장음표시 사용
341쪽
s. m. Item ubi inquit:Sunt enim propositiones de physicis ex quibus nec enthymema, nec syllogismus de moralibus est, di de his aliae, ex quibus non erit syllogiimus deis physicis,eodem l modo de caeteris. ec illa quidem nullo in genere facient pruden is tem,cum non sint circa subiectum ullum. ex his uero si diligentius quispiam propois sitiones deliga hiaciet ignorans aliam quam dialecticam, ac rhetoricam scientiam. . ., is non si principia sorte habebit, non amplius Rhetorica uel Dialectica,sed illa erit cuis ius principia possidebit.
Cum igitur demonstrationes Sc conclusiones sequantur naturam medii,patet,st medium quo utit prima philosophia ad demonstradum, esset naturale, naturales . item fore eius demonstrationes di conclusiones: ergo nulla esset propria illius de
Sed consequens est salsum: ergo ec id unde fluxit, falsum esse necesse est. Item
negari non potest, quin causae omnes ut materia prima,ci caeterae causae di opposti opiniones antiquorum de principiis rerum naturalium, utrobim sint propter scire,&in lib. Physdi in prima philosophia:ergo necessario pertinent ad unam tantum scientiam. quia quae habent candem materiam, di eandem formam, ut sint eiusdem scientiae necesse est.lsta omnia sunt diusdem materiar,& eiusde so ae: habent . i .lib. enim eundem finem quem quidem esse sormam habituum, ec superioribus,& alibim omen, etiam declarauimus.ergo ad eandem pertinent scientiam.
8psti Quod autem utrobim sint propter scire, perspiculi est.sunt enim & prima philo-
. iiis' naturalis philosophia, speculativae: ut ex ipso Aristotele . pertinent ergo i, titi. illa Omnia ad unam scientiam: ergo necesse est, cum una ipsarum facit uerba de his rebus, ut induat alterius uestem,quia diuersae sunt scientiae,5c non licet ut dictum est transcendere de genere in genus. necessitas igitur coget, ires ut prima philos phia induat personam philosopliis naturalis ues contra. sed prima philosophia non potest induere personam philosophiae naturalis, tum quia ipsis naturalis est de posterioribus natura, prima uero philosophia de prioribus:posteriora aut natura non faciunt,nem possiant facere ad cognitionem superiorum:& priorum natura, quam doquidem haec in illo priori sunt in rerum natura, non existensibus posterioribus. ergo cognoscuntur sine posterioribus. unumquodi enim quemadmodii se habet in esse, ita ad cognosci. sicut animal intelligitur esse in rerum natura,non intellecto homine: tum etiam, quia nullam propriam materiam haberet ipsa prima philoso pilia: ec sic esset superuacanea. etenim si materia prima,& causae essicientes uniuersales oc per id quod sequitur necessario ut ostesum est alis cause uniuersales essent Apol. quaerendae a philosopho naturali, primus philosophus nihil haberet quod quaeroret: quia omnis eius per se conten latio tantummodo uersatur in viis causis inus stigandis quae sunt cauta subiecti sui, ec accidentum sui subieriti: caetera enim quae in ea scientia tractantur,ipsarum causarum gratia tractantur.Nihil ergo ei remane rei.etenim declaratum est in superioribus,G perspicuu est dici non posse, illa rema nere quid est, quoniam philosophus naturalis contemplaretur ipsim quid est omnium. nam si contemplatur esse materiae primae ex scientia Averrois, oc quid est eiusdem, idq; agitur sacere ut intclligat suum subiectum, quia non suscit scires est cauta: ergo de omnibus causiς eadem ratione cogitur cognosceres est,& quid est, s sunt cauta siui subiecit, alioquin scientia illa non poterit dare pei sectam cognitionem sibi subiecti. ec si poterit dare sine illa cognitione, ergo poterit saceresne i pis quid est materiae:quod non facit si ILPhys est pars philosophiae naturalis.ergo cogitur cognoscere etiam causam efficientem sui subiecti,5 formalem,&finalem quod ad esse attinet,& quod ad quid est. habent enim omnes has quatuor causas, ea quae
conderat. sicut ergo cogitur cognoscere materiam, cogetur cognoscere Ec omnes alias causas.non enim est maior ratio Vnius, quam alterius cpusae, quatenus est camsa. Neq; dici potest quod medio careat: quoniam omnia quae dicuntur de materia, oriuntur ex eo medio, quo probatur ipsam esse causam rerum generabilium . ita etiam omnia quae dicuntur de primo esticiente, nascuntur ex eo medio, quo pro
hatur ipsum esse abstractum a materia, ut dictum est supra. Ita de primo sine , 5c prima sorma. Qui poterit ergo demonstrare primam illam concluso nem, poterit demonstrare omnia quae ex illa prima conclusione necessario
342쪽
hi in rivoc gri dependent.Etenim quicquid est causa antecedentis,dicitur esse causa eius quod ne
cellario consequitiar ex illo antecedente:ut patet in mathematitis, in quibus prima conclusio demonstratur ex primis principqs: ex ptima conclusione postmodum demonstratur secunda. ex secunda uero tertia, ex tertia quarta, di sic quodammodo usque in infinitum, ut uisus est innuere Aristoteles primo Posteriorum cap. undecimo iis uerbis, cum de matematicis sermonem haberet: Augctur autem non l.Post. per media sed in post sumere,ut a de di hoc autem de Goc iterum hoc de q& hoc in rap. ii. infinitum.
