장음표시 사용
271쪽
EVERS. SING. CERTA M. proprietates ipsius, quemadmodum pollicitus est,utcp ad eum pertinet qui uelit tradere cognitione alicuius rei. non enim res cognoscuntur, nisi cognita earu substatia . proprietate. ne Pullam uim habet, quod dixerit quaedam, ex quibus id uidebatur 1equi. istud enim non fuit afferre demonstrationem. at V ut quaedam dixisset de modi talitate animae, longe plura sunt illa ec clariora quae de immortalitate dixit, di tamen attulit demon sit rationem: haec enim res tanti momenti erat, ut eius demonstratio praetermitti line grauissimo scelere non possiet. Nel ulla grauis causa affertur, cum dicitur, quod religionis luce uim atque auctoritatem uereretur, ausum non elle quid sentiret palam & aperte proferre. nam multo maiora re grauiora protulit, ut mundi aeternitatem. 8c Deum haec inseriora non cognoscere, re alia huiusmodi, de quibus etiam in eis quae sequentur uerba faciemus. Non possunt igitur meo quidem iudicio fugete, quin ruisitoteles peccauerit omittens diei am demonstrationem cum iusmodi opinionem ipsi attribuunt.Jam uero quid euidentius 2 quid in magis homi - . num obstinatorum mentes adllanc rem percipiendam mouere possit , quam quode.Unu. i. Aristoteles io. Ethic. ii. scriptum reliquit, cum de persectistima felicitate, quae est contemplativa sermonem haberet, quam contemplationem dixit et se operationem in tellectus Certe meo iudicionibi L nam cum mulca in eam sententiam disseruisset tuis haec etiam addidit: Haec perfecta sane felicitas, haec hominis est ubi uitae lonstitudine,, perlectam est na stamihil enim eorta quς sunt i elicitatis imperfectum est. ac talis qui- , , dem uita praestantior est, qb homini conueniat: non enim quatenus homo ita uiue , , sed quatenus diuina, quod in ipso ineli. quantia aut id prs stat coposito, tanto quom
is eius operatio ab operatione distat, quae ex uirtute alia existit. Sicut igi tur intelleictusis diuinu quid est, si ad homine respiciamus: sic uita quae ex intellectu traducitur si huis , mane uils co paretur diuina ipsa etiam est. Vult ergo intellectu esse diuinu eiusmoperatione longe aliaru uirtutu operationib. excellere. sed operationes aliarii virtuo tu ad anima quae corrupitur pertinenti ergo necessario efficii, ut speculatio sit animaequgno corrupit: alio uti ratio no reperiret, quare una existes opatio litatqς pilatior. item, nihil appareret quare mens est et diuina re aliae animae partes no essent diuinae ii omnes ellent periturae, quia nasculur ex Porcii a materiae: in aliarta uirtutu operationes uico de loco appellat humanas, huius aut metis diuinas. Necesse igitur estiat haec sit diuina cum aeterna sit: aliae humanae, quia nulla habent similitudine cu diui, Aristoteles paulo post subiecit: ain etiam prudentia cum mora inrtute, , , atq; haec cu prudelia coniuncta est: siquide prudentia principia ex iiirtutib. morali , , bus, rectitudo uero moralium uirtutis ex Prudentia existit. at hae conex ecu affecistib , , sunt, di circa copositum uersantur. Virtutes uero copositi humanae sunt: ec uita igi P., , quae secundum has traducitur,lc felicitas huius odi erit, mentis aut separata est. Si ergo mentis uirtus est separata a composito, ergo re a corpore: certe igitur immortalis. Possiemus praeter ea quae dicta sunt, afferre multa alia uerba Aristotelis, ex quibus facile esset intelligentia cons equi, eum rationem quae oritur ex sens cono templatum ac secutum, sine aliquo dubio animi nostri immortalitatem eo nitrinasse, ut sunt omnia quae ab ipso dicuntur de uirtutibus moralibus,& de intellecti uis: que quidem ostendunt intercise uere inter morales θc intellectivas. atq; etiam quae dicatur de contulentia, quae est uirtus mixta non nillil ad hanc rem pertinere uidentur.
Sed iis quae iam ducta sunt contenti, nihil addendum putamus: quandoquidem ad demonstratiotiem ductam illud accedit quod Aristoteles nunquam sere ulla in re quamuis magna ac difficili tam multus re creber fuit quam in animi nostri immortalitate explicanda. Etenim omnia haec de ipso intellectu dixit, quod uidelicet no corrumpebatur suod erat perpetuus, quod erat impassibilis, quod non erat mixtus cucorpore , quod erat separabilis a corpore, quod erat simplex, quod erat solus diui nus, quod extrinsecus accedebat, Sc quod erat indivisibilis, quod erat immortalis:
sue omnia uerba, ut ostensum est supra designant atque declarant immortalitatem. D tenim si non corrumpitur, ergo immortalis: si est perpetuus,ergo immortalis. haecem patet: si est impassibilis ergo i mortalis: pateret em si esset mortalis,etem corruperet. tino est mixtus cacorpore ergo i mortalis uasi emet mortalis esset mixtus cu corpore. si est separabilis a corpore, ergo imortalis: quia si mortalis . niret ad interita corporis. ii est simplex, ergo timortalis: si a limortalis esse no esset simplex, sed mixtus
272쪽
LIBER Ti. 24ψ-s est solus diuiniis ergo immortalis: quia si mortalis, certe quidem ues non diuinus,
ues non solus: etenim aliae etiam partes possent ei se diuinae.bi uenit deforis,ergo immortalis: quia si mortalis,non posset irenire delatis. Item,li indiuili bilis ergo immortalis quia si mortalis, esset diuisibilis. Quod uero dixerit Aristoteles,ipsum esse immortalem in dubium ut ostendemus uenire no 3 se Potest. id ergo clarius de aliqua alia re dixit Aristoteles dicant mihi quaesor quae t ' cum ita sint, tamen nonnulli contendunt, eum animi nostri mortalitatem probasse: quae opinio,quantum ad hoc attinet non minus haeretica in philosophia Aristotelis, quam in nostra sancta religione,mihi quidem uidetur.
