장음표시 사용
361쪽
ς Eddiceret aliquis: inrid dicemus ad auctoritates Aristotelis, qui uidetur om o nibus locis aperte dicere prima philosophiam eo templari abstracta a materia
pla ilosophiam autem naturalem non posse illa contemplari ac rursus, philosophia naturalem contemplari materiam & motum, ec definire per illam, primam autem
prima, eo quod philosophia naturalis contemplatur ea quae sunt cum materia eccum motu, ipsa uero prima philosophia illa quae sunt abstracta a materia. Profecto res ista est dissicillima, quia in utramque partem sunt auctoritates satis
claraeued tamen cum ratio exigere postulare uideatur, ut quotiescunoe auctoritates Aristotelis inter se pugnare uideantur,eas accipiamus quae rationibus ueris magis consentiunt: illas uero quae repugnare uidentur interpretemur di ad bonuredigamus sensum.non enim potest uerum repugnare uero sed necesse est ut ueruuero consentiat.Nem etiam fas est opinari tantum philosophum in re tam aperta,
tam*manifesta non istum pugnantia, uerum etiam quod multo foedius est neo
antia asseruisse. Faciendum nobis uidetur, ut conem omnia ad bonum sen
sum redigere. QIrare dicimus,conclusiones illas, quas in libro decimoseptimo po- immaterialia A immobilia, sed θc composita ex materia di forma, θcita mobilia: occi ditem philosophia naturalis consideretrio' u immersia materis,&mobili aled etia immateriati, ec ita immobilia,&
Σ22 eae: ο φης' α Wctoritates Aristotelis quas attulimus, omnino ais, ἡ 'φῆ δ'ς ες Πς iaciamus Aristotele pugnare eum sua
to eY ipso ubi dixit:Si no essent substantiae abura 'ς naturale sutura esse primam , , philosophiam Scum inderet etiam necessarium esse, ut eausta abstraetie primo Scprincipaliter attinerent ad primam philosophian quippe quae essent eau is entia 6 Me quatenus est ens,di substantiae quatenus est substantia, quae erant uniuersaliora re bus quae considerarentur in philosophia naturali re per id quod necessario sediis tur, priora natura, ab eis enim non conuertitur subsistendi consequentia ) haeein, ira p . quam cum intelligeret Aristoteles,protulit generaliter, substantias abstractas attis nere ad primam philosophiam,quia primo,& principaliter attinerent ad ipsam negauit* eas attinere ad philosophiam naturalem, non quod non attinerent aliquomodo Dd quia primo et principiliter no attinebantisicut dixit aliquando disnitionem esila substantiarum , 5c non accidentium: non quod definitiones non sint etiaaccidentium definitiones enim, ut perspicuum est ex se, re ex uerbis Aristotelis
multis in locis,sunt in omnibus praedicamentis sed quia non erant primo acciden 7-το tium, sed substantiarum.ideo loquutus est Aristoteles ad hunc modss. Quod idem fecit multis sns in rebus, quae huiusmodi naturam dirationem inter se obtinerent quas longum esset recensere. Sed ne uideamur nobis finxisse hanc sententiam.ore' terrationes & auctoritates allatas, afferemus etia ea quae scripta reliquit Aristote Ies tertio Coeli, tex. secudo,quem locum ad hoc idem probandum alibi quom cita i caeliuimus, cuius haec sunt uerba: Esse enim quaeda entia ingenita, et totaliter immo/ι .a. bilia magis est alterius, εc prioris, quam physicae eonsiderationis. in Amto. Quoi oco adverbi si magis uidetur indicare abstracta dici primo attinere ad primam philosophia,quia magis attinerent ad ipsam. simuloe innuit mantiaste .iosa attin re etiam aliquo modo ad philosophiam naturalem. nam ista comparatio non esset ad rem , si nullo modo attinerent: quia ergo prima philosophia contem platur ipse abstracta primo, naturalis autem phidosophia secundo loco ,ideo dicuntur magis ad illa quam ad hanc pertinere.quae enim alicui coueniimtprimὀ,macis
ei dicuntur conuenire,* alteri,cui secundo loco conueniat: quia hoc est quas per
362쪽
Concludimus igitur,quia substantiae abstracteterant illae qus periectio rei orimae philosophiae,no materia prima,no sormae generabiles, re corruptibiles, et caetera de quibus agit prima philosophia.&quia si ae primo ei coueniebant, iu
xilia Aristotele multis in locis. primam philosophi a pleosophi
thematica,&a ceteris iacultatibus,eo quod ipsa cotemplaretur abstracta noluit leeu tamen negare, quin prima philosophia cotemplaretur etia materiam primam,& materialia motum,& mobilia sicut probatum est suprame enim, nisi ita ellet, potuisset contemplari prima philosophia ens quatenus ens, ta substantiam quatenus est substantia:quod quidem a uero longissime abest. Probatur consequentia: quia ens & substantia continent corruptibilia, et incorruptibilia: ens autem & substantia sunt subiectum in prima philosophia: contem platur ergo illa quae continentur suo subiecto. Substantia uero dicitur subiectum n prima philosophia, quia ita est pars principalis subiecti. Aristot. enim in quarto primae philosophiae libro,tex. tertio, cum dixisset: Patet igitur unius esse scientiae, ea quae sunt ut ec entia sunt,co templari:addidit di in tex.quarto,Vbi Q aut Genita' insuas est proprie primi et ex quo caetera pendet, et propter quod dicuntur. ous hoc est iubstantia, ipsum philosophum principia substantiarum causas' habere 3.Vet4. Esare illud quod sibi uidetur Aristoteles dicere abstracta subiectam esse n
r. Δ --l di ita intellios oportere, quod abstra
quod re uera sint subie, & causam istum implicat enim contradictionem, dicere aliouid eue'u I.:
subiecti, quandoquidem fgniscaturaliquid se subi um,
quia si est subiectum consideratur propter sei st est causa , non deratur propter se.sed gratia illius cuius est causa. solet igitur sic loqui Aristot.quipp qstrationem etiam nuncupauit demonstrativam scientiam,no quo est. tia demonstrativa sed quia emcit demonstrativam scientia id' apud Aritio in o p. . est stequentissimum necesse est igitur, ut philosophia prima come Pleur m tἹriam di formam generabilem, di corruptibilem, di coposita ex illis di pra'quod necessario sequitur motum: ut probatum est supra, ecpraesertim cum dixerit Arm
