장음표시 사용
371쪽
E v a se s I N a. e E RT A M. in crin dissidet. Et hoe satis est.quanquam etiam illa communia, quae consideram tur a pluribus artibus,non uidentur esse omnino eade:uthoe principium Si abae qualibus squalia demas,qus remanent erunt squalia.Si applicetur musicet, et dica tur Si ab aequalibus numeris sonoris aequales numeros sonoros depseris qui remanent erunt aequales uidetur differre a seipso aliquo modo nec essta omnino eadem res cum applicatur prospectivae, di dicit , Si ab aequalibus lineis uisti alibus aequales lineas dempseris,quae remanent erunt aequales. Atm ut etia eade essent huiusmodi communia: nihil referret: possunt enim omnes facultates communiore inter se in quod imae non distinguuntur ratione illorum communium, sed ratione propriorb
qus sunt ut innuit moteles toto citato Propri subistre propi 'sc
tamen communia non eodem modo se habent in habitibus speculati uis, qui parti culares sunt,ut in Arithmetica 5c Geometria, &in habitibus operatiuis: quia cum sunt in habitibus speculatiuis,habitus illi speculativi dicuntur induere uestem scieritiae communis. non mutatur enim ratio sormalis. Cum uero sunt in operat ' Verunt specie a seipsis,cum erant in propria scientia. nam sicut homo mortuus diti crispecie ab homine uiuo, quia amisit sormam substantialem,quae erat eius quisiuit aliam formam substantialem nempe cadaueris: ita non minus res ordinata ad opus differt specie a se ipsa iropter scire, quemadmodum fusius declaraitimus in superioribus,du uerba sacerenus de definitionibus, ut definitiones sent, Neuinsunt propositiones. Dicimus ergo,quod in diuersis stient is,non possum elle eaedem res, nisi una induat uestem alterius:in scientia uero aliqua,N r , praedem s sine hoc,ut ars induat personam scientiae a qua petitsecomunia, quia mutant rationem formalem. Uidetur tamen fieri posse,ut quemaomentia dicitur induere personam alterius scientiae a qua petit aliquiψ, 9 duat persona alterius artis,ad quam pertineat aliquid quod ipsa consideret,no mutando rationem formalem eo ipso modo quo ductum est de scientris. Sed adhue instaret aliquis quaerens,Si tempus pertinet ad diuersas stientias re facultates cur etiam bona si dicerentur secundum unam ideam non possent pertinere ad diuersias scientias non em uidetur ratio diuersitatis,praesertim cun unotra eadem res possi considerari simpliciter,& in ordine ad opus,atque etiam applicari Ad hanc questionem quae quidem non parum uidetur urgere ita responderem: Si bona omnia dicerentur secundum unam ideam, quod quide,ut opinor,non est aliud quam habere una naturam commune substantialem, id est dictumuoc ponsent absolute di simpliciter cosiderari,& in ordine ad opusvit homo& bo hahent unam naturam substantialem, potant considerari simpliciter & absolute a p alosopho naturali:a medico uero in ordine ad opus.hoc enim,ut arbitro No poteli negari,sed non possent tamen considerari a diuersis scient is,quae uere via meq; a diuersis artibus,quae uere essient artes,quippe cum dicerentur solii secun dum unam naturam. Quare cum videmus eandem rem esse in diuersis scient a uesartibus,quae proprie sint scientiae di artes: pro certo habere debemus, illam re non dici secundum unam rationem substantialem sed dici diuersis rationibus.aliter emnon posset esse in diuersis scientiis uel artibus. Tempus ergo,& communia quinaPplicantur pluribus diu sis genere non possunt dici se dum unam naturam com munem substantialem. Quare Aristoteles cum dixit bona attinere ad diuersas scientias oquutus est de facultatibus quae tantum differunt materia, ut sunt icientiae, ut artes,ut habitus activi: abutitur enim nemine scientiae, ut patet. hoc uidetur colligi ex eo quia ostendens tempus esse in diuersis scientiis, neri exemplum,non inscient sita operativis facultatibus sed in operativis tantum. Si ergo res uniuersales dicuntur applicari omnibus facultatibus, ut diueriis artibus,di diuersis scientiis:hoc uidetur euenire propterea, quia non dicuntur uni
372쪽
L I B E R π α 3 3 ratione substantiali Sc sunt in aliqua specie aequivolationis. quod nisi ita emet, non mollent ita late patere, ec ad plures facultates attinere. hoc est quod nihil mihi in nraesentia succurrit ut dicerem. Etenim non uideo quomodo ratio Aristotelis lia Beat uim aliunde,quam ex ratione univocationis:nisi dicatur elle ad hominem illo modo dicentem aliorum tamen sit iudicium.