I NIS LIBRI UNDECIMI EvERsio Nis . singularis intumitus.
sECTIO PRIMA. Rosecto nihil unquam tam clarum tam apertum fuit, quin illud idem a multis in controuersiam uocatum sit, oc grauiter exagitatu. Etenim quid clarius,quam motum esse,qplura entia esse, ec de quolibet dici affirma tionem uel negationem Nihil mea quidem sententiaeut diximus insuperioribus. Reperti tamen sunt multi,5c hi quidem egregii philosophi, qui haec mani
festissima principia ausi sint euertere, ita ut ea a ueritate abhorrere contenderint. Quod cum ita sit,homines non deterreri debent,quin putent ea esse uera, quae uerae rationi innitantur: licet a multis qui etiam in maximo honore atq; existimatione hahentur,ea uexari,& in dubium uocari perspiciant. Qitandoquidem non modo uer his, sed ne cogitatione quidem explicari satis possit, quam uatiae sint hominum naturae,at pomnino diuersae: oc quam multi reperiantur qui peruersi omnia intelligant. Cum igitur ita natura comparatu sit, ut homines clarissima quaeque in dubium reuocare non uereantur:mirum uideri non debet, si no desuerint qui hanc conclusionem quam diximus,apertam esse, Animum uidelicet nostrum ratione naturali ex sentenotia Aristotelis estie immortalem,euertere conati sint. Quorum sententias praesertimeas quae speciem,inanem eam quidem, sed tamen speciem quandam habent, in medium amercinus: ut omni erroris tanquam nebula discutia, certam de immortalitate sententiam tenere possimus. simul etia aliaremus auetoritates Arisito telis, quae non nullos commouerunt,ut ueritatem in contrariam partem raperent.
Primum igitur, quispiam aduersus ea quae dieia fiunt contenderet, & diceret, mi stotelis uerba quae scripta reliquit in i de Anima,tex.ra. di is . repugnare illi sententie, i de Anima quae posuit animam esse a corpore separabilem. Etenim inquit: Dubitationem aute reximo in habent & pastiones animae, utrum communes omnes di habentis, an sit ec aliqua se ι psius animae propria. Hoc autem accipere quidem necessarium est, non autem leue: ης uidetur autem plurimorum quidem nullum sine corpore pati, aut sacere, aut irasci, confidere, di omnino sentire, maxime autem simile proprio intelligere. Si autem Ec hoc phantasia quaedam,aut non sine phantasia,non co tingit utiq; net hoc sine cor.
Cum Aristoteles proposuisset se uelle quaerere,nunquid omnes passiones animsta operationes sint communes animae,cum habente animam' an sit aliqua, ec animgpropria ipsius id est,an sit aliqua operatio animς quae fiat a sola anima line corpore:& ostendisset, plura horum esse communia cum corpore: θc dixisset,solum intellige re uideri propriam ipsius animae operationem: tamen si hoc fuisset uel phantasia uel non sine phantasia, non contingere ne* hoc sine corpore esM: addidit statim,quasi uolens ostedere quid uoluerit significare per quaestione proposita. iod si dabitur aliquod opus propriu ipsius animae uel aliqua passio .ppria, cotinget ipsam separari ab ipso scilicet corpore si nullum est proprium,non contingit ipsam separari.
Sed diceret alius, nulla est aliquod opus propriu ipsius animae, ne* aliqua passio
273쪽
am E VER s. S IN G. CERTA M. propria: erso non contingit ipsam separari a corpore,ergo interibit eorpore inter plo. rod autem non habeat opus proprium,uidelicet seorsum a corpore probatur:quia si aliquod esset,inaxime esset intelligere: sed intelligere non est line phanta sta ergo non potest elia sine corpore: quia phantasia non est sine corpore. Ergo intelligere non potest esse proprium opus ipsius animae. Qiod autem non possit esse sine phantasia, multis in locis testatu reliquit Aristo s. iis Anima teles: sed maxime loco 3. de Anima superius citato, ad aliud tamen indicandum, ubit .s . ait: Et quaecunq; sensibilium habitus oc passiones,& ob hoc nem non sentiens, nihil , , utiq; addiscet neq; intelliset di cum speculetur,necesse simul aliquod phalasma spe , , culari ph antasmata enim sicut sensib ilia sunt, prs terquam quod sunt sine materia. in lib. De me Item dixit: Intelligere non est sine phantasmate. Quod eua significauit 3.de Amoria Cyrm nima tex io. Ex his ergo Aristotelis uerbis uidetur apertissime sequi, intellectum nostrum non esse a corpore separabilem. ex quo sequitur esse nenerabilem di corruis 'ptibilem, scita mortalem. '' Confirmatur ex definitione animae. Anima enim est actus corporis physici orga nici potentia uitam habentis. Ergo non potest separari a corpore: quia si post et separari a corpore,non esset actus corporis:& si non esset actus corporis,no esset animarsicut quod non est rationale, non est homo. Si ergo substantia animae consistat inhoe ut sit actus corporis,non potest esse quin si t actus corporis: quia si esset, & non esset actus corporis .substantia illius non cosisteret in eo ut esset actus eo oris. Sed probatum est ab Aristotele,quod substantia eo modo quo simplicia habent substantiam est in hoc ut sit actus corporis: ergo non potest esse sine hoc quod stacitus cor potis,ergo non potest separari a corpore ergo est generabilis, re corruptibilis ad generationem ec corruptionem corporis. 4rod enim non potest esse sine corpore,ut sequatur generationem ec corruptionem corporis neceIse est. . de Anima Cofirmatur ex uerbis Aristotelis in a.de Anima tex. 26. ubi inquit Et propter hoe trac. 16. bene opinantur, quibus uidetur ne* line corpore est , nem corpus aliquod anima. is corpus quidem non est, corporis autem aliquid est. inio quidem nihil uidetur clarius exprimi potuisse:ergo non est separabilis a corpore. Item, intellectus continet in potentia omnes alias partes animae, quae educuntur ex potentia materiae:ergo ec ipse educitur ex potentia materiae. Probatur conse quentia. Etenim non contineret in potentia alias animae partes ,risi essent ciusdem generis.hoc enim perspicuum est. Antecedes colligitur ex eis quae scripta reliquit,. de Anima Aristoteles ad hunc modum:Similiter aut em se habent 8c quod defiguris est,& qus