Item secundo Topie. cap.decimoquinto,ubi inquit: Amplius omnis,qui di erit 1.τον. unum quidlibet, quodammodo multa dixit, ex eo quod plura sunt ex necessitate rapis. unicuit consequentia,ut qui hominem dixerit esse,& quoniam animal est dixit,& quoniam animatum dixit,oc quoniam bipes, quoniam mentis ecdisciplinae susto pubile. quare quolibet uno consequentium in interempto, eo interemitur quod in principio est dustum .Ex quibus uerbis colligitur,si in lib. Phy probatur,intelligen tias esse abstractas a materia probari ibidem omnia quae consequuntur hoc praedicatu sed ista sunt omnia quae dicuntur de intelligentiis, di sunt in earum substantia eo modo quo habent substantiam, re quid est: ergo ad illum librum pertinet etiam quid est intelligentiarum,non solum si est,ut dixit Averroes. ν, Quod erga est causa cognitionis primae conclusionis,ut idem necessario sit causa cognitionis omnium eorum quae ex prima conclusione dependent, necesse est. ec ad eam facultatem ad quam attinet prima concluso quin &caeterae omnes quae ex illa necessario proficiscuntur , attinent ex ipsis mathematicis in dubium uenire non potest. Etenim conclusiones sequi sua principia, declarauit Aristoteles ut diximus insuperioribus. Si igitur ad naturalem philos phum attineret primo &z-se illiber Phyc philosophus naturalis contemplaretur omnia quae attinent ad causas u - ' niuersales. Nihil ergo remaneret primo philosopho,itam superuacanea esset prima philosophia. Quod si philosophus naturalis dicatur induere in primo Physlib. per, 8sonam primi philosophi no sequetur hoc absurdum, quia ei restabunt omnia a cor lo 5celementis,usim ad species sipecialissimas. Cum igitur philosophus primus non possit induere perionam piniosephis naturalis.ut probatum est necessitas cogit ut
philosophus naturalis induat personain primi philosophi: & hanc sententiam nullum absurdum sequi potest propterea quod facultati posteriore,qu necessario supponit priorem. non solum licet induere uestem Prioris facultatis,imo aliquando ne . . cessario cogit unquia iii incepto inmecessariὀ continentur superiora, sicut in ho--
Recte igitur conclusum esse arbitramur, motum primo re principaliter ad pismam philosophiam attinere.
SEquebatur indecimoquinto lib. alia quaestio, quod si lib. phycessetpars primae ι
philosophiae ipsa contemplaretur res qus in mouendo mouentur. Consequens ei te falsum,quia euerteret multa eorum quae dicta sunt ab Aristotele,di a nobis citata: ergo Ec id unde emanauit a ueritate abhorrere. Respondeo, ut plane assentior, primam philosophiam contemplari ea quae Munmouendo mouentur,itemque materiam quae est in potentia ut oc rationes ec tex. Aristotelis allati demonstrant . eandem P contemplati etiam composita ex materieec forma re ita mobilia:& definire aliquando per materiam di sermam, ut patet ex Aristotele, quemadmodum ostendimus.ac rursus dicimus, philosophiam natura- alem contemplari simpliciter abstracta etia a materia,ut formas coelestes,& animam ita intellectivam. neo uoluisse Aristotelem separare philosophiam naturalem omnino a prima philosophia,eo quod una contempletur mobilia,stera immobilia, quiaec ipsis naturalis philosophia conlepiatur immobilia. Sed has conclusiones, praeter probationes quas attulimus,conemur magis etiam corroborare, ec ex uerbis Ari notelis oc rationibus Aristotelis. Igitur in lib. de comuni motu animalium ita scri ptu reliquit: De primo quide & moto & semper moto, quo nam modo mouetur, deein.msec quomodo mouet primum moues,determinatii est prius in his quae de prima phi is ocitatilosophi a. Quibus uerbis uult, primam philosophiam egisse, de eo quod in mouendo mouetur
343쪽
I G et item in primo de Generatione Sc comiptione quem locum citauimus etiam In superioribus ad aliud ostendendum cum inquit: Existente autem causa, una qui- dem unde est principium motus,dicimus esse una autem materia. talem autem caura iam dicedum est de illa quidem enim dictu est prius in de motu sermonibus. quoara autem hoc quidem immobile per omne tempus hoc autem mouetur semper, ho D rum autem de immobili principio diuidere,alterius philosophiae est opus. de con- tinuo autem moueti,alia mouente, posthaec dicendum,quid tale singularium dictara rum causa est.