, aliam quaestionem , quae erat, Si res quae sunt in libro Physic. attinerent ad primam philosophiam,sequi ut perperam Aristoteus inscripsisset prima plu-Iosophiam post Physicam: tum quia ipsa philosophia diceret Physica, quod est ira sum: tum quia sensus esset, primam philosophiam esse post primam philosophiam,
Quod asserere est omnium absurdissimum. Reseondemus negando consequentiam. Ad priorem probationem concessi mus insam quoque primam philosophiam posse dici Physicam, tum quia est de re bus Quae natura constant,quarum ratione differt ab eis quae arte constant: tum quia est etia de ipsa natura qua de re insta pluribus agemus:& dicimus Aristotele quoq; eam alicubi nuncupasse Physicam,ut ostendemus. Ad alteram probatione respondemus, Aristotelem postquam segregat et a prima philosophia,lib. Phys ob naturalis philosophiae commoditatem, in illisque maio rem partem rerum,de quibus agere oportebat inpri ira a philosophia, uberrime tra diassetine bis easdem res repeteret, uocauit prima philosophiam post phylicam, ut significaret eam esse addiscendam post octo lib. Physic. non post philosophiam naturalem: Quandoquidem ipsa prima philosophia non indigeat philosophia natura ii cloditor de illa quae est naturalis ) propterea quod res superiores non indigent ad comitionem tuarum,quatenus sunt superiores inserioribus: ut animal non indicet homine ad ipsus cognitionem,ut est animal sed contra homo indiget animalu
loquin persecte cognosci non possiet. Vocarea tur primam philosophiam post physicam, non est dicere, primam philosophiam eise simpliciter primam philoso-mhiam sed quod illa pars qus relicta fuit ipsi, primae philosophis,debet addisci post
illam partem quae continetur in libro Physic. idi non secundum ordinem naturae, sed propter nostram commoditat cm,ac ne bis eadem res in diuersis locis frustra tra
Saeuaerat aliquis Qua in parte primae philosophis collocata siriment ea de quihus a stur in lib.Phvssi hanc partem Aristoteles non pro posuisset naturali philota Existimarem idq; sortasse non sine optima ratione collocaturum sui Te Ari otelem illam partem in duodecimo primae philosophiae libro: quandoquidem eo inloco eadem quaerit, quae in lib.Phys sed non ita copiose. O iret 'raeterea aliquis, ruare repetiuerit Aristoteles easdem res in prima phil cum satis uideretur eas tractasse in lib. Physic. Respondeo Aristotelem dcuco reperiise eas resin prima philosophia, ut indicaret illas attinere per se ad primam philosophiam: Nut ipsas applicaretentiquatenus --,S substatiae quatenus ems,bstantia quorum cognitio sine illis tradi non poterat tunc enim stimus cum causis cognitas habemus. Non tractauit tamenita fuse 5c copiose,utin philosophia natura i ne nimius esse, cum satis haberet per illam repetitionem indicare id quod adhuc instaret quispiam dicensJllud uideri maxime absurdii quod AK- .stoteles tractauerit aliqua uberius ac sustus ii aliena iacultate, quam in siuac idin obsolam commoditatem. At hoc fit interdum ab Aristotele propter aliquam Gla' tam occasionen mel sine abhorret a ratione,ut a nobis ostensum est in quarto lib. ' Insacultatibus subalternatis saepenumero ob aliquam oblatam occasione plu- ribus aut de eis quae ad subalternantes pertinent quam in ipsis subalternantibus: ut 'de affectibus animi constat, litoruin cognitio quum pertineat ad naturalem philo- sophiam tamen in Ethica facultate quae quantum ad hos ipsos affectus attinet, est a sub philosophia noturali. ordinat enim ad opus, ius ipsa philosophia naturalis sim apliciter contemplatur N in Rhetorica,copiosius disputatur de eoru natura di pro
sitietatibus,quam in ipsa philosopiti δ Πλ V Mi G id
373쪽
3 TUERL sING. CERTAM. Idem serit Aristoteles in tradendis definitionum conditionibus.nam in hae per N U' itineant ut nos quinto Apolog.lib.ostendisse arbitramur ad secundum lib.Poster. cum pauca in eo libro de ipsis definitionibus praecipit, tu eas tradit illaru proprieta tes quae non uers: in libro uero Topicubi agit de locis probabilibus,quatenus sunt probabiles ad concludendum problema definitionis, tusius loquitur de definitionibus,& ipsarum proprietatibus acuetius:ibi enim inter caeteras proprietates tra-4aum dit illas, quae sunt uertisimae. Tales enim sunt, ut ex ipsis concludere possimus ali- Ψ -- quam orationem ei te ueram definitionem in quit autem:Nam quia definitio reddiis tur causa cognoscendi,quod dicitur,cognoscimus autem non ex quibuslibet, sedis ex prioribus & euidentioribus,quemadmodum in demonstrationibus. si enim omis nis doctrina di omnis disciplina habet fieri,supplesie,sequitur quod definitio sit emis prioribus di euidentioribus. is Deinde ita concludit Manifestum quoniam qui non per huiusmodi determina is uti,non definiuit. Quae ratio ita demonstrat definitionem ex prioribus Sc notioribus sicut demonstrationem. idemin dicendum est demulus alijsi ei initionum proprietatibus, quas ibi tradidit, de quibus nos alibi diximus. In ii 't. In secundo autem Possi dixit oportere quamlibet partem desinitionis latius pate
Is LM . re totum uero conuerti quae conditio non conuenit uerae definitioni, quippe quae
constare debet ex uero genere,& ex proxima differentia: quia res non habent nisi materiam proximam, quae locum obtinet primae materiae ec secundam materiarii, di sermam proximam:materia autem indicatur per genus, & sorma per differentia propriam ut nos in institutione nostra in secundum Posi. lib. ostendiisse putamus. io Non possunt ergo eius definitiones quae uera est definitio,singulae partes latius pa xi b, tere,quam id quod dei nitur:quoniam in illa nunquam reperiretur uera differentia Proxima quae uicissim comouca εcu eo quod definitur: quod quidem omnium est absurdisssimum .nunqua enim sciremus uere substantiam alicuius res. ills ergo definitiones quaru quaelibet pars latius patet, quam id quod definitur, non pollunt esse uerae definitiones:quia non traduntur per differentias ueras,quae sunt proxims dinserentiae.Hoc tamen fecisse Aristotele arbitramur: quia cum ellet dubiu, an de ipsa definitione ut est definitio agi deberet in secundo Post. satis futurii existimauit, a demonstraret hoc,cuius rei causa longam disputationem instituit,utis ipsum quod
