장음표시 사용
321쪽
cedere,quod non simi composita intrinsecus. restat ut declaremus, quomodo tamen dicantur liabere causas intrinsecus existentes Quod se uidetur explicari quia materia Coeli, di materia horum inferiorum it enim forma coeli&forma horum iri feriorum,conueniunt in hoc, quod non solum constituunt sua subiecti a talia, sed faciunt ut existant in rerum natura, ec per se existant: &quatenus in hoc communi conueniunt, dicuntur esse causae critis & substantiae, quia uidelicet sunt causae cor porum quae sequuntur ens ec substantia, ut sint existentia in rost natura. Ita ens& subitantia dicuntur composita,ec habere causas intrinsecus existentes: qiua illa corpora , quae necessario ipsa sequuntur,sunt composta: Et de hac compositione intelleximus, cum diximus Ens esse compositum:quia eius quod est simplex, non i Ami. sunt causae componentes dicunturi illae causae proprie causae entis, quatenus est cns: θc substantiae quatenus est substantia: quia materia Coeli, ut talis, non est pro pria causa,quare omnes res sint entia:quia multa sunt entia, ec substantiae, quorum ipsa non eli causa. Sed illud commune, quod est in materia Coeli, 5c in materia lio rum inseriorum,in quo utral conuenit, licitur esse causia entis A substantiae. ec iste icatis ut sic inuestigatur in prima philosophia,S in lib. Physicorum. ct ita recte di citum est ab Aristotele Praedicamenta no habere causas, quare sint entia, sed stati in cime entia. quia cns non dicit aliquam naturam substantialem praeter suas sipecies
substantiam et ensipa componen
Quod addebatur Aecidentia intrinsecus non componio causis, qiuae sint subastantia :sicut substantiae non componuntur ex causis,quae sint accidentia: id quom
At cum inserebatur Ergo steri non diotest ut philosophia prima quaerat illori: meausiasmego argumentum. quia satis est,quod ea quae sequuntur ens, ec substantia.
tenim causis dicuntur entia, quia sunt causae entis, quod est substantia i re ae cidentia dicuntur entia, quia accidunt illis corporibus quae per se existunt. quae uere dicuntur substantia : ac Deus, qui dicitur proprie e NS ut patet ex Aaristotele quia non dependet neq; in esse, nem in operaria corpore dicitur ensetia, quia est causa entis: qui licet quantu est ex uisua, per se existat, tamen quia ad eius bonitatem sequitur ut det est e orbibus, ct ita in natura est semper in orbibuaquox sequitur ut per se ec seorsum existant, ens non praedicatur de ipso in reeto es henim compositum: quia sensus esset, quod Deus per se existeret in natura. praetereorpus: quod eliet salsum uia naturali. Sed dicitur ens di siubstantia,ut in primo AApologiae nostrae libro declarauimus,quia est causa sol malis coeli. ex quo sequitur ut hi eri, de substantia: ec ideo dicitur etiam ipse causa entis & substantiae. quae causa. . uidelicet materia & forma, ct si sint aliae in generabilibus re corruptibilibus quam
in aeternis tamen cum habeant hoc commune,quod sunt causae: ut illud quod emaciunt tale,sit etiam in rerum natura,& sit substantia, quantum ad hoc ipsium commune attinet dicuntur cauta uniuersales,et no particulares, ut dictum est paulo ante)quia materia Coeli ut est materia coeli, essicit coelum: ut uero est materia, conuenit
eu materia quae est in poteria:quae etia ipse ut si est solis causia generabiliu oc corru pii bilissia me quia sicut materia Coeli est causa quare coetust in rem natura, ei existat.& per se existat in genere causae materialis: ita materia in potentia est causa stenerabilia re corruptibili uinquare sint in rerum natura, ec existant, ec per se existant in genere causae materialis. Ideo dicimus materiam, ut est materia simpliciter non ut haec, vel illa, esse causiam cratis, quatenus est ens : & substantiae qua tenus est substantiat quia materia Coeli, ut materia Coeli, non est causa'communis ut aliquid existat in rerum natura: quia non est causa uniuersalis omnium.