Aperte ostendit,librum de motu pertinere ad primam philosophiam: quia dicit ibi tractatum fuisse de immobili principio quod immobile principium paulo post ait pertinere ad aliam philosophiam,quam ad philosoplitam naturalem, nempe ad primam philosophiam. Nec obitat quod addit:Deco tinuo autem moueri alia mouente post haec dicen D dum quid tale lingularium dictarum causia est. Quia exposuimus supra quid uoluerit dicere: ex quo tequitur,ut primus philosephus etiam agat de eo quod in mouendo mouetur. Quae uerba exponcs Averroes,ucritate coactus traxit in eam sev en- tiam,quam diximus nos. inquit enim Et quia cauta generationis sunt duae, motor, D & materiaequaerendum est de ipsis propter causam materialem. causa enim moues N aut est prima et uniuersialis, aut no prima neq; uniue salis prima uerois uniuersalis, atra declarata est in Physicis esse . declarantur enim illic duo modi essie mouentium. quorum unum est,quod nun*mouetur,sed semper mouet: secundum autem est, quod semper ab eo mouetur. primam autem philosophiam oportet determinare D substantiam istorum duorum mouentium. mouentia autem particularia quae sciri N pem Ouciat, ex quibus generatio est, semper determinanda sunt posterius.
Ex uerbis igitur Averrois patet, Aristotelem uoluisse,illud quod mouetur, semper pertinere ad primam philosophiam. ergo non distinguitur philosophia prima
a naturali,quia prima philosophia non consideret motum. Averro es igiti r suam ipsius euertit sententiam. Nem sensus quem tradit M Antonius Timarra in solutio is nibus contradictionum Averrois,est aliorsus momenti. quia Auenoes inquit: D ,, clarantur hic duo modi entium quorum unum cst,quod nunq; mouetur, sed semis permovet:secundum est,quod semper ab eo mouctur.
Vult ergo,quod prima philosophia consideret illud quod semper mouetur ecisti ..-dmouet. Uerum isti qui iurarunt in uerba alicuius, ita essiciuntur, ut manifesta etiam - ' uelint obumbrare.Quas uero substantia etiam quae considcratura prima philosophia non sit sensibilis,cum sit composita:oc quasi Aristoteles non dicat si iam e re sensibilem, qui octauo Meta. quem locu citauimus euam insuperioribus ad aliud ostendendum scribit quasdam sermas posse separari,S primam philosophia con- . Meta. i. templari etiam res generabiles ec corruptibiles. inquit enim: Nunc autem dehisceis substantijs pertractemus,quas omnes esse fatenturieae uero suntiansbiles, ipsae subis stantia', quas quidem materiam uniuersas habere constati est autem ipsum subie-is ictum substantia:alio quidem modo ipsa materies. atq; materiam eam dico,que non actu hoc aliquid,sed potentia est. Alio uero modo ratio ali forma, quod quidetriis est c aliquid, atq; separabile ratione.Tertium autem est,ia quod ex hisce consitat, is cuius generatio solius est,at* corruptio,quodq; simpliciter est separabile. substanis tiarum enim earum quae ad rationem accomodantur,quaedam separantur, quedam
Patet ergo Aristotelem uelle quod primus philosophus consideret substantiam sensibilem nempe compositam ex materia in potentia, oc ex serma. quae sunt ca Lae huius substantiae sensibilis. Falsum item est quod dicit Timana, eorpus coeleste considerari a diuino philosopho ut est causatua principijs substantiae in eo quod substantiae: ec entis ut est ens quia corpus coeleste non potest causari a principiis substantiae, ut substantiae: necnenti t est ens:quia ciscitur a principijs corporis c estis, quatenus esit corpus ccxlelle necet Iario enim ellicitura principiis proprijs, quandoquidem si incipia communia non ponunt in cile aliquod corpus particulare, in eo quod tale est.
344쪽
Relinquitur ergo Auerroen uoluisse, illud quod mouetur otio tempore, ut est mouens, pertinere ad primam philosophiam. quod si euertit eius sententiam, uide
rit ipse: nos sequimur veritatem.
