장음표시 사용
231쪽
non uerit semper. sic a sit se habent quaecum sine materia sunt. Hoc ideost edere uidetur a. Post a te x. t . ad hunc modu: Amplius omnis demostratio aliquid de aliquo demostrat in definitione nihil alterii de altero praedicatum ut nes animal de bipede, nec bipes de animali nem etiam de plano sigura non est enim planu figura. Ex his igitur omnib. tex. N ex iis qui prius citati sunt perspicue patet, definitiones este simplices intellectiones: θ tue accipiuntur proprie,ut sunt definitiones. accipiti turem ut explicat quid est, quod plane est earu aliquo modo substatia di essentia. na definiistio est oratio qui explicati quod quid est. Vt igit explicat definitiones quod quid est,
no est in ipsis prs dicatu nem subiectu. quia non intendimus luc dicere hoc ei se hoc, tant aliquid diuersum ab illo: sed int edimus, uerbi gratia, definientes homine esse ais nimal rationale,dicere homine esse id quod animal rationale: ec tuc animal rationaleno prs dicatur de homine, quia omne prsdicatu dicit aliquid diuersum ab eo de quo praedicatur. sed in definitione no in tedimus dicere aliquid diuersum sed ide: no igitibi est praedicatu, ergo neu subiectu. ec uerbu Est, quod ponitur in definitione non habet uim uerbi: quia ubi est uerbu, oportet ut ibi ut praedicatu, di de quo praedicat. Est ei uerbii, ex i. lib. Periher nota eoia quae de altero dictitur. Sed cu in delinitione ut est definitio, no sit preditatu. ibi ex natura sua no erit uerbu. rare si ponatur uerbii in definitione,necesse est poni ut intelligamus. uerbi gratia. in definitione homi rus, homine esse id quod animal rationale: ut si interrogati ad sit homo, diceremus, est animal rationale: qua ii possemus respddere, animai rationale, omisso uetho Est. Sed ista resposio etsi reuera sit bona, tiano satisfacitanterrogationi: Quonia cu qu Sri tur de homine quid sit, no uidetur hoc declarare, nisi addatur uel bu Est, quod ponit Qiasi loco huius uocis Id est: ut in ipsa definitione hominis, Homo. id est animal ra tionale. Sed quomodo cum sit,cu definimus lineam, ec dicimus, quod est logitudo si ne latitudine uerbu Est ex sentetia Aristotelis, no ponitur ut est signis praedicat ne go no ponitur reuera quatenus uerbu,sed solii ut intellisatur quid sit linea: nen ponitur ex natura rei. ut sit signis praedicati, quia natura delinitionis hac re no indiget: sed propter nostra modii ςognoscedi, uti diximus. Desinitiones igitur, ut definitiones no sunt suppositiones. Si uero no in tedam us explicare quid sit homo, sed do clarare homine esse animal rationale, ita ut praedicetur animal rationale de homine, ut cii dicimus, Omnis homo est animal rationale: tuc delinitio amittit natura definitionis, Ec fit pro post io,nem dicitur amplius desinitio uere, sed tan* cadauer definiationis, quod fuit prius definitio. ec differt specie a definitione accepta, sicut cadauer hominis differt ab homine, quod cadauer dicitur homo, quia est cadauer hominis, ut est cadauer hominis quia suit prius homo: 5 tuc uerbu Est tenet locu uerbi in oratione, quia est nota eo fit que de altero diculur. inrod ita este, plane intelligitur, si asdatur signu uniuersale. quia dicetes, Omnis homo est animal rationale,no iam inte dimus explicare quid sit homo: sed in tedimus dicere Socrate, ec Platone, di Cicer iam ita de singulis homini b. ei se animal rationale. quod quide no est explicare adsit homo sed est enuciare animal rationale de Socrate, ec de Platone. quod no solum fieri licet. sed etia necesse est ut interdu fiat:alioquin no possemus scire de indiuiduis, quae sub specieb. tinentur. couenire eis definitiones ipsaria specieru aliquo modo: nev etia probari possent affectiones per se de suis subiectis, et em tolleretur demonis strationes ex priori b. quoad natura quae sunt ex definitioni b.ueris. 4rare si damdum hoc est, ut quide dari necesse esse ostedunt rationes dictae, necessario efficitur, ut tu e definitiones sint propositiones di suppositiones: no quod reuera definitio ut
est definitio sit propositio: sed quia id quod suit definitio, est propositio uel quia dos initio potest esse propositio&suppositio. ec ita sunt intelligedi omnes tex. Aristo, telis, qui asserui definitiones esse suppositiones, di propositiones uniuersales, oc affirmativas,8 prsdicari ut i . Post.4. dixit Aristoteles tris uerbis: Perse aut sunt, que cucῖν
sunt in eo quod quid est ut triangulo inest linea,&lineae punctu substatia eiu ipsorii ex his est. Noluit em significare linea, ut explicat quid est trianguli, prs dicari de trivgulo per se. 5c punctu de linea sed uoluit dicere, illa per se praedicari de aliquo,quae cum inerat in eo quod quid est,cuno predicarentur. 5 ita iis c appellat praedicata in
quod ud est, quia erat in quod quid est, ante j essent prς dicata. quod quide ita dici si ad dignoscendu quae sunt praedicata per se, ab eis quae no sunt a se, Videnda est eum
232쪽