322쪽
Siquidem etiam materia in potentia est talis causi ut uidelicet aliq'id existati Ideoptimus philosophus,qui eo siderat causas entis quatenus est ens, di substat it quatenus est substantia dicit cosiderare materia ut materia est: tame quia ipsa materia in re non est sola generalis sed repetitur,& in incorruptibilibus,& in corruptibilibus, propter istam causam cum de ipsis materiebus agitur in prima philosophia necesse est ut seorsum agatur de ista materia in potentia, seorsum de illa, quae est materiacosi: quia existis postmodum colligimus conuenientiam, quam habent quatenus sunt causae entis α substantiae: 8c dicimus materiam in generali esse causam entis ecsubstantiae.et hoc modo dictum est supra, ipsam non esse propriam corporibus particularibus,sed solum uniuersalibus, ocideo solum attinere ad primum philoB-phum. et diximus ens Sc substantiam esse composita, quia solum sequuntur uere
composita,ec solum praedicantur uere de compositis. sed quoniam materia coeli, ut materia coeli, non ut materia simpliciter, est causa omnium corporum coelestium, quae disserunt specie:alioquin essent ex fundamentis natur quae recitauissi superioribus generabilia & corruptibilia:necesse est ut illa quatenus etiam est materia coeo corpore coelesti: ergo huius erit propria.est enim ipsa magis uniuersalis,quam materia, lirae conuenit proprie singulis corporibus coelestibus:& corpus etiam ineoremptibile est magis uniuersale, quam singula corpora coeleia. Item materia in potentia,non ut malefia generaliter sumpta,cum sit causa elementoru 5c mixtorum in genere causae materialis,necessitas cogit ut non sit propria nessi elemctis,nessi mi tis,sed comunis.Ergo necesse est,ut ipsa quatenus est in potentia dicatur esse causi Unius alicuius corporis,quod latius pateat eb elementum, re quam mixtum. opo tet enim causas esse proximas,ut sint causae rerum. ergo necesse est ut sit causa proxima corporis corruptibilis, quod praedicatur ec de elementis, oc de mixtis proxime, nullat re interiecta, cum nullum aliud tale inueniatur corpus. ergo corpus generabile de corruptibile, et corpus incorruptibile attinebunt ad primam philosophiam. Probatur consequentia, quia materia proxima corporum incorriptibilium inuestigatur in prima philosophia no Glum ut materia quia ex eo quod ita se habet est causa entis.quatomis est ens: ec substantiae quatenus est substantio sed etiam ut materia corporum incorruptibilium. Item, materia in potentia non solum ut materia inuestigatur in prima philosophia quia ex eo quod sicse habet est causa entis,quatenus est ens Sc substantis quatenus est substantia: sed ut materia in potentia,quae ex eo quod ita se habet, est causa Proxima corporis corruptibilis,quatenus corruptibile est.ergo corpus generabile ec corruptibile coiideratur in prima philosophia. Quod autem considerentur istae materiae modo dicto in prima philosiophia patet ex eis quae citata sunt in superiori bus cxlibro primae philosophiae: unde sequitur, primam philosophiam contem Plari ens quatenus ens, ec substantiam quatenus est substantia, re caetera praedica menta quatenus talia, oc corpus corruptibile quatenus corruptibile, di incorrupti hile quatenus incorruptibile: quae cosiderant etiam in libro Physicorii, quia causae dictae in eo quaeruntur.Necessitas igitur cogit, ut philosophia naturalis incipiata speciebus corporis incorruptibilis, qualia sunt corpora coelestia:deinde dependat ad species corporis corruptibilis, quae sunt elementa, dc mixta, iis et ad species specialissimas quod est illud ipsum quod uolebamus,ut ostedimus in superioribus. Quod uero dicitur de materia, idem debet dici de omnibus quatuor causis: quia oes sunt proprie suo subiecto quia tamen conueniunt in eo quod sunt causae, ut omnia sint entia 5c substantiae ob hoc consideramus ipsas in uniuetiali didicimus esse causas entis quatenus ens oc substantiae quatenus est substantia, oc singularum sub stantiarum uti diximus.Et istae sunt causae quas primam philosophiam dixit Aristoteles considerare. nihil ergo obstat quantum ad istam cosideratione pertinet, quod ens&substalitia non habeant istas causas intrinsecus:quia satis estut illa habeant,
ad quae ipsa sequuntur Manet igitur meo quidem iudicio, sententia Aristotelis in tegra &uera ocita uidetur mihi dissoluta esse haec questio. Atm illud patere arbitror,recte a nobis conclusum fuisse, lib. Physicoru esse partem prinis philosophie.
323쪽
C Ed adhue eontra aliquis instaret dicens: hanc sententiam omnino euertere a. onsequentia perspicua est: V t
scientiarum. Antecedens uero declaratur ex uerbis Aristotelis. IS enim eum propo i. 5 Uristum uniuersae philosophiae naturalis ponere concius laborandum esse,ut inue i. i. stigarentur cause scientie quς est de natura. Deinde tradidit uiam,qua ille ipse cauissae inuestigari possent, erat enim dubia. Postremὁ indicauit ordinem, quo uti ne eesse esset ad has causas indagandas: quarum aliae essent uniuersaliores, aliae minus uniuersales. ec dixit primo inuestigandas esse magis triuersales, quia essent notio res , procedendo ad minus uniuersales. quod quidem non esset uerum de sola ipsa
physica,de prima philosophia:quoniam causs que considerantur in illis libris, non necessitas cogere uidetur, ut lib. Physicorum sit pars per se philosophis naturalis: alioquin potuissetiAristoteles in illo prooemio ordine eorii quae essent diuersarum scientiarum:&illud prooemium non esset ploptiu philosophiae naturalis, sed commune etiam primae philosophiae . quod nihil aliud est, quam sententiam Aristote lis die am labefac are & euertere: quippe qui praecepit laborandum esse, ut inue stigemus causas eius scientis quae est de natura: scietitia enim de natura nulla est alia quam philosophia naturalis: quia prima philosophia non dicitur scientia de natura. Item,si res que sunt in libro Physiciattinent ad primam philosophiam sicut dixi
sti :ergo perperam inscripsit Aristoteles prima philosophiam post physicam. Consequentia probatur tum quia prima philosophia diceretur &ipsa physica,quod est sauiam: tum quia significaretur prima philosophiam esse post prima philosophiam,
quod asserere plane est omnium absurdissimum. prima
philosophiam naturalem nomine alterius facultatis:quod quidem a natura abhor rere,in dubium uenire non potest.