Item si Coelum pertinet ad librum Physiciquilibrent pars philosophis naturalis,
non potest pertinere nisi quia per ipsum uenimus in cognitionem causae eniciem iis uniuersialis:aliter enim pertineret omnino ad librum de Coelo. per hanc eandem
rationem oportebit ipsum pertinere ad primam philosophiam: quia si philosophia naturalis indiget cognitione pri mi essicientis,multo magis ipsa prima philosophia indigebit: est enim prius causa subieci ii sui, quam illius quod cosiderat philosophia naturalis, quia illud subiectum est uniuersaliuta pertinebit ergo eadem ratione ad primam philosophiam. Confirmatur, quia eaedem sunt demonstrationes in utram philosophia, & una
per Auenoen est uniuersalior altera.ergo corpus coeleste eodem modo considera hitur utrobi pin eo quod mouetur.quod est contra id, quod dixit M. Antonius Timarra, uir quidem egregius, sed nimium addiictus Averroi. Perspicuum igitur est ex dictis, primum philosophum contemplari etiam mobilia. ex quo sequitur, ut non possit uere seiungi prima philosophia a philosophia naturali eo quod ipsa contempletur solum immobilia, philosophi autem naturales solum mobilia. Sed contra urgeret aliquis, di diceret, Corpus coeleste esse corpus particulare.& motum illius esse motum particularis corporis. ergo no attinere ad primam philosophum,propterea quod primus philosophus non considerat corpora particularia,neq; accidentia particulari essent enim superuacaneae caeterae scientiae. Ad quam quaestionem respondeo: corpus coeleste, & eius motum considerati a primo philosopho:quod plane corpus, est corpus particulare:&eius motus, est motus corporis particularis.sed tamen non consideratur quatenus particulare hed quatenus est causa substantiae,in eo quod substantiae:&entis, in eo quod ens est, quae sunt uniuersaliora omnibus. 5 quod maius est dico si eo us coeleste, ec eius motus non essent causae uniuersales, quod philosophia naturalis esset prima philosophia,quia consideraret primo corpus coeleste:ergo dc illius causas primo,at hς sunt substantiae abstra liae. ergo consideraret primo abstracta a materia:& prima philosophia non consideraret ipsa,quia non essent causa sui subiecti: esset ergo imperfectior philosophia naturali etenim sicut non considerat sermas particulares aliorum corporum particularium,ita non contSmplaretur abstracta, suta essent particula
set reddi ratio quare has in Particulari conlideraret,ix non item alias. Etenim eum
primo philosopho necesse sit cognoscere causas sui subiecti, quod est uniuersali ita istae causae sint substantiae abstractae fuit coactus cognoscere ipsis. Sed fieri non
potuit,ut eas persecte connosceret, nisi cognita eorum desinitione, eo modo quo habent in particularibus.Opus igitur fuit,ut in particulari traderet scientia suarum quiditatum ut ita dicamus. quod non potuit fieri de alijs sormis, quia non cogebais tur illas cognoscere, propterea quod non erant causae in aliquo stenere sui subiecti, quatenus particulares.superuacaneae enim sitissent aliae scientiae Licet ergo corpus coeleste sit corpus particulare,di eius motus sit motus corporis particularismon se quitur ex eo tamen,ut non attineat ad primum philosophum quia quamuis sit in se particulare est tamen beneficio sui motus,& luminis causa uniue salis omniu quae
generantur & corrumpuntur,ec eorum quae sunt. 5 quod ad hoc attinet, est primi philosophi. Vt uero particulare corpus, in se ipse en philosophi naturalis, ec idede ipsio egit in primo Coeli.non ergo quaestio dicta labefactat nostram sententianulam uero quod Aristoteles noluerit separare primam philosophiam a philosophia naturali eo quod altera contempletur immobilia tantum, altera mobilia tam tum ita ut motus sit ratio formalis philosophiae naturalis, probemus, θc arguamusse: Corpora naturalia prius natura habent suam substantiam,quam moueanturi
ergo prius debent consideraria philosopho naturali quoad sua substantiam,quam quoad motum.etenim sic sunt prius in esse:ergo prius in cognitione ergo prius cognoscim.
345쪽
gnoscunt. distinctae osophiana sisti quam eognoscantur mbuere in illo Onim priori ita se habent. prius enim distinguutur ab illis corporibus quoad substantiam,quam quoad motum.ergo motus non potest esse ratio se alis illius eonsiderationis: est enim posterior.& hoc intelligitur, etiam si motus non attineret ad pismum philosophum. Nem seri posse ut motus ponatur in definitione rerum natura ι. p. lium ostendere uidetur Aristoteles sexto Topic. cap.sexto ubi dixit:Fieri no posse N d. ut definiatur homo,quod habeat tres dimensiones, neq; quod stiat numerare,quia haec non dicunt quid est ipsius hominis. Eadem igitur ratione cum motus non discat quid est rerum naturalium, fieri no potest ut ponatur in earum desinitione.itam necesse est, cum Aristoteles dicit,res mirales definiri permotu, ut nolit intelligere sicut sonant ipsa uerba, sed uelit significare aliquid aliud: alioquin salia & secum
pugnantia assereret. non potest ergo motus esse uera ratio se alis rerum natura