LIBER N. lost an prius suerint in quod quid est. si fuerui, sunt per se cu sunt praedicata: si no Heriit, noer ut per se. Eode etia sensu accipienda sunt ea ius scripsiti. Post is. iis uerbis: Am cpo neq; quod albis et neq; quod albu aliquid est sed animal sorsi a. quod canimal est tomo est: qitae cum uerθnd substat iam significat, oportet de quod a subie ιι icto semper praedicari, ec no esse aliquid albu, quod no cum alter u albu aliquid sit, al- ι ehu est. Etenim dicit ea praedicata significare substat iam, & esse id e quod sua subie ista quaec si prius qua fieret praedicata significabat substat iam deestentiam definiti,& erant ide disteretia tantum odo: ut manus copressa ec dilatata. Definitio em est latior: quod aut definitur,co tractius sed cu fiunt i dicata, habent ratione diuersom.Vt aut costaret quid interesset inter praedicata per se di ea qu e sunt accidetia, dixit prς- dicata illa quae sumpta sunt ex substatia di significant sub si antiam esse predicata per se: quae uero non significant substantiam, este accidentia. ec hoc necesse erat scire adueras demonstrationes conficiendas. Quod etiam intellexit z. Poster. te . qs. saepe , poster. . . irius citato, S. i. de Anima tex. ii. cum ait: Omnis enim demonstrationis principium Antia est. quod quid est. Qiuare si ita interpretemur At istotelem, ut ratio eXigere postula. textis. rei uidetur, sacile intelligemus textus Aristotelis non solum inter se non pugnare, uerum etiam omni ex parte ualde consentire & quadrare. sECTIO Q V I N T R. Ed statim urgeret aliquis dicens: Aristoteles .i Ieta. lex. 8.loques de definitioneo ut est definitio dicit sermone definitiuu significare aliquid de aliquo: ergo falsum est quod tu dixisti, definitione ut est desinitio, no significare aliquid de aliquo. Aristotelis aut sunt haec uerba: Quare substatiae est cuius cotingit elle desinitione ra- et tione, utcoposite, siue sit sensibilis sue intelligibilis exquib aut ipsa primum no est, x si quide aliquid de aliquo significat sermo definitivus, di oportet aliquid tali cymate. O .riam esse, aliud aut tanc forma. Ite contra instaret quispiam lioc modo: Tu inermi sit omnes Aristotelis tex qui habet definitiones esse principia demo si rationii, item esse suppositiones, esse uniuersales, 5 affirmativas, 5c esse propositioncs: intelligi oportet e no de definitioni b. ut sunt definitiones, sed tanti; de cadauerib. ipsarii definitionii quae cadaueradiculur definitiones, quia sueriit definitiones: ita cu dicitur
simpliciter & absolute definitione esse propositionem intelligi debere id quod erat definitio. esse propositione, uel ipsam definitione esse propositione, quia potest esse propositio Sed hoc uidetur repugnare Aristoteli, qui 3. Post. 2. loco superius citato i dia dixit definitione ut definitio est, esse positione,& positione esse principium syllogi sticu: principium aut syllogisti quin sit propositio in dubium uenire no potest. In N . de omnino efficitur, definitionem ut definitio est, esse propositione: quod euertit ea quae a ted usta sunt. QMod aut ita sit, plane intelligi licet ex ipsis uerbis Aristoteus . que ita scripta reliquit: immediati aut principia syllogistici positione dico qua no est ιι
mostrare. nem necesse est habere docendu. quidquam aut necessie est habere docen iadis quodcun*, dignitate. Sunt aut quaeda talia: hoc em maxime in talib. cosuevimus t edicere. nome positionis aut, quae est utra parte enunciationis accipiens ut dico es. ιι
se aliquid ,uel noeile aliquid suppositio est. quae aut sine hoc, definitio. definitio em ιι est positio: ponit enim Arithmeticus unitate esse indivisibile secundu quantitatem. ει suppositio aut non est, quid enim est unitas,& esse unitate non ide est. Quem bus uera te his perspicuum est, Aristotele accipere definitione ut est definitio, quia accipit ip sam quatenus necp est affirmativa nem negativa, & in hoc uult eam sei si a suppositione, A tante definitione hoc modo sumpta ponit sub positione,& politione sub principio syllogistico: csticitur ergo necessario ut definitio quatenus definitio sit poneda sub principio syllogistico . principium aut syllogisticii est propositio igitur de finitio ut definitio, e non ut cadauer definitionis, erit principium syllogisticu, ec si cpropositio. Ea igitur quae a te dicta sunt, uidetur a sentctia Aristotelis penitus abhor γrere,omni* ex parte repudianda esse. Praeterea si definitio ut definitio no est proispositio: ergo no possumus uenari scientiam ipsius quid est per prima figuram. Pro hatur conlequentia: quia omne quod concluditur per syllogismum, est propositio: s 3 definitio .
233쪽
aio EVERS. SING. CERTA M. definitio non est propositio: ergo non potest concludi per syllogismsi, ergo nop Ω sumus ipsam uenari per syllogismum,ec percosequens scientiam ipsius quid est per Primam figuram: quia quod non potest concludi per syllogismum, non positimus id
Sed consequens a sententia Aristotelis abhorret,ut perspicuum est ex eis qus scri , P It pta reliquit i. Post. 13. text. o. ad hunc modum: Postea ipsius qu: d est scientiam peri ' lianc solam figuram uenari possibile est. in media enim figura non fit categoricus syixa logi sinus. Sed ipsius quod quid est scientia esta inrmationis.in ultima fit quidem,sea non uniuersalitersed id quod quid est niuersalium est non enim aliqua ex parte hi ν moest animal bipes. Iis enim uerbis patet, Acisitotelem uelle, inquiri polle quoa quid est per primam fguram. salsum ergo est:consequens ergo salsum est,ec id quod antecedit ergo definitio est propositio. Patet etiam Aristotelem allerere quod quia est,ut tale, elle uniuersale: quia declarans hoc, Non enim inquit quodam modo citanimal bipes homo.ubi ponit definitionem,ut exprimit quid est homo.