stoteles psam contemplari en: quatenus ens, di sub antiam qua
tia.ex quo sequitur, primam philosophiam seiungi a carietis facultatibus primo per ipsum ens quod est eius subiectum, et per substantiam quae est princi ais spe cies subiecti, ut ipse etiam aliquando seiunxit: tamen propter causas dictas st pissime seiunxit primam philosophiam a caeteris scientiis per substantias abstractas, ut indicaret illas principaliter considerati ab ipsa. Consentire igitur rationi uide
EX uuibus sequitur, substantias abstractas attinere ad philosophiam primam,
non quia sint abstractae: sed qnia sunt causae uniuersaliores, quae attinem ad primam philosophiam .nisi enim hoc esset,non attinerent ad ipsam primm p Dphiam sed ad philosophiam naturalem:propterea quod ad hanc attinet coelum quatenus coetu: ergo eius causae propriae.minen5 r ciunt a philosophia naturali abstracita omnia sed solu ea quae sunt uere & penitus abstracta: corpore neo in esse, net in operari, quia non considerantur ab ipsi primo'Nolita accidit, quia huiusmodi abstracta sunt causae uniuersales. Ita γ non mirum,si de anima stat philosophus naturalis, licet abstracta sit a materia quia abstracta, ut abstrae a Tn adimuntur illi. sed abstracta,quae sunt causae uniuersales, quibus ac cidit ut sint penitus abstracta,quae quoniam erant plura numero,quam ea quae attinerent primo ad philopsophiam naturalem,& erant principaliter ac permus ab stra 'a quod non cotingit animae rationali, quippe quae in op Ido indiget corpore ideo dixit Aristoteles, abstracta pertinere ad primam philosophiam S non ad naturalem: seiunxiti eadem ratione ipsam prima philosophiam a mathematica quae considerat immobilia,sed no separata secundu esse. emadmodum er
363쪽
o philosophia prima,ut ostendimus,dicitur considerare abstracta, quia sunt per fectiora inter illa quae ala ipsa cossiderantur, ec quia primo de principaliter haec considerat: hoc posito non repugnat tam eis quin contempletur etiam primam ma teriam 5 sormam generabilem ec corruptibilem, di composita ex materia 'c Homa & per id quod necessari ὀ sequitur motum: sic philosophia naturalis potest di
ci contemplari materialia,& ea quae mouentur, ec definire per materiam: quia illa quae uel maiori ex parte uel primo,ec principaliter ab ipsa considerantur, sunt materialia simpliciter uel aliquomodo pendent a materia: ut anima rationalis quae liscet non in esse, in operari tamen pendet a materia. Et quia generaliter licet dicere, omnia quaecuq; primo conderantur a philosopho naturali, pendere aliquo modo a materia: ideo uidetur Aristoteles semper dixiste, inrarcunt mota mouent sunt physicae considerationis. 5c suerunt di cstae etiam illae auctoritates, quae enumerataetiunt supra in libro decimo: quae debent intelligi eo modo,quo 'sta, aecula mota, ece. N naturalem philosophiam desilire per materiam in coparatione etiam aamathematica. quod tamen non est, quia ipsa primo N principaliter consideret omnia mobilia si quidem mobilia uniuersaliora,ut probatum est attinent ad primam philosophiam sed quia omnia quae ipsa primo considerat, quae Quidem sunt particularia,sunt mobilia. Quare sere semper descripsit Aristoteles subiectum philosio. phiae naturalis per motu: quia omnia sere quae cosderantur ab ipsa, pendent a materia aliquo modo, & maiori ex parte sunt mobilia. idi fecit, ut indicaret ea quae naturalis philosophia principaliter considerat in coparatione eorum q us non contemplant primo, ut seni substantiae penitus abstractae. scut philosophiam primam
dixit considerare substantias abstra ias quia in coparatione relictuorum, quae contemptat sum perseetiores Nin coparatione philosophiae naturalis eas primo coci siderat cum hoc tame stabat,ut ensuere esset subiectu primae philosophiae. QIare dicendum est etiam corpus naturale, intelligendo per ipsum corpora quae con templatur philosephus naturalis, considerari ab eo per se ec primo, licet cir Icilia Psierit ipsum Aristoteles per motu, ob causas dictas. Declaratu est enim supra, motu non posse uere es le ratione sormalem rerum naturaliv. alioquin nulla substantia esset cosiderata a philosopho naturali, ex ratione re natura sua substat tali. Et quod ista interpretatio nemini debeat admirationem aisci re, propter ea quae dicia sunt in secluentibus etiam ostendemus. Di Xi aut,per corpus naturale me intelligere cor ora duae considerantur a philosopho naturali:quia corpus naturale quatenus di,
citur de coelo ec de elementis ec mixtis,et est yenerale quoddam, non est propriebhilosophia naturalis ut probata est: sed de ipso agitur in lib. Phys. acceptu tamensuit in philosophia naturali ut daretur unitas illi scientis. Sed non illud est ex ratione ipsius, sed quatenus accipit ipsum a prima philosopbia, eo modo quo dictum ge flectet aliquis: ut auctoritates Aristotelis in cotrariam pariε allatae opinioni tue no repugnent, & cum iis auctoritatibus cosemiant quae tecum facere uidentur. id dices ad illa Aristotelis uerba,quae scripta reliquit ad huc modu: At uero HV nem circa mathematica quaesita icientia nunc uersiasmihil aut ipsorum est separabi l .3.le aloe necn substantiarum sensibilium,corrumpuntur enim. Perspicue enim ui dentur ostendere philosophiamprimam,ut no est circa mathematica,quia no sunt separabilia,non esse etiam circa sensibilia, quia sunt corruptibilia. At rursus philosophiam naturale nullo pactio uersari circa immobilia, declarat quod paulo post addi omnino aut dubitauerit quispia,qualis scientis sit demathematicarumato ii.Mess.
