장음표시 사용
401쪽
euntur erso intelligentiae moueri per accidens ab alio quia orbes illariImmouentur pluribus m otibus non quod iplae moueantur neque perse,neque per acci. dens. R iste motus per accidens ab aliosolum conuenire potest incorrupti bilibus substantijs: motus uero per accidens a seipso non potest conuenire nisi corruptibilibus. quia dum mouent corpus, trahuntur a corpore: sicut nauta trahitur a naui, dum mouet ipsam. Magis igitur probandum indetur, quod orbes coelestes moueantur a sua pro pria torma ex sententia Aristotelis: quam quod moueantur ab alio corpore. Me nim non potest iste motus esse quin sit motus raptus ec incitatus, di vertiginis, uel tractus, uel huiusmodi corpus enim non mouet corpus, nisi trahat ipsum, uelim pella uel uertat.& hoc nihil aliud est nisi uim illi corpore inferre, etias impelleret ipsum ad locum suae naturae:ut si aliquis impelleret lapide deorsum, inferret tamen ei ut quia sic moueretur lapis ad suum locum citius quam motus suisset ex sua natura. unde sequitur,ut motus ille fit uiolentus. Melius igitur est ut ostedimus dicere illum motum esse a propria sorma quam a corpore extrinsecus existente: quia hanc sententiam minora sequuntur ablurda, ergo rationi consentit, quod ita factum fuerit a natura. Probatur consequentia ex uerbis Aristotelis, quaeuerba citauimus etiam insuperioribus, dum ostenderemus melius esse intellectui, non esse mixtum cum
Si autem inquit) sic est melius, quam per fortunam fieri scellera rationabile est habere sic.si quidem ea quae secundum naturam sunt, ut optime se habere possint, ita se habendat illa quae secundum artem di Omnem causam,ac maxime secundum
optimam. α igitur ille Aristotelis eontra nos allatus, non repugnat nostrae sententiae: quia ut intelligentis non mouentur per accidens eo motu que sequitur corruptio, ita etiam anima non mouebitur per accidens hoc tali motu, sicut forma: corruptio hiles dicuntur moueri a seipsis per accidens.
tus spiritualis quem sequitur persectio. ec hoc accidit animae rationali,non aliis in telligent iis,quia ipsa non est purus actu ed est in pura potentia. quod non ainuit
mortalitatem. OQii admodu uero explicauimus illum tex. octaui Phys de intelligetiis. quod tanmoueri dicuntur per accidens ab alio in genere causis finalia:sic uidetur exoticamdus ille secundi de Coelo,ubi inquit Aristotele, De motu autem ipsius quia regularis est, &non irregularis, deinceps utique erit dictis pertransire.dico autem hoc de primo Coelo,ec de prima Latione: dehis ac xl enim quae desubtus, plures lationes conuenirent in unum, id est orbem.ut ar, t
Nam si intelligeremus quod plures orbes congregantur ad mouendum unum 'orbem, non uideo quo mod' euitare possemus absurda, quae dicta sunt, quae quis dem sunt maximamon uident tamen caeteri orbes moueri tam certo ae raro e trut primus orbis,quia mouentur pluribus motibus: quia tamen plures motus sunt ut diximus a propria intelligentia. Ac licet Aristoteles ex sententia Eudoxi 5c Callippi uideatur ponere hos orbes deserentes,&reuoluentes,' uidetur mouere alia corpora: deinde ponat sphaeras reuoluentes di deserentes quinquagintaquino,quae non possunt poni nisi eon suo
cedamus unum corpus mouere aliud: tame postea non uidetur hoc asserere ex sua lex n. ipsius sententia.inquit enim:
Multitudo sphaerarum sit tanta,quare ris substantias ipsas 5c principiaimmobi N WN
402쪽
li atque etiam sensibilia, tot esse existimare consentaneum inrationi nerentium A fis omittatur,atm hi dicam qui exactius de hisce disserere possint. Quibus uerbis plane reiicit se ad alios. res tamen ista dissicillima est si possent seruari apparentia sine istis orbibus sicut multi, oc illi quidem egregii philosophi
profitentur,quorum sententias non damno nullus mihi in hac re dubitandi locus relinqueretur: quia ratio quae sundamentis naturalibus nititur,ita exigere postularem uidetur. Laudandum tame est ingenium Aristotelis, clim noluerit pro certo nobis tradere id quod ipse ambiguum habebat. Hinc porro coninci potest,quam ingenuus fuerit: quippe qui de eis quorum cognitionem firmam assequutus non
erat,reiecerit nos adperitiores. non em omnia possiumus omnes,prssertim ea quae
ut cognoscantur obserua tionem requirunt temporis longissimi,& fere infiniti. Quoquo igitur modo sese res habeat,nobis persuaderi non potest ob rationem allatam primum orbe trahere secum orbes inseriores:propterea quod hoc fieri n5 posset sine ui quam omnino aliena esse a corporibus,quae sterno tempore sint d ratura neminem modo sit sanus dubitare arbitror. a. caeli Auerroes etiam uidetur fauere huic sententiae. etenim haec scripta reliquit: Est m. 73, quaestio, quia dicit quod primus orbis mouet alios orbes quonia corpus non mo- is uel cor us nisi tactu.& iam declaratum est. quod illa corpora non mouet se securi ,, dum tactum, neq; expulsione nem attractione sed secundum desiderium. Qitibus significat Aristotelem tensisse primum orbem mouere alios orbes,non eo modo quo corpus mouet corpus,sed per modu amati,di desiderati S per m
dum quo nobilius dicitur mouere id quod est minus mobile.Quod quidem colirismat illud, quod nos diximus quare necesse est ut ide intelligat in Epit. Metaphys,, libro quarto cum inquit:Nam motor qui mouet motu diurno, est omnibus nobis D lior cum omnes moueantur ab ipso per accidens.