Item,quod quid est non potest haberi sensu ergo id quod Seium suit insuperio
ribus ex s. Me a. rex. i. ec ex ta Meta. tex. 2s.ec 2.Post. quod scilicet potest haberi senis
R. salsum est: pugnat igitur Aristoteles cum suaipsius sententia. Id quod antecedit, probatur exa. Post. tex cum dicit: Non enim demonstrabit sensu uel digito. quasi dicat,hoc fieri non posse. SECTIO SEX TR. Aec sunt, quibus euerti uidentur ea quae supra dicta suerunt.sed quoniam opis tramur,ea quae diximus ueritati & Aristoteli Plane consentire operaeprectu est ut dii ibi uamus quaestiones propositas. Quare ad prima respodentes concedimus, Aristotele in locos. Meta. citato, loqui de definitionib. ut sunt definitiones: quia propositum est ei ostendere, licere definire.quod negabant ii qui Antisthenis do citrina sequebantur argumentantes hoc modo: quod definitio estet oratio longa id est qus haberet partes ex quibus erat cosecta, di quod postmodum oporteret uesinire illas partes 5c ita proficisci in i nitum in definiendo: quod cu seri non possehideo non licere definire 3c explicare quod quid est,sed tantum dicere quale quid el :ut argentum non posse cognosci quid effet, sed tale este quale et set stannum. Huic igitur argumentationi uidetur eo in loco respondere Aristoteles, dicens, quod cuiuidam substantiae,uidelicet copositae siue sit tensibilis. siue intelligibilis delinitio ,ratio ei lepotest sed eoru ex quib. est ipsa definitio constituta, non potest, quia sunt simplicia. definitio aut significat aliquid de aliquo id est forma de materia quia oportet in de finitione elle aliquid quod habeat ratione materiae, re aliquid quod habeat rationesormae. quare cuin descriptione partium delinitionis non possit elle aliquid quod se A - - habeat ut materia. Sc aliquid ut forma quia sunt limplices, fieri no potest ut definiantur: oc ita non est necesse proficisci in infinitu,sed consistendu est in partibus: A M. . . . quia definiri non potiunt ob eam caesam quae dicita est. Patet igitur, Aristote-Ieni cu dixit definitione significare aliquid de aliquo non intellexistie definitione ense praedicatu: hoc enim euerteret ea quae alibi multis locis dixit sed uolutile dicere. ut ipse seipsum declarauit, in definitione esse aliquid quod se habet ut materia, re aliquid ut forma. hoc enim ad rem pertinebat: ad quam nihil saciebat dicere, quod in delinitione esset praedicatum de subiecto.dixit autem,loquens de materia oc forma, quae sunt in definitione quod definitio significat aliquid de aliquo, quia materia ha bet ratione subiecti forma uero praedicati. l orma enim est illa quae recipitur, oc in
teria quae recipit quare tex. allatus ex s. Meta. nihil habet contra Aristotelem,quod cius inconstantiam ostenda .quia intellisitur eo modo quo diximus. Sequebatur argumentu quod maxime uidetur exercuitie ingenia doctissimoruinterpretu, di in primis Themistin qui non est ausius ipsum dii Ioluere, sed reliquit ut inquit ipse alijs pensiculandes. Dicere igitur, saluo semper meliori iudicio, definitione,ut definitio est,ex uerbis Aristotelis no esse actu,neq; principium syllogistiis,nem propositione,sed sol in potetia: quia scilicet desinitio,ut definitio potest heri .ppositioiec deinde principi u syllogisticu. quod ex eis quae ducta sunt, satis patere arbi. tramur. Non negamus quide Aristotele loco citato, ubi diuidit principi u syllogistia
cum in positione di dignitate, o positione in desinitione di suppositione, accepisse definitioncm
234쪽
definition Τ ut definitio est quia accepit ipsam ut seiungitur a suppositione quod est
quatenus est desinitio. accepit e ira quatenus no dicit esse uel no esse cu diceret quod suppostio dicit esse uel no esse. Negare etiam non possumus, sequi ex illa diuisione definitione esse principium syllogisticii, ut ibi accepta est. Sed in nisi uelimus quod Aristoteles, qui fuit philosophoru omnium quorun oticia habemus indoeirina sua costantissim iis &priidetissimus, sit in paucis uerbis omn:um inco stantissimus atlimprudentissimus, cogimur eius uerba sic interpretari, ut intelligamus eum sensiste,
delinitionem esse principium syllogisticum eo modo quo fieri potest, ut dicatur ire re principium syllogisticum. quod quidem dici non potest ut definitio est, nisi quia, ut ostendimus, potest esse principium syllogisticum,non quia actu sit tale. 1iod si detur, ut quide' dandum esse omnino arbitramur, dicendum est nece Gsario principium syllogisticum diuisum in eo loco fuisse acceptum. ut complexu suo
continet & cohibet tam id quod est ac tu principium syllogisticu,q; id quod est potetia. alioquin no coli freret inter se uerba Aristotelis, sed maxime pugnaret. Neq; hoc absurduesse. declarauimus in nos ira institutione in lib. Post sec2.3 as uerbis: Nech uero absurduest, si id quod est potetia aliquid, dicat esse illud ipsum quod est potetia. na quod uel potetia, uel re ipsa uidet, uidens dicitur esse: itemq; quiescere tam id cui quies iam inest, ψ id quod quiescere potest. Et in s lib.Apolog. nostrae, ad quos locos me reiicio. Eodem igitur modo est intelligendum, des nitionem esse propositione, quia potest esse propositio. iddsi ita intelligas, perspicue patet, nihiIsequi quod euertat ea quae dicta sunt: quia diximus, definitionem ut est definitio non esse propositione a 'iu: Sc hoc uerissimu est. ac tum qui de no est ut cadauer definitionis, quia est ut definitio: cum uero dicimus definitione esse principium domo strationis, ut eu ingreditur demonstratione, cogimur intelligere cadauer definitionis, quia est id quod fuit des nitio. Disariam igitur possiimus intelligere definitione esse princi pium demostrationis oc propositione: uno modo ut est desinitio di sic dicitur principium demonstrationis,uel syllogistic ii, quia potest fieri principium demonstratio nis . altero mod o, definitione esse principium demonstrationis, quia id quod est principium a stu demo strationis fuit definitio. ec hoc modo intelligendo, omnes Aristotelis tex.nobis in dentur inter se 5 cu ueritate cosentire. Querare no uideo cur Themistius no potuerit soluere hac difficultate,scut nos soluimus quaqt fide solutione cogimur adhibere, nisi uesimus tali philosophi nomede existimationes ne grauissima