ria dubitare. neq; enim naturalis facultatis, propterea quod omnis Ira statio natu. tex. .ralix philosephi circa ea uersatur, lus in seipsis principium motus status habent. Nam si omnis tractatio naturalis philosophi circa ea uersatur, quς in seipsis principium motus statust habent: ergo non potest contemplari immobilia. aliter enim non est et omnis eius traeiatio,circa ea quae habent principium motus in se. Respondeo:interpretatione eam, quam superioru textuum attulimus,fatissacere etiam his textib. quia quod habet textus tertius, primam philosophiam no uera sari circa sensibilia propterea quod sunt corruptibilia intelligendu est non uersari
principaliter circa hac,sed circa immobilia di separabilia. quippe quae omnem illi
364쪽
praestantiam tribulit ic quod in tex. quarto dicitur, omnem tractatione naturalem esse circa ea quae habent principium motus ec quietis in scintelligi debet principaliter. ec maiori ex parte. et ita nihil prohibet,quo minus principaliter uersetur circa immobilia Ac separabilia,ut diximus. At hic quidem uidetur aduersari no magis nobis, quam eis qui sentiunt libru Physicoru esse parte philosophis naturalis. in eo enim agitur de substantia immobili, quomodocun* agatur. quare ipsi quo P co, suntur huic tex. quarto respondere: quia illae substantiae, de quibus agitur in libro Physici non habent in se principium motus ec quietis. Qiὀd si intelligamus omnes textus Aristotelis eo modo quo dictum est, tolli uidetur omnis repugnantia ato dubitatio.
Α T rursus instabit aliquis dices:Te ipsum compulisti in necessitatem intereret tandi hoc modo,quam necessitatem non sustinet Averro es, nem alii. Ego uere non me impuli in hanc necessitatem, sed impulerunt rationes et uerba Aristotelis,quem non reperiebam quomodo aliter defenderem, quin no solum pugnanistia loquutus esset,uerum etiam quod multo foedius est negantia asti allat. Tantum autem abest ut Averroes oc caeteri, qui in contrariam sententiam uenerunt, non consimilem in necessitatem inciderint, ut in maiori etiam difficultate uersen
tur. quod facile prater ea qus didia sunt, ex his quo intelligi potest. Etenim nonne cogitur Averroes interpretari uerba Aristotelis tot in locis, ubi negauit substitias abstractas pertinere ad philosophum naturalem, ut dicat Aristotelem intelli
fere quoad quid est, non quoad si est. Si licet ipsi in hunc sensum trahere illas aiioritates, cur non liceat at is,ec nobis etiam, interpretari haec uerba, Quaec inmota mouent sunt physicae conside itionis, eo modo quo diximus
. Deinde cum subdit Aristoteles,iniae uero no,non amplius physicae: nόnne idecogitur dicere hoc esse uerum quoad si est, non quoad quid est quippe cum sentiat libru Physic. esse parte m philosophiae naturalis, qui liber cotemplatur ea quae mouent non mota. Item demonstrationes qus sunt in prima philosophia di in philosophia naturali cum sint eaedem, nonne cogitur sic interpretari ut ostendat quomodo sint eaedem 5c quomodo non sint Nonne cogitur ide, ut suam tueatur opinionem,in bonum sensum trahere illa quae dicit Aristoteles in prima philosophia de quatuor causis,& de rebus generabilibus di corruptibilibus de natura re huiusmodi certe cogitur,ut supra uidimus ex ipsius uerbis. Plura igitur illi sunt interpretanda, quam nobis: quae perspicue ostendunt, eius sententiam omnino uerbis Aristotelis repugnare, & rationibus,quas arbitramur satis nos in superioribus e plicasse simul cli resellisse eius interpretationes. Nemini igitur mirum uideri debet, si no ipsa ratione coacti, interpretati sumus eo modo,quo dictum est,illa uerba Aristotelis, quae uerba si diligenter perpendorint ii quiveritatem ante oculos propositam habent, neo sint auctoritati alicuius addicti,futurum esse confido, ut facile intelligant, non posse doctrinam Aristote Iis incolumem at* integram seruari, quod attinet ad ea quae diximus: nisi eius uerha in eum sensum trahantur,quem demonstrauimus. Quod si aliter euenerit, non mihi arrogantiae tribui debet, quod in uerbis Aristotelis interpretandis ,ubi ratio ita cogere uideretur,a caeterorum sententia discesserim:sed amori maximo,quo ueritatem prosequor,pro qua etiam uitam ipsam amittere non dubitarem.