Item ubi ait Id quidem unum di immobile sit quod est intendere, non de natura iis . est intendere.sicut enim Geometrae non amplius ratio ad destrirente principia sua, τραg. sed aut alterius est scientis,aut omnibus communis, sic neque ei que de principijs. MItem eum dicit qus uerba protulimus etiam in superioribus, ad aliam rem pro- 1.rissici handam: Nobis aute subiiciantur omnia que sunt natura, aut omnia, aut quaedam ratai. moueri. Item cum addidit paulo post: Sed quoniam de natura quidem non natura, MIes aut oppositiones aut desectus cotingit ipsos dicere, fortasse enim bene se habet Maliquantulum disputare de ipsis, habet enim philosophiam hic respectus. His o, Mmnibus locis uideli apertillime signiticare, principia esse naturalis philosophiae, quod motus sit,oc quod plura sint entia. ait enim,philosophia naturalem non posse disputare aduersus negantes ipsa:sicut no possuntGeomeus aduersus eos qui non concedunt ipsorum principia, ergo motus di reliqua pertinent ad philosophum naturalem ergo non ad primum philosophum:quia uult Aristoteles primum philosophum poste disputare de eis. Item eum inquit: Omnia igitur quiescere,ct huius rationem quaerere dimitten- 8. Mirites sensum infirmitas qusdam intellei tus est: di de toto aliquo,&non de parte,am Tecra biguitas est,nem solum ad physicum, sed ad omnes scientias,ut est dicere, re ad om nes opiniones propter id quod motu utuntur omnes. Amplius autem de princi phs importunitates,sicut in ratioibus circa doctrinas, nihil sunt ad mathematicum: similiter aut e & in alijs. sed sic neq; de eo quod nunc dicitur, ad physicum. supposi- tio enim est, quod natura principium motus sit. Vult esse principium cognitio, nis in philosophia naturali, quod natura sit principium motus, cum physicus non possit de hac definitione disputare. . .
324쪽
3os E V E R L SING. CERTA H. 1 3, M. Item ubi ita scriptum reliquit: inramuis considerauerimus has res in libris qui in is, sinit de Natura, nihilominus in consideratione entis accepimus illos qui ante nosis fuerunt, philosopliati sunt de uirtute. His uerbis aperte signiti auit,eas res de quibus habitus suit sermo in Physica eosderatas fuisse propter corpus naturale: in Metaphysica autem, propter ens. ec sie Aristoteles uidetur ipse tollere dissicultate, reddens causam repetitionis: atl ita uerum esset quod dixit Averroes.
in 'poIomatero ex istis locis falsum at tertimi non enim est eadem diuisio.
Item,dixisti substantiam, quae est praedicamentum, diuidi in corruptibilem, Scinolo incorruptibilem: sed in Apologia diuisisti eam in simplicem di mixtam: ergo in al- ero ex istis locis falsum asseruisti,non enim est eadem diuisio. Item Aristoteles diuisit substantiam in praediramentis, in primam di secundam: ergo diuisio quam secisti, non consentit doctrinae Peripateticae. item aperte Aristoteles ostendit lib.Physic.non esse partem prims philosophis,M Phili . ergo perperam astiruisti contrarium. Antecedens probatur ex primo Physic. ubi . it, inquit De principio autem secudum so am, utrum unum aut plura,aut quo aut x quae sunt,per certitudinem primae philosophiae est opus determinare. ergo in aliudai tempus opponatur. De physicis autem 5c corruptibilibus speciebus in posterius D demonstrandis dicemus. Iis enim uerbis aperte declarat, se in Physica uelle agere de sormis corruptibilibus: in prima aut e philosophia,de sormis incorruptibilibus, quam disputationem differt in aliud tempus. ergo uult, quod Physica non sit primasthilosoplaia, quia non differret illam disputationem in aliud tepussed poneret in Physicaeit Rcitans Aristoteles ea duae sunt dicta in lib. dicit esse diisti in philosophia
Cum igitur ex persecte albo minimem non albo fiat ae oriatur non albu,s nunc ge' neretur non albRex eo quod est non album ex non ente ipsum illorusententia fierio nisi idem & non album esset,& album.at non dissicile est hanc soluere dubitatione. ' Dictum est enim in Naturali scientia quo nam pacto ex non ente,& quo P eio ex ' ente fiunt ea quae generantur. Hoc autem primum dictum est in lib. Physic.ut Pero i, . e. ipstuum est emo uult,quod lib. Physicorum sit saltem pars philosophi amaturalis. ια ,ε. in I e,quo sium sPectaret nquirere quomodo mathematicus differt a physico cumit.,ν. er per physicum intelligat philosophu naturalem, si Physica esset prima philosophiae, a. debebat enim perscrutari quomodo mathematicus differt a primo philosopho: cia in mathematicis non est qusrendum,qua in re alius artifex differt ab alio. in geome tria enim non sunt dii soluendae quaestiones e quae geometricae non sunt. i. si . Item,srustra quΠeret secundo Physicorum,utrum oporteat physicti cognoscere intixi. unamquanm naturam, ex seustra ibi distatueret istam quaestione, cum physicum no 'cr ra. minet philoiophum naturalem,si in eo loco ageret primum philosephum. arivst . Item eadem ratione frustra quaerere quousque oporteat physicum connoscere
specie 5 quod quid est.' . ,. Item , ' u ra ostenderet oportere physicum cognoscere omnes quatuor causas: 7 dc perperam diceret physici esse, considerare quaecun*mota mouent, quaecunq autem no non ampliusphysicae sunt. Item,quomodo natura agat propter finem,& quae necessitas reperiatur in rebus naturalibus. haec enim omnia alieno loco, ac praeter rationem quaererentur si Physica esset prima philosophia: ergo absurdum est hoe dicere,& a ueritate abhorret.