quid est posset sciri per aliud instrumentum quam per desnitione. 5c conclusit, nopos te sciri nisi per ipsam desinitionem. Tradidit igitur in eo ipso libro de definitionibus,ea quae ex ipsa loquendi consuetudine erat notiora,ut postea in lib. Topici
sustus ageret de ipsis definitionibus. quandoquidEnihil repugnat necessario quin idem sit probabile:&quin necessarium, quod aliquando est probabile, accipiatur
ut necessarium. Ut igitur coniungeret Aristoteles iras utilitates quas poterat con iungere, ac ne toties idem diceret,reseruauit has conditiones ad eum lib. putans nihil ex ea re comodi taurum:cum facile esset uidere,qui ex illis locis non selum pro habiles essent,uerum etiam necessarii,&qui non essent. Quod idem fecisse eum in Problemate accidentis generis proprii ob easdem causas arbitram uianam cum
multi ex locis illis necessariis essent etia probabiles cogebatur Aristoteles in eo lib. in quo propositum erat sibi enumerare omnes locos probabiles, quoad fieri ponset,illorum item necessarioru meminisse,quod sibi uisum est superuacantiam. At haec hoc loco declaranda existimavimus,quod nos aliquando fac iuros esse, in Insututione nostra in secundum Post. polliciti eramus. in i l lo. Nem uero solum fusius agere solet Aristoteles alieno quim suo loco, de aliquagie. ca. rLOb aliquam oblatam comoditatem:sed interdum effam in iis quae tractati de . In a. F Wi. rent in superioribus scientiis reiicit se ad inferiores.Quemadmodum iacit, cita lo-. 4 queretur de numero Orbium coelestium:reiecit enim se ad Astrologos. item ca ara , . . , . iς ςΠW- -xxinerem λd primm philosophiam,quippe quae essent affectiones en ' iis, quatenus entis tamen cum de earum differentia incidisset mentio in ipsa priuia, M u. Philosophia,reiecit se ad lib. Et hic.de hs agit.
rex. Item cum dicit: Hoc inquam principiorum omnium firmissimum est fieri inis . non posse, ut idem simul insit, di non insit eidem, ate per idem:addantur
374쪽
caetem curi'. quae ad disseredi dissicultates demouendas olim determi II us. Ostendit se pluribus egisse de hoc principio in lib.Elenchorum uuam in prima philosoohia cuius erat principia proprium, oc ad ipsam primo attinebat.
omnibus rebus uniuersialibus,quae necessiario praecediit omnes res particulares' de
Dicerem: Cum Aristoteles necessario proposuisset philosophiae naturaliquibus agitur in lib. Phys ut daret unitate illi scientiae, necesse non fuisse,ut accipe retens,et entis accidentia, luatenus ens est:quia ens nimiis distaret ab eis subiectisquς per se conleplabae philosophia naturalis. Sed setis fuit es accipere eam substantiam, lus daret unitate plutosophiae naturali, cuius substantiae sipecies erat corpora coelesti quatuor elementa re acis. Cum igit talem substantia necessario accepi Dset,posti uoluit seiungere res dictas,& facere plures scientias, ob causas in superioribus a notus expositas: A cum alijs rebus no indigeret,ne colanderet omnia,& ut ostederet se diuisisse scientias, reliquit primae philosophis reliqua qus tractantur in Metaphysicis di non in h. Phys Sed quonia ad explicanda ea quae relicta essent primae philosophiae,opus erant illa etia de quib. egerat in lib. Phys quia illae causae erat causae etia entis,quatenus entis. ne ide repeteret,uoluit prima philosophiare, cari post Physica. quod aperte innuit scribens illam Meta. id est post Phusi
tamen ordine naturo & quod nos etia deberet prscedere.sunt enim uniuersaliora, notiora naturae oc nobis, ea quae tractat:sicut in Apologia declarauimus. philosopla iam naturali,quia collocauitipsam post octo, potnem tunc non explicauimus quia indiges H Parum Iacteoat
ad ea diis uenda qus cotra illud afferebanturiquὀd scripseramus doctrina lib , dicamentorum non attinere ad Logicam licet ergo ea, quae tractantur in prima philosophia necessiario supponatur inti. Phys &ita praecedere deberent: tame nostho, ipsos libros collocata fuerunt ob causam dicta,ne bis idem repeteret Ouae Gitia satis idonea est, ad peruertendum ordine doctrinae:qui si uerus est natu est ordo.Hoeidem fecit Aristoteles in lib.Post. ubi propter eam causiam quam in Anolo ea diximus prius egit de demonstratione,quam de definitione: quo tamen in dumium uenire non potest, quin sit natura Prior demonstratione: tum quia supponie ν.mti. ab ipsa demonstratione,quippe quae fit ex definitione tanqua ex materia: tum uuia texa definitio explicat substantiam, quae est prior ec cognatione ec tempore &ratione xecidentibus quae per demonstrationem rebus inessie ostenduntur Non eroo estprster consuetudine Aristotelis,ut aliquando peruertat ordinem nisurae. cui est uerus ordo doctrinae siquidem ea quae sunt posteriora, no possiunt perfecte intelli sine iis quae natura sunt priora . Vult autem, ut expectetur huiusmodi cognitio ad perfectam eorum intelligemia,quae sunt posteriora natura. v
Sed ad maiorem declaratione quaereret etiam aliquis, Quoniam conclusum est. lib. Phys praeponi debere rubi nam collocandus sit liber praedicamentorsis Resipondeo quod debet praecedere Iibros Phys quia ut in Commetario diximus, si de ipsis praedicamentis Aristoteles egisset in prima philosophia,egisset in septimo libro: in duodecimo aut agit de eis quae tractantur in lib. Physiam igitur prosigata penitus mihi uidet eme secunda qusstio principalis: lepus modo est,ut ad alias accedamus.