Et in octauo Physloco superius citato. alioquin pugnabit cli sua ipsius sentesia. Quod item primum mouens moueat ratione finis , di ut amatum di des deratum, declarauit Aristoteles ubi dixit, uod movet ut appetibile,& intelligibile. H.a . Videtur item absurdia quod illa corpora trahantur ab illo corpore,quia sunt corpora polita, & nullo corporali uinculo inter se deuin sta Nem ualet quod solent nonnulli dicere,quod uidelicet non molietur ab alio motu proprio ne*co tranais e turam sed supra naturam: quia apud Aristotelem nunquam inuenitur motu coe Ium essi non est supra naturam ne p intelligentiae,quippe quae sunt naturae. 41od autem est natura non potest esse supra naturam absolute 5c simpliciter: nisi aliqui, uellet sophistice loquedo dicere, corpora coelestia esse supra natura, tuta sunt peris sectiora corporibus generabilibus,oc corruptibilibus,ti sunt eorum causae sed nihil diceret quia corpora illa mouentur naturaliter suo motu,sicut elementa. Quod duum perspicuum sit fieri non potest ut euitemus, quo minus sequatur, uiolenter moueri illa corpora si mouerentur ab alio motore extrinsecus existente. haec eniim μ' aeterea ex hac opinione sequeretur dari medium inter secundum naturam;&praeter naturam. Consequens a veritate abhorret, ergo & illud ex quo emanat. Consequentia est perspicua. Consequens item Disium esse consta quia euerterenis
tur multae Aristotelis demonstrationes,di fere uniuersa de Coelo 5c mundo do 'rina; quam ut patet ex ipso Aristotele multis in locis tradidit ex hoc landamento,
quod omnis motus aut est secundum naturam,aut praeter naturam:aut est natur ..coeli li, aut est uiolentus. idem enim est. . t Etenim non ualeret si aliquid non moueatur secundum naturam, ne ilario mo si ueri pririer natura: nam dici possiet moueri supra naturam. quare euerterentur omin. nia quae dicti sunt. Qiiod cum sit facinus ex omnibus indignissimum.ut falsum st Vm dari aliquem motum supra naturam ex sententia Aristotelis necesse est. Ex omnibus igitur di istis patet, nihil prohibere animam esse abstractam a matetria,& non moueri nem per se, neq; per accidens, ecesse considerationis naturalis:
403쪽
AD aliam qus ilionem qus sequebatur, Homo est maxime homo propter intel
lectam, ergo intellectus est generabilis & corruptibilis. Respondemus,negantes consequentiam. Ad probationem, concedimus hominem generare homi nem ex materia, di hominem esse hominem maxime per intellectum: negamus ta me hominem generare intellectum.
Cum inserebatur, quod aliter non generaret homine: hoe negam .etenim non est necesse hominem generare intellectum: etsi generet hominem, quia dicitur g nerare hominem, quoniam generat animam sensitivam, quam sequitur necessario intelleictus, Per quem homo maxime est homo: nihil autem refert 'uod ad hoc ipsiam attinet,utrum homo generet intellectum, an id quod necessario sequitur in tellectus: est igitur causa homo, quare sit homo,& si non generat intellectum: sicut etiam licet non generet primam materiam, quae item est causa hominis, tamen diacitur generare hominem. non enim est necesse,si aliquis efficiat domum, ut efiiciat omnes partes domus: nam satis est ad iniciendam domum,coniungere partes Ussunt separatae.quo facto recte dici potest aliquis aedificasse domum. Ad aliam,quae deinceps addebatur, quaestionem dicimus: animam hominis si per animam intelligamus intellectum esse a mare, eo modo quo declarauimus ab homine generati intellectum:non tamen esse a mare, ita ut mas educat ipsam ex potentia materiae.