O Ed quoniam rationes illae, quas in superioribus attulimus,& uerba Aristotelis O nobis uidentur omnino concludere id quod diximus, conabimur quantum po iterimus,rationes oc auctoritates in contrariam pariem nune allatas dissoluere: prae seriis cum ex earum dissolutione futurum sit, ut clarius nostra sententia appareata prius tamen nonnulla repetemus eorum, quae pro illa iacere uidentur: dc primum
Inter ens,ex una parte: 5c corpora coelestia,& elementa,& mixta ex altera parte,
nihil intercedit medium, praeter substantiam quae est praedicamentum, di substan-
325쪽
tiam lacorruptibistem & corruptibilem: ergo liber Physicinon est pars philosophi gnaturalis.sed primae philosophiae. Consequentia perspicua est, quia liber Physici Si non esset pars primae philosophiae, uel nullam rem consideraret, uel illud ipsinnquod conderat prima philosophia,& propter eundem finem,cum philosophia naturalis sit ipsa etiam scientia quod esset superuacaneu.& hoc patet, quia probatum est, primam philosophiam considerare omnino causas proximas omnium eorum quae diximus. cogebatur ergo illa composita considerare. Antecedens etiam manifestum est, tum quia non apparet senses, quod detur illud medium, si bene consideremus ordinem oc seriem,quam in siperioribus possitimus omnium rerum quscunm sunt: et tamen deberet apparere,quia res composis sunt sensui manifestae ut dixit Aristoteles: θc fieri non posset, ut inuestigaremus causas, nisi comeosita essent sensui nota. Oporteret ergo, ut illud medium esset sensui notum. sed cum hoc non appareat sensui ut non sit in natura necesse est: Tum quia ex uerbis etiam Aristotelis non colligitur dari illud medium. itam non est pone dum . mancus enim fuisset Aristoteles in rebus pertractandis. Non colli tur a tem,quia cum non possit dici aliquid esse in rerum natura, nisi id cuius causae considerantur,nullas alias causas inuestigauit Aristoteles, nisi eorum corporum quae posuimus non sunt ergo ex eius sententia plura corpora,nisi uelimus eius doctrinam, aloe adeo ipsam rationem di sensiim,quibus illa tota innititur eenitus euertere. Item,si daretur illud mediu uel ellet magis uniuersale quam substantia, quat nus substantia uel quam substantia incorruptibilis ec corruptibilis, uel aequale, uel minus uniuersale . non est autem magis uniuersale, quia interens di substantiam, auae est praedicamentum,non est aliquod medium mel potest esse aequale,quia stura esset. haberet enim easdem causas appropriatas, & esset idem: neq; minus uniis uersale, quia non haberet causas aliquas appropriatas. siquidem non reperiuntur
apud Aristotelem plures causae,quam quot diximus, quarum nullae possent ei me dio esse propriae. itam daretur aliquod compositum sine causis propriis, quod quiadem esset absurdissimum. sequitur ergo redie dieium fuisse,librum Physicorum noesse partem philosophiae naturalis,sed primae philosophiae. Item, substantiae abstraciae, quae sunt causae uniuersales, Sc reliquae uniuersales causae, non possunt primo consideraria philosophia naturali: ergo liber Physeo. rum non potest esse pars philosophiae naturalis. Consequentia ostenditur, quia si liber Physicorum esset pars philosophiae naturalis, cum in ipso agatur de causis uniuersalibus 5 abstra stis,sequeretur,ut substantiae abstractae, di reliquae uniuersa Ies causat eadem enim est ratio ) primo possent considerari a philosophia natura IL, Antecedens uero ex multis Aristotelis locis colligitur,quorum nonullos pro feremus, ut res ista facilius percipi possit, licet quosdam etiam in Apologia nostra i.aro
Hoe igitur ostendit tex. ille primi Physicorum, quem in superioribus recitauia 1. phissmus,in quo manifeste dixit Aristoteles, primum principium secundum so am alis textast. cinere ad philosophum primum:naturalis autem philosophi esse, demonstrare spe
cies corruptibiles. Idem confirmat tex. secussi Physic.quem etiam in supctioribus ad aliam rem pro z.pisstulimus: Amplius eorum quae sunt ad aliqui materia est:in aha autem specie, a- . t tias.lia materia,usip ad quantum. ergo physicum oportet cognoscere speciem, re quod quid est: aut quemadmodum medicum neruum, aut fabrum aes, us* ad quendam uterminum alicuius: cuius enim causa unum quodcpres, ct circa haec quae fiunt sepa- ramis species in materia:homo enim homine generat, ct ex materia, ocit quomodo Maut se habeat haec separabilis, de quid, philosophiae prems est determinare. Osten Mdit enim clarissime quod substantiae abstraetae attinent ad primu philosophum. Item ubi ait qus uerba supra etia ob uarias occasiones citauimus Ut tener physi a pisseus cossiderare omnino quaecunm mota mouent: quaecunt aut non, non amplius text.7i.
Physicae sunt.non enim in seipsis habentia motu. neq; principia motus mouent,sed Mimmobilia sunt.unde tria negotia sunt, haec quidem circa immobile,alia uero circa mobile quidem incorruptibile, quaedam autem circa corruptibilia. Vult has sub ει
stantias pertinere ad primam philosophiam.