375쪽
us. Consequentia patet. Antecedens probatur: quia nominail et philosophi, am naturalem nomine alterius scientiae . quod quidem a ratione abhorrere, pera
'''ue ondeo Uttan p & philosophiam naturalem & primam philosoplitam esse
C -- rri positis, quas ambae speculantur, est principi
ic forma, quae sunt naturae. 5c dicuntur etiam
-- L. Lia1 n earum quae non constant natura,sed arte.
Item,in ambabus est definitio naturae,ergo pos Iuni dici physicae. Item, Arisitoteles aliquando tribuit hoc nomen primae philosophiae, ut in primo δρ'' Post.ubi ait: Reliqua autem quomodo oportet distribuere in ratione di intellectu.ec scientiam 5c arte re prudentiam 5e sapientiam,partim quide physica parum au tem ethicae magis considerationis sunt. Etenim constat scientiam, intellectum 5c sapientiam non es le philolophiae naturalissed primae philosophiae: quia sunt affectiones entis,quatenus entis.quas quid attinere ad primum philosophum, declarauit Aristoteles loco superius etiam ad a, liud probandum citato. Perspicuum enim est,inquit ad unam scientiam pertine μῆρ' re considerare ens quatenus ens N accidentia quae insunt ipsi quatenus ens: ec non P solum substantiarum, sed etiam eorum quae insunt eade est contemplativa, et eoiii
' quae dicta,ec de priori ec posteriori, ec genere dc specie, ec toto ec parte,ec aliorum
Quum igitur haec quae dicta sunt perspicue sint accidentia entis, quatenus en sunt em in omni ente negare no possumus, illa pertinere ad prima philosophiam: ec per id quod necessario lequitur, no posse pertinere ad philosophiam naturalem. diiuncupat igitur Aristoteles primam philosophiam physicam, ut facit etiam secun μ' do primae philosophiae lib.tex.Uigesimoprimo.
Iam uero respondentes ad formam argumenti, negamus antecedens. Ha pro bationem dicimus,falsum esse quod Aristoteles nominauerit philosophiam naturalem nomine alterius facultatis:quia ec ipsi conuenit hoc nomen quippe quae conliderat etiam materiam Θc forma particularem,quae sunt naturae . sed nominauit eam nomine communi.quippe quod conuenit etiam primae philosophiae,ec quide prismo:naturali autem philosophiae non primo sed per se tamen. nev hoc a ratione abhorret,imo factum est optima ratione, ec ex consuetudine Aristotelis. nam quoniain libro Physic. declarata erat fusius ec uberius natura, quam in prima philosophia, atm idipsum in ordine ad corpora naturalia ob eas quas attulimus causias inscriptit Aristoteles eos libros Physica ec partem illam philosophis nuncupauit naturalem. Quod uidetur etiam seriisse quia prima philosophia nominari poterat nobiliori nomine,uidelicet De abstractis. Itaq; non curauit ei tribuere aliud nomen naturale uero philosophi quia nullum haberet particulare nomen, quo dignius appellaretur, uocauit nomine generali:sicut nuncupauit etiam cognitione principiorum, intellectum mon quod ars te prudentia sapientia et scientia,non esient ipsius intellectus, sed quia illa cognitio carebat proprio nomine, appellauit eam nomine generali. sicut etiam inTopic. proprium quod nomen conuenit etiam definitioni. Idemq;
multis aliis in locis secit .Licet igitur non uocauerit Aristoteles primam philolophiam physii cam,non tamen negauit posse dici physicam: sicut non negat ut libros de Coelo, reliquos philosophis naturalis dici physicos:& s tantummodo octo illos libros sic inscripserit,caeteros uero proprio nomine. Quod item non esi praeter illius consuetudinem: quippe qui duos ultimos physics auscultationis i ibros de Motu inscripsit tertium uero & quintum librum de Natura, cum tamen septimus O octauus quom liber sit de natur ec tertius 5c quintus de motu. inscriptio enim librorum ut alibi declarauimus ab accidentibus uariis sumi potest. Hoc etiam ex is A t. eo colligitur,quia Aristoteles libros Et hic.quia erant per se politici, tamen non in
376쪽
Lin ER πα scripsti politicos sed Ethicos.libros uero de Magistratibus, ec de legibus, qui non erant per se politici,sed solum ex suppositione inscripsit politicos nomine genera li,quod nomen scilicet conueniebat ipsis non per se oc proprie,sed solum quia usui
essent politicae uerae, quae erat de Delicitate.Perspicuum enim est ex uerbis Aristo telis multis in locis magistratus 5c leges fuisse cxcogitatas propter hominum prauitatem: quia si uellent homines ex uirtutibus uiuere,cosequi possent scelicitatem, quae est finis ii ominis,sne legibus di magistratibus.Est enim Laelicitas operatio secundum uirtutem persectam:potest ergo esse scelicitas,quantum est ex natura sua sine legibus 5 magistratibus.Sed quia homines maiori ex parte nolunt uiuere ex uirtutibus, ut ait Aristoteles,necesse fuit excogitare magistratus ec leges, quae eos io .Fthie. eogerent honeste moralem uitam degere. Quod etiam colligitur ex eo quod leges& magistratus nihil aliud ubi proponunt, quam ut efficiant homines bonos qui uia uentes ex uirtutibus tandem fiant foetices: quod si boni ellent homines, ac iusti, nihil opus seret legibus ec magistratibus. Perspicue igitur patet, ut nos etiam abunde in quinto libro De honore declara uimus ad quem locum me reficio ilibros de Masistratibus 8c legibus non esse per hς omst politicos: libros autem Et hic. esse per se & uere politicos nis enim per se proposmtum est reddere homines scutices. id*,quod ad ipsos attinet, salis praestant. & tamen non eos inscripsit Aristoteles politicos, cuius rei causam alibi ostendimus. Non ergo erit mirum,si Aristoteles non inscripsit philosophiam primam Phymcam licet illa eliat per se, de primo Physica. nominauit aut philosophia naturalem Physicam, quae per se quidem erat Physica, at non per se Primo, Propter causas diiscias. quandoquidem videmus eum librum Ethici non inscripsisse politicos, qui per se tamen. 5c primo erant politici:libros autem in quibus ageret de magistrati
hus oc legibus uocaste politicos,qui tamen libri non solum primo, sed ne per se quiadem erant polifici,sed tantum ex suppositione,supponendo scilicet hominum prauitatem.