Ad texti secundi de Pari animalium,respondemus: Aristotelem intelligere ahia rae rammam sensitivam esse a mare non intellectituam,& hoc nos etiam concedimus.nega gni t mus autem consequentiam, quod uidelictet ex eo quod mas generet animam sen- -- stivam, sequatur intellectum ellia generabilem di corruptibilem . Quod autem
in illo texaoquatur Aristoteles de anima senstiua,declarauit ipse eodem in cap. his Derbis: At uero in quibus sexus matis 5c Deminae distinctus habetur, fieri non po- istest ut Demina ipsa per se generet persecte:ita enim mas frustra esset. Quamobrem iain iis mas semper perficit generationem: hic enim sensualem dat animam, ut per se iagenituram. Itam huic quaestioni catissacit ipsemet Aristoteles. Ad aliam quaestionem respondentes,concedimus corpus uerbi gratia ) humanum non posse habere animam dc intellectum discretiuum,quin idem habeat seimsimi. Quum autem inserebatur,non habiturum esse sensum si esset aeternus. Hoe
d probationem uero dicimus,tantum abesse ut sensus impediat operatione in tellectus ut sine sensu intelleetus nullo modo possit intelligere: sicut ex eis quae deis clarata sunt insuperioribus, liquere potest. est enim intellectus iste pura potentia ad intelligena . mare necesse est ut ad assium redigatur ab aliquo extrinsecus
Ad tex. tertii de Anim de corpore ingenerabit concedimus,ipsum non habe, re sensum: quia hoc non conjucit eius animae ad intelligendum, quippe quae nitissextra se intelligit, & semper est actu, intelligens quod intelligit, ut declaratum est. neque conducit etiam corpori quia cum sit incorruptibile, no magis existet quam cistat. incorruptibile enim non potest magis esse incorruptibile. sed necesila est, corpus habens animani oc intellectum disci et iuum,habere sensum,quia melius est ipsi intellectui habere sensum: quia non solum magis intelligit sed nullo modo sine sensu intelligeret. 5c ita euertereturiquia ablatis operationibus a rebus, tolli est en
Quod quidem praeter multos alios locos, ostendit etiam Aristoteles his uer- i. Mes. his: Omnes homines natura appetunt scire. signum huius est ipse sensuum amor.ec .i. sine nanque utilitate, propter se ipsos sensus amamus. ec maxime uisius: non enim solum ut agamus, sta si nihil etiam acturi sumus, uidere sine prae caeteris uniuersis expetimus.idcp ex eo fit, quia sensus hic ad cognoscendum maxime suppetit,co plures disserentias rerum declarat.
404쪽
ιτό v v E R L s I N G. C E R T A M. Melius ergo est ipsi animae, habere sensum : melius est item corpori, quum habeat animam S intellectum, habere etiam sensum. est enim magis propter senissum . quia quum sit corruptibile, citius corrumperetur sine sensu. sensus enim de sendit illud a multis rebus, quae ipsi exitio essent, ut multis in locis declarauit mi,
r. anis. Contra uero non indiget sensu corpus ingenerabile, quia a nulla re extrinsecua 6 68. potest pare, quum sit incorruptibile. Itaque sensius ei nullum adiumentiam asiam ferret,sed potius impedimentum.licet autem corpus generabile dc corruptibile iniser Sm i . digeat sensu ut dictum est ex hoe tamen non sequitur animam rationalem non esse Ul' - aeternam. Negamus enim similitudinem, quod uidelicet quemadmodiim sensius impediret corporis aeterni operationem, & nihil faceret ad eius aeternitatem, ita etiam impediret intellectum si esset aeternus: quia etsi non iaciat ad intellectus aeternitatem, faciat tamen quantum patitur natura humana ad intellectus operationem, di ad corporis in quo inest salutem. Et ita mihi uidetur distbluta ac profliga, ta quaestio dicta: iam ad aliam accedamus.
HAEc uero una ex omnibus uidetur multos in fraudem impulisse ut uetitatem desererent, qua sic arguebatur: Animae sequuntur corpora.5 ipsae secundum seipsas non impassibiles sunt amotibus corporis:ergo neces le est ut distatuantur,si mulat* corpus dissolutum erit. Dicimus ut sepe iam indicatum est duplicem in homine esse animam: alteram sensitivam, de qua paulo ante uerba fecimus:altera intellectivam. Sensitiva est illa, quam mas educit ex potetia materie intellectiva uero deforis uenit. quae distinctio colligitur ex uniuerso libro de Anima,& ex omnibus auctoritatibus re demonstrationibus quae probant animam esse abstractam a materia, 5c praesertim ex libro de
, nc M. Post O hoc fundamento,ita distinguimus,resipondentes ad argumentum:Si per
.u. eQ.3. animas intelligantur omnes anime,sine ullo discrimine, negamus antecedens: quia anima intellectiva non sequitur corpus nec patitur ex passionibus corporis. Si uoto intelligantur animae senstiuae, concedimus illas sequi corpora,&pati ex passio nibus corporis. Concedimus item consequentiam, quod uidelicet necesse est ut dii luantur, simulatque corpus dissolutum erit. Sed hoc nihil facit aduersus nostram positionem,quippe qui loquimur de anima intellectiva,& dicimus ipseni
esse ingenerabilem, θc incorruptibilem, & nihil per se pati ex passionibus corpo
tis. IAd auctoritates sumptas ex lib. Phystonomiae. R espondeo:illas rerum conclu dere de animis sensitivis, quae audiιῶι ι,rex potentia materiae, & de his intelligi: non autem de intellectu qui suunctus est a materia.