326쪽
a. U. Item eum paulo post addidit:Duplicia autem sunt principia mouentia quorum --Z alterum non Physicum est non enim habet motus principium in seipso:huiusmodi autem est, si aliquod mouet quod non mouetur: sicut est quod ec penitus immobi- ,, te,& omnium primum. Nihil clarius proferre potuisset, quam quod primu principium non attinet ad philosophiam naturalem. δεῖς' et Item cum inqui Existente autem causa, una quidem unde principium motus di eimus esse una aut materia talem autem caulam dicendum est de illa quidem dictu
' est prius in de motu sermonibus, quod hoc quidem immobile per omne tempus, ' hoc autem mouetur semper, horum autem de immobili principio quide diuidere alterius philosophiae est opus. De continue autem moueri alia mouente, post haec dicendum quod tale singularium dictorum causa est. Ostendit his uerbis principia immobilia attinere ad primam philosophiam, go no ad naturalem. N cum discat hane perscrutationem fuisse iaciam in libro de Motu, ec liber de Motu sit liber pliuscus:ergo liber Physicorum est liber primae philosophiae, alioquin pugnatia loqueretur Aristoteles.Ex quo etiam perspicuum est, in lib. Physici tractatum esse de 'duod uero dicit se uelle in ei, quae sequuntur, loqui de eo quod mouendo mo se e iretur non tollit quin de illo corpore actum sit in prima philosophia,& in lib. Phyc di in libro de Coelo, actu est aut in prima philosophia, di in lib. Physic. de eo ut est
causa uniuersalis entis,quatenus ens est,&substatis quatenus est substati di substatiae corruptibilis quatenus corruptibilis,N ut est illud sine cuius motu, non poterat ueniri in cognitione principia immobilis:in lib.uero de Coelo ex natura sua propriaci particulari: & in lib. de Generatione ut de causa applicata rebus particularibus. Huc respexit cum dixit: De continuo autem mouente alia mouent, poli dicen- dum, quod tale singularium dictarum causa est. Ut fecit etia de materia prima in eodem libro, quoniam causae uniuersales pollunt restringi a particularibus: imo uero omnia quae trahantur in prima philosophia, supponuntur a philosophia naturai di ab aliis particularibus facultatibus, quia particulares facultates utuntur illis ex Μ suppositione ut declarauit Aristoteles his uerbis: Et idcirco Geometrae non est,
quod nam sit cotrarium aut persectum,aut ens, aut unum,aut idem, aut diuersum, is eonsiderare,nisi ex suppositione. - . .
Utuntur ergo ijs ex suppostione, & applicant ea sibi ipsis, ut demonii rationis principia.ut de quolibet dicitur affirmatio uel negatio:&, Si ab aequalibus aequalia
demas quae remanent sunt aequalia ut dixit Aristoteles primo Post. & claritum e uidetur etiam ostendere quarto Meta.iis uerbis: . . post ca- Post haec autem dicendum esse uidetur, utrum unius an diuersarum scientiarum
sit de hisce principiis quae in Metaphysicis appellantur, ac de substati is contempla
- μα - ri. Patet itam no ad diuellas sed ad una horum etili considerationem, di ad philosiophi scientia pertinereuniuersis enim quae sunt, sed non generi cuipia seorsum acat,m teris accomodanturiatq; utuntur quidem his omnes ex eo quia sunt eius quod est, D qua ratione est ens: eὀui tamen utuntur,quὀuspiatis est ipsis,id est,quoad occu pat genus quo de asserunt demonstrationes. Querare cum pateat, haec ipsis ut entia sunt uniti erus copetere, hoc est enim ipsis comune,liorum quo p cotemplatio eius profecto qui id quod est,ea ratione qua est ens contemptat. Quocirca nemo eom qui partes considerant,de his ipsis quicqua dicere aggreditur,si sint uera inqua nee D nonec arit methicus in Geometra,sed naturalium quida duntaxat, ad ipsum no in congrue iacientes. soli nam in de natura tota,& de eo quod est, conderare putabat.
V Verum cum sit quida stiperior naturali natura namq; genus est unum quod da ipi quod est uniuersale sane atq; ad eum qui primae est substantiae contemplator horia o quo consideratio pertinebit.Facultas autem naturalis est quidem, ec ipsa sapim M tia quaedam,sed non prima, in Multa hine colligi licet:ae primum quod eis quae sunt, comunia sunt illa princi pia,&per id quod neeessario sequitur ad prima philosophiam attinet deinde quod ijs utuntur particulares artifices,ea sibi ipsis accomodates, nec aliter de illis tractantes. unde sequitur non esse mirum si materia prima,& coetu,& huiusmodi quae sunt
c5munia repetiant in particulatibus iacultatibus: postremo, quod illae cauta quae
327쪽
LIBER TVI. 3o conueniunt singulis eorum quae sunt,necessario conuenitant ipsi enti, & sunt cauta entis quatenus ens es nam uniuersis quae sunt,conueniunt,& non generi alicui determinato. Materia eryo prima erit causa entis,quatenus ens est, in eo quod mat
na ut ductum est supra:oc causa substantiae corruptibilis, ut est in potentia, & ita de materia coeli. Ex quo sequitur, ut ipsa prima materia attineat ad eam facultatem ex eis quae dicit Aristoteles in hoc lex de principiis mathematicis,ec de substantiis, ad quam attinet ens,quatenus ens.Ergo cum dicit de ipsa sic agi in lib. Physic. nihil est quod dicamus eum librum attinere ad aliam facultatem ab ea quae contemplaturens,quatenus ens,quae quidem est prima philosophia. item sequitur,artifices particulares non posse agere de iis comunibus: sicuti non possunt ut inquit Aristo. agere de principi js,qus appellatur in mathematicis,neq; de substant is:eadem enim est ratio. quia oc ista principia, di causae, de quibus nunc sermonem habemus,conueniunt uniuersis quae sunt Sc non generi cui* seorsum a carieris accomodantur.no ergo philosophia naturalis,qus est sicientia diuersa a prima philosophia, potest agere de causis uniuersali biis. alioquin uerba Aristotelis quae recitauimus,essent inania. quod cum