ERat alia obiectio, Quod omnes ri textus quos attulimus, ad probandu sub
stantias abstractas nullo modo attinere ad philosophiam naturalem, item causas uniuersales,perspicue uiderentur euertere: id quod scriptum reliquimus in primo Apologiae, ubi diximus philosophum naturalem cotemplari quatuor calsarum genera, ec quoad esse,& quoad quid est: eodemq; modo iubstantias abstra eranu, roprie causae subiecti illius: dc corpus naturale, quod cosideratur in lib. physicine subiectum in philosophia naturali, propterea quod in ipsa inue
Itemin eodem libro diximus, philosophum naturalem cogi coiisderare illas causas
365쪽
LIBER XIX. 3 scausas uniuersales, ut latat sua subiecita: eundemq; speculari subflantias abstractas
esse, quatenus sunt causae entis mobilis,seu naturalis: haec uideri repugnare ijsqus supra diximus contra Averroem ec alios.
Huic obiectioni respondentes dicimus quod illa substantia composta, de qua agit in lib. Phys. per se N ex sua natura est primi philosophi, b eas quas attulimus rationes: N per id quod necessario sequitur, lib.Phys. eu uere dc per se pars primae philosephiae. Sed tamen sermo de illa subsit alia positus est in philosoplita naturali,
ut tribueret unitatem illi scientiae, ec daret subiectum unum . nam cum ea primo NPer se cotemplaretur solum corpora quodammodo particularia, ut coelum re quM ruor elementa, 5 mixta, quae non haberent aliquid comune in quo conuenirent,
quod attineret ad philosophiam naturalem: accepta est a primo philosopho illa substantia et nuncupata suit corpus naturale propterea quod de ipsa ageret in lib. Pitys ut seruiret philosophiae naturali tanqua eius subiectu. 5c ideo nos loquuti su mus perinde aeu attineret ad ipsam.Hoc aut coactus est iacere philosophus nati ratis, quia corpora quae cotemplatur,necessario supponunt ens, ec omnem illa substantiam quam contemplatur primus philosephus. inferiora enim supponunt neo celsari4 superiora. 5c hoc non est mirum,si consideremus ea qus dieia sunt in sep rioribus, nullam uidelicet esse ratione qua possimus probare res ipsas attinere ad diuersas scientias sed solum ad unam: oc diuisione scientiarum lactam fuisse tantumodo ob conroditatem,&ut uitaretur contuso.Ita γ necesse suit, philosoplata naturalem accipere id quod prius attinebat ad primam philosophiam, quia aliter res non uidebantur cotinuae re unitae,sed disgregatae 5c disiun fiae. Ratio igitur postulabat,ut una pars,quae quodam modo erat linis unius, ut superioris esset principiu alterius,id est inferioris. Negare tamen no possumus,quin illud principiti sit eius facultatis, ad quam primo attinet: ec quin illa facultas quae accipit hoc princi Piu,cum sermonem habet de illo,induat ueste prioris facultatis, cu illud per easdecausas ec easde demonstrationes contempletur, per quas contemplabatur prior iacultas, neq; illas ad opus reserat. Nemo etiam mirum uideri debesiquὀd philos
phus naturalis petat a primo philosopho maloiam tam amplam eius p personam tamdiu sustineat cum hoc idem secerit Aristoteles in libro Rhet.ubi longissimum habuit sermonem de iis quae cadum in cosultationem de uirtutibus, de iniuriis,Nde animi affectionibus: atque adeo longiorem, quam in philosophia naturali ad quam illa primo attinebant di quam in Politica: & dixit Rhetoricam induere uestem Politices, quia Rhetorica accipiebat haec ad eum linem, ad quem accipit P litica a philosopho naturali: sicut nos dicimus philosophu naturale in lib. I hycia duere ueste primi philosophi. hoc ergo non est alienti ab Aristotelis cosuetudine. His ita explicatis, respondemus ad argumentu: Vera esse quae diximus in Apologia uidelicet philosophiam naturale conderare abstracta quoad si est, quoad quid est sed non primo, eodem modo causas uniuersiales, quae sunt etiam causae subiecti, eius quod accepit a primo philosopho . eas uero diximus esse proprias si ibiecti philosophi naturalis, quia erant propria illius corporis, quod ipse accepe rat a superiori facultate,ut suum subie si iam . quanquam reuera non erat eius subi istum quippe quod acceptu suisset ab alia facultate. 5c diximus illud esse corpus naturale , quia erat ordinatu ad cognitionem corporu naturalium: necessariui esse, ut esset subie fili in philosoplata naturali propter causas dictas,uim eius causas quet reret naturalis philosophus, quoniam accepisset ipsum ut subiectum. Diximus etiam philosophum naturalem cogi confiderare causas uniuersales, ut sciat suum
subiectium .id est illud quod accepit ut subiectum, ipsumque speculari siubstantias
abstractas quatenus sunt causae entis naturalis,at non primo.ut innueremus , omisnes causas uniuersales primo Propter esse primi semper philosophi.atque ita sem per loquuti sumus de hoc corpore naturali, ac si fuisset uerum naturalis philos phiae subiectum, quod fecimus disputantes cum ijs,qui opinabantur corpus natu tale esse uere Sper se subiectum naturalis philosophiae, a nullo acceptic&lib. Phys sine ulla dubitatione attinere ad ipsam philosophiam naturale. Etenim nihil id referebat ad rem nostram:sed satis erat nobis, si nostram sententiam defendentes ostenderemus Averroem di alios qui sequebant opiniones dici as,perper1 po