Sed dicet aliquis, Haec responsio euertit physionomiam: quia s intellectus non
sequiti ir corporis passiones neque patitur pastionibus corporis, ec homo maxime est homo per intellectum: ergo ex inspectione corporis,& partium corporis, non poterimus iudicare qualis quisque sit bonus an malus, prudens an imprudens: quia quomodocunque se habeat corpus,non patitur intellectus,neque sequitur corpo 'ris affectus.non ergo putandum est Aristotelem uoluisse uerbis citatis ex lib. Phylaonomiae, intelligere animam solum sensitivam, di non intellectivam, euerteretur enim physonomia,quam tamen posuit. Item, intellectus delirat ex mania et mania sit ex corpore: ergo intellectus delirat Itb.pis, ex corpore, ergo patitur ex passione corporis. βοα Maiorem propositionem declarat Aristoteles,ubi ait:Nune autem manifesturn, is quod utrunque utrique consequitur. Maxime quidem ex hoc manifestium het. Mais nia uidetur esse: & Medici medicinis purgantes corpus, re diaetis utentes, in ipsis is permutant animam a mania: curationibus autem corpus, ct similiter corporis sor-- ma soluitvsidi anima a mania permutatur.
405쪽
LIBER NNI. 3 et Intellectus ergo pendet a corpore: quia male affecto corpore male: assicitur, curato corpore liberatur.non ergo uera est tua responsio. Item confirmatur quod intellectus sequatur temperamentum, Sc aeris de corpo in prouris. etenim Aristoteles inquit: Cur efferis ec moribus ec aspectibus sunt, qui in ni- se i .mio aesta uel frigore colunt. An eadem causa est optima enim temperies non coris F H L. poris solum, uerum etiam intelligentiarum hominis prodest: excentas autem omin Mnes dimouent, Nut corporis, ita etiam mentis temperamentum peruertunt.
Qiribus uerbis plane tignificat, intellectum habere temperamentum: ergo orbtur ex temperamento corporis,ergo sequitur passiones corporis ergo nulla est tua responsio. Landem sententiam uidetur indicare,quum quaerit: Cur homines qui ingenio 3.Part. claruerunt, ues in stud is philosophiae uel in Republica administranda,uel in carmi Pro vi. ne pangendo,ues in artibus excercendis,melancholicos omnes fuisse uideamus,& alios, ita ut etiam uities aus bilis infestarentur:ut inter Heroas Hercules. hunc enim
inquit ea ipsa natura futile putant:&morbu comitialem,& sacrum ab illo,& Herculeum prisci nominauere. MNam si ij qui clarent ingenio,valent intellectu huiusmodi autem sunt mesancholici:ergo qui iunt melancholici ualent intellectu. Intellectus ergo sequitur tempe raturam corporis,quod negasti.
Confirmatur ex eodem Problemate, nam addidit: Multi etiam, propterea quod ille calor sedi mentis in uicino est, morbis uesaniae implicatur, aut instinctu lymphatico inseruescunt: ex quo Sibyllae essiciuntur,re Bacchae,& omnes qui diui no spiraculo instigari creduntur,quum scilicet id non morbo, sed naturali intempe rie accidit. Maracus ciuis Syracusanus, poeta etiam praestantior erat, dum mente alienare tur. His enim uerbis duo uidetur indicare Aristoteles. Alterum, quod mens haheat sedem determinatam in corpore. inquit enim: Propterea quod ille calor sedi mentis in uicino EMEx quo dicto sequitur, ut mens habeat sedem determinatam, alioquin calor ille non potuisset tae in uicino sedis ipsius. Alterum, quod Sibyllae ec Bacchae, ec qui diuino aselatu concitati creduntur, A si Nis. Itemo poetae praestantiores efficiuntur no morbo sed naturali intemperie: qua de re loquemur etiam in libris sequentibus. ec quum sint intellectus opera, necessitas cogit ut ipse intellectus assiciatur assiectione corporis. Addidit etiam paulo post: Multi etiam uinoleti sese interimunt nonnulli uero ex timelancholicis,ubi abunde potarunt,dolent,re animo uehementer succumbunt.ca ει Ior enim naturalis a colore uini extinguituri calor aut e qui eam continet sedem qua iasperamus di sapimus,facit ut securo animo simus. i. Quod si calor naturalis eam continet sedem qua speramus & capimus, haec autem est sedes intellectus : ergo intellectus habet sedem in corpore, ergo habet organum corporalerergo sequitur alterationem corporis, ec corrumpitur ad corruptionem ipsius.
Quod autem sedes qua speramus,&capimus,sit ipsius intellectus sedes, declara 3. 91u.uit Aristoteles his uerbis: De parte autem animi, quo cognoscit di sapit anima, i. siue separabili existente, siue non separabili secundum magnitudinem,sed secun- cedum rationem considerandum quam habet differentiam, & quo modo quandoq; usat ipsumintelligere. Per partem enim animae qua cognoscit 5c sapit anima, manifeste ostendit se ii testigere intellectum: quia intellectus est ille quointelligit. quod intelligere quo modo fiat uult considerare in eo libro,& praecipue patet etiam ex eis quattractat in illo ipso libro, ita ut in dubium id quidem uenire non pollit.sequitur ergo, contra positionem tuam, quod diximus.