sit falsum,ut illud antecedens quod accopimus sit uerum necesse est. Praeterea licet confirmare hoc idem, ex his quae sexto Meta.ad hunc modum scri t.M M. pta reliquit: Quod si quippiam sit in ratione rerum immobile, sempiternum ac sepa trita rabile patet ad contemplatricem quidem mentiam illius cognitionem spectare, non tamen ad naturalem:quippe cum naturalis facultas circa mobilia quaedam uer set . neq3 ad mathematicam sed ad aliam his utrisse priorem. Naturalis enim circa Minseparabilia quidemsed non immobilia uersatur. MCum igitur sit probatum talia entia separabilia 5c immobilia reperiri in dubium uenire ex uerbis Aristo. no potest quin illa spectent ad primu philosophum,no naturalem.Patet ex hoc etiam, Aristotelem nolle ipsum naturalem omnino contem mari immobilia. Deinde cum paulo pὁst addidit, Si igitur nulla sit alia substantia, praetereas quae cademnatura constansinaturalis sane facultas prima scientiarum erit. sin uero substantia sit tex. . in ratione rerum quaedam immobilis,haec it proiecto prior, philosophiaq; prima, μει uniuersalis hoc pacto: quia est prima, at de eo quod est ut ens est, ec quidnam st,ct ea quae ipsi competunt,ut ens est,& ad hanc prosecto scientiam pertinet con templati. Ex his uerbis plane essicitur atm concluditur,fieri non pol se ut philoso Consequentia probatur,quia non est prima: quoniam dantur huiusmodi substantiae immobiles θc sunt illae quae siciunt illam facultate,quae ipsas contemplatur, priis mam oc uniuersalem. sed sinon darentur ipsa esstat prima: quia contei laretur res magis particulares,quae sunt perse filiores. Verba igitur Aristotelis citata omnino euerterentur si ad naturale philosophum substantiae abstractae pertineret. Ergo debemus cocludere,illas ad prima philosophiam spectare.Quod si in quadam parte philosophiae naturalis reperiuntur, dicendum est id accidere quatenus naturalis philois
sophus induit personam primi philosophi ut dicemus di ex suppositione ut diiiiii
est in superioribus. Hanc item opinionem luce clarius uidetur ostendere Aristoteles undecimo Me u Mucta.ubi ait: Quoniam aute est scientia quaedam ipsius entis,ea ratione qua est elis,ae t separabile considerandum est,utrum eadem,an diuersa potius at naturali scientia sit ponenda.naturalis itaq; circa ea uersatur,quae motionis in seipsis principiu habent: Mathematica uero est quidem contemplatrix quaeda, & circa immobilia uersatur di ipsa at non separabilia,uti patet.Est ergo circa ens separabile at* immobile. alta quidem ab his utri* diuersia, si sit in ratione rerum quaedam substantia talis, separa hilis inquam,aim immobilis quod quide enitemur postea demonstrare. At si qua est in ratione rerum talis natur ibi prosecto & ipsum diuinum erit,idm erit princi- spium primit,ati principium maxime. Patet igitur, genera contemplativarum tria scientiarum esse: naturalem mathematicam,theologiam.ati genus quidem scien- m contemplativaru in praestantissimum:harum autem ipsarum prςstantissima
328쪽
ιν est ea quam ultimo diximus. circa namq; praestabilissimum earu qus sunt in rationem rerum uersatur. Praestabilior enim atm deterior qusq; suo dici subiecto solet. Dubi M tauerit aut quispiam, si eius quod est scientia ut est ens,uniuersale ponere,Oportet,sa nec ne Mathematicaru enim quoq; scientiam, circa quod definitu genus uersaturi. is uniuersalis aut de omnibus est comunis.si substantis igitur naturales prims sint omis nium,naturalis quo* prima scientiarii omnium erit. sin uero sit alia qua da natura, is sebstantiaque separata ali immobilis,aliam ipsius scientia esse, prior 'ue scientia ιν naturali,ati uniuersale hoc ipso quod antecedit. His enim uerbis apertam dat si gnificationem Aristoteles,seri non posse ut scientia naturalis substantias abstractas conlepletur: quia si eas conleptaretur non esset diuersa a prima philosophia, ut patet ex uerbis dictis. quod quide asserere nihil aliud est,quam uerba Aristotelis quae citauimus labendiare,ac penitus conuellere. - Μ Idem uisus est indicare eum inquit:Substantiae aut tres sunt. una est sensibilis,ci ius alia est perpetua,alia corruptibilis quam omnes esse fatetur: quales sunt planta ac animalia. atq; huius elementa sumantur necesse est siue unum siue multa. Alia est immobilis,hanc quidem inquiunt separabile esse. atri diuidentes in duas, alij in una natura ponentes formas,& Mathematica:alii Mathematica solum esse dicentes. Ille igitur naturalis scientiae nunt,siunt enim cum motu: hare ad aliam scientia spectat, il principium nullum est ipsis comune. Innuit igitur, corpora coelestia di animalia,ec plantas attinere ad philosophia naturalem: substantiam uero immobilem ad fa cultatem quae est alia a philosophia naturali,speelare. .Mm 4 Ite in primo de Anima ita scriptu reliquit: Aut non aliquis qui est alius circa passiones materiae non separabiles sed non quatenus separabiles, sed Phyc circa omnes re quaecun* huius corporis & huius materiat opera & passiones sunt. circa quascum N aut non huius alius, ut circa aliqua quidem artifex est, si contingat ut instructor, di i medicus non separabiliu quidem: in quantum aut talis corporis passiones,ut ex ab M stra stione mathematicus secundum quod omnino separatae primus philosiophus. Ex quibus omnibus perspicue patere arbitramur,antecedens illud acceptu superius esse uerissimu quὀd uidelicet substatiae omnino abstractae, que sunt causae uni uersales et terae uniuersaIes caus equςcul sint, no postini a philosophia naturali
Primo cosiderari: ec tunc sequitur cosequentia facta in superioribus, lib.in Physin quo agitur de huiusmodi causis uniuersalibus, non posse esse partem philosophiae naturalis. quod ipsum erat nobis propositum declarare.
