modos magpus ostusus, quod firmita& ac necessitas consecutionis non ita pateat in caeteris figuris ut in prima, nec in postremis primae figura: modis ut in primis. Quae causa Aristotelem movit, primo posteriorum Analyticorum diceret primam figuram demonstrationi faciendae maxime accommoda tam ese. Qinestionem uero de mediis infinitis, extremis finitis, non per se proponit Aristoteles, ut tu calumniaris Rame,sea demonstrare uult in pronunciatis, quae ad demonstratis m facim-
92쪽
damassiimuturno csse Progrcssionem in infinitum, sed ad eas propositiones perueniri,in quibus quod medio quo probentur careant, necessario insistamus. Quod ut faciat, modos omnes quibus progressio in infinitum cxcogitari potest, Avisione complo stitur,cόsque refellit.Ita ait ' Si sit in infinitum progressio,aut esse ab co quod de alio dicitur,aut ab eo de quo dicitur aliud, aut ab iis quae inter utrunque finitum interiecta sunt: id autem nullo modo esse posse. Quod aute ter tium est,quam tu quaestionem ab Aristotclc per
se propositam esse temere existimas & rides, refellendum esse idcirco putauit, ut demonstratio omni sublata dissicultate tota essicax esset, cum praesertim cogitare aliquis posset, quanquam extremis finitis media tamen infinita csse,qua ratione in continuo extremis finitis torminato, infinitas dimidiatas partes mathematici imaginatur.Non igitur superuacanea quaestio, quandoquide nosse propositiones medio uacates, quod que in illis cum demonstratio fit, insistedum sit: ita demonstratori necessarium est, ut eo ignorato nihil demonstrare possi. Postremo cur Aristotelem improbandum censuisti,quod in syllogismis faciendis elementorum exemplis utaturὶ Quare id ut omnia inteperanter caluntari,quam
cur secerit de ipso & doctissimis eius interpretibus cognoscere maluisti Z Elementis Aristoteles pro exemplis usus est in syllogismis, tum breui- M
93쪽
tatis maioris causa, tum ut labore & molestiam exempla cognoscendi,si aliunde afferrentur, detraherct,cu iis uteretur quς omnibus nota cilcnt: mucro maxime quonia de syllogismo in genere ad nullam materiam ut necessaria aut probabilcm contracto ageret,iis exeptis uteretur, cx
quibus ipsa syllogismi per se & in genere sumpti
natura perspiceretur,cuius consecutionis uis ex forma,non item ex materia intelligeretur. Ipse
etiam in iis libris in quibus de tota syllogismoruratione agit, non idcirco se elementis usum este v ratiocinationcs de iis strueret, sed ut discedi cupidi facilius discerent,quo modo & mathematici docedo utuntur linea pedali aut infinita, qu uis demonstrationes de illis non fiant,cum nulla quae exquisite pedalis sit, nulla item infinita imueniatur. Quam non sint impia quae tu impiet tis in Aristotele damnasti,quam no inutilia quae tu nugacia esse uoluisti,discussa caligine qua tibi oculi caligabant uides.quin igitur tandem ad te redis,& perpetua obliuione deletis opinionibus ineptis & insulsis cum tota hac schola ambabus
ulnis Aristotelem amplecteris, ueneraris, amaS
Quid si,quod ais,ex aliqua parte tibi largiar esse aliquid in Aristotele parum fructuosum atque etiam impium Θ An propterea ut Aristoteles de
manibus excutiatur, me tibi concessurum arbitrarisὶTheophilaistum prosessione Christianum, Origenum, Tertulianumque doctrinae euageli min
94쪽
car in quibusda aduersantes,aut certe dormitantes, multosque alios scriptores sacros propter alia quamplurima sancte & religiose dicta non mogo toleramus,sed etiam studiose & cupide cualiqua tame exceptione lectitamus: & Aristote lem philosephum qui in nostrae religionis uerbanuquam iurauit,si quid inter infinita naturae in uenta uitae hominum excolendae fructuosissima& saluberrima nostret religioni minus conuenie ter & cogrue locutus es detestabimur, S: adolescentes ne illu manibus attrectare audeat, in eius oditi impellemus)Qu't in iure ciuili reru genera operose a iurisconsultis tractata uisuntur,quibus nunc quia exoleverunt,conuersa reru humanaruncie,nemo utaturZquot genera simpliciti mixto- ruq; & curadi rationes in Galeno aliisq; mcdicis hodie propter loci,teporum & fortasse naturς hominu aliqua in parte mutatione, aliaruq; rerum magis salubriu inuentione sanandis morbis non adhibeturὶ An idcirco tamen eoru lectione nobis interdictu putabimusὶPlatonis respublica a sapietibus hominibus talopere decantata, reru tamen in specie absurdaru magna copia reserta, an quia nusqua hodie locu habet, aut absurdum quiddacotinet,nunquam a nobis in manus sumetur, dclectitabitur 3 Si ex eius instituto hodie homines non uiuat,nihilne habebit, quod ad bene uiuendum nos instruere dc adiuuare possit Z In Aristotele quod inutile,infructuosum & superuacaneu