366쪽
stea dixisse philosophum naturalem non debere contemplari substantias abstra-
2is quoad K ee quoad quid est,cum essent causς subiae fit,&ita de aliis causis re
primum philosophum non oportere cotemplari subitantias abstractas quoad es, se & alias etiam causas uniuersales primo. quia eorum opiniones sequebantur ab surda dicta. echoc fuit quod diximus in principio sectione secuda ad huc modum: is Sed quoniam nobis in animo est,ut in prooemio diximus,non modo ea diibolueis re quae contra nos allata sunt,sed etiam quo facilius nostra percipi possit dissolutio, aperire multa quibus ut opinamuo decepti homines, longe ab Aristotelis sententiis aberrarunt. Voluimus enim ostendere, ut diximus, eoru positionem non solum sequi pugnantia, uerum etiam quod multo sordius erat negantia. S. uoluimus docere,oportere primum philosophum primo dc principaliter contemplari motum: di concessimus philosophum naturalem contemplari substantias abstractas, quatenus erant causae ensis naturalis, sed non primo quod corpus naturale circumseriis batur per mobilitatem. non tamen euertimus ea quae contra Auenoe ec alios diximus: quia diximus philosophum naturalem non considerare ipsas primo, necd ue
re sed ex Qppositione, accipiendo eas a primo philosopho, cuius personam in lib. Phys suscipit philosephus naturalis: quia illa, quae ibi tractantur,accepta suerunt ut seruirent philosopho naturali: sicut definitiones talicitatis, & uirtutum ,& aD sectionum animi dicuntur Rhetorica, non quia uere sint Rhetorica, sed quia illic sunt posita ut serviant Rhetoricae: quemadmodum fusius diximus in decimo tertio libro. quam sententiam non dixit Averroes, neq; alii, aduersus quos in superioribus argumentati sumus. Nihil igitur nobis repugnasse reperientur, si ea quae dicta sunt, diligenter considerabuntur.
, M.f. Ratalia quaestio ex uerbis Aristotelis sumpta, quae dissoluitur exess. quae moin i, L .dὀ diximus: Quid uidelicet philosophus primus contemplatur causas uni uersales , quae sunt causae entis quatenus entis, & substantiae quatenus substantiae: philosophus uero naturalis aecipit ipsas ex suppositione, quatenus sunt caurat sui subiecti, id est subieeti quod ipse accipit a superiori scientia. nec proprie ad eum attinet, quod ut diximus circumscribit per motum, non quod motus sit ratiosormalis illius, ut dicemus, ut sunt etiam causae eorum corporum quae per se comsiderantur a philosopho naturali uidelicet elementorum oc mixtorum, at non propriae . di hoc uoluit dicere Aristoteles loco citato, ut rationes allatae ostendunt.ex quo sequitur, interpretationem Averrois quam in superioribus exposui, neq; uer his Aristotelis,nem etiam suae ipsius sententiae conuenire, recte a nobis elle conbutatam. di sic dissolutae uidentur quaestiones ultimo loco propositae. Sequitur iam, ut ad eas reuertamur quae principales erant, quarum gratia di
pressi sumus. Earum suit prima, quod perperam uidebamur posivisse, librum Physic.esse partem primae philosophiae cum ipse Aristoteles posuerit illumpari hulosophiae naturalis per se. Consequentia dicebatur esse perspicua: quia fietino poterat ut unus liber per se est et pars duarum scientiarum. Antecedens uero probabatur: quia cum Aristoteles poneret in principio itullius libri, prooemium generale totius philosophiae naturalis, conclutit, laborandum esse ut inuestigarentur causae eius scientiae quae esset de natura, deinde tradi dat rationem eculam inuestigandi ipsas causas: tum proposuit ordinem eas tractandi, quod uidelicet, cum quaedam essent magis uniuersales, quaedam minus uniuersales, magis uniuersales erant prius tractandae, quia es lent notiores: ac de inceps procedendum ad minus uniuersales. quod non esset uerum de solo ipso
libro Physicorum, nee de sola prima philosophia. quoniam causae quae tractan tur in illis libris, non habent inter se hanc rationem, & ordinem, ut una sit altera uniuersalior , uel minus uniuersalis, sed omnes sunt aeque uniuersales. Ex quo inserebatur necessiario Aristotelem designasse ordinem totius naturalis philoso Phiae, cuius causae inter se obtinebant hunc ordinem: itaque librum Physicorum
esse partem per se naturalis philosophiae. alioquin sequi, ut posuimet Aristoteles
367쪽
in illo prooemio ordinem inter ea quae essent diuersarum scientiarum, quare illud prooemium no euet proprium philosophiae naturalis,sed utrius Q, ec primae ec naturalis philosophiae . quod quidem uidebatur sententiam Aristotelis labefactare,
Ad hanc quaestionem respondemus, cocedentes Aristotelem posuisse lib Phycpartem philosophiae naturalis quatenus scilicet pars comuniori uocabulo dicitur illud etiam quod non est uera & per se pars, sed quod ponitur in aliqua facultate ut seruiat illi,ob id* uocatur pars illius,ut diximus,quod de multis Rheto. partibus 5c usum fuisse prooemio quod coplectitur librum Physic. de uniuersam naturalem philosophia ct fecisse omnia quae dicta sunt. Cum uero inserebatur,librum Phys esse partem per se philosophiae naturalis, negamus consequentiam.