Ed ut quaestio ista expediatur, tum quod ex uariis Aristotelis uerbis ualde milis
ita perplexa tum quod maximi momenti uidetur nisi enim sit recte explicata,fieri iudicio meo non potest, ut Aristotelis intelligentia plurimis in locis cosequamur, non alienum putamus, nonnullas alias Aristotelis auctoritates in medium afferre, ex quibus plane costabit ipsum semper dixisse philosophiam naturale considerare naturalia,&materia,& motu:nuncti immaterialia,quandoquide per illa segreget ae aestu seiungat ipsam a prima philosophia. hos aut locos citabimus ad clariore doctrina: licet ex multis etia quos citauimus in seperioribus, ide colligi possit. Volumus em'iis. ι ad thanc rem coprobanda ac stabilienda, idem prorsus inculcare ec confirmare: prae sertim cum id quod in superioribus Ptulimus eo tantu sipectauer ut ostederemus,
i Eba - Aristotele semper dixisse, substantias abstractas ad Primum philo phum attinere.
crebri di nunq; illas a naturali philosopho cosiderari primo debere. Quod uero nune asset ex.34 remus, eo pertinebit, ut demonstremus stotele rursus semper dixisse philosophuriaturalem considerare immersa materiae, di ipsum motum, nunc Ii haec ad primum philosoplisi pertinere:ut omnibus postmodii inter se collatis deligi possit ea sentenruph e. tia 'ine magis rationi & uerbis Aristotelis erit consentanea.ls igitur primu in secunt exi. i. do Phys hec scripta reliquit Latent aut hoc faciemes,& ideas dicentes, Physica einis abstrahunt,cum minus sini abstracta mathematicis. Fiet aut ubit hoc manifestum A is si aliquis utrorum tentaverit dicere terminas de ipsem,ec accidentiu . Impar qui n o. a m dem em,ec par ec rectum ec curuu,5c os, homo, non adhuc, sed iraec sicut a-ssima, is sed non sicut euruu dicitur. Item primo de Anima: Uidetur aut.in lim 5 animaeis Passiones cum corpore esse ira,mansuetudo,timor,misericordia,cdfidentia,adhucri gaudium,&amare,ec odisse.simul enim hic patitur aliquid corpus:indicat aut hoc. aliqua
329쪽
ii aut timere .aliquando autem cx paruis di debilibus moueri, cum accendatur corpus ξc si sic se habere cum irascitur. adhuc aute magis hoc manifestum: nullo enim terribile imminente in passionibus fiunt timentes. Ibidem: Si autem sic se habet,
manifestum quonia pallionum rationes in materia sunt,quare termini tales: ut ira sci motus quidem talis corporis,ait potentia ab hoc di gratia huius.& propter hocioitur iam physici est,considerare de anima aut omni,aut tali. Et hoc sequitur,quia anima aliqua est immersa materiar.eodem etiam loco ostendens diuerentiam inter naturalem et dialecticum,declarat quod Philosophus naturalis definit per materia,ec non abstrahit a materia. Praeterea inquit sexto Meta. quem locum citauimus etiam ad demonstrandam animi mortalitatem: Cum aut ec naturalis scientia, circa genus quippiam cius quod est uersetur circa namin substantiam uersari talem uidetur in qua principut ipsummotionis inest,aim quietis patet,ne activam, nem effectricem ipsam scientiam esse nam essiciendarii quidem rerum principium siue sit mens, siue ars, liue potet ianuaedamsipso est ut patet,efficiente. Agendarum aut rerum in ipsis agente,ipsa in oua Electio. res enim est eade,quae sub electionem actioncmi cadit. Quare si mesomnis aut activa est,aut effectiva, aut conten latiua scientia quaedam est: Ged circa ens tale contemplativa,quod motu Asotest. N circa substantiam eam plerun*, Quae ad ratione accommodatur.inseparabilem solum. Item: Non lateat aut oportet quomodo quiditas atq; ratio sese habet ili naturalibus rebus . nam ah sep hoe t lium reru quaerere orationem, perinde est atq; si nihil prorsus agatur. Delimenda rum enim rerum & quaru ipsum quid est assignamus,aliae uti simum, aliae uti concauum esse uidentur. Haec aut differunt propterea quod simum,siquidem cum materia est comprehensum:est enim simum concauus nasus, at concauitas sine sensibili materia est. Quod si naturales res omnes perinde atq; semum diculur,ut nasus,o
lus facies os caro, omnino animal, liu,radiX cortex, Omnino plantamullius enim ipsorum ratio motionis est expers sed materiam semper habet: patet, quo nam pacto naturalibus in rebus ipsum quid est qucrete,definiret oportet:& quamobrem ad naturalem philosophum PQxxinet de aliqua anima contemplari, quae non sine
'' Eandem sententiam 5c uerba sere uidetur alibi etiam posuisseAristoteles ut cum
ait: Naturali nam scientiae nemo eorum quae sunt ut entia,sed potius ut motu habebunt tribuet contemplationem. Ex omnibus igiturTextib allatis, Θc ex multis aliis. quos longii esset proferre, perspicuit esse potest philosophum naturale solumis modo ea contemplari,quae sunt cum materia di cu motu,& mobilia: ex quo sequit, ut contentari non possit ea quae sunt abstracta a materia. non enim seiungeret a pri
mo philosopho,ta sic vanaec falsa essent omnia illa, quae tex. citatis scripsit Aristoteles.ex quo postremo sequitur,lib.Phys. in quo egit de his que sinit sine materia resine motu non posse eta parte philosophis naturatis: go erit primς plutosophiae.