95쪽
esse uis, tibi fortasse & tui similibus,qui haberi gesse mavis:qui non pectus, sed os solum instruis: qui garrire & sutiliter loqui cupis, non discere,
non sapere laboras cur & quomodo diuina humanaq; gerantur:tibi inquam,ita affecto Aristo teles spinosus, aculcatus, inutilis & superuac neus crit. iis uero qui ambitione,gloriaeque & pecuniae cupiditate uicta, omne suum studium in doctrina& sapientia collocant,nullo in loco fastidium clusobrepet.Erras Rame, & uehementer erras,si eudem calceum omnium pedibus inducendum csse,& omnem institutioncm ad una forensem loquacitatem rcfercndam putas. Mutiti non ut in foro causas actitent,dicendo persu
deant, & quocunque uolunt hominum affectus in foro torqueant,philosophatur,sed ut reliquos reru diuinatu & humanaru cognitione doccant:
alij etiam ut ad pietatem religionemq; homines couertant, alij uulnera morbosq; perite persanet: nec desunt etiam qui propius ag acum accedentes , contemplationem sibi finem destinantes in qua acquiescunt,tatum studi,laboris δc diligentiae in psilosophia ponendum arbitrantur. Ariastoteles quod praeliantibus artium scriptoribus
semper usu uenit, non modo in foro uersaturis,
sed ineologis, sed medicis, sed regibus sortibusque de militaribus uiris,sed mercatoribus,omniabus denique hominibus dialecticam, reliquasq; philosophiae partes persectissime , nc minima quidem
96쪽
quidem particula praetermissa scripsit nec solum
ea quae frequenter inuita occurrunt, uerume tiam quae cui raro, aut etiam non occurrunt,oc currere tamen possunt, litcrarum monumentis
mandauit. Quod cum ita sit,ex Aristotcle quisera tantum uult,aut ad suum institutum face icat, tantum promat non eum, quod alijs diuersam uitae uiam ingrcssis eadem facultatem praebeat,tanquam superuacancu aut infructuo 1um accuset.Superesse uidetur ut quam recte Aristotelcm,non de uerbo ad uerbum,sed summis tantum expressis sententiis explicandum putet, uideamus .Ratione ut putat cuidcnte, & maiorunostrorum legibus sic id rciste facere contendit. Grauissimum prorsus utrunque nisi more suo loges deprauaret,& pro uera necessariaque ratione utpro Iunone nubem apud poetas Ixion futile, & talsa specie dccipientcm, sequeretur. Statutu facultatis artium ac modo legendi in uico Stra
minis anno M. C CNC L V editum profert,quo
duos legendi libros artium liberaliu modos fuistis se cognoscimus. priorem philosophiae magistris M in cathedra raptim sua uerba proferentibus, ut
., mens auditoris ualeret capere, manus uero nonis sufficcret exarare: alterum tractim nominantibus donec auditores cum penna possent scribere: M priore quod ad comunes animi cocopius magis accederet,secundum quem morem sermones in ' uniuersitate & collationes ita cnim loquitur M iij
97쪽
fierent,damnato posteriore retinendum esse. De
quo quid decerpere possis quod ad tuum institutum faciat, no uideo.non enim ex eo ullo modo
philosophos non totos lege los,sed summis quibusdam capitibus expendendos esse potes chcc-re. Vtroque modo Ram totus auctor qui intem pretandus suscipitur,explicari, immo ctiam uelut paraphrasi explanari potest.sed cum dictante praeceptore,uel per se,uel per aliquem distipulorum magna temporis iactura fieret,& minus di ctandi ratio,quam uiua uox,eaque cotinuata afficeret, iubet lex raptim,id est perpetua & continua uoce docere. Verum cum ut ipse non dissi mulasti ea prisca sint, S: iandudum obsoleta, ut nos dicimus,legibus cosecutis, & more quem hodie retinemus abrogata,valeant:neque pro legibus quibus hodie uiuendum sit, proserantur. Totouillaeis ante annos centum latis quas depravasti, nihil minus effici,quam quod tu uis,ostendamus:easque ad uerbum nullo apice immut to, ut tuus iste dolus malus appareat, adscriba- ,, mus Mandamus, inquit, & districtius in uirtute,, sanctae obedienti praecipimus omnibus & singu , lis magistris,regciatibus & docentibus,quatenus,, iuxta textum Aristotelis scholaribus suis expone , dum de puncto in punctum intendant:siue de ca i pitulo in capitulum diligenter commenta & cx- positiones philosophorum de doctorum studeat & exquirant. Et paulo post Item praefatis regentibus