, , prius est in figuris Sc in animatis: ut in tetragono quidem trigonum est, in sensitivo, , autem vegetatiuum. Et paulo post: Sensitivorum autem alia quidem habent secu, , dum locum motivum,alia uero no habentiultimum autem 5 minimum ratiocinat D, , usi Sc intellectu.Quibus em inest ratiocinatio corruptibilium, his Sc reliqua omnia. si AH a Patet ergo intellectim cotinere potentia sensitiuu 8c uegetatiuii: sicut sensitius,
ergo Ac intellectiliti erit eiusde generis cu ipso sensitivo, quod eotinet potetia. ergo erit eductum ex potetia materiae, sicut sensitiuu: ergo eorruptibile sicut sensitivum. Item, si intellectus non potest esse sine sensitivo, ergo non potest separari a corpore,quia sensitiuum non separatur a corpore. si Anima Hanc eandem sententiam uidetur Aristoteles clarissime significasse, cum inquitat Non separata, tanquam si separata intellectum intelligat illud. omnino autem intcI-ν lectus est, qui secundum actum res est intelligens. utrum autem icontingat aliqua, i separatarum intelligere ipsum existentem, non separatum a magnitudine, aut non, a considerandum posterius. Statuit enim, ipsam non esse separatum a magnitudine: alioquin quaestio ad rem non pertineret. ergo est generabilis de corruptibilis, ad generationem re corruptionem magnitudinis. s.Meta. tex. x Item Aristoteles aperta uidetur huius rei significatione dedisse, ubi ita seriptu reli, , quit inrare si mes omnis aut activa est aut esse 'tua aut contes lativa, naturalis pro, , secto facultas contoplativa quaeda scientia est: sed circa ens tale conleplativa quod
, , motu cieti potest, di circa substantiam eam pleru* qus ad ratione accomodatur in
274쪽
η LIBER XII. 2sis Tarabile solum. Nasanirna est conderationis philosophi natiualis: ut sit insepara bilis a corpore ex eis quς loco citato dixit Aristoteles necesse est ergo corruptibilis. item paulo post: isod si inquit naturales res omnes,perinde ato sismum, ut nasus, culus,facies,os caro omnino animae solium,radix,corteX, Omnino Planta. nul
lius enim ipsorum ratio motionis est expers,sed materiam semper habet. Patet, quo nam pacto naturalib. in rebus ipsam quidem quaerere definirem oportet: & quam obrem ad naturalem philosoplium consideratio ec contemplatio animae pertinet, quae non sine materia est. Si ergo animam contemplari ad philosoplium naturale attinet,ut non sit sine materia necesse est. sECTIO SECUNDA.JTem, si intelle stus esset abstractus S separatus a materia, non esset naturalis considerationis. est autem naturalis considerationis,ut patet ex lib. de Anima: ergo noest abstractus a materia.
Probatur consequentia. s enim esset abstractus moueret corpus,& non mouere tur ad motu corporis,ut patet . quia quod non dependet a n--- non mouetur. sed quae mouent sint immobilia,no fiunt naturalis considerationisi: ergo si intellectus esset abstractus a materia, non esset naturalis considerationis. Antecedes probatur
ex uerbis Aristotelis, superius etiam ad aliud propositu citatis: Et tenetur Physicus
inquit considerare, quaecun* mota mouent quaecun* aut non,no amplius Physics sunt. non enim in seipsis habentia motu,nem principia motus mouent. sed immo Lilia sunt. Unde& tria negocia sunt, laaec quidem circa immobile,alia uero circa mo hile quidem incorruptibile. luaedam autem circa corruptibilia. In multis item alijs locis hanc eandem sententiam testatam reliquit Aristoteles, quos nunc proferre op us non est. t tem homo maxime homo est propter intellectum:ergo intellectus est generabi lis ec corruptibilis. Antecedens collisitur ex a. de Generat. anim. cap 3. quod cita uimus in superioribus 8c citabimus intra, ex DI Ethic.cap. ρ. Probatur stem consequentia ex Aristotele, quippe qui dicit:Homo enim homine generat ex materia,& sol. Etenim si homo est homo propter intellectum, ec homo generat ex materia hominem,ergo necesse est ut generetintellectum: quia nisi generaret intellectum non generaret hominem nam homo est homo propter intellectit. Iten anima hominis est a mare, ergo generabilis θc corruptibilis. Antecedens probatur ex iis Aristotelis uerbis: Itam corpus S magnitudinem praeberi a foemina necesse est. a inare nihil tale necessario desideratur: nec enim instrumenta in iῆς quae em ciuiantur inesse,nco ipsum efficiens necesse est. Corpus igitur ex foemina est,anima ex mare:substantia enim corporis alicuius anima est. Item ex ijs quae in s. de Anima, tex. 6i. ita scripta reliquit : Non potest autem cor pus habere quidem animam ec intellectum discretiuum: sensum autem non habere
non mansivum existetis generabile autem at uero neq; ingenerabile. are non habebit. aut enim animae melius aut corpori. Nunc autem neutrum est: lloc quidem e
nim non magis intelliget, hoc autem nihil erit magis propter illud. Ex liis inqua)licet argumentari ad liunc modum: Si intellectus ei set attemus, ergo no haberet sensum. Probatur consequentia: quia sensus esset ei impedimento ad intelligendum ut inquit Aristoteles de corpore ingenerabili, nihilo adiumeti afferret illi ad ipsum esse. est alit profecto absurdissimum, quippiam indigere aliquo quod eius persectam operatione impediat, nulluml ei ad ipsum eta adiumentum alterat: sed intellectus non constat nisi sensius adsit,& tanquam praegrediatur. aeternus igitur non est. Hac enim uia ostendit Aristoteles, corpus ingenerabile non liabere sensit quia non indiget sensu, cum sit aeternis. Sicut ergo sensus impediret animam illius corporis aeterni,& nihil faceret ad eius aeternitatem: ita etiam impediret intellectu, si esset aeternus. Sed videmus quod intellectus indiget sensu, ergo sensus non impedit eius operatione. natura enim non dedisset indigentiam sensus ipsi intellectui, ut eius o. Prema operatione impediret. Ex hoc ergo tex. colligi uidet animi nostri corruptio. Ite, animae sequuntur corpora, & rosae secundu seipsas non impassibiles a motib. corporis: ergo necesse est ut intereat simulato corpus dissolutii fuerit, alio an no se
querens corpora,ne ipsc secundu seipsas no essent impassibiles a motib. corporis.