lium quae debetur a philosopho naturali considerari ex ratione se est,qui est ipsarum substantia. Descripsit autem Aristoteles subiectu philosophi naturalis,illo modo ob eas causa quas in libris sequentibus exponemus. Item si uera ratio se alis corporum, quae attinent ad philosophiam naturalem, esset motus:omnia quae considerantur a philosepho naturali,considerareturi motae ergo homo,asinus bos,&caeterae,consideraretur ab ipso ut mota. Consequentia paten. quia omnia quae attinent ad philosophum naturalem cadiit sub rationem formalem ipsius,ratio enim is alis est ratio, qua artisces conderant ea circa quae uersantu quare quae non cadunt sub rationem tarmalem alicuius artificis, non po ssunt ab ipso considerari, considerarentur ergo a naturali philosepho, honi o ecasinus, & bos 5c planta, di caetera, ut mota ergo nusquam considerarentur quod ad suam substantiam. Consequens est falsum ex uerbisAristotelis,& ex uniuersa philosophia, uae quaerit causas substantiales ipserum corporum, ut sint materiae propinquae,&formae propinquae. nihil enim aliud laborat philosophia naturalis, ut pater,
L ές, rauam ut quaerat istas causis. aliter no sciremus corpora naturalia. non enim,ut per
spicuum est, scientes quod mouentur,simus corpora naturalia: sed scientes causas, V quae ea constituunt, dicimur illa cognoscere di scire. Consequens igitur est falsum, euertit enim uniuersem philosophiam naturalem ergo & id,ex quo sequitur. Consequentia probatur: quia neq; philosophus naturalis consideraret illam quoad substantiam ipsorum. eonsiderare enim aliquid ut mouetur, no est illud considerare quoad eius substantiam, sed quo ad accides, ut perspicuum est neque premus philosophus quia non considerat res in particulari, ut patet ex locis citares.contemplatur enim uniuersaliora ut ens. Quod si praestaret hoc caeterae scientiae essent su-3. Apol. peruacaneae ut alibi a nobis declaratum est quia non contemplatur substantias, e go nusiqua considerarentur.Ergo doctrinaAristotelis esset manca propterea quod
non doceret naturas omnium rerum, imo paucarum: itam oporteret excogitare aliam philosophiam,quae cognitionem substantiae horum corporum traderet: quod quidem uidetur labefactare doctrinam Aristotelis,quam solam in hac disputatione nos sequi profitemur,aim ex scientia ipsius Aristotelis loqui. Item sicut ratio formalis primi philosophi est ens Θc substantia quatenus substantia,non quatenus immobilis est enim reduplicatio sui subiecti,ut patet ex ipso Ario stotele: ita ratio formalis eius quod consideratur a philosopho naturali ut uerbi
gratia coeli erit quatenus coelu,re elementorii quatenus elementa,& plantae quatenus planta, hominis quatenus homo,&asini quatenus asinus.sed coetu quatenus coelum,di homo quatenus homo, non mouetur, Nita de alqs ergo motus non po
test esse ratio se alis eorum quae a philosopho naturali considerantur: scut etiam immobilitas non po test esse ratio Armalis eorum quae considerantur aprimo Phis Iosepho licet consideret immobilia. Item, motus est uniuersalior corporibus quae considerantur a philolapho naturali ergo non potest esse ratio sermatis,per quam illa di stinguuntur a caeteris.Co sequentia perspicua est,quia ratio distinctionis debet esse propria ut constat. An tecedens patet ex eis quae dicta sunt,quia substantia quae est subiectum primi philolosophi mouetur: est enim copacta ex materia & serma. ergo est corpus,ergo mobilis. itai motus non est propria ratio philosophi naturalis.
346쪽
. Quod autem prima philosophia contempletur materiam,quae est in potentia,&somiam generabilem: ec composita ex materia 5c sorma ita in promptu est ex eis quae dicta sunt ut seperuacaneum esse iudicem uelle hoc iterum probare. ec quod consideret definitiones ex materia ec forma compositas,ostendit Aristoteles ijs uerbis: orundam enim est compositio, quorundam mixtio,quoris dam aliquid iam s. Metri dictorum.iccirco definientium domum,qui quide lapides ipsam inquiunt este, lateres atl ligna: in eam dicunt quae est potentia.haec enim materia stat, ut patet. Qui uero eas inquiunt esse,quod tegere inpelleetilem ac corpora potest,aut aliud quip- piam tale addentes,4 dicunt aetum .at p hsc ambo componentes,n tertiam subsian tiam dicunt, ec eam quae ex his ipsis constat nam ea quidem ratio quae per differen- tias fit,formae ac actus:ea uero quae ex his quae insunt extruitur,materiae magis es Ie uidetur.Similiter sese habent ec eae desinitione quas Architas probabat: Sut enim ex utrisq;.ueluti quid est uacuitas uenti quis in aeris multitudine.aer enim materi es, quies actus ali substantia est.Qiud est tranquillitas maris at minare quidem est subiectum uti materies,aequalitas autem actus at 3 forma. Patet igitur ex hisce
quae dicta sunt,quaenam sit ipsa sensibilis substantia, &quo sit pacto: etenim alia ut
materies,alia ut forma,quippe cum actus sit.& tertia ex hisce duobus constat.
Perspicuum igitur est,primam philosophiam contemplati materiam ec se a di substantiam sensibilem,& definitionem compositam ex materia ec forma:&periiquod necessario sequitur,non abstrahere a materia semper. Item asserit etiam in octauo primae philosophiae libro, loco etiam in superioribus Prima citato ob aliam occasionem: Quare ea dubitatio, quam Antisthenis sequacesic ta- philostes ineruditi homines dubitabant,nunc solui potest, qui quidem definitiones assi gnari non posse censebant.Definitionem enim longam orationem esse dicebant. ed fieri quidem potest, ut doceas quale quid quippiam est:ut definias uerὁ mini me fieri potest. etenim quidnam sit argentum,non dixeris in st: at este tal quale est stannum, dicere potes. Quare cuiusuam quidem substantiae ceu compositae fue si sensibilis siue intelligibilis,definitio at* ratio est e potest sed eorum ex quibus haec primis constant, esse non potest.sed definitiva ratio quippiam de quopiam signiri-
care uidetur,at Palterum ut materiam alterum ut formam eisse oportet.