Ad probationem,quod sequeretur, ut posuisset ordinem interea quae esset diuersarum scientiarum, id Aristotele impulsum suisse ad hoc faciendum rations , late ehilosophiae naturali:prs- serum cum corpora quae ipsa contemplabatur, necelsario supponerent corpus itiniud generale,& substantiam illam generalem de qua uerba faciebat tu lib. Phys coactus est igitur finem primat philosophiae, principium naturalis philosophiae prae
Ponere.res enim,sicuti declaratum est,ita inter se coniumstae aptataei sunt,ut ratione cogamur dicere omnes ad unam scientiam pertinere. secta autem scientiarum diuisione ut diximus ob maiorem commoditatem, necesse fuit accipere finem primae philosophiae, di facere principiti philosophiae naturalis propter causas dictas: atq; hoc ipsum principium ita statuere, ae si esset uera pars philosophiae naturalis, Propter cuius usum institutum fuit. sed tamen philosophus naturalis,dum causas illas pertractat, agit primum philosophum. Quare hane partem posuit Aristoteles sub prooemio philosophiae naturalis. 6 fere semper ita loquutus est, ac si esset uera pars philosophiae naturalis quia scilicet aecepta luerat, ut seruiret ipsi philosophiae
naturali quae cum necessario indigeret illa, commodum sibi fuit habere secum coniunctas eas res quae necessario includerentur in corporibus quae contemplatur. Concedimus igitur quod inserebatur, Aristotelem in illo prooemio posuisse or dinem inter ea quae sunt diuersiarum scientiarum. At eum addebatur, Ergo non
erit prooemium proprium philosophiae naturalis dicimus esse proprium, quia ad hibitum est propter ipsam. includit tamen nonnulla, quae ad aliam scientiam perti nent. sed quia sunt necessaria philosophiae naturali, oc supposita ab illa tanta abest ut sit absurdum ut maxime consentiat rationi ita satium fuisse. Absurdum fortasse fuisset si res illae nullam habuissent inter se connexionem,ut res quae attinet ad Ma thematica Sed cum res philosophiae naturalis includerent, ac necessario suppo, nerent illas,quae sunt in lib. Phys patet recte di artificiose fecisse Aristotelem: ne hoe est labeiactare eius sententiam,& euertere, sed admirabile ipsius ingenium ecartem ostendere ac patefacere.
Atm ut praeter rationes allatas magis etiam persipici possit, ea quae diximus neme ueritate, neq; a sententia Aristotelis aliena esse, in medium afferemus ex primo Rheto.libro uerba, ex quibus perspicue colligi poterit, Aristotelem sub prooemio I het. posuisse ea,qus non sunt omnino ec per se Rhetorica.unde liquebit non ab
horrere a ratione ut idem prooemium complectatur ea quae attinent ad diuersas facultates cum scilicet una facultas potest usui esse alteri. Inquit ergo Aristoteles in rerum quoniam persuasiones tres sunt, patet haec tria esse accipienda, ut scilicetis, racultatem ratiocinandi habeamus, ut mores ac uirtutes consideremus : ectertium, is
quid unusquisq; sit,& quale quid, di ex quibus nascitur, & quo modo. Quare essi- tacitur,uhetoricam esse propaginem Dialecticae,5c eius negotii quod est circa asse, ..ctus, quod iustum est appellare Politicum. Quare Rhetorica induit figuram ipsius ιι politicae:& qui sibi hanc uendicant, partim quidem per ineruditionem, partim per superbiam partim autem propter alias causas humanas, ipsam quot ciuilem con- sequutas se arbitrantur, particula quidem Dialecticae,ac similis, ut principio dixi- mus. neutra enim earum scietia est de re determinata,quo modo se habeasised sunt re facultates quaedam inueniendarum rationum. Quibus
368쪽
snem, qui est substantia habituu sunt enim propter ipsum sciro necesse est ut phialosophia naturalis dicatur induere per nam primae philosophiae, quandoquidem accipit ea quae proprie attinent ad primam philosophiam, & ad usum di commo ditatem suam refert sicut accipit Rhetorica mores S uirtutes ec affectiones ec multa alia quae attinet ad politicam de moribus, propter eundem finem propter quem illa considerabat politica de moribus, uidelicet propter opus, ut essiciat homines honos N elices quamobrem dixit Aristoteles, illam induere personam politicae. Sed nihilominus Rhetoricam uocat totum illud aggregatum,uidelicet ex eo quod est politica, ec ex eo quod est uere Rhetorica. Eodem modo nuncupauit philosophiam naturalem totum illud aggregatum ex ea parte quae attinet ad primam philosophiam, ut ex ea parte quae eit uere philosophia naturalis, propterea quod illa qiuae attinent ad primam philosipphiam, ibi sunt ordinata ad philosophiam natura
Ex quibus sequitur,uerum esse quod diximus, quod uidelicet non quicunm rospectus iacit habitu diuersum, sed habituu diuersitas necessario pro iaciscitur ex materiae diuersitate uel ex diuersitate sinis qui est uere substantia habituum. .