Antecedens, Pispex. . 1. de Generat.
275쪽
212 EVERS. sING. CERTAM.LP senom. Antecedens probatur ex ijs quae Aristoteles in Phyllonomiae libro ita scripsti,, Psoniam& animae sequuntur corpora, Nipsae secundum seipsas non impassibiles, , a motibus corporis. hoc autem manifestum fit ualde in ebrietatibus 5c aegritudinib., , multum nam cp animae mutatae uidentur a passionibus corporis, ec econtrario uti is corpus comparatur passionibus animae. manifestum fit per amores ec timores, tristi-- cias ec delectationes. Amplius autem Sc natura fac iis uel generatis, magis uti P aliis, , quis conspiciet, quod corpus ec anima ita se habent connaturalia, quod hunt causae, , plurimarum passionum ad inuicem. Nunquam enim animal factum generatum est, , tale quod formam traberet alterius animalis animam uero alterius.Sed secundum eis, , iusde in animalis corpus N anima,qur necellarium est consequi tali corpori tale ita , , mam. Amplius aut di scientes corpora animalium ex forma possunt considerare. O, , quites aut equos,ec uenatores canes. si aut haec uera sunt,erit itaq; physion omizare., , Item: Videtur autem mihi anima 5c corpus compati ad inuicem: dc animae habi- , , tus alteratus simul alterat corporis formam: oc iterum forma corporis alterata simul alterat animae habitum. intoniam enim animae est tristari di laetari , maminium est, , quod tristes obscurae faciei sunt, gaudentes autem hilaris. Siquidem igitur adhue, , omnia, dissoluta forma quae est in corpore existente contingit dissolui: liquidem ec, , ita anima ec corpus compatiuntur,non tamen conferentes ad inuicem. nunc autem, , manifestum, quod utrunque utri consequitur. Maxime quidem igitur ex hoc mai, , ni festum fiet. Mania uidetur esse, di medici medicinis purgantes corpus,oc diaetis O, , tentes in m sis, permutant animam a mania, curationabus autem corpus: ec similiter, , corporis forma soluitur, di anima a mania permutatur. Quoniam quidem utraque , , soluuntur, palam sit, quoniam conserunt ad inuicem. Manifestum autem est, quod , , uirtutibus animae similes corporis sormae fiunt: quare erunt omnia similia in animaist , , libus eiusdem cuiuspiam declarativa. Multa autem animalia sunt,ec quae operantur: , , hae quidem propriae passiones uniuscuiusque sexus animalium sunt, aliae uero comis, , munes. In propriis igitur operibus animae propriae passiones secundum corpus,ira, communibus autem communes. Communes quidem sunt iniuria, ec quae est circa, , uenerea excessus: laceratarum re uilium communis est iniuria: porcorum di asino- , , rum habitus qui est circa uenerea, masticando coeunt. Proprium autem est in canis, , bus quidem contumeliosum,in asinis autem non triste. Ialiter quidem igitur commune quidem conuenit distingui, dictum est. opus autem est multa consuetudine.
si quis debet esse sufficiens ad dicendum singula de his. quoniam enim ea quς uideritur,dicuntur referri ad similitudines,quae fiunt ab animalibus,ta a talibus,ta proprie quaedam aliae a caliditate di frigiditate fiunt.
prior.ust. Hoc idem tradidit secundo Priorum cap ult.Ex quibus omnino uidetur esse per spicuum, Animam pati ex passionibus corporis,sicut corpus ex passionibus animae. ait enim quod forma corporis alterat animae habitum,& econtrario: quod quidem indicat,necessarium esse ut ex se inuicem dependeant. Deinde inquit: Siquidem igitur anima dissoluta, formam quae est in corpore extistente, contingit dii solui. Dissoluto ergo corpore ut distatuatur anima ex Arist telis sententia necesse est. Etenim s amneta non consequeretur corpus, non possemus uti uere physionomia, quae ex passionibus corporis intendit animi mores deis clarare. quod cum sit euertere doctrinam Aristotelis,necesse est concedere,animam sequi passiones corporis. quo postmod um aperte sequi uidetur,ut sit corrupti bolis ad corporis corruptionem:alioquin non sequeretur corporis passiones. Item, pondus coiporis tardiore reddit Sc mentem ad intelligenda, di sensum coomunem ergo necesse est ut anima patiat a passionib.corporis, ab ipsol dependeat. Consequetia est perspicua: aliter em podus corporis operatione eius no impedireti Depos ini Antecedes Probatur e uerbis Aristotelis quippe qui dicit: Solus enim omnium inal cap. ib. animalium homo erectus est,quonia eius substantia at* natura diuina est: officium autem diuini est intelligere atq; sapere. rod non facile esset, si uasta corporis moles assideret: pondus enim tardiorem reddit oc mente 5c sensum comunem. Quam obre cocretione 5c podere grauiore opprimete, corpora urgere in terra necesse est.. Item, excellentia animae in animalib. spectatur ex copiosiori caliditate corporis, ergo anima necessario oritur ex corpore. Consequentia perspicua est. Antecedes
276쪽
OBER XII. as,ostedit Aristoteles in lib.de Spiratione, cum ait: De refrigeratione autem quo nam se lib. ἐς ut
fit modo, tum spirantibus,tum ijs qui branchias habent,post hae dicendu est inrod i ρος igitur ex animalibus spirent quaecun* pulmonem habet, dictum est prius. Qi iam- . obrem autem hanc habent partem nonnulla & quapropter quaecunm habent,resipi ratione indigent, causa quidem est quod habeant, quoniam praestantiora animalia copiosiorem assequuta sunt caliditatem: simul in necesse est animam sortitam esse ex. cellentiam. talia nam stirpium natura sunt Draestantiora.