ratione omni ex parte uiolare, facietes eum in paucissimis uerbis inco stanter alip imprudetera seipso dist. ntiente oc discrepante, quod est facinus omni u indignissim Erat alia diui cultas: quia si definitio ut definitio no esset propositio uidebatur seoqui,non posse nos uenari scientiam ipsius quod quid est per primam figuram. Ad quam dii ficultate respondetes, negamus consequentiam. Ad probatione concedi mus conclutione omnis syllogismi esse propositione: Zc id quod no est propositio, no posse cocludi per syllogismu: itam definitione ut est definitio. no posse cocludi nsyllogismu. rod ostendiit etiam rationes omnes, qui b usus est Aristoteles L. I ost a. ad probandii quod quid est no posse haberi per demonstratione. Negamus in seu
ex hoc ut no pol simus per primam fgura uenari scientiam quid est: dico aut uenari, non cocludere ipsum quid est quia ut diximus instei.6. Institutionis nostrae in L Poster. ec in . lib. Apolog. sedi. s prima figura cocludit animal rationale inesse omni homini, ut praedicatum, non quatenus explicat quid est hominis, cum scilicet est igno tum. quod mox considerantes, intelligimus esse substatiam hominis: quia cognoscimus substantiam uerbi gratia hominis non posse aliam esse, praeter illam: non tam e proprie ipsum quid est habetur ex demonstratione. atq; ob hanc quidem causam mihi uidetur Aristoteles dixisse . . de Anima tex. D. insuperioribus citato, Acciden DAnimii a magnam partem conferre ad ipsum quid est. Et non dixisse quod ipsum demon, strant. luia ex accidentibus concludimus animal rationale inesse honuni, propterea
quod homo sentit di intelligit: 8c ex illa conclusione postmodum discurrimus,nihil posse esse substantiam hominis praeter animal rationale: Ec quia prima figura dat nobis hanc occasionem ex conclusione uniuersali&affirmativa. nam si noli uniuersali rer&affirmative animal rationale diceretur de homine, non concluderetur inesse
homini. nunquam enim putaremus illud posse esse substantiam hominis propriam: s 4 quod
235쪽
zuod necessarium est ad hoc ut sit idem quod homo. quoniam id quod alicuius sub
antia inest ei per se quod aut inest per se alicui conuenit omni. ita igitur dat nobis prima figura hanc occasione, propterea existimamus Aristotelem alseruisse, per primam latum figura fieri posse ut uenemur scientiam ipsius quod quid est. &usum suisse hoc uerbo Venari. di non Concludere: quia non concludimus ipsum quid est per primam liguram sed uenam umquandoquidem ex conclusione prims figurae cotiderantes inuenimus ipsum quid es :&hoc modo uenamur omnes desinitiones re rum naturalium, quia ex accidentibus ipsarum concludimus per demonstrationem causas quae proprie illas constituunt ex cuius demonstrationis occasione deinde cogitantes uenamur rerum definitiones, ut diximus. Quare uidetur demonstratio
Post habere ad quod quid est, sicut dixit Aristoteles i. Post. is. superius allato: sensum hahere se ad scientiam, qui non facit scientiam, sed est occasio scientiae.ita enim demonstratio no facit scientiam ipsius quod quid est, sed praebet occasionem cognoscendi ipsum. Atq; ita sane interpretando uerba Aristotelis, tollitur omnis difficultas. nihil
enim obstare uidetur,quo minus omnia inter se omnino cohata eant,& cum ipsa uet itate cosentiant. Soluta igitur uidetur iam ratio contra nos allata. Ad id uero quod postremo loco asserebatur,respondemus concedentes ipsum quid est non poste haberi per sensum .negamus incosequentiam. Ad probatione aut dicimus Aristot
Iem in locis citatis ex 6 dc D. Meta. oc 1. Post.lib. accepisse definitione: & quod quid est non proprie,sed ut sunt principia demonstrationii, oc pro eo quod fuit actu dest nitio S quod quid est. hoc patet, quia in s. Meta. dixit,ut uidimus quod scientiae accipiunt quod quid est per sensum, ec demonstrant ea quae per se copetunt generi circa quod uersantur. Concedimus aut definitione ec ipsum quod quid est hoc mo do acceptu haberi poste per sensum,no in ut actu est definitio, ec quod quid es hoc enim est illud quod negauit Aristoteles a. Post. ec nos quom qui eius doctrina quanto possumus studio sectamur,negamus. Sed ante Φ ulterius procedamus,notada sunt nonulla in uerbis Aristotelis quoru unum est,quod illa uerba Necp ipsius quid
est aliquam rationem saciunt quae sunt in text. ι.εaib.Meta. non sunt in v. Meta. teX.2s.quo in loco posuit eandem rationem. sed sunt tantum haec uerba que etiam allata superius fuerunt: Dictarum autem scientiarum unaqua P accipiens aliquo modo quod quid est,in unoquoq; genere conatur demonstrare i eliqua mollius uel ex qων litius. accipiunt autem quod quid est alie quidem per sensum alis per suppositione. ν Ex quibus uerbis intulit haec: mapropter de manifestu est ex tali inductione quod , , substantiae & ipsius quid est non est demonstratio, di no ex illis nev ipsius quid esti a faciunt rationem aliquam. Itam uidentur haec ipsa uerba superuacanee addita suisse
in tex. t.lib.6. Confirmatur etiam, quia uidetur bis idem dicere. nam asserere, nullam scientiam reddere rationem ipsius quod quid est, nihil mea quidem sententia
uidetur est e,quam dicere nullam ipsius quid est esse demon strationem. non enim fieri potest, ut eo in loco per rationem intelligat al. ad quam demonstrationem. Illa quo uerba, Sed alius modus manifestae demonstrationis,non sunt in tex.2s. unde cimi libri:& mihi etiam uidetur superuacanea:quia iam dietum crat de modo mania sestandi quid est per sensum: non opus igitur erat illum repetere. Mutanda uidentur etiam in textu sexti Methaphys. illa uerba: Quapropter manifestum est, quod