In dubium igitur ut opinor umire non potest, quin prima philosophia contempletur materiam ec sormam,di compositam ex inrat nempὰ hilistantiam sensibi Iem .item* desinitione ex ipsa materia et forma: et ita necessario non abstrahere sempera materia,eca motu necp seiungi a philosophia naturali,eo quod altera consideret quae sum cum motu di cum materia,altera non consideretis EcTIO QUARTA.
Robemus iam, philosophum naturalem contemplari etiam simpliciter abstix cta a materia, di anima intellectiva,5 argumentem sic: Philosophus nat ratis considerat per se coetu quatenus coetu ut sciat ipsum:ergo debet cosiderare re causas proximas coeli, quatenus est coetu. Probatur cosequentia:quia aliter ad eum
non attineret considerare coetu,quatenus coelum, ut sciret ipsum. no enim eius co mitionem assequeretur: quandoquidem tunc scimus, cum causas cognoscimus.
sem non probasset Aristoteles oportere philosophum naturalem inuestigare cauissas rerum naturali um,ut cognosceret ipsas, si fieri possetui consideraret res naturales,ec eas cognosceret,non cognotis ipsarum causis. hoc enim sequi,neminem modo sit sanus latere arbitror. Sed substantiae abstractae sunt causae coeli quatenus est coelum:quod idem est aes diceremus eas es Ie causas coeli proximas. Ergo oportet philosophum naturalem considerare causas simpliciter,& omnino abstraetas. haec enim uerissima sunt. Eadem ratione licet probare philosophum naturalem contemplari primum e ciens ec primum finem,quia uidelicet sunt causae rerum naturalium. sequitur enim, ut philosophus naturalis debeat eas cognoscere: siquidem tue scimus tantiquod Q, cum causas cognitas habemus. Antecedens patet ex eis quae alibi diximus, ubi orauimus etiam multa loca Aristotelis, quae in superioribus quoq; sere citauimus a. g
omnia. Me perspicua est ista concluno. ereor.
347쪽
i. ime. Item probatur eadem ratione, philosophum naturalem oportere considerarea ε .et 66. nimam intellectivam,quia contemplatur homine quatenus homo est: ergo debet contemplari causas hominis, quatenus est homo.sed causa proxima hominis, qua Llib. tenus homo est,ec anima rationalis,ut declaratum fuit. ergo philosophus naturalisio.Eibi. debet contemplari animam rationalem. est autem anima rationalis abstracta a materia ergo contemplatur philosophus naturalis abstracta at materia, Sc probatu est. Confirmat:quia videmus Aristotelem de hac egisse in philosophia naturali, & non alibi .ergo oportet ut pertineat ad philosophum naturalem: alioquin perperam de ipsa ibi egillet. Sed statim contra hanc conclusone instaret aliquis dices,omnino ipsam repugnat.Zeparti re uerbis Aristotelis,quae scripta reliquit ad hunc modu: sed quaeret quispiam, ani anserat.αε maduertens ad id quod modo dixi utrum deAnima omni docere naturalis scientis 'rei. intersit an de aliqua una at si de omni nulla certe praeternaturalem philosophia re is linquetur scientiae intelle 'ius enim,siue mens rerum intelligibilium est.ltam reruni is omnium notiones, naturalis una tenebit. est enim eiusdem scientiae, ut tam de intel- ,, lectu quam de re intelligibili doceat. siquidem eadem cotemplatio omnium est in is ter se ita coniunctorum, sicut sensus etiam. 5c rei sensibilis:at non omnis anima prin x cipium motus est,nel partibus animae omnibus id tribui debet. sed augendi prinis cipium idem putandum quod re in plantis est:alteradi uim eandem,quam sciuien cis dudisserendi autem aliud quippiam, non uim intelligendi. delationem enim uel ian caeteris eme animalibus nouimus. intellectum, siue mentem, in nullis constat. igitur,i non de anima disserere omni oportere,quadoquidem non omnis anima natura est,ra sed aliqua eius pars una aut etiam plures. Ad haec, rem a materia abstractam nullama, potest scientia naturalis contemplari, cum natura rei alicuius gratia faciat omnia.