Neq; uero contra hoc faciunt quae Aristoteles tribuit politicae ubi ait politicam L ribis. esse principalissimam re architectonicam, quia praescribit quas scientias oporteat N.2. esse in ciuitatibus,re quales unumquem addiscere oporteat, ec quous . ecquia hidemus honoratissimas facultates illi subesse ut militarem, conomicam re Rheo M.toricam,& ipam uti reliquis scientiis practicis,legesi ponere quid oporteat face cere di a quibus abstinere,ac fines eius continere fines caeterarum, ex quo inseri hoc esse humanum bonum:nam etsi haec omnia putarunt quidam interpretes, Rij qui reconditas profiterentur literas,conuenire politicae de magistratibus ec legibiij.
quippe cum ipsa prsscribat scientias eo modo quo dictum est, eii subiectae sint Rhetorio ec ars militaris,& Oeconomica: tamen haec opinio quod eorum pace dukerim longe abest, ut eso quidem arbitror)ab Aristotelis sententia re a ueritate. Etenim Aristoteles ibi cum proposuisset,quaerendum esse quid esset illud summuhonum quod probauerat dari in humanis actionibus,dixisseti prius esse conside
fandum ad quam iacultatem attineret,conclusi .attinere ad facultatem principalis simam 5c maxime architectonicam:eami esse Politicam:uoluit ergo politicae esse,
definire ec declarare quid sit huiusmodi bonum humanum. quo polito, sic arguis
Illa facultas quae declarat quid sit summum bonum humanum est politio, id architectonica ut patet ex uerbis Aristotelis. Ethica declarat quid sit sumum bonum humanum hoc,ita in promptu est ei qui lib.Et hic. legerit,ut sit ridiculum,uelle id probare.Ergo ethica est politica architectonica, in eo igitur Ioco non intestigit Aristoteles politicam de magistratibus & legibus. Item illa facultas cuius finis continet fines caeterarum, est politica, architectoniaca,& principalis.Ethicae finis continet fines caeterarum: ergo aethica est politica ar chitectectonica,& principalis. Minor probatur sic: Ethicae finis est scelicitas, sin
licitas cottinet esteras ora fines in actionib.ergo Ethicae finis continet caeteros oes
fines:& sic magistratuit finem,& legit. Leges em,oc magistratus,nihil aliud propositum habent,ut multis in locis declarauit Aristoteles: γ languine risue ecsupero
377쪽
33 E V E R L s I N G. e E R T A M. superuacaneum,quia sunt in promptu nisi ut homines ex uirtutibus uiuant, talia humanam beatitudinem coniequantur.Omnia ergo quae ordinant leges, ordinant quia haec imperat: imperat ergo ipsa ut scientiae sint in ciuitate, quoniam in opera
tionibus ipsarum inest scelicitas ipsiq; sunt subiectae facultas Imperatoria oc Rhetorica di oeconomica quippe quae non sunt inuentae,neq; tolerantur nisi quia faciunt ad ipsam scelicitate. Im perat etia ut aries mechanicae sint in ciuitate, quia liae quoq; multum faciunt ad sollicitatem.Breuiter,quicquid fit ab hominibus ratione recta, fit gratia scelicitatis. ipsa enim est finis ultimus omnium humanarum actionu, quandoquidem ad ipsam referuntur omnia et ad nihil aliud resert ipsa: ipsa enim ponit Ieges ueras: quia illae quae non tendunt ad ipsam,uel ad partes ipsius,non sunt uerae leges. ipsa enim ut diximus)est finis agibilium,&linis agibilium est principium omnium actionum, ut patet ex Aristotele multis in locis. i. Et bici Tantum igitur abest ut locus citatus repugnet ei quod diximus,sithicam esse ire Op se repoliticam ut id ni fallor maxime confirmet exemplum. exemplum ergo quod attulimus ex lib.Ethie. erit maxime proposito nostro accommodatum.