s ECTIO TERTIA.PRaeterea,st anima esset immortalis idem numero homo posset infinities reuerti, ut Socrates Probatur consequentia: quia facta dissolutione remaneret materia, quae est aeterna,&forma,quae est aeterna:ergo possent componi iterum, di ita infinitum praecederet. at falsum ergo est. Probatur consequentia:quia ita esset de Socrate sicut dixit Aristoteles de Mudo, de quo in ι.Cosi tex. io cum nonnulla alia dixistet haec subiungit: Si autem prius ex 3 c ilexi s. aliter habentibus consistit mundus,siquidem semper sic se habentibus 5 impostibi Mlibus aliter se habere non utiq; fieret. Si autem factus esset. necesse scilicet re illa pos
G aliter' habere, di non semper sic se habere. itam constantia ditatuentur, re dissoluta consisterent prius Rhoe infinities:aut impossibile erat. Si dicit hoc, no utit erit incorruptibile,neq; si aliter habebat aliquando, neque si postibile aliter se ha
here poterit. Ergo reuerti Socrates idem numero infinities poterit. Sed hoc ab. , de Genera horret a sententia Aristotelis: ergo intellectus non est aeternus. Cr cor p. Item, operatio intellectus nostri non est aeterna, ergo intellectus noster no est aeternus. Consequentia perspicua est: quia qualitas operationis nascitur ex qualitate ei Lentiae operantis. Si enim operatio non est aeterna, substantia operans non potest esse aeterna alioquin posset esse substantia sine operatione, quod falsum est. Tolle enim operationes a rebus. tolles essentias u multis in locis scriptum reliquit Aristote Ies,cae praecipue in z.Coeli texi .ubi dicit: Vniim quodq; enim est, quorum est opus ccxliis .iri fratia operis. Item L Polit. r. ait: Et prior est natura ciuitas, quam domus.quam 3. sit. linguli nostrum:totum enim prius necessarium est esse quam partes. ablato enim to- to,non erit pes,nem manus,nisi aequivoce: quemadmodum si quis dica lapideam. riam corrupta quidem erit talis: Omnia enim opere determinatur ec potentia. Qua re quae non amplius talia sunt, existentia non dicenda sunt eadem esse, sed aequiuo ce. quam sententiam confirmauit etiam in T. Meta lex. Io. ut dicemus ob aliam occa. sionem. Antecedens uero patet ipsum per se. quia non videmus aliquam hominis operationem esse aeternam, sed omnes interire ad interitum ipsius hominis. Intelle,ctus ergo non erit aeternus.
Item si intellectus noster esset aeternus,filsa esset illustris ac peruagata illa propo. pita sitio: Motis nobis. mouentur omnia quae sunt in nobis. nam si intellectus esset aeteranus esset indivisibilis: ideo* immobilis per se di per accidens. no enim dependereta materia: itam falsum esset,quod motis nobis, moueretur omnia quae sunt in nobis: squidem intellectus ipse esset in nobis: S tamen motis nobis non moueretur. Sed quia illa propositio est uera, di ab Aristotele posita: ergo necesse est ut intellectus non sit aeternus. Item sic arguunt nonnulli & putant hoc argumentum nullo m odo posse dissolui: Si rationalis anima aeterna est: igitur uia qua usus est Aristoteles, ad demonstrandas formas materiae expertes aeternas esse,non modo non demostrat,sed Llsa quom existit. Quod eum absurdissimum sit,necessario & id quod est positum erit salsum.
Item argumentantur hoc modo: Si intellectus possibilis esset aeternus, non india geret agente. quia cum sua natura sit longe superior quam res ipsa materialis, prius intelliget seipsam sine auxilio alicuius, ψ intelligat formas materiales. no ergo indi sebat intellectu asente qui ipsum periiciat intelligibilibus materialibus, cum eius substantiast longe superior materialibus, di abundet lumine ad cognoscenda ea. Item,cum intelligentiae sint eiusdem rationis ergo omnia Rus de intelligem ijs in. i. pM uestigauit Aristoteles,erunt attribuenda intellectui poteti bi est aeternus: ergo no ., ΜιιιΥ eritos rod ii excellentia animae in animalibus habetur ex copiostori canima nascitur ex corpore ergo generabilis 5c corruptibilis.
277쪽
erit intellectus potentia,sed actu: quod est sententiam Aristotelis euertere. Non erit
Item, intellectus agens est causa, ut intellectus possibilis intelligat res materiales. ergo multo magis eas ipse intelligit: quia acquid est causa ut illud intelligat aliquid, illud ipsum magis intelligit. ac prius: Ppter quod em unu quod cp tale, di illud magis. Item arguunt nonnulli Si intellectus citat abstracitus a materia, non poli et perficia rebus materialibus. Consequens est aperte falsum, ergo oc illud im de iluxit. Pro hatur consequentia: quia praedicata qus conueniunt omnibus intelligentiis in ratio ne generis,hoc est ex ea parte qua sunt intellectus abstracsti, si de una dicuntur de omnibus dici necesse est. Sed non persici , 5c non moueri a materialibus formis, pro prium est intellectus abstra fit, secundum comunem rationem intelle eius abstracii. igitur si haec de uno intelle stu negetur idem de omni b. 5 de toto ordine intelligentiarum negandum erit.
Item, intellectus perficitur a formis materialibus: ergo non potest esse immaterialis, etenim perfectius perficeretur ab imperfectiori. Item hac ratione demonstrauit Aristoteles, Deum no intelligere aliquid extra se Si ergo ualet ratio de Deo ualebit etia de intellectu nostro: quippe qui si esset atterais a. nus,l5ge perseelior esset reb. materialibus. Sicut enim probauit Aristoteles, Deum t .s . nihil posse aliquid extra se intelligere,quia omnia eo sunt imperfecti iora: ita probabimus, intellectium non posse intelligereres materiales: quia res materiales sunt lonae
ipso intelles u imperse Riores, si intellectius sit aeternus: sed cum ab ipsis illum perimci constet, ut non sit aetermis necesse est.