SEd facile occurreret aliquis,et diceret, nihil a me coclusum fuisse quia Auerroes omnes locos illos,quibus Aristoteles uisus est significare, primu philosiophum
considerare ea quae omnino sunt abstracta,ec non philosophu naturalem, ita intemoretat, ut dicat hoc intelligi debere quoad quiditatem, di non quoad eme in rerum natura:Quia hoc probat medio naturali, quod medi si est motus, oc ideo Bectat ad
philosophum naturalem. Quare sin lib. Phycagitur de si abstantiis abstinetis, agitur non quoad quid est,sed quoad si est,ec quoad esse in rerum natura, net hoc praestare potuit prima philosephi aequippe cum substatiae ills abstracts sint eius subiectu.
id Quod declarauit Averroes primo Phyccom.ultimo: que locum citauimus in primo Apologie nostro,ec citabimus etia nunqui facilius lisc res percipi queat,quam quide uberius hoc loco et sus uspiractare nobis Dpositu est. inquit erso Auerroes: Sed notandu est. i, istud genus entili,essie scilicet separatu a materia,no declarat nitim hac scietia naturali. de qui dicit Q prima philosophia nitit declarare entia separa bilia est e. peccat .hec et entia subsecta primae plutosophie. oc declaram est in ponerioribus Analyticis Q impossibile est aliij scientia declarare Musubiectu:sed concedit ipsum ei te aut cia inanisestu est per se, utila demonstratu est in alia scientia.Eandem scientia ostendit r. Phycco et uq Item
330쪽
AE sunt quaestiones quae uidentur disssolirendae, antequa ad eas quae ps 8 iores sunt accedainus. are respondentes ad primam,dicimus: Solutiol n item illam Averrois esse figmentum, propterea quod repugnat sibi ipsi, . ta &rationi di uerbis Aristotelis. Quod autem sibi ipsi repugnet,oliendi ritus in primo Apologiae nostrae libro. etenim inquit: Diuinus autem suscipit ab ea i ινα sibstantiam sui subien. hic enim declarabitur,quoniam formae abstractae siunt intes sies. 4.ligentes. Ec alia multa de cognitione dispositionum consequetium intelligentiam, Auri iti
' E sto eY esu, sentesiti latinet siderit iplam quid est subiecti primae philo
soohiae Consequentia patet quia qui explicat substantiam alicuius subiecti, consi, derat quid est illius, siquidem substantia alicuius exprimit quid est.sed probatur etiam a simili ex auctoritate Aristotelis,quippe qui ait: inquirimus autem considera re ec counoscere naturam ipsius,& substantiam postea quaecunque accidunt circa tin I. ios in labibus uerbis ostendit, naturalem considerare quid sit anima, dicens eum Mino uirere ipsius animae substantiam. Quod si diuinus philosophus, ut inquit Auerari es, petita naturali substantiam sui subiecti, petit ergo ipsum quid est: ergo petitti uidest substantiae abstra 'ae. Naturalis igitur considerat quid est substantiant matbstractam eruo primus philosephus non considerabit nessiquid est, neq; li elisubstantiarum abstractarum. quare sibi non constat Averroes , quippe qui contrais rium dixerat ut ostensum est. QIod si naturalis consideret quid est substantiarum abstractarum earumin accidentia, sequitur ut colideret primam formam quatenus dirima serma est et ultimu fine quatenus est ultimus finismon em deest illi medium. Quod uero dicit Averroes, genus illud entium non probati elle nili in philolo
Π si si huiuste scientiae circa substantias uersari,umim ima sit circa omnes, ues pli Θ si sint plures utrum omnes generis sint eiusdem,an aliae ipsarum sapientiae, M in s j em esim inquit:Maxime uero quaerendum est,aim tractandum,s praeter mate fiam sit aliqua per se causa atq; haec sit separabilis necne & utrum una an plures numero sint. Proponit enim in prima philosophia quaerendum esse an sit aliqua sepa ia
' ἡ ξύ ridi solas substantiassensibiles esse an preter hasce di i Mis
cendum est alias esse: di utrum unum sit genus, an plura substantiarum lint genera, in aut ii putant qui sermas inquiunt, di res eas medias esse, circa quas mathematicam ..uersari dicunt. Has enim constat esse substantias separatas ergo sentit ad primam . . philosopli iam pertinere non modo quid sitit substantiae separa , sed an siit etiam, inquirere & probare. omnis enim quaestio,ut patet ex Aristotele est media qiisitio. idem colicinat Aristoteles his uerbis,quae citauimus etia in superioribus: Qtiod in uuippiam sit in ratione rerum immobile,sempiternum ac separabile,Patet ad co- ι nisi ci ematicum sed ad aliam utril priorem.
Item eum dicit:Sed de his quid recte dicitur,quid no recte, di quae subitatis iunt, dies uec utium sint queda preter sensibiles, an non sint,ct eae quomodo utril sit quetam