Sed quaeret aliquis: Nunquid Aristoteles alicubi tribuerit Ethicae hoe nomen
politicat Respondeo tribuisse: idq; multis in locis: quorum nonullos proferam, ,rthis, ut res clarior sit. dc primo cum dixit: Haec enim methodus appetit uerumi bo- p δ' num,cum sit quaedam politica. Neque enim interpretatio Alexandri, qua hunc te tum explanat in primo priorum,uidetur esse audienda. .Et bis. Item cum pluribus at is in locis in eodem libro, nominauit eam politicam. Sed p 3 ε clarissime in primo Rhet.ubi ait:Componitur enim Rhetorica ex resolutiua sciem
tia & ex ea politica quae est de moribus. Quem locum sepe citauimus, ob uarias' , occasiones. - ' Perspicuum est igitur uera esse quae diximus. iae uerὁ in contrarium possunt afferri,haec ex eis quae tum in hoc loco,tum etiam in quinto libro De honore dispa ith Dς tauimus, facile dii solui posse arbitramur. Tertium ergo illud principale argu εφηρ mentum, distatutum mihi uidetur esse.
.ris Equebantur te v. Aristotelis allati ex primo Physicorum , quibus uidebat uiti t. ita apertissime significare, naturalis philosophiae principia esse, quod motus sit, etiam quod plura sint entia .declarat enim, philo phum naturalem non posse disputare aduersus negantes ea sicut geometra no potest disputare aduersus eos qui sua principia tollunt. quod si illa non essent philosophi naturalis principia, nihil prohiberet quin is posset disputare contra negantes ea. Addebatur ,cum uellet Aristoteles primum philosophii posse disputare, aduersus negantes huiusmodi principia quia hoc erat commune omnibus scient ijsmes enim intiorem esse rationem
liem in eandem sententiam scripsisse Aristotelem non attinere ad physicum pro bare naturam esse principiu motus ec quietis, quia esset suppositio in philosophia
Ad hoe igitur omnes textus respondentes asserimus principia esse primae philosoplilae,quod motus sit,& quod plura sint entia:ac primo quidem esse illius princi pi cui rationes in superioribus allatae uidentur ostendisse. etenim si non essent principia primae philosophiae,nullas conclusiones posset concludere prima philo
sophia: quia necesse esit ut ex his principijs cocludat. superuacanea igitur esset, quia non haberet aliquod medium uerum, quo investigaret suas causas. Quod si utere uia rur hi rincipius ad concludendum, quae principia non attinerent ad ipsam neque conclusiones attinerent: quia conclusiones ut ostensum est ex uerbis Aristo telis sequuntur naturam principiorum. Attinent ergo ad primam philosophiam necessario hec principia,propter causas dictas. Attinet etiam ad philosophiam naturalem, tum quia seruiunt ipsi,ut diximus. ponuntur enim in lib.Physic. ut habeat naturalis
philosophia unii subiectum: et ita dicuntur principia eius subiecti tum quia necessaria sunt ad ea agnoscenda, quae sunt propria philosophiae naturalis, sed non primo. uerum in suppositione, eo modo quo in superiotibus declaratum fuit. Dicuntur m
378쪽
tur ergo principia etiam philosophiae naturalis ex suppostione, quoniam ipsa potit illa 4 superiori lacultate, quod fieri licet de principiis cognoscendi, ut ex eis quae dicta sunt perspicuum esse potest. Ocut innuit multis in locis Aristoteles.
Dis politis dicimus ad tex.Aristotelis ipsum negata philosophi naturalis esse is . Meta. disputare aduersus negantes illa principia:quia in lib. Physic. erant posita, ut prin- t c. n. cipia philosophiae naturalis, perinde ac si uere re primo ellent illius principia: dispu Μααtaslecp ibi Aristotelem contra eos,ut primi philosophum , cuius erat dicere aliis quid aduersus negantes ea, quia primo pertinebant ad ipsum, & quia erat artis excommunior. Philosorhus autem naturalis non poterat aliquid dicere de ipsis, quia non attinebant primo ad ipsium,& quia erat artifex particularis. Cum uero inferebatur,non posse esse princip primae philosophiae, quia non post et disputare aduersius negantes illam: Nego consequentiam. Ad probatio nem,quia dicit Aristoteles no poste scientias disputare aduersus negantes sua principia:Hesipondeo, intelligi uerba Aristotelis, quod non possint disputare demon, strando:sed quod non possiit absolute disputare, hoc est salsum,& contra Aristote lis sententiam: ltiae ut certius cognosci pollini ac ne uideamur nobis finxisse has responsiones, alteramus oportet ipsius Aristotelis uerba ex quibus perspicitur non solum ipsum uoluissse id quod diximus, sed etiam sensisse, primam plutosophiam posse etiam disputare de principiis omnium scientiarum ec facultatum : propterea quod contemplatur uniuersalii timum&firmillimum illud principium, De quolibet dicitur affirmatio uel negatio.&hoc est quod dixit in tex.illo citato: Sed aut alisterius est scientiae, aut omnium communis. intelligens per alteram scientiam. priamam philosophiam:&per communem, Dialecticam. Quod igitur primus philosophus non possit demonstrare simpliciter sua principia, patet ex ipso Aristotele. Quod autem possit aliquomodo perspicuum est ex eius dein uerbis, cum ait: Licet Cr. , stamen hoc quom demonstrare redarguendo:impossibiae inquam esse, & non esse, σαο.s modo is qui contendit quippiam dicati Qiuod si nihil dicat, ridiculum est prose- ψcto ab eo rationem quaerere qui nullius rationem habet ut rationem non habet. ta -ΠIis enim homo persimilis iam esse uidetur, ut talis est plantae. Demonstrare autem redarguendo,&demonstrare,differre dico: qui nam* demonstrat, uidetur quod initio quaeritur postulare.siuerdalius sit huius causa, redargutio, non demonstra, tio eriti .