Item, intelle Rus habet temperamentum ex sanguine, ergo non est aeternus. An s. de Generat. tecedens probatur ex uerbis Aristotelis a. de Generat. animal. ubi dicit Cerebrii hi Umcl. 4. midissimum θc maximum omnium animalium homines habent. cuius rei causa est, , ' quod calorem etiam cordis purissimum obtinet: quod temperamentum intelle filis, , plane signiscat homo em omnium animal tu prudelissimus est. ib.lIeibis uult, in tellectium costare ex te peramento, ergo ex quatuor qualitatib. ergo no est aeternus. Ite, si intelle 'us possibilis 5c agens esset aeternus, daretur reminiscentia ex sententia Aristotelis. Cosequens est talium: ergo R id unde emanat falsium esse necesse est. Consequentia probatur: quia si intelle fius possibilis est aeternus, S agens est aeter
nus: ergo res intellecta cum sit uniuersalis, erit aeterna. nam cum patiens est aeternit,
ec agens est aeternum, necesse est quod ab illis sit, sit ipsum etiam aeternit. Ergo si poses bilis ec agens desinerent informare Socratem,ec unirentur Aristoteli habitus uni uersalium qui erant in Socrate, erunt in Aristotele, licet phantasnata essent singula
ria. ergo dabitur reminiscetia. quia Aristoteles reminiscetur omnium habituum qui fuerunt in Socrate: non potest ergo esse aeternus, ex sententia Aristotelis. Item quod laeditur di laceratur non est aeternum, m ens laeditur de Iaceratur, ergo mens non est aeterna. Maior perspicua est: quae em sunt aeterna, n5 laeduntur,nec lacerantur, non enim essent aeterna. Minor uero declaratur ab Aristotele o. sed . Poblematu, prob. q. ubi cum quaesisset, cur seniores amplius mente ualeamus, & tuis niores ocius discamus ita subdit: ita natura parens oc auctor omnium, instrum et a ' duo nobis inseruit, quorum opera instrumentis extraneis uti ualeremus: manum in quam corpori dedit, animo mentem. Est enim mens quo in rebus a natura nobis i partitis, uicem sane gerens instrumenti. Csterae omnes scientiae artes pilostra opera sunt mentem ipsam opus esse naturae fatendum est. Vt igitur manu non iam inde ab 'ortu naturae uti possumus,sed cum ea natura ab itiit persecit procedente namm aetate manus suum opus maxime esscere potest) ita etia mens quae res naturalis est, no protinus sed in senectute maxime nobis cotingit: ais' tunc potissimum consum' matur atque absoluitur, nisi detrim ento aliquo lacera laesaq; sit: quemadmodu caetera quo P opera naturae. Mens uero posterior, i manuum facultas accedit: quoniam e tiam instrumeta metis posteriora sunt i manuum instrum eta. Est enim metis instru memusicientia. metinam utilis scientia est, ut tibicini tibia. Manuum instrumeta res pleraes naturales fiunt: eius' res omnes priores sunt, ψ scientia. ioru aut instrii. menta priora sunt,sacultates m eorunde prius cotingere cogruum est. His enim cro
bro utetes,coficere habitu solemus ita sic reciprocatur, ut quam uice haec inter secerunt,
278쪽
gerunt,quorum instrumenta sunt,eadem instrumenta quo inter se habeant : uicis- ιι .lim quam instrumenta inter se, eadem illa quorum sunt insitrumenta. Mens igitur . . ea de causa nobis senioribus potius contingit. discimus autem ocius iuniores, quia . . rem serme nullam tenemus .Cum enim res pleras* scimus,non aeque praeterea cape. ι ere alias possiimus. Qiromodo etiam meminisse melius ea ualemus quae mane Pri- ιι mum percepimus, deinde procedete die memoria hebetamur, quoniam multa iam c. perreptavimus. Mens ergo, ex sententia Aristotelis, heditur & laceratur. sequitur
igitur, eam non esse aeternam.
Item,animae sedes est cor:ergo habet organum corporale,ergo est mixta cum corpore. Consequentia manifesta est. Antecedens probatur ex multis Aristotesisl cis,inter quos citabitur unus ex lib. de Iuvent.& senest. ubi aperte dicit, Cor esse se dem animae. Ergo anima est ibi tanquam in suo organo. Hoc uidetur confirmare Aristoteles iis quae in lib. de Communi motu animalium in. 9 com scripta reliquit ad hunc modum: Animal lane ita constitutu esse iudicare debemus, muni motu a ut ciuitate legib. bene instrueia 5c temperata. In hacem postcbadministrationis ra tio semel instituta est nihil oportet absente principem reb. singulis qus geratur inter esse:imo uero quisq; officiis fungitur suis,& mandatu est,& aliud post aliud admini stratur, ex cosuetudine 5c instituto. In animalib. hoc ipsum tum per natura efficitur, tum quod singula quae ita costituantur ad munera sua exequeda probe affecta sunt. ocirca opus no est in unoquom mebro anima inesse: sed cu in certo principio co sistat, ec reliqua mebra quod illi adiungant uiuunt, ait officia per natura obesit sua. Videtur enim aperte indicare, animam esse in certa quadam corporis parte, ec ita esse in organo:ex quo postea sequitur eam cum corpore mixtam esse. Item Aristoteles 3.Ut hic. .ita scripsit: Mors autem est sorti dolorosissima: finis enim est, ct nihil amplius mortuo uidetur esse neq; bonum ne*malum. Ergo animus est mortalis alioquin esset necessarium ut mortuo esset aliquid boni uel mali. Item, Anima est in loco per accidens, ergo dependet secudum est. a corpore erogo est generabilis de corruptibilis. Consequentia perspicua est: non enim esset in loco per accidens,ne per se sicut intelli emis, si dependeret a corpore. Ante cedens probatur ex o hys s ubi dicit Aristoteles .Coelum autem,sicut distum est, 4. U. . no est alicubi totum,nem in quodam loco,siquidem nullum ipsum continet corpus: secundum autem quod mouetur,sic di locus est partibus .altera enim ab altera habi, ta partium est alia uero secundum accidens sicut anima ec coelum. Ex quibus perspicue patet, Aristotelem sentire,animam esse in loco per accidens,ex quo postea sequitur quod diximus. Item,anima nostra mouetur, ergo est generabilis ec corruptibilis. Antecedens probatur: quia corpus eius mouetur,erno di ipsa mouetur. Consequentia probatur a. V tex. Lex uerbis Aristotelis, dicentis: In omnibus autem ' s primum moues,ct causa ipsum seipsum mouendi mouetur a seipso, secundum accidens tamen: mutat enim corpus P Iocu. are ec quod in corpore cu sit de necesse est mutas seipsum. 6c quae sequunt. sua,.m Praeterea dicunt quidam,in mortalibus intelledituum non potest esse sine sensiti uo:ergo intellet ius est inseparabilis: ergo sequitur ut sit in eodem loco ec in eadem particula corporis, in qua est sensitiuum 5c uegetativum. non enim fieri potest ut sit iin alia, ec alia, propter argumentum Aristotelis contra Platonem. i. Ahimalle.sicut materia non potest separati ab omni sorma quia sequeretur id quod non tenso. est ad inesse adtu: ergo intelle stus non potest separari ab omni materia,quia id quod non est a Ru,esset actu. est enim intellectus in pura potentia,ut declaratum est supra: nulla enim ipsius est alia natura nisi quod possibilis est. Item,si intelle stus est aeternus,ergo eius materia deberet esse aeterna. Sed materia non est aetern nem ergo intellebus.singularia enim sunt eorruptibilia.