406쪽
Is quaestionibus respondentes dicimus, physionomia dari, re ita dati, ut nulla
i sit alia iacultas ex eis, quibus homines utuntur ad praedicendum, quae uerioribus innitatur sundamentis. sunt autem huius odi, quae in honore potillimum habentur, I rornantia,Hydromantia, Aruspicina, eomantia, Clii romantia, Astro. . logia, Sc Phystonomia. Sed Geomantia omnino uidetur reiicienda atque explo denda, propterea quod nullis certis di ueris innitatur flandamentis:itaque casu constituit i a puncta,& figuras suas. Quod autem nulla fides sit habenda eis quae ueniunt a casu,ita in promptu est ut ridiculum sit uelle id ostendere.
Chiromantiam item non esse ueram ex omni parte, conspicuum est. Quae enim ratio affertur,quare signentur planetae in manu ipsa,& significent aliquem futurum fortunatum in diuitiis, uel in honoribus acquirendis, uel in eis quae ad artem imperatoriam spectant: N aliquos suturos esse fures,& fore ut nonnulli suspendantur, oc' huiusnodi alia. Nullum enim in manu potest e Te sἰgnum, quod indicet: talia nihil enim commune habent huiusnodi, cum illis signis. nam haec signa neque sunt causae, neque signa illorum effectuum. crno sunt accidentia a casu: ex necessitate enim materiae contingunt. itaque solum pollunt aliquo modo significare,ut dixit Arisitoteles, mortem, uel uitam naturalem: cuius lamen praedictio non potest sumi ex omnibus signis manus sed ex eis quae docuit Aristoteles, Ubi ait: Pars interior manus se HU- uola dicitur ec carnosa est, di scissuris uitae indicibus distincta, longioris scilicet ui p tar, sinstulis aut binis ductisper totam, breuioris binis quae non longitudinem to- is tam designent. F M sc. Item quum inquit: Cur qui manus caesuram per totam obtinent palmam, uiue hi, re diutius pos lint An quoniam minus uiuere possint qus carent articulis,incompa ε' ctaq; sunt quale genus aquatile. Quod si quae articulata prona sunt, uitam breui
is Orem agere 1 lent constat contra se habere, quae articulata, cuius profecto generis si illa etiam sunt, quae cum sua natura omni articulo carent, existunt tamen articulatari nonnunquam, quoad maxime licet consistunt: manus autem pars interior penitus
Prra sire. Item ubi haec scripta reliquit: Cur homines, qui uirgulam suae palmae ductiam per
3 .rrori. totam latitudinem habent longissimae uitae esse possunt An quia breuis aetatis lin hecillat sunt,quae artium beneficio carent,imbecillitatis indicium aetas prima at is tenerrima ffert: uitae autem testimonium dat omne genus aquatile quae quum itari sint coarctata copactaque omnia,contra sese habere liquido est. quo in genere illa GH tiam sunt,qus cum ex natura artubus maxime careta,articulari tame contigerit palis mae autem partem interiorem penitus carere articulo certum est.
Chiromantia ergo ex sententia Aristotelis, poterit aliquid praedicere ex nonnullis manus signis, de breuitate di longitudine uitae propter causam ab ipso allatam: Quoniam rationi consentaneum est,si natura quae solet rerum nobilioru maiorem gerere curam, quam uiliorum solicita fuit de palma manus, eam articulando sis Knis conuenientibus ad potiores palmae motus, ut etiam cordis 5c cerebri Ac reliquarum corporis partium, quaemagis necessariae sunt, di praestantiores, maiorem gesserit euram eas distinguendo, & quemadmodum rectius se habebant costituendo, ex quare sequitur longitudo uitae. Haec igitur seta sunt manus signa ex quibus Possumus propter rationem dictam aliquid praedicere de longitudine ecbreuita te ut quia sunt signa horum effectuum. alia uero signa quae sunt in manu, uiden '. rur potius esita ex necessitate materiae, quam propter aliquem finem. Neque indetur reperiri possie ulla causa, quae ex fundamentis naturae ortum habeat, quae possit hominibus sanae mentis persuadere,aliqua esse in manu signa quae indicent secundam uel adu etiam sortunam : necp quod ille tumor qui estiub indice, qui appella. eur mos Iouis, si est eleuatus, di stella insignitus,significet fore ut quis maximum aliquod
407쪽
L I B E R π π I. 3 'quod secerdotium consequatur.Idem de tumore illo dicendum est qui est sub pol. lice,qui appellatur mons Veneris. nihil enim uidet esse,cur aliquid similicet quod Venerea ipsa attineat, oc ad fortunam quae ex rebus Uenereis oriri possit. Quod item censendum elide omnibus tumoribus, qui caeterorum planetarum montes nuncupantur. haec enim arbitratu hominum imposita suerunt nomina, non ex ulla certa causa, quae alicui naturali fundamento innitatur. iniare reiicienda sunt : nidit enim ipsis cum planetis. Quod si aliquis contra nos afferat experientiam, quod uidelicet multi reperti sunt, quibus euenerunt ea quae ipsis praedieta suerunt ab istis, qui hanc artem profitentur: nos item aduersus illum asseremus eandem experientiam, quod plures extiterint quibus contrarium accidit, atque ipsis praedictum suit. Quare eum experientia nobiscum etiam, &quidem multo magis faciat, cum experientiae nostrae consentiat ratio' ex sundamentis naturae ducta,illorum autem experientiae omnsno rcpugnet: in dubium uenire non potest, quin eligenda sit ea quam diaximus opinio, ec altera resjcienda. Nam si aliquando tamen uera praedixit haeears,id casu accidat, non ratione:de qua tamen experientiain eis quae sequentur plaribus agemus.