Idem eum inquit: est aut in hisce quae sunt principium quoddam,circa qstod fieri ii Mes
non potest, ut falso dicamus quia potius semper contrarium faciamus, id est uerum reci3. dicamus necesse est.ueluti, sieri no potest iacuno eodem l tempore sit 5c non sit 5 caetera quae hoc opponuntur modo: atlde talibus absolute quidem demonstiatio Messe nequit: ad hunc id est ad hominem autem, est.Fieri enim non potest, ut ex alio Nprincipio mastis credendo ratiocinatio huiusmodi conficiatur: quod tamen fieri o, Mportet, si simpliciter fuerit demonstratio. MVidetur ergo remouere ab ipsis principiis omne genus demonstrationis, quae fit ex notiocibus:quam uidetur appellare demonstrationem ad hominem, non simvliciter demonstrationem. non remouet autem disputationem Sc redargutionem: Et in hoc loco per demonstrationem simpliciter, non intelligit demonstratio, io Lnem propter quid, quae facit scire simpliciter, quae in comparatione ad demon- io.
strationem Qitia, dicitur simpliciter demonstratio : sed omnem demonstratio, nem, siue sit Quia, siue propter quid, quia nulla istarum potest demonstrare illud principium. etenim nihil ipso est notius. sed per demonstrationem simpliciter
intelligit, omnem demonstrationem quae non procedit ex concessis ab aduer sario: quia illae quae procedunt ex huiusmodi concessis,non possunt dici demon strationes simpliciter, sed dicuntur demonstrationes ad hominem. Et hoc est tiquod dixit Aristoteles:Et dialectica omnibus,etsi aliqua tentet demonstrare comis is
munia intellicens primam philosophiam inquit hoc ipsum quia demonstrat eo modo quo potes non tamen demonstrat simpliciter.
379쪽
Recte igitur negauimus sequi,ex eo quod primus philosophus disputabat contra negantes illa principia,ut non possent esse eius principia quia nullus artis ex dia sputabat aduersus negantes sua principia. Quoniam potest aliquis disputare ut diximus.Etenim lioc principiu De quolibet dicituratamatio uel negatio,est principium primae philosophiae,& tamen ipsa disputat contra negantes illud:non disputat autem demonstrando simpliciter, sed redarguendo. 5c ita sit de illis principi j quod motus sit,& quod plura sint en .non enim demonstrantur simpliciter, quia hoc est quod nullus artifex potest iacere.sed redarguedo quomodo licet costi mare
sua principia,ec disputare contra negantes illa ioc uero non potest fieri ab omnibus,sed solum a Dialectica ec ab ea iacultate quae considerat ens quatenus ens, reeius accidentia ut est ens:quia inars sunt principi afirmissima, ad quae caetera reseruntur,ut explicauit Aristoteles his uerbi Quapropter omnes qui demonstrant, M.' s. ad hane opinionem ultimam demonstrationes reducunt. Hoc enim principium is est natura caeterarum etiam omnium dignitatu, quod intelligitur quo ad confirmaia tionem,cum dignitas non demonstratur: nihil ergo faciunt textus allati contra nostram sententiam. s v c T r o I N T A.
Rat alia quaestio ex eis sumpta,quae dixit Aristoteles primo Metaphys ad huneis V,modum: uamuis considerauerimus has res in lib. quae sunt de Motu, nil illo is minus in consideratione citus accipiemus illos qui ante nos suerunt, ec philosophais ii sunt de ueritate. Quibus uerbis uidebatur aperte indicare illas res, de quibus habitus suerat sermo in Physica,suisse consideratas,propter corpus naturale: in prima uero philo phia considerari propter ens.Et hoc modo reddens Aristoteles causam suae repetitio nis uidebatur innuere respectum ad motum N ad ens facere,ut illae res pollini pertinere ad diuersas scientias,quod mirum in modum uidebatur fauere opinioni
Dicerem protulisse Aristotelem ea uerba,de quibus bis agere quia eum res illae essent consideratae in lib. Physut seruirent philolophiae naturali: ipse loquutus est, perinde ac si reuera pertinerent ad philosophiam naturalem: in prima uero philosophia considerarentur ratione entis,ut diximus in superioribus. . Neq; est uerum quod dixit Averroes, cuius sententiam iampridem explosam esse arbitramur. Loquutus est igitur Aristoteles, perinde ac si liber Physe. eslat pars per se philosophiae naturalis propter causam dictam sicut appellat lib.Topie. Dia lecticam Ec Topicam: cum tamen agatur in eo de conditionibus syllogismi Diale ι'iei: quae conditiones non attinent ad Dialecticam,sed ad Logicam: quia illa pars noncontinet locos, neq; est disputativa sed est de oratione syllogistica determinata.sed quia ibi fuit posita,ut seruiret Dialecticae re Dialectica,&Topica induit personam logicae nuncupauit ipsam Dialecticam 5c Topicam. Quod autem esset Lonica, perspicuu est: quia sicut lib.Post.dicitur Logica,quia docet conficere demonstrationem quae est species syllogismi: sic doctrina illa quae docet conficere syllogismum dialecticum,qui est species syllogismi dici debet Logica ut in superioribus declarauimus, ad quem locum nos reiicimus. Et patet ex
eis etiam quae diximus respectu illarum causarum quae sunt in Physicis propter res naturales, di in prima philosophia propter ens, non sacere illarum scientiarum diuersitatem,sed solum respectus materiei 5c formae,qui non reperitur in istis: ni
hil igitur facit contra nos ille textus.