item nihil uidetur prohibere quin intelle stus sit generabilis ec corruptibilis,& tamen sit tantae perseetionis:ergo est ponendus talis. Probatur antecedens: non e.
nim plus in perseetione distant ostres ec uermes ab equis de Elepliatis, ε ab alijs animal . perseeiis, quam equus di elephas di simia distet ab homine. Sed illa ostrearuuermium t imperfectio non obstat quin is a equi ec elephantis sit generabilis occorruptibilis: ergo ne forma quidem equi di elephantis impedit, quominus formay a hominis
279쪽
EvERs. SING. CERTA M. hominis quae tantum excedit sermam equi di elephantis, quatum equus Se elephas ostreas 5c uermes sit generabilis Oc corruptibilis. Praeterea nihil repugnat,ut dicebat Alexander, quin sorma hominis quae est per
feeiissima fiat ex perfectissima mixtione elementorum. Ergo ita ponendum estmoenim sunt multiplicanda entia sine necessitate. Probatur antecedens: quia ex parua mixtione quatuor qualitatum si tanta disse rentia inter elamenta. ut unum sit ignis, 5c aliud aer. Ergo poterit fieri tanta mixtio, ut sit perse sta in homine 5 in animalibus ut fiant uirtutes persectiores. Ite, intellectus est in corde primo, ergo in determinata parte corporis, ergo ei in est organum. habere enim organum nihil aliud est, quam esse di operari non in toto corpore,sed in aliqua parte corporis. Antecedes probatur ex Aristotele, qui .Me taetexἱα .ita scriptu reliquit,cum de toto parte loqueretur: Hae igitur tum priores. tum no priores ipso toto,sunt ipso toto: cum separantur enim,nequeunt esse. no eiu qui quovis modo se habet digitus,est animalis: sed qui mortuus est, nomine latum, non ratione digitus est. nonnullae etiam cum ipso pereunt toto, quae quide prscipue partes sunt,ea quae maxime in qua ratio ipse substantia insidet primo, i illa cor aut cerebrum sit: nihil enim resert hoc an illud rationem iubeat talem. Quibus uerbis a pertissime indica rationem insiderem corde uel in cerebro.quod idem esset,quanis tum ad hoc attinet. Quam item sententiam uisius est designare in multis alijs locis, uelib. de Communi motu animal. lib. de Iuuen. respira lib. de Morte ec vita. Praeterea argumentatur sic: Anima rationalis interit ad interemptione corporiis,' igitur est mortalis. Antecedes probatur ex eis uerbis Aristotelis quae scripta reliquit in lib. de Causa longitudinis 5 breuitatis uitae, ad hunc modum: Propter quod de de anima rationabitur quis utim ex his. Si enim est non natura, sed quemadmodum scientia in anima sic ic anima in corpore erit uti*,5 ipsius alia corruptio praetercorruptionem, quia corrumpitur corrupto corpore. itaq; quoniam no uidetur talis ex stens, aliter uti* habebit ad corporis corruptionem. Quibus uerbis perspicue patere uidetur, ipsum ponere animam corrumpi, ad corruptionem corporis: & etiam indicat se loqui de anima intellectilia,quia loquitur de ea anima ex qua est icientia. item Si intellectiis est etemus, ergo uel est unus numero in omnibus hominibus. Mel numeratur ad numerum singulorum hominum. Alterum enim duorum euenire necesse est, ut patet, siquidem est aeternus. Sed neutrum istorum potest esse ergo nSest aeternus. Sed primo ostendamus,quod non sit numeratus ad numerum tinguis lorum hominum. Etenim cum ex ratione naturali mundus sit aeternus, infiniti homines iam suerunt: ergo infinitae animae. Ergo datur infinitum in actu. R in infinitum
infiniti erut homines. Ergo dabitur infinito infinitius: quod quide absurdissimii est.