Neque uero licet illud dicere, si isti qui profitentur hanc artem, maiori ex parte saliuntur, non esse id ascribendum ipsi arti, quae uera non sit, sed eis qui eam exeracent , quia illam non persecte assiecuti sint. Quandoquidem hoc fortasse dici potest de illis artibus, quas scimus sandamentis ueris inniti: sed istius nulla sunt. amobrem causa quare non praedicit uera, non est ignoratio eorum qui illi ope ram dan sed est ipsa ars,qus transcendit eos limites quos in superioribus ex sententia Aristotelis ostendimus. Praeterea si ex hoc quod illi qui arte chiromantiae profitentur,aliquando uera prς- dicunt, concludendum est iplam esse ueram artem, di per id quod necessarid1cquitur,maiori ex parte euenire ea quae ipsa praedicit: non uideo cur etiam Geomantia non sit reponenda inter ueras artes. etenim multis videmus euenire ea quae o G omantia denuntiata suerunt: ec tamen ut fatentur isti etiam qui chiromantiam d sendunt, est commentum quoddam hominum decipere uolentium, atque figmentumnemo est enim qui nesciat,istam artem nullis munitam esse rationibus, sed e
sit fieri illa punista: siquidem nulla reddi potest probabilis causia quare fiant, uerbi gratia, quinquaginta puncta, ec non sexaginta: hoe enim in arbitrio eius qui facit punista uidetur eiIe positum, ut quousque ei libuerit,nulla habita ratione, progre dilierat inpune is faciendis. Quare si ex eo quod aliqui uera aliouado praedicant ex Geomantia, non pos. sumus concludere ipsam esse ueram attem: neq3 item de clii romantia licebit hoe assimare, etsi aliqui uetii Praedicant ex illa. quod quidem
institueramus. EI Nir LIBRI UIGEsIMI PRIMI, Eansionis civium cerum .
408쪽
O N alienum esse uidetur postquam incidimus in hune loeum, ut aliquid
dicamus etiam de Astrologiae diuinatione, praesertim quum Ocipsa ex coelo uideatur pendere, & rebus omnibus quae fiant in hoe mundo inse--riori necessitatem imponere: quae disputatio,ut uidebimus, plurimum eistiam ad id conducet,quod nobis est propositum. hac enim opinione confutata, ae plane reiecta, animi nostii libertas 5c immortalitas maxime confirmabiturato sta, bilietur que nunc ab illa uehementer labefacitari uidetur, atque euerti.Atl eo qui dem masis in hac re elaborandum est, quo maior isti diuinationi fides a multis hi, hi ta est semper di habetur. Complures enim sunt qui putent, ex solo aspectu coe Ii praedici uere posse non solum pluviam, uentos, di huiusmodi. quae aperte sequiatur ipsius ecesi motum,atque efficientiam,quorum sane praedicio oc diuinatio magis uidetur ration. consentanea sed ea etiam quae attinent ad uitam di mortem, ad generationem 5c corruptionem quum ipsoruni hominum tum caeterarum anima lium & plantarum: quae item pertinent ad mores, uirtutes diuiti quod omnium maximum est ad secundam uel aduersam sortunam, ut ad honores, ad diuitias, ad opes,ad amicos,ad propinquos ad parentes ad inimicitias,ad caedes, ad literarum studia,ad artes ad uestium incisionem, ad itinera, oc ut uno uerbo me expediam )quaecunq; in istis inferioribus sui uel θ natura,vel ab ipsis hominibus haec inquam omnia putant uere praedici posse ex sola ipsius ccesi insipe stione: ita ut quasi contu gentia me mundo tollere uideantur: 5c si non audent hoc palam proferre.putant enim coelum esse omnium causam. 5c dicunt etiam multa eius ui ab hominibus fieri quae excedunt humanas uires multisq; tribui praemia di poenas praeter rationem remeritum. iniorum quidem sententias ec opiniones, eo modo quo eas proserunt, maxime detestabiles ac perniciosas esse arbitramur, omnicy studio di cura fugiendas at* uitandas. Nos tamen in animo non habemus nunc cotra istam Astrologiae diuinationem, omnia quaecunque dici posset in medium asterre:tum quia Ioannes Picus, uir cete herrimus,ac prope diuinus ex nobilis lima ec clarissima Picorum familia ortus.quae Mirandulae u---meae, ex quo fuit condita usip ad haec tempora, semper domi nata est, ac dominatur, in suis aduersus Astrologos disputationibus abunde hoe praestitit, ut nihil fere omisisse uideatur, quod ad ipsus Astrologiae diuinationem labefactandam ac landitus tollendam pertineat: tum quia in hoc loco,in quo ex sententia Aristotelis naturaliter loquentis uerba facimus, satis nobis futurum exi. stimamus si perspiciemus quid de hac re senserit Aristoteles:cuius quidem sententiam imprimis sequendam ita tuimus quod ea nobis solida & humans rationi maxime consentiens,non inanis & commentitia uidetur,semperque uisaei ac nemini sane qui mente integra sit, quim tanquam in aliena uerba iurauerit, necet se non ha beat propolitum defendere,non ita uisum iri arbitramur.