non est demonstratio substantiae ne* ipsius quod quid est. videtur enim his uerbis Aristoteles significaresubstantiam aliud elia ab ipso quod quid est: quod non uidetur uerum. quia substantia Sc essentia, quod explicatur per definitionem, est ipsam quod quid est. ltam longe melius in undecimo Meta.leguntur eadem uerba hoc mo, , do: Quapropter oc manifestum est ex tali inductione, quod ipsius substantiae,& ip., , sius quod quid est non est demonstratio. Ubi Quod quid est uidetur poni tanquam synonymum ipsi substantiae: quibus synonymis utuntur etiam scientiae aliquandonratia maioris declarationis. Concludo autem, mihi magis probari textum uigosimumquintum undecimi libri, in quo non sunt uerba dieia,quam textum primum sexti Metaphys in quo sunt. non enim sunt multiplicanda uerba sine necessitate. Haec uolui animaduertetere, aliorum tamen sit iudicium. Simili modo, neque si sit.Haec item pars text. non reperitur in D. Metaphys licet Aristoteles utatur ibi eadem ratione qua hic, at* iisdem sere uerbis. ec sane, iudicio meo, non multum facit
236쪽
adrem: quoniam uti diximus, pars seeunda tex. 6. Aacta respodebat quibusdatacitis dubitationib.& in primis ei quam diximus per occasone uero alteri. Ita P miniminuidetur necesse fuisse hoe loco Aristotele declarare, quod similiter nihil dic ut de subiecto, circa quod laborat facultates proprie : praesertim cu id etiam quod ait,ingetes uideatur habere difficultates, ut uidebimus Sed quonia in libris Graecis & Latinistreperiuntur ista uerba,& explanationes ab illustrib. expositoribus,faciendu etiam a nobis putauimiis,ut ea ipsa quant si quidem opera nostra fieri poterit) explicemus. Grauissimu em sema duximus, ne tantillu quid CAristotelis tex. immutare, sine maxima & grauissima causia. Dicimus igitur,quὀd Aristoteles, in dixi lIet scientias particulares n ulla facere ratione ipsius quod ad est, in hac etia parte uult exponere aliud, quod no faciunt scientiae dictae: de innuit, quod sicut no faciunt ratione ipsius quod quid est similiter etiam nihil dicut utrii sit nec ne genus circa quod laborat. 8c reddit ratione dicens quod eiusde mentis est declarare di facere manifestu quid est 5 si est hoc iae nerba uidentur habere no paruas difficultates. Primo quod attinet ad eo
cum inductione est dubitandum qiua inducuntur ad ea quae non sunt intex. H. Me
ta. 8c in hoc ipso lo eo non sunt posita principaliter: quia conclusio principalis fuit, scientiae demonstrant per se accidentia de subiecto, circa quod uersantur accipientes quod quid est, uel ex sensu, uel supponentes, cui conclusioni erant accomodan da uerba ducta. Sed cum non uideantur polle accomodari, restat ut sine nefario sce Iere liceat existimare ea esse superuacanea. aliorum tamen, ut diximus sit iudicium. Sed quod maxime uidetur urgere,est, quia dicit Eiusde metis esse declarare quid est. θc si est hoc. Etenim hoc uidetur omnino a ratione abhorrere. na uidetur sequi, ut si aliqua facultas quam in hoc loco appellat mentem, manifestu faciat quid est, uerbi gratia homo manifestu etiam faciat si est homo. ac rursus,s faciat manifestu si est ho ino faciat etiam manifestum . la est homo:& ita de aliis. Sed lis asserere. mihi qui dem nihil aliud esse uidetur, quam totius primae θc naturalis Plutosopli Scali arum facultatum rationem omnem re naturam euertere ae tollere. etenim philosophia naturaliu manifestum facit quid est homo, eo tamen modo quo diximus, 5 ita de aliis speciebus specialissimis substantiae: no tamen facit manifestum si est uel non est homo sed supponit ipsum esse . quod si daretur, ni sunt illud est et, quod tamen ueris smum esse perspicuum est, uidelicet primam philosophiam contemplari eris, quatenus ens,di quod hoc sequatur, uidetur hoc modo colligi poste. Qui eo templatur aliquid esse ut est, cotemplatur ens quatenus ens. haec perspicua est. Philosophia naturalis contemplatur ex dictis, uerbi gratia, hominem esse ut est, quia conte platur si est uel non est oc ita de alijs ergo philosophia naturalis contemplatur ens quatenus ens. Sed hoc uniuersam prima philosophiam destruere, in multis ipsius locis, di per spicue in lib. s. 5 u. testatum reliquit Aristoteles igitur salsum est, di a ratione prorsus alienum. ph ilosophiam naturalem manifestum facere si est, uel non est aliquid.
Praeterea si ipsa conleptaretur ens, quatenus ens. necessitas cogeret, ut conleplain retur etiam causas entis, quatenus ens. Cosequentia etsi ex se est perspicua. quia necesse est ut qui co templatur aliquid, contempletur eius causas stunc enim scimus,cii causas cognoscimus acut econtrario ualet, quod qui contemplatur causas alicuius, necesse est ut illud ipsum contempletur: tamen potest etiam colligi ex uerbis Aristotelis 4. Meta. rex. i. quae infra recitabimus, ad quem locum nunc me reiicio. Adde . quod hoc plane everteret huc ipsum tex. Aristotelis, que interpretamur. habet efii, i Principia 8c causaeqtisrutur entium .manifestu quatenus entia: quia nulls aliarsi hoc
esset urit Ex quib. efficitur philosophiam naturale no posse conleplari aliquid esse: igitur salsium est eiusde metis esse sacere manifesta quid est, & si est hoc: quia philosophia naturalis facit manifestu quid est homo notia facit manifestu si est ii omo propterea quod speculari ipsum esse rerum pertinet ad primum philolaphum, ut noto mi in dubium uenire potest. Item salsum est, quae facultas facit manifestum stest, eandem facere manifestum quid est. quia prima philosophia facit manifestum si est omnium rerum: Sc tamen non facit manifestum quid est. Si enim hoc saceret, cae,rerat facultates ut existimamus nos probasse in tertio libro nostrae A pologiae ) eLcent superuacaneae. etenim qui considerat desinitionem alicuius rei, ut eiusdem
consideret etiam accidentia propria neceste est, explicat enim definitio causas ipso.