Ad aliam quaestionem,quod eum asseruissem substantiam quae est praed ieam n tum .diuidi in substantiam incorruptibilem 5c corruptib ilem: in Apologia uero di Disissem eandem in simplicem dimitatam: uidebatur ex hoc sequi ut in altero loco falsum dixissem. Adnane inquam quaestionem satis uidetur responsum ei Iesu Pra cum diximus,substantiam quae consideratur in lib. Phycesse positam ibi ut da rei unitatem Philosophiae naturali, eamq; diuidi aliquo modo in simplicem oc mixtam:
380쪽
L I B E R π π. 3stam:& hae nos diuisionem fecisse in Apologia, ut daremus unitatem libro de Coelo.quia aliter diuisissemus ipsam in incorruptihil em 5c corruptibilem diuisio enim illa est magis coueniens, ut ex eis quae dicta sunt perspicuum esse potest: quanquarursus Aristoteles inscribes illum lib. de. Coelo &mundo,uidetur indicasse se noule dare unitatem illi librosed uelle ibi esse duo subiecta,in primis uidelicet duobus
libris coctum, in reliquis uero quatuor elementa: net hoc repugnat rationi, quan
doquidem ista unitas requiratur in uniuersi scientia no in partibus scientiae. Quid enim prohibuit Aristotele scribere unum libra de Coelo, deinde separatim alium de elemetis quod si fecisset non ne diceremus,subiecta unius esse coelum, alterius uero elementarii cut scripsit multos libros de mixtis. Si igitur hoc potuit fieri in eadem doctrina, non uideo cur in eodem libro illius doctrins non potuerint abs ne serio scelere poni duo illa subiecta, praesertim cum diuisio librorum fiat ex accidenti, ac Fatori ex parte arbitratu nostro, ut dictum est sepra. inia igitur corpora coelestia hoe habebant comune cum elementis, quod solum costabant ex materia
simp lici 5c ex sorma simplici, de utrisin simul egit Aristoteles,& ipsa inscriptione, ostendit,de utriis per se esse illam doctrinam, cui unitas tribui comode non poterat, nisi diuisiissemus substantiam in siimplicem,& posuissemus eorpus simplex esse subiectum illius libri, quia praedicabatur de corporibus coelestibus, 5c de quatuor elementis.secimus igitur illam diuisionem ob hanc causam, non quod non sentire mus diuisionem substantiae in incorruptibilem 5c corruptibilem magis conuenire ration ut diximus. Non negamus tamen, quin recta sit etiam diuisio in simplicem dc mixtam quia tandem redigi potest ad illam alteram, res* uarie possunt diuidi, irro ut uariis respectibus accipiuntur. Nihil ergo nos errasse arbitramur, diuidetesubstantiam in simplicem dc mixtam,sicut in Apologia fecimus.
illud argumentum, quod cum Aristoteles diuiserit in praedicamentis,sub
stantiam in primam di secundam,non uidebatur cum eius doctrina consentire diuisio illa quam ego fecissem Respondeo, me diuisisse substantiam in incorriptibilem θc corruptibilem, quoniam se declarauit Aristoteles substantiam in suis tibiis, quaerendo eius causas. re ita consentire hac diuisionem eum ipsus doctrina, quippe quae ducta fuit ex modo inuestigandi causas, quo ille usus est in prima phi. iosophia dc in philosophia naturali. Quaesiuit enim utrobii causas omni u rerum compositarum, quas numerauimus usi ad species specialissimas, eo ordine quo
sunt in natura, di attinent ad scientias.
In praedicametis uero diuisit substantia alia ratione, uidelicet in primam & in secundam id est in singularem di uniuersalem, ut sciremus primas substatuas esse sundamentum secundarum,sed non eo modo quo attinent ad scientiam: quia singularium non est scientia, sunt enim infinita ic corruptibilia, nisi quatenus conueniunt in uniuersiali:ut de singularibus substantiis, quatenus conueniunt in hoc communi quod sunt primae substantiae, quae coparatae ad substatias uniuersales dicuntur magis substantiae,quia sunt illarum fundamentum. Praeterea ponunt eiusdem rei ex diuersis rationibus fieri diuersis diuisiones.Sed
sitis nobis est, quod diuisio substantis,quam fecimus, colligatur ex Aristotelis lib. nihil ergo absurdi ex illa nostra diuisione sequitur. iod uero sequebatur,Aristotelem aperte ostendisse lib. Phys no esse partem iptimae philosophiae hoc negamus. Ad probationem dicimus,ex illo tex. qui con 'tra citatus est, qui potius confirmationem nostrae opinionis, quam euersionem.
etenim cum dicat Aristoteles,formas incorruptibiles non attinere ad philosophia naturalem, sed ad primam philosophiam 5 cum de his uerba fecerit in lib. Phycut lib. Phys sit pars primae philosophiae necesse est. Ne obstat quod dixerit, tale ser monem differri debere us p ad illud tempus: quia hoe dixit ut indicaret doctrinam illarum formarum proprie spectare ad primam philosophiam, in qua de his non agitur alterius inentiae gratia. od ite confirmare mihi uidetur illis uerbis: quod de naturalibus oc corruptibilibus sorinis in posterius demonstrandis dicemus. In nuit enim, philosophiam naturalem initiis capere a libro de Coelo, quoniam de his formis non loquitur in lib. Physic. post hunc tex. Videtur ergo nostram corrobora hi te sem