inare incipientes argumentemur hoc modo: Coelum non potest ipsum per
se producere es eius eos quos diximus sine causis particularibus,rago non praedici ex tali aspectu coeli talem consequuturum effectum. Probatur consequentia: quia illud ad quod producendum , plures concurrunt caus inon potest sciri una tantii cognita causa.Si ergo necessario concurrui uerbi gratia ad homine generandum coelum e caula particulares,ut perspicula est ergo ex coelo solo nundi poterit homo cognosci. quia ignoratis causis particularibus, necesse est ianorari esse si uni cuius illa sint causae:quia non scimus illum ex omni bus
409쪽
LlR BR πxI I. 3οι bus si iis cauas, quas necessariu esse scire declarauit Aristoteles aperte iis uerbis Quoniam quidem intelligere di scire contingit circa omnes scientias, quarum sunt
principia aut causae, aut elementa, ex horum cognitione. tunc enim opinamur cognoscere unumquodq; cum cautas primas cognoscimus, di prima principia, uti ad elementa. Manifestum quidem, quod quae sunt circa principia scientiae quae ce natura est,primo determinare tentandurn. His igitur uerbis aperte ostendit Aristoteles quod si nos non cognoscamus causas particulares alicuius essectus, fieri non polle ut sciamus illum ellectum:alioquin falsia essent quae loco citato asseruit .sed cahoc st absit dum,ut sit absurdum id unde emanat necesse est. Quod etiam uidetur sic ostendi posse. faciamus aspectum coeli talem esse ut pol liceatur eum qui in lucem proditurus est sub tali aspectu, quatenus ad ipsum attinet futurum longe uitae si quis ex hoc uelit inferre,Ergo iste qui nascetur,uel nariis est sub tali aspectu erit longae uitae is meo quidem iudicio grauiter peccabiti non enim inseri ex omnibus cautis,unde ei sectus ille proficiscitur. Cum uero coelum nopoisit ipsum per se longam uitam consore,stultum est uelle ex eo inferre simpliciis te id quod ipsum Colum non potest praestare.Fieri enim potest ut aspeetus quidem coeli sit aptus ad producendum bonain uitae temperiem: Sed pater & mater, uel ambo,uel alter eorum,sit male alsectus aut morbo Gallico aut pchyli, aut alio morbo, quo ne proles inliciaturae debilitetur,ita ut beneficium ex illo bono aspectu reeipere non queat propter causas proximas,necp diu uiuere:hoc salie ita est in promptu, ut nihil sit, quod de eo dubitetur. Antecedens etiam perspicuum est. non enim potest coelum ex nihilo aliquid ciscere, sed semper ex aliqua materia producit, quicquid producit. Neq; potest ipsum per se facere sceminam,neq; marem,nel magnum,nel paruum,nel pulcitrum,neq; deformem, neq3 ingenio praeditum, ne expertem ingenij,nel nobilem, riel ignobilem neq; filium huius patris aut illius: quoniam quantum attinet ad ipsum, omnes qui nascerentur sub illo aspectu uel e Dsent omnes mares uel omnes iceininae.uel omnes deform es. uel pulchra, uel omnes eiusdem uitae sue longae sue breuis. Sensui tuitur conspicuum est, coelum non Pr ducere aliquem essechim determinatum nisi benescio causarum proximaria. Quare concludendum uidetur, ex solo aspectu coeli nihil praedici polle de effectibus Producendis ne semper nec maiori ex parte αiod ii aliquid aliquando praedia
ei tu id esse e casu. haec sanem iiii uidetur ei te propria S germana ratio, quae diuinationem Astrologiae quam isti ponunt omnino labefactat atq; conuella tmeq; mihi uidetur dissolui poliue. sensui enim persipicua est. Nel licet illud dicere, ut etiam ostendemus.corium cogere causas particulares ad emciendum id quod int editi quo niam si ita esset semper uel maiori ex parte hoc eisceret. Quod plane sensui repugnat .sub eodem enim aspectu coeli producuntur ex eodem -- lolia, frumentum dc res ualde diueris: nascuntur etiam homines sani & morbesi. S uperuacaneae praeterea essent cauta particulares. non enim possent eoaristare uniuersalem causam ad hunc uel illum effectum producendum, si cogerentur ipsae re traherentur ab illa. od cum a sensu oc a veritate abhorreat, ut id etiam unde e manat, ec sensita & ueritati repugnet necessie est.