237쪽
a 4 EVERS. SING. CERTA Μ. rum accidentium . quod cum multis alijs in locis testatu reliquit Aristoteles, ill etiam ἐς A'im eolligi potest ex tex ri. primi de Mi. quem recitauimus in superioribus. Alterum igit tur duoruin euenire necesse est, uel ut uerba dicta sint superuacanea quod quidem dari posse,imo etia sortassis necesse esse uidetur ostendere uerba M.tib.superius cita ea, di rationes allatae uel ut redigenda sint ad bonu sensum modo fieri possit. Qiare ad difficultate dictam si uelimus illa uerba esle Aristotelis, nihil aliud respoueri posise arbitramur, I id quod diximus in 3.tib sed .ι.Apolog.nostrae,uidelicet hunc locu intelligi debere non absolute , sed de definitionib. quae sunt principia cognoscendi: quae definitiones uel habentur ex sensu, uel supponuntur. quoniam quae mentes ecscientiae supponunt has destritiones, coguntur eaedem supponere ipsum esita subiectorum illarum definitionum. Hic ei h accipiuntur definitiones non ut definitiones, sed ut sunt tan* cadauera definitionsi. nam qui supponit unitatem esse indivisibile secundum quantitatem necesse est ut supponat etiam unitatem esse.nisi enim suppositum esset unitatem esse, supponi non posset unitatem esse indivisibilem secundum quantitatem. quod uidetur ostendi hoc modo.Eiusdem mentis est ex uerbis Aristo, telis,declarare quid est, etsi est hoc: sed metes ec scientiae dictae declarat quid est suo rum subieetoru:igitur declarat esse. Verba igitur Aristotelis uidetur ob eas quas at tulimus rationes accipienda esse hoc sensit. 4iod sino hoc sensu accipiantur fateor me nescire tueri Aristotelem,neq; quo me uerta. no em pudet me fateri ignoratione meam.In hoc aut loco Aristotelem loqui de definitionib. quae sunt principia cognoscendi, ec per se manifestae ut supponuntur, in dubium ex dictis uenire non potest: quare nemo admiratione assici debet.si interpretemur hunc locu intellisi de eiusnodi definitionib. quia no occurrit aliud quod melius possit in medium asterri. Dico tamen. me non memoria tenere aliquem locu Aristotelis, qui his uerbis aliquo pacto consentire uideatu .imo qui non aperte repugnet ac pier rex.a. Post. quem etia ob aliam occasionem attulimus in superiorib.ec hic etia ut rem ante oculos magis pona, , mus, eius uerba recitabimus quae sunt: Estasit quorunda quidem altera causa quo , , runda aut non est. quare manifestu,quod quid est, alia quidem sine medio di princis, , pio sunt,quae ec esse, ec quid sint supponere oportet,aut alio modo manifesta sacere., , inrod uere Arithmeticus facit: & nam quid est unitate supponit,& quia est. Eiusde igitur est metis ec scientiae uidelicet Arithmeticae supponere de unitate quid est, eccue,cu supponit ipsam esse indivisibile secundu quantitate qua definitionem pei plcuum est esse principium cognoscendi di per se nota. oc dicit Aristoteles Arithin etica supponere quid est,ec si est de unitate. qui ergo supponit quid est unitas, cogitur etia supponere si est unitas:quia si no supponeret si est no supponeret quid est. propterea eiusde metis est declarare quid est aliquid, 5c si est illud. Si ergo op nrteat doclarare quid est oportebit etia declarare si est. Sed supponui mentes ec scientie quid
est,ut dictu est: ergo eas supponere si est etia necesse est. lare nili tex. iste r.Post.saueat uerbis dietis non uideo quid sit in Aristotele quod huic sentetiae no repugnet. inraobrem cu Aristoteles di in ipso a. Post. lib.semper dixerit, aliud esse demostrare
si est aliud quid est .di in iniuersa prima philosophia sem per testatu reliquerit,ipsum
esse rem,ut sunt,no attinere ad particulares artifices, sed ad prima philosophia, quae alioquin esset superuacanea:& cd uerba ista quae recitauimus tex i. s. Meta.lib. non multu uideantur facere ad propositu eoru de quib. principaliter agitur in eo tex. ut diximus,neq; reperiantur inas.tex. ii.Mera. in quo affert Aristoteles eandem omni no rationem, at* hsdem fere uerbis,quod sane mouere nos maxime debet: 5c cu ex illis uerbis sequatur absurda ea quae diximus, quae reuera non uidentur euitari posse ob has causas:tutior sententia mihi uidetur esse,ut uerba illa tollatur e textu simul caillis quae sequutur: nem ipsius quid est rationem aliquam iaciunt, ac resciuntur tam qua aduenticia oc spuria,& tanc I; addita ab aliquo interprete.no ab ipso Aristotele. quod ego quidem eo magis adducor ut creda, quia tex. ille ε. Meta.sine his uerbis p politu suum omnino declarat ut ostendimus. Neq; uero quisqua ob hac rem admi ratione assici debet propterea q, multis in locis libroru Aristotelis cogimur ita dice re,inter quos satis sit pro hac occasione admouere tex.illu i. Rhet. ult. ubi uerba iacit de cruciatib.in Grςco codice habere multa uerba quς omnino iudicata sunt 8c non
sine ratione,ut ego adem arbitror addita fuisse abalia interprete, no ab Aristotele.
238쪽
Qpod s aliquis sit ut multi reperiuntur qui uclit tueri uel ba illa esse Aristotelis,
neq; probet eorum interpretationem, quam nos tradidimus in s. lib. Apol. nostrae, supponentes illa esse Aristotelis uerba,*in superiora b. is inueniat meliore explicationem, qua quide cuperemus eiusmodi inuenire, quae nobis magis satisfieret. ne ei legimus unqi apud Ari litotelena, eiusdem esse mentis Zc stientiae declarare quid est, ct si est alicuius rei, sed contrarium ita nos omnino opinamur. quod si detur, carebimus dii scultatib. ijs quas comemorauimus. Acmilai quidem uidetur multo satius esse ab ij cei e illa uerb a 6. Meta. innitendo auctoritate ii . lib. q; multa fatue ait inepte dicere: ut cogimur, si uolumus tueri Aristotele, uel eo deduci, ut necessario fatendusit ipsum no solii pugnatia, veru etia quod multo grauius est negatia loquutu esse. sECTIO SEPTIMA. Ed aliquis urgeret adhuc aduersus tex. primit 6.ec aduersus tex as. undecimi pri/onis Plutosopliis libri, qui textus sunt ijdem.&primo. quod uidetur a ratione ab
horrere, una quan scientiam particularem quaerere principia eccausas eorum circa quae uersa tui: ec quandam scientiam esse quae quaerat causas entis, quatenus est ens, ut dixit ρ. Meta. tex. as. quia per haec principia quae quaeruntur, uel intelligit Aristo o. Metaphis teles principia cognoscedi uel principia essendi, uel principia cognoscendi Sc essen- tex. in
disimul. At nulla istorum quaeri pollunt a scient is, igitur falsum uidetur scientias quaerere principia di causas. Probatur id quod antecedit, Ac primum de principηs cognoscendi. Nam fieri non potest ut haec scientiae quaerant: quoniam nihil est ipsis
notius, ut declaratum est l. Post. a.&s. ηs uerbis: Si autem hoc ma inisestum est,mani, i Post. 1. σfestum quod non est uniuscuiust propria principia monstrare: erunt enim illa ornis nium principia, di scientia illorii scientia omnium. Etenim si principia cognoscen- di non possunt monstrari ergoenon possunt quaeri: quia quod quaeritur, quaeritur ut monstretur. Omnis enim quae scio quaerit medium quo declaretur, ex 2. Post. i. itemnem principia essendi. nel principia cognoscendi oc essendi quaeruntur a scient ijs: siquidem haec omnia supponunt mathematicae, re non quaerunt ut dictum est. Deinde . quod falsum uidetur unaqua n. scientiarum accipere quid est ec ex hoe
demonstrare aceidentia per se sui generis: propterea quod declaratum est 1. Postr. lo. i.Post. ια loco si perius citato solas mathematicas accipere definitiones,reliquas uero accipe
re accidentia: ergo solae mathematicae accipiunt quod quid est. quia quod quid est, est id quod explicat definitio, di hic accipitur pro ipsa delinitione, ut est principium
demonstrationis. Tertio loco, cum dixerit, omnem sesentiam intellectivam, uel participem intellectus, uideri perperam usum fuisse hac disiunctione: quia no uide, tur dari aliqua scientia qua non sit intellectiva: si quidem scientia est uniuersalium, ut patet ex i. lib. Post. Vniuersale aut pertinere ad intellestum, est ita notum, quam quod est notissimum. Primo enim Post. 13. loco superius citato inquit: Necesse enim quidem sentire singulariter scientia autem di in cognoscendo unuiersale. Sed quo, ciniam puta dum est . primum omnium magistrum nihil sine grauissima ratione dixis, cese, opus est ut respondeamus ad quaestiones propolitas.