Q rod uero attinet ad exemplum de linea allatum,qu ae eadem consideratur de aphilosopho naturali, oc a mathematico: negamus eandem omnino lineam consideraria mathematico eci philosopho naturali: quandoquidem mathematicus eam contemplatur omnino separatam di seiuneta a materias& a coditionibus materiae. Philosophus uero naturalis,cum materia. linea autem cosiderata cum materia,& si ne materia, non est omnino eadem: sicut duo aurei numi non sunt unus,licet unus cottineatur in duobus: sicaomina etiam considerata sola per se,ec separata a corpo re non est eadem res, quae est anima coniuncta cum corpore, oc considerata cum
corpore sed differunt inter se sicut simplex ec compositum. Hoc igitur uoluit significare Aristoteles,alioquin mathematica & philosophia naturalis non essent distinctae: haberent enim eandem materia, ec eandem formam,id est eundem finem: es Quod autem linea cum materia.& sine materia, non si eadent, uidetur colligi ex his uerbis Aristotelis: Quoniam autem aliud est magnitudo, ec magnitudinis elle,
μ puissessilieant aliud esse formam per se,5 forma eum materia: quare aliud erit
linea sine materia,& linea cum materia. quo d clarius etia uisus est explicare primo Coelicti mundi,textu nonagesimosecundo,ubi ait: Videbitur utique sic intendentibus impossibile,unum α solum eue ipsum in omnibus enim N his quae natura,& his quae ab arte constantibus ec generatis,alterum est ipsa de secundum seipsa formam, ec quae est mixta eum materia. Puta spherae forma aliud est de aurea ec sphera mea: ec iterum circuli alia Lorma, ct aeneusta ligneus circulus.considerandum autem alterum quid,& iterii quid horum dicitur bene,et quid non bene: alteram quidem esse rationem eam quς sine materia &eam qus in materia formae. Hoc idem declarat multis alijs in locis,quos longum effet recitare. Recte ergo diximus, non esse omnino eandem lineam matheisinaiiei ex philosephi natur/Ii . . . Ad exemplum elementorum,&quatuor qualitatum, dicimus: heri polle ut una atm eadem res materialiter, sub diuersa tamen ratione di forma, cosideretur a diuersis facultatibus: quarum ut altera sit scientia, altera sit ars,non tamen adiuersis scientiis. etenim elementa sub ea ratione 5 forma,ut sciantur, dicuntur attinere ad philosophiam naturalem sed quatenus ordinantur ad opus attinent ad Medicinam. ordinatio enim ad opus habet hanc vim, ut ex scientia faciat artem, sicut tradit Aristo teles his uerbis: . Nam faber quidem,S eteometra, differenter rectum inquirunt, alter quantum aciopus utile est, alter quid sit 5 quale: contemplator enim ueritatis item chim inquit: Recte autem se habet S illud,scientiam inquam philosophiae ueritatis appellari contemplationem .nam sinis quidem contemplatiuae ueritas est, active autem opus.etenim si quomodo res sese habet,actores ipsi considerant,non v G tamen
369쪽
tamen eius caiisam per se, nec ut perpetuo talis est, sed ut ad aliquod, atq; ut nunc contemplamur. s.ct ala. Ex lus enim perspicue colligitur,ordinem ad opus ei licere facultates ex specula ciuis operativas propter diuertitatem finis qui est substantia ipsorum habituum. inquit Aristoteles intellectus sipeculatiuus differt a pracstico sine. Elementa ergo,, 5 quatuor qualitates, ecquatuor humores, considerantur a philosopho naturali sciendi causa a medico gratia operari:ob idq; philolbphia,n turalis dicitur scientia,medicina itero ars. neque hoc est absurdum: quia eadem materia,cum perdit unam formam potest suscipere aliam differentem specie: sicut sorma artis dissert specie a forma scientiae, di forma cadaueris a forma hominis . quod autem dictum est de Medicina idem intelligitur de omnibus facultatibus subalter, natis: nulla enim ipsarum potest esse scientia, sed fiunt substernatae per hunc solum 4.Appi. ordinem ad opus,sicut alibi declarauimus. ..tib is Quare cum materia sub formis specie differentibus non sit omnino eadem res, Hφης - etiam materialis, di hinc efficitur ut uere dici pollit, quod res una quae omni ex pa
te sit eadem non potest elle ne dum in diuersis scient iijs, sed neq; etiam quod multo maius est in diuersis facultatibus icet eadem res materialiter aliquo modo pos si esse in diuersis facultatibus uti diximus. Sed aliter accidit in eo de quo nunc agimus quoniam in libris Phys est eadem res omnino,quae erat in prima philosophia,& secundum materiam, & ut peripicuum est secundum formam: quia utrobiq; considerantur sciendi causa,ob idi dicimus, Philosophum naturalem in eo lib. induere personam primi philosophi. solus igitur ille respectus ex sine qui est forma substantialis, Lex materia,facit diuersitatem habituum. Caeteri uidentur solum indicare,si de eisdem rebus in pluribus facultatibus agatur hoc non superuacanee fieri: sed tamen non efficere facultates diuersas spe cie. Concludere igitur ni fallor possumus satis et I