Item.daretur forma sine materia quod est absurdum. Item si esset multiplicatus Se aeternus, intelligeret sine phantasmate. Cosequemtia probatur, quia esset sine corpore,ergo Operaretur sine corpore: etenim quod n5 potest operari sine corpore non potest esse sine corpore, ergo operaretur sine pharatasimate. Consequens aduersatur sensui: quia nullus sensus nobis ostendit quos
intelligat sine Oantasmate.& pugnat cum Aristotele,quippe qui dixit: Necesse est
intelligentem simul phantasmata speculari. Ergo no est multiplicatus si est aetemus. Item,non esset pura potentia, sed ei set asius, si posset seorsum existere ec operari: quod tollit sententiam Aristotelis. Item non indigeret intellectu agente, tum qui illustraret phalasmata,tum qui daret ei elie actu: quia ex se posset oc intelligere,& existere.quae omnia omnino conuertunt Gententiam Aristotelis,id Q apertissime. Item,multiplicatio indiuiduorum in eadem specie non est data a natura nis cuia illa indiuidua sunt materialia re corruptibilia, ergo intellectus non potest esse incor ruptibilis S multiplicatus in numero. quia si sic esset, propositio illa esset Disa sea non est false, ergo uerum est quod intellectus non potest eita multiplicatus ae incorruptibilis. V uod alitem illa propositio sit uera, multis in locis testatum reliquit Aristoteles
maxime in 1. Coeli, tex. 92. cum inquit: In omnibus enim sic videmus, duorum a
substantia in materia est plura di infinita,et iami eiusdem speciei, ita I au unipi
280쪽
res cori aut contingit plures esse. Materia ergo est eausa multiplicationis singula.
rium in eadem specie. ergo ubi erunt singularia plura in eadem specie, erit materia. Quod si plures uini intellectus in eadem specie,ergo sunt materiales, ergo generabiles di corruptibiles.Si ergo intellectus est aeternus, non potest esse multiplicatus. Item a.de Generat. ec corrupi.tex.s . postquam dixerat,Semper enim ut dierum L. is Generat. in continua erit generatio Oc corruptio nunquam deiiciet, propter quam dixi- π corrip. mus causim: statim adiunxit Hoc autem rationabiliter contingit quoniam in omni temis. bus dicimus, quod melius desiderare naturam. semper autem melius est esse, quam te non esse. esse autem quot modis dicimus, in alijs dictum est. hoc autem in omnibus ι ι impossibile existere, propter longe a principio distare. reliquo modo compleuit o- ιιmne Deus, faciens continuam generationem: ita enim maxime continuabitur esse: te
quia proxima est substantiae, fieri semper per generationem. albus uerbis peris ιι spicue patet,eum uoluisse,Deum,ea quae non poterat habere esse perpetuum,in singulari dedissse multiplicationem in eadem specie per generationem: oc ita quod multiplicatio singulorum in eadem specie non est nisi quia singularia sunt corruptibilia. quia si singulare aliquid est incorruptibile,habet esse perpetuum abs* generatione. Quod uero inquit, Deum compleuisse omne faciens continuam generationem, est intelligendum ut diximus in superioribus de oriente ec occidente ex parte rei,ct de natura quae suturum ingenerabile exemit a contrariis) quod uidelicet ita est ac si Deus fecisset continuam generationem. Etenim illud uehementer repugnat, quod generatio oc corruptio sit aeterna, 5c quod a Deo sectae sint. Semper enim hic loquitur Aristoteles ex fundamentis naturae non ex ueritate ipsa. Eandem sententiam de multiplicatione indiuiduorum in eadem specie, uisus est Aristoteles cdfirmare in a.de Anima, tex. 33.&34. quos textus in superioribus etiam tae Anima ad aliud probandum citauimus,cum inquit: Naturalissimum enim operum uiuenti- t 33 Cr 3 bus,& quaecun* persecta, ex non orbata,aut generationem spontaneam habent,fυ cere alterum quale ipsum, animal quidem animal, planta autem plantam, quatenus ipso semper Sc diuino participent: sed quoad pollunt. Omnia enim illud appetunt il- luis causa agunt omnia quaecunt agunt secundum naturam. id aute quod cuius cau sa sit dupliciter est:hoc quidem cuius d uero cui. rando igiciar communicare non
possunt ipso semper di diuino,continuatio est propter id, quod nihil contingit cor, i ruptibilium idem Sc unum numero permanere: secundum quod potest participare
unum quodin, sic comunicat hoc quidem magis illud uero minus:& non pe anet non ipsum,sed ut ipsum numero quidem non uerum specie autem unum. Item in 1. de Generat. anim. p. . ubi dixit: At uero quoad melioris ratione ec eau i. de Generas. sam, cuius gratia pertinet, coelitus principium ducitur. Cu em reru aliae sint sempiis animal. e ...ternae summeq; diuinae: aliae quae possunt re esse. ec non csse, pulchrum autem diui, num illud causa sem per sua natura melioris coditionis in rebus cotingentibus siti quod uero sempiternum non est,id di esse, ec particeps tum deterioris conditionis, tum melioris esse possit. Cum anima sit corpore melior,animatum inanimato pro stet propter anima di esse Φ non esse,& uiuere * no uiuere melius sit efiicitur his de causis,ut generatio sit animalium.Cu em natura eius generis esse.sempiterna esse no possit, quomodo fieri potest eo sempiternu, quod gignit rnumero igitur no potest. Usubstantia enim rerum in singularibus est, quae si talia essent, sempiterna essent.Spe, cie uero potest: ita* genus hominum semper,& bestiarum,& plantarum est. His enim uerbis aperte offendit Aristoteles, naturam dare pluralitatem indiuiduorum in eadem specie quia numero non possent seruari:& propter hanc causam esse generationem, per quam semper est genus hominum,& bestiarum,& plantarii: quia seris
uantur per successionem indiuiduorum,quae quotidie generantur. item Aristoteles in Problem. sec.4 probi. 6. cum loqueretur de concubitu inquit: sin. 4. Probi. Rei uero cuiuspiam gratia est, ut ortus sit animantium perpetuus. Facit enim uoluis prout ε. Ptas ut animantes ad coitum ardentius excitentur. Patet ergo,quod hoc fit solum, ut perpetua sint specie illa quae numero essenon possunt. ι eQuod etia declarat Aristoteles tr. Meta.t .3s. ijs uerbis: At P coetu una esse, per- ii. Metoex,
spicuum esse uidetur. na si plures sint coeli, perinde ut homines, principium id quod cuim accomodatur, specie quide no eri numero aut plura sed quς sunt numero plu, Υ 3 ra,ea