Quare dicimus ad primam: Principia quae proprie qusruntur, esse principia essendi. di de his intellexisse Aristotelem in prima parte tex. 6. 5c M. Meta. de quibus dixiti. Physic. tex. i. quod erant in uestiganda: ac modum etiam tradidit, quo investigari ea ibris ... oporteret, qui modus erat ex nobis notioribus. Et declaras quae ellent nobis notio, ra: Sunt autem, inquit, primum nobis manifesta di certa confusa magis posterius aut ιι
fiunt ex his nota elementa ec principia diuidentibus haec. Quibus uel bis ostendit, principia 5c elementa nota fieri nobis ex diuisione confusorum quae sunt composita. Principia igitur quae proprie quaeruntur, de quibus loquutus x sit Aristoteles intex. citatis, sunt principia essendi: quae patet cognosci ex eis quae ex his ipsis princi
piis componuntur. etenim ex compositorum accidentibus cognoscuntur principiaec elementa com ponetia ipsa composita: quae quidem principia cum sint nobis ali quo modo obscura , quaeruntur: quia tunc scimus, cum causas cte principia cognostiamus. Cum uero afferebatur, mathematicas non quaerere ne la principia essendi, ne pprincipia cognoscedi, sed illa supponere: Dicere mathematicas no quaerere proprie
sua principia eisendi,neq; etia cognoscedi, quae sunt ea de in illis: quia sint ita dubia, ut indigeant aliqua specie demourationis, sicin principia essendi aliatu facultatum:
239쪽
ais E VERI. SING. CERTA M. sed tam E aliet modo ea quaerere, ut scilicet ex sensu reddat notiora. Licet igit no quς-rat mathematici sua principia essendi sicut quaerui csterae facultates quae quaeriit ipsa qu frui ut demo strent demostratione ea quae est ab e flectib. 5c a posteriori: quere ein aliquo modo me diu aliquod quo illa notiora efficiant de stabiliora que sunt etiam Principia cognoscedi. Nem obstat tex.allatus ex i. Post. Quia Aristoteles ibi declarat se intelligere principia cognoscedi no posse demostrari sed in non negat an possint firmari aliquo modo ex sensu ec inductione, R ita quiri ut cofirmentur: sicut ostedit ipse aliquo modo natura esse principiti motus & quietis, ex differentia quae sensu apparebat esse inter illa quae essent natura, Nilla qus no essent natura. qus definitio naturae est principiu cognoscedi in naturali philosophia: no in ob id putandu est illa esse demo strata Quod ante uidetur significasse Aristoteles, cu aduersus eos u puta bat posse demostrari natura est e principiis, ecc. haec .iptulit uerba: Si aut natura ictare 'ν demostrare ridiculuest, manifestu igii est quod huiusmodi rem sunt multa: de mori x x strare aut manifesta di immanifesta est no potetis iudicare .ppter ipsum, ecno. pptera i ipsum cognitu. Perspicuum est igitur ex his Aristotele uelle, principia cognosceri posse aliquo modo declarari, ut sensu ec inductione atq; etia rationib. dialecticis: notii demostrari Quod item colligitur ex eis quae scripta reliquit i. Phystex. H. ad hune, a modu: Nobis aut subiiciantur quae sunt natura, aut omnia, aut quaeda moueri. Manio festu aut est hoc inductione. nasuppositionem illa quae est principium cognoscedi in ipsa naturali philosophia dicit tantu posse manifestari inductione. Hoc ide testata M reliquit r. Prior. Σ3. ubi doces redigere inductione ad forma syllogistica Est aut inqr, , ν huiusmodi syllogismus primae di immediatae propositiones. Sunt aut huiusmodi P , , positiones principia cognoscedi. & hoc satis suit Aristoteli, cu dixit, facultates particulares quaerere principia suorsi subiectorii, licet intersit inter ipsas in his inuestigari , , dis. Quare uoles sortasse hoc Aristoteles indicare, dixit omne scientiam intellectitia is uel participe intellectus, esse circa causas di principia, uel exquisita, uel limpliciora: id est,no ita exquisita. Principia aut exquisita uidetur esse principia mathematicorii,
mct s de qtrib. 2. Meta. 19. Mathematicoru aut inquit, exquisita discussionem no in uniueris sis est flagitandu sed in ijs duntaxat quae materia uacant. Principia igitur eliandi ocii principia cognoscedi, possunt aliquo modo quaeri. principia in essendi sunt illa quae proprie quaerutur, maxime in prima ec naturali philosophia, di in caeteris facultatim.