substantiam quae est in libris Physic. esse positam ibi,ut daret unitatem philosophiae naturali, ut iste respectus faciat ipsam attinere proprie ad philosophiam naturalem: quia semper sequitur rati ones dictas, ut philosophus naturalis in illis libris induat personam primi philosophi. Quare nihil absurdi uidetur sequi ex eo quod ponimus,octo lib. ys esse partem primae philosophiae, quamuis Aristoteles ipsos collocauerit in philosophia naturali: N eoncedimus Aristotelem nominare philosophiam naturalem, scientia ex illis S reliquis libris ipsius philosophis naturalis aggregatam: sicut nominauit Rhetorica iacultate,ex politica & ex resolutiua scientia composita. Cocedimusmin solis Phys libris non esse illum ordine causarum magis uniuersalsi& minus uniuersa liu quonia omnes causs de quibus in illis libris agitur sunt aeque uniuersales sed eiusnodi ordinem conuenire lib. Physicorii coniunctis cum reliquis libris philosophiae naturalis.ec sic loquutum esse Aristotelem de hoc ipso
ordine in primo Physicorum . sed hoc ut ostem
370쪽
E R UM diceret aliquis: Quod dixistinon posse unam rem,qtrae mominni parte sit eadem, considerari in diuersis scientiis, hoc uidetur euertere
sententiam Aristotelis,ubi ait: Praeterea cum eorum quae unam habent , Acideam, a sit scientia,& bonorum omnium una scietia foret: nsic autem rap. .
lunt plures,etiam eorum quae sub uno praedicamento simi, i temporis quidem in re bello res militaris,in morbis medicina, in laboribus gymnastica: ec mediocris qui redem,in alimento medicina, in laboribus autem ars corporis exercendi. Nam cum radicat temporis plures este scientias, cite significat, eandem rem postetractari dis uersis scienti js.
Respondeo:illud idem quod dixi de motu, quem ostendi attinere ad primu philosophu, quia esset ex accidetibus entis,quatenus entis, si non erat praedicamentit, ob idq; dixi eo uti omnes scientias. caiiemadmodu ergo motus attinet ad Primum t.Pistyliilosophum simpliciter Sc ab olute ad philosophum aut naturalem quatenus ap/ nx.22. Plicat sibi jpsium, sicut particulares scientiae applicant sibi uniuersalia, ut dietum est in superioribus .ad alios uero artifices, quatenus utuntur illo in ordine ad opus: ita dicendum est, de tempore,quippe quod est mestura motus, est enim uniuersalis caunasticam, quatenus resertur ad opus. Nem uero quod scientia inferior possit accipere ea quae sunt superioris, ec sibi aliquo modo applicare, hoc est contra id quod supra diximus: quia declarauimus hoc esse induere personam superioris facultatis: neq; solum id facere facultatem inferiorem,sed omnino seiunctam accipiendo ali
quid ab alia ad usum 5c commoditatem suam non mutata ratione sormali, ut Rheotorica accipit a Politica. atm hoc modo concessimus unam rem posse esse in diuersis facultatibus, quae uere sint scientiae.Concesssimus etiam unam rem aliquo modo materialiter, at non omni ex parte ut eadem posse esse in duobus facultatibus,qua- a facultas operativa, quia scilicet mutatur forma. quarerum altera sit scientia, altera snon est mirum, si tempus quod attinet ad primum philosophum simpliciter.& ab solute di deinde attineat ad artem militarem,ci ad medicinam, oc ad gymnasticam, quae ordinant ipsum ad opus. Sed urgeret quis iam:Tu dixisti in superioribus fieri non posse,iat una ec eadem res sit in duabus scient ijs:quia scientiae non differunt inter se forma sed materia tantum: quod si materia etiam esEt eadem, eaedem client omnino,& non diuersae:quae enim eandem obtinent materiam 5c sormam,quia sint eadem in dubium uenire nopotest.sequitur ergo ex eade ratione, ut in diuersis artibus non possit esse eade res:
quippe cum artes inter se differant materia,N no forma quia ide est earum finis, uia delicet factio.Quare non uidetur tempus posse considerati in diuersis artibus: siquidem in hoc non potest dic quod una induat uestem alterius. Dicerem fieri posse ut diuerse artes accipiant a scient as aliqua uniuersialia,& sibi illa applicet exempli cause,unaquaeque ars sibi potest applicare hoc principium, De quolibet dicit affirmatio uel negatio, quod attinet ad primum philosophum, quia est principium uniuersale:& cum artes sibi applicent scientis principium,dicuntur quod ad hoc ipsum attinet subalternari ei scietiae cuius est illud principium,non in cluere ueste quia scilicet mutat eius sorina reserendo illud ad opus.Hoc modo fieri potest,ut una res sit in diuersis facultatib. sicut diximus in superioribus:sed una ea dem p res non potest esse in diuersis scient ijs uel a λbses, eo quidem modo, constaderari nisi cum una induit personam alterius. Cum uero dicebatur,Ergo idem erit de artibus sicut de scientiis, quod uidelicet non erunt inter se differetes,quia non diiserunt forma: Respondeo quod licet artes considerent eande rem commune, habent tamen res proprias,ratione quarum a se