si rebus autem abstractis abiumstum id est quod sub hoc euius gratia uerbo intelligim mus. ut enim ars inartificiosis,ita in rebus ipsis aliquod esse principiu aliud ,ec tali,m causa uidetur, quam ex uniuerso, perinde ut caloris frigoris* primordia habemus. Quibus uerbis uidetur Aristoteles apertissime ostendere, animam rationalem non attinere ad philosophum naturalem 5c hoc modo argumetari: Si philosophia naturalis est de omni anima: ergo nulla dabitur scientia, Praeter philosophiam na
Probatur consequetia: quia si de omni anima, ergo de intellectu:st de intelleelii, ergo nulla erit alia scietia praeter philosophiam naturalem. et hoc sequitur,siue mortalis,sive immortalis sit. Probatur consequentia: quia ad eandem scientiam pertinet intellectus,5c omne intelligibile: quia intellectus est rerum intelligibilium, θc eadem contemplatio omnium est inter se ita coniunctorum, scut sensus etiam,&rei sensibilis. Ad naturalem philosophiam pertinet intellectus ergo di omnia intelligibilia: sed
omnia intelligibilia sunt omnes res:ergo ad naturalem philosophiam pertinent omnes res ergo non datur scientia aliqua prster ipsam ,quia caeters non haberent quid considerarent, squidem scientiae umi propter res cognoscendas. quod si non remanent res considerandae, non remanent scientiae aliae, sola ergo erit philosophia
Respondens ad hane rationem Aristoteles, negat rationalem animam esse natu ram, tum quia non est principium motus, tum quia non agit propter finem: natura autem agit propter finem. Quod non agat propter fine, eroban. quia abstracta non agunt pro ter finem ipsa uero est abstracta. Quare cum non sit natura sequitur ut non pollit attinere ad philosophiam naturalem: ec ita uidetur confirmare quod concluserat prior ratio, animam rationalem non attinere ad philo phiam natur lem: quia ex scientiis sola relinqueretur ipsa naturalis philosophia: quod quidem cum uerum dicere cogamur ex sententia Aristotelis plane sequitur, ut sit salsum id quod diximus,animam rationalem attinere ad naturalem philosophiam.quaquam id confirma quod a nobis principaliter didium est, animam rationalem et se abstractam a materia.
Respondendo igitur ad has Aristotelis rationes dicimus recte positum fuisse, ob eas quas attulimus rationes, anima rationalem omnino pertinere ad philosophiam
348쪽
Deret non primus philosephus, quia non considerat res in na
Cogmur ergo dicere philosophiam naturalem contemplari animam ζζζIena quare opus est ut re*ondeamus ad uerba Aristotelis citata.
qui, si quis diligenter Pretantes illa, praesertim cum de horum expositione uiua piu uran TMEIN, quia ncce Iulum ci intellectum eise aliquid ex eis quaesunt in rerum dididi
non enim est figmentum quoddam. quod cum ita sit, necessitas cogit ut pertiri ad aliquam facultatem,quaecunq; illa,etiamsi esset illa media facultas,quam somniauerunt quidam. Etenim non est maior ratio, cur anima brutoru attinerat ad alio rifacultatem, quam anima rationalis: imo tanto magis quaerenda est eius co miti
o est no stio β -magis est illa per quam homines proprie sunt omianes &quae maiorem nobis affert admirationem. Faciamus i tur ipsam peVIre ad primam plailosephiam time argumentemur sic:Ad eandem saeus raro is mori ἔnet intellectus,& omne intelligibile, quia intellectus dicitur intelligibilium: &ea dem contemplatio omnium est inter se coniunctorum,sicut sensus omnium sensibi l. Ae primam pertinet intellectus:emo & omnia intelligibilia.sed omnia intelen Bitia sunt omnes res: ergo i ima philo phia est de omnigus rebus. eruo non est alia scientia priter ipsim,nihil enim relinquitur aliis scient ijs quod considerenti erago non erunt Gentiae enim sunt propter res cognoscendas. quod si non remanentres considerandae,non remanet scii ritiae. Cola ergo erit prima philosonhiae Ses eum hoc sit absilidum,ut absurdum sitirunde fluxit necessie est. Sed fluxi ex hoe am' prima phile ophia contempletur intellectum:ergo no potest ipsiumnu tu quae N alia scientia pona , mi ide- , necesse sit propter causam dictam tu aliquam scientiam a b bbis: hbhisa '' epi ς0g myl icere, posui Te hane rationem ut
349쪽
1it E RL 3ING. cERTAM. Ouodsi aecipiatur illa ratio ut demonstrativa tamen eam non concludere,ilcul, ' Ent res eo ostendae:negatur hoc, quia remanent res cognoscendaei non ut intelli stibiles sed ex sua propria natura. ec hoc perspicue apparet ex eo,qu ox caele
nium quae natura constant inuestiganda at* enucleanda humanis tractandis: tum uero omnes alios quicun* ante ipsum N post scripset si in ordine tractandi ita superauit,ut longe fuerit a primo,quisquis secundus eritiri Nis L in Ra DE cIMI OcTAVI.