98쪽
4, tibus inhibemus ne legant dc uerbo ad uerbuin ., quaestionibus alienis,scd intendant labori & stu- ,, dio,taliter quod per ipsos sciant, & ualcat lcctio-M nem facere,& discipulis tradere sufficientem. &statuto sequeti dc licetiis,postquam enumerasset libros quos ante licentias explicari praescribit, nempe Aristotelis philosophicos sere omnes,&
V matnematica,ita loquitur' Ad hoc autem statu- tum quod est perneccssarium,adiicimus ut prae- dicti libri audiantur non cursim & transcurrcn-'' do,sed studiose & grauiter.In quibus Rame cum tu quod Totouillςus prohibet, ne quςstiones alienas docentes ad uerbum dictarent,ad Aristotelis textum transtulisti,& de puncto in punctum co-trassententiam legislatoris & uulgo recepta gallice loquendi cosuetudine interpretatus es, profecto te impostorem dc calumniatorem .insigne ostendisti .Horu enim uerborii uim de puncto in punctu,si exactius exquisieris uernaculae linguae usu,& uelut idiotismo homine latine locutu, nihil aliud significasse, quam de uerbo ad uerbum intelliges.Na cu uernacule dicimus aliquid scribendum,dicendum,faciendum esse de puncto in punctum,quid aliud quam de uerbo ag uerbum,
ita ut nullus apex aut syllaba praetermittatur significamusZquam interpretatione satis quod sequitur confirmat,cum Aristotelis libros nocursim sed studiose & grauiter legi imperat.Quis enim grauem auctorem in summa capita & com
99쪽
pendia contractu, studiose & grauiter interpretaturῖLegere enim Aristotelcm cursim seu transcurrendo,&studiose grauiterq; maxime inter se disiuncta sunt & cotraria. In quo quis audaciam
tuam non miretur, qui ad confirmandum errore
tuum,maiorum leges deprauarc & malitiosa interpretatione peruertere ausus sist Cur quod in alienis quaestionibus,ne de uerbo ad uerbum legatur,fieri lex uetat,tu ad Aristotelis scripta tras tulistiΘCur etiam chi primum caput de Aristotcle& eius commentariis geminu faciat, & haec duo
disiungat,tu quasi unum & idem ut illud de puncto in punctum,ad tuam libidinem traheres, cx- ., tulistiiQuid ait lex3Aristotclis textum de puncto
., in punctum explicandum: commentaria uero in cunde per singula capita a docentibus exquirenis da,& ad explicationem Aristotelis consereda. tu uero quasi utrunque ad Aristotelis libros referatur,nulla comentariorum facta mentione, quasi
unum & idem sint,accepisti. Quomodo Ramus M leges citet, audiamus. Philosophicos libros de M puncto in punctum, de capitulo in capitulu, ore
& uoce doceto & pronunciato. Cur hoc postre inum de capitulo in capitulum,quod commentariis lex attribuit,tu iis siletio praeteritis, ad Aristotelis textum retulistiὶ Cur hic falsi came in te admittere ausus esὶ Quanta esset in hac legum deprauatione sceleris magnitudo,cogitatione coplecti non potuisti Z cum in re exigui momenti
100쪽
cri men falsi contra priuatum iure ciuili dc moribus nostris grauiter uindicetur, tu in re grauissima & contra rempublica falsi crimen admissum leuiter laturos homines existimastiὶLege Cornelia poena falsi, uel quasi falsi deyortatio est, & omnium bonoru publicatio .Eadem lege Iustini ni sanctione,ultra deportationem post probationem,capitale supplicium si id exigat magnitudo commissi irrogatur. Quod si in tabulis perscriptionibus aut chirographo in falsi crimen tanta animaduersio statuitur,ci qui non praetoris albii, sed quod nefas est,communem legem iusq; publicum corruperit,quod supplicium quaq; poena
luendam esse existimabis)Ita opinionis tuae errore excςcatus es,ut sobrij prudentisq; hominis ne ad temporis quide punctum suscepta cogitatione,quantum hoc esset corruptarum & deprauatarum legum crimen,in re longe grauissima cognoscere non possesὶ Quae enim res pueroru,quircip.seminaria sunt,institutione,a qua salus &ic licitas publica pendet,maior aut rauior excogitari potest Plato ut corpora cum a consueto & familiari uictu ad alium nouum & insolentem traducuntur,conturbata in morbos graues incidui: ita si institutio & disciplina pueroru multis temporibus stabilita mutetur,animos grauissimis seditionum Achiosarumque cupiditatum morbis laboraturos assirmat:itaq; nulla ex re ciuitati maiorem pestem accidere posse, quam ex huius rei