exceptis mathematicis. nam proprie quaeri dicuntur illa quae fiunt scita: principia uero prima quae sunt in mathematicis,non proprie sunt scita: igitur no proprie qus rotur. tia Aristoteles in textib. allatis uisus est accepisse in aerere latius q; in i . cap. 2. Poster. quia uoluit omnia illa principia quaeri quae uel sensu uel inductione aliquo mo do potant confirmari. quandoquidem fieri potest,ut qusramus illam confirmatio nem. Volens igitur ostendere, omne scientiam quaerere sua principia essendi loquutus est generali quada coprehensione: puis, ut diximus, interesset inter modii quae rendi. quoniam aliae quaerut Illa proprie, ut omnes facultates praeter mathematicas: aliae uero improprie, ut mathematicae: de omnib. tamen uerti est dicere, quod aliquomodo quaeriit. Iare cocedimus in prima parte illoru textuli intelligere Aristotele
de principqs essendi per se, quib. aliquado accidit ut sint principia cognoscedi, ut in mathematicissed negamus, io ibi generaliter & per se de illis ut sunt principia cognoscedi, sed ut siunt principia emendi:& dicimus falsum esse mathematicas no qus rere aliqmodo sua principia essendi & cognoscedi, licet no irant Pprie, ut diximus.sECTIO OCTAVA. ERat alia quaestio meo quidem iudicio no negligenda, quae asserebat, alienu a ra. Non e uideri unaquario facultate accipere quid est,ec ex hoc demostrare per se accidentia sui generis: propterea quod declaratu fuit i. Pos solas mathematicas ac cipere definitiones, reliquas uero accipere accidentia, re ita no accipere quod quia est. Ad qua quςstionem res podentes dicimus,Aristotelem tex. citatis non accepisse quod quid est proprie, ut est id quod explicatur per definitione quae constat ex camsis proximis 5c immediatis: ct est uera definitio, quia salsum ec atiua ipsius sentetia Oci ueritate alienu asseruisset,ut probat ratio allata, oc tex. etia ex s. Physi. ubi dicituri quod ex notiorib. nobis, ec prioribus, naturae aut posterioribus proticiscimur. Sed
accepisse quod quid est latius, ec ut complectitur non solii id quod est quid est pro-Prie, de
240쪽
L I B E R N. at prie Sc habetur per causam proximam & immediatam, uerum etiam ipsum quid est quod habetur per effectum, quod quidem est quod quid est improprie. Solet enim saepenumero Aristoteles etiam descriptionem qus fit per effectus ec per posteriora, appellare quod quid est & dicere quod explicat ipsum quid est: prssertim cum uera
quod quid est,& uera definitio non ita patet ut perspicuum est de definitione syllo gismi.de definitione demonstrationis, di de definitione naturae,quae omnes traditae sunt ex ei sectibus. Etenim dicere syllogismum esse orationem quae necessarid concludit est describere syllogismum peremedium: efiicit enim conclusionem. Item dicere, demonstrationem esse syllogismum facientem scire, nihil aliud uide tur esse quam describere ipsam demonstrationem per effectum sirum quoniam eiu cit scientiam. Dicere etiam, naturam esse principium motus ec quietis,quid aliud est quam declarare naturam per effectum suum quippe quae essicit motum Oc quietem in eis in quibus inest. Has tamen descriptiones Aristoteles dixit explicare quid
est,per quandam similitudinem 5c improprie. t. enim Prior. i. dixisset, Deinde deis i. Prior. i.
terminare quid est propositio,& quid terminus,&quid syllogismus: descripsit syllo.
gismum eo modo in uirtute quo diximus. Et x. Post. De syllogismo igitur, inquit, ec , Post. demonstratione, quid utrunq; & quomodo fit, manifestum est. Et a Phys descripta x. DU .c. natura in tex. s. ita scripsit: id quidem natura siqdictum est,re quid quidem natu ra,& secundum naturam. Hoc idein de animae definitione, di de definitionibus omnium simplicium dicit: quare nemo admiratione assici debet, si nos texi .illos,6. ecit. Meta. ita sumus interpretare,ut dixerimus Aristotelem accepisse ipsum quid est latius, uidelicet ut exprimitur non tantum per definitionem ueram, sed etiam per do scriptionem.& ex effectibus necessariis. nam praeterquam quod ut diximus falsum
aiseruisset, re pugnaret cum Maipsius sententia, si proprie accepi ilet ipsum quid est: solitus est etiam nuncupare eiusmodi descriptiones quae sunt ex effectibus propriis ecnecellariis, quod quid est ec definitiones, propter similitudinem quam habet adueras definitiones, ad quas propius accedunt. hoc item facit propterea, quia illae res
quae sunt describendς carent definitionibus,ut sunt res simplices uel quia cauta ea rum rerum quae sunt definiendae sunt ignotat. quod uisus est innuere Aristoteles,discens facultates accipere quod quid est, ct ex illo demonstrare accidentia per se illius generis circa quod uersantur mollius uel exquisitius. nam si per quod quid est quod iacultates accipiunt, intelligeretur quod quid est uere: negare non possemus, quiri
omnes exquisite demonstrarent sua accidentia per se. eadem enim est et ratio, di eo
dem modo ellent omnes notae: quippe cum acciperent ipsum quid est ldm ex sensu Sc ex suppositione. Sed quia mathematicae facultates accipiunt veru quod quid est, eiust beneficio probant sua accidentia,propterea dicuntur demonstrare illa ex quis mus. quam eae lacultates quae non ita accipiunt ipsum quid est, eocri utuntur. ac rursus quoniam caeterae facultates non accipiunt uerum quod quid est, sed id inuestigant ex accidentibus propriis,qus sunt debiliora causis idcirco mollius Mnfirmius ac debilius dicuntur demonstrare. rae differentia nisi emet inter ipsum quid est sed eodem modo omnes facultates demonstrarent perueras causas, superuacanee 5 unaniter Aristoteles addidisset quod conantur demonstrare mollius uel exquisitius. Qiuod no sit dicendu , putandu est ueritati consentire ec quadrare quod diximus. Si igit ita dicat, n5 uideo quid cotra Aristotele faciat ratio allata in cotrariam parte. rare ad aliam accedendum est, quae erat cur dixerit Aristoteles, omnem scien tiam intellectivam,uel participe intellectus: m omnis scientia sit intellectiva, quia omnis scientia est uniuersialium. Cui quaestioni ego responderem, Aristotelem ideo loquutum esse cum illa ditiunctione, ut complecteretur omnes facultates tum speculativas tum operatiuas: innuens simul disserentiam quae est inter ipsas.&per intellectituas intelleNissie speculativas,quia specula tuae non se extendunt extra intellectum. non enim respiciunt aliquid quod sit extra intellectum Et per participes in tellectus intellexi Te operativas, quia lis quatenus ipsit quom sunt ex uniuersalibus, ita pertinent ad intellectum practicum,ut patet ex s. Et hic. r. In dirigendis enim actioni b. ututur propositione uniuersali, quae est maior propositio syllogismi practici: propterea dicuntur participes intellectus. inioni uero eaedem se extendunt exatra intellectu, respicietes opus ad quod ordinatur, quod est singulare,neq; pertineti ad inteste.