1 IS igitur sic explicatus nemini mirum uideri debet,si l e
U eenda hominum ingenia ponere rationes prola due*:qu
' ro. quod falsum est animam rationalem non esse pruicinium motus. hoc enimverter uonat ec Aristoteli multis in locis,ta rationi. uiuineu qu QUI Molita scripta Telio uita Videntur autem haec duo mouentia, aut appetitus, aut intelle missi quis phantasiam posuerit sicut intelligentiam quandam: multa enim praeter quuntur pliantasias di in alijs animalibus non est, sed phanti motu in
ius enim appetitus,t UAE U etionis est:quare rationabiliter l/YM
Animaduertimus autem cogitationem plantasiam flectionem, di voluntatem et
ohantasia autem dc sensus cum mente eundem habent locu mim i dicandi nauentracultatem:attamen cum iis distant,quae in aliis dictae sunt disserentqs.Volunt uero ex ira di cupiditas omnia cum appetitione . lectio autem communis est,cogitatio , dii titionis.Quapropter di ipsum quod seligi potest: non aute omne exoco itabile eligibile est sed rerum agendarum linis. His igitur locis aperte signisi eat Aristoteles intellectum esse principium motu Repugnat.izam --: quia nisi intellectus eset principium motus, non posis
350쪽
LIBER XIX. motu animalium, ubi haec protulit uerba quomodo aute intelligens alias quidem Decem. operatur alias itero non operatur,&mouetur interdum, interdum non mouetur: mo ueodem sane modo contingere uidetur, quo ea quae immota sunt cogitatione, ratio. ut cinationeq; comprehenduntur. Verum in illis quide cotemplatio est finis. cum eo renim duas intellexit propositiones, conclusonem sane intellexit & coniunxit. hic au iatem ex duabus propositionibus conclusio sit operatio:uerbi gratia, cu nouerit quo ianiam omni deambulandu est homini, ipse aute est homo,illico deambulabat. si au- retori quod nulli nunc incedendum est homini,ipse autem homo confestim quiescit, iaec utrunq; facit,nisi a quopiam prohibeatur aut cogatur: commoda res est mihi fais iacienda domus commoda est domum confestim facit: egumento corporis indi- α eo tunica est corporis tegumentum,tunica indigeo:quo indigeo est mihi facien- αum,tunica indigeo, tunica est mihi facienda. θc ea murisio, Tunica mihi facien- da,operatio est operatur autem a principio: Si tunica esse debet, necessariu est esti is primum.si autem illud,ec aliud:&id illico operatur quod quidem operatio sit cois ..clusio manifestum. propositiones autem factitiae ex duobus constat generibus, ex tabono scilicet,& ex eo quod fieri potest. Qtiae item sententia colligi potest, ex eis quae septimo Ethiciab Aristotele de incontinente dicuntur. . . Peripicue igitur patet consequens esse falsium,ergo&illud ex quo emanauit fatis sum este necesse est. Consequentia uero probatur: luia ibi non posset esse syllogismus, quandoquidenon posset esse propositio uniuersalis: quoniam ibi non esset operatio intellectus sine qua non potest esse propositio uniuersalis. sensus enim non percipit uniuersalia.
Quod si ibi no esset syllogismus,n5 esset practicus syllogismus:ergo principiu motionis nostrae, & rei agendae fieret sine intellectu practico. Qiiod a uerere, est sententiam Aristotelis in multis locis, sed praecipue in is qui citati sunt labefactare,&omnino conuellere. intellectus ergo ex sententia Aristotelis erit principium motus. Quod deinde infert,costare igitur non de omni anima disserere oportere, quandoquidem non anima omnis natura est,sed aliqua eius pars una, aut etiam psures: hoe item adeo repugnat Sc ipsius sentetiae Sc ration ut nihil magis repugnare posset. Iam enim sequitur ex dictis, ut sit natura: propterea quod probatum est ipsam esse principium motus. 5c constat etiam esse principium quietis. Alia item est ratio qua probat Aristoteles etiam animam rationalem non esse naturam quia natura rei alicuius gratia facit omnia. rebus uero abstractis non conuenit illud quod sub hoc Cuius gratia uerbo intelligimus: ut igit abstractae siubstantiae non sint naturae necesse est.& cu anima sit abstracta,necessitas cogit ut no sit natura: non igitur ad natinalem philosophiam attinere potest. Quod autem abstractorum non sit finis,uidetur etiam declarasse Aristoteles ubi a. v. aitti Praeterea compluribus eorum quae sunt, DO Omnia copetunt. qui nam cp fieri po in. i test ut immobilibus sit principiti motus,aut boni natura si omne quid est quod est is per se atm suapte natura bonum sinis fit, atq; adeo causa ut illius gratia caetera sint iaat* fiant: Finis autem, &id cuius gratia caetera fiunt,actionis sit cuiuspiam finis: a, iactiones uero omnes efficiantur cum motu: quare fieri non potest, ut in immobilib. .. hoe principium,aut ullum sit per se bonum. Quapropter in Mathe. nihil omnino iaper hanc ostenditur causam,net ulla prorsus ex eo lir demonstratio, quia sic est me ialius aut deterius quia nemo mentionem ullam Omnino facit: iccirco sophistarum iaquidam, ut Aristippus, in ipsa inuehebatur, in caeteris quidem inquiens) artibus, ..ta etiam sordidis,ut in aedificandi facultate,a tq; sciendi, omnia dici, quia sic est me, ialius aut deterius,mathematicas uero nullam bonorum malorum* curam habere. i. His enim uerbis aperte uidetur indicare in rebus abstracis non esse causam fina,
lem. quia in immobilibus non est finis:abstracta autem sunt immobilia, ergo in abstractis non est finis.
SEd ista quae iis in locis dicit Aristoteles uidentur habere ingentes dissicultates.
etenim si abstracia non essent natura. propterea quia natura iaciat omnia alicuius rei gratia: Abstracta autem non agant gratia alicuius rei: necesse enim est ut
minor propositio ita explicetur,si uolumus dictam conclusionem concludi ergo