Confirmatur item quia si ex solo aspectita cccii possemus praedicere de breuitate& longitudine uitae de magnitudine paruitate, de pulchritudine de deformita te.de albedine 5c nigredine de Demina & mare,& huiusmodi alia, trustra Aristoteles tradidisset omnes particulares causas singulorum effectuum, ut sciremus ipsb . Quod sequitur est absurdum ergo & id unde fluxit. Probatur consequensia: tum quia si usti a sit per plura, quod heri potest eque bene perpauciora: tu quia falso redditae sitissent illae cauis siquidem effectus illi necessariὀ producerentur a solo coelo:& satiς suill et inpii ilosophia. scientiam tradere de coelo, quoniam ex ipso satis cognoui lemus quare unusquisit effectus producatur. Item quaerentes equos aptos ad pugnam, uel ad curredum 8c ad labores sustinendos frustra requireremus ex qua eli eiu sobole geniti: Quod sequitur est falsum, ut ex ipsa experientia consta Cergo sc id quod antecedit. Consequentia patet: quia si iisti effectus euenirente cinio, nihil referret ex qua qui Q couus sobole natus
410쪽
esse sed tantum sub quo aspectu coeli. quod si requiras aliquid praeter eoeli aspodium: ergo ex solo illo asipeetii non poterit praedici qualis hic uel ille suturus site '' Idem quom dicendum est de hominibus,ta de plantis. non enim opus esset, ut
qui uellent uxores ducere,quaererent illas ex bonis Sc sanis parentibus natas, ut QIios bonos & sinos procrearent sed satis estat ex quacun* scemina, seruando bonum coeli asipec iam, suscipere filios. Praeterea si homines fierent boni & mali a coelo: ergo uniuersa Et hic. 5c Politicorum doctrina rueret. Quod sequitur, abhorret a ratione oc ueritate : ergo ocidquod antecedit. Consequentia probaturiquia seustra doceretur quomodo fiant
in nobis uirtutes ex consuetadine. Item nasceremur cam uirtutibus uel eum uitiis:siquidem ex ipsorum Astrologorum opinione,in natiuitate uel in genitura eo sequimur omnia a coelo ec sic uirtutes ec uitia fierent in nobis a natura. Cosequens N euertit opinionem Aristotelis,quippe qui inquit: Ex quo manifestum est, nullam M uirtutem moralium fieri in nobis a natura, quia nullum eorum quae sunt natura ruis suescunt aliter fieri. Falsum est igitur ipsum antecedens, nem ualet dicere mino ri ex parte haec fieri a coelo non semperiquia doctrinam non esse eorum quae minori ex parte eueniunt,ita in promptu est,ut minime opus sit id ostendere. item si a coelo homines sunt uel boni uel mali,aut necessario tales sunt, aut ex nissori, aut ex minori parte: si necessario, ergo aufertur libertas humana, di tollitur rorum contingentia:& ita superuacaneae sunt omnes artes, & omnis doctrina uti timium,ac disciplina maiori ex parte: ergo tollitur docstrina uirtutum,quippe quae traderet ea quae minori ex parte contingerent,quodquidem reiicitur ab omni arteec scientiaesin minori ex parte fiunt a coelo boni homines uel mali:ergo tollitur Astrologia:quia quae sunt huiusmodi fiunt a casu. Igitur quocun*isti seuertant, ut iace at eorum sententia necesse est. Item frustra traderet Aristoteles causas in politicis, quare conseruentur aut evertantur reipublicae.Consequentia perspicua est, siquidem omnium causa est coelum
ex ista opinione.Quod sequitu repugnat sententiae Aristotelis: ergo ec id unde
sequitur. item talicitas non fit a coelo:nonigitur uirtutes,necp mores, necp caeterae actioini. Esne. nes humanae. Probatur antecedes ex uerbis Aristotelis quippe qui haec scripta reli--. n. quit,quae cepe citauimus insuperioribus,sed ad alias res stabiliendas: Si ergo aliud is quicquam est deorum munus hominibus datum, par est scelicitatem qiro γ eile do-ὐ num dcorum,ac tanto maxime humanarum rerum, quanto id praestabilius est. sed si hoc alterius considerationis magis proprium esset. Videtur autem, etsi non a D is' missi sed per uirtutem ecdistiplinam quandam aut exercitationem proueniat, in is mendi uinissimorum esse.nam uirtutis praemium, finis ,optimum quiddam, di di- ,, uinum beatum m uidetur.est enim ualde communis,cum pollit cunctis inelie, nonis orbatis aduirtutem, per quandam disciplinam ac diligentiam. quod si melius estis hoc modo,quam per sortunam esse Delicitatem rationabile est sese habere. siqui- ,, dem ea quae secundum naturam sunt, ut optime se habere polluti ita sunt: similiteris N illa qua secundum artem, ec omnem causam, ac maxime secundum Optimam. Qitibus uerbis plane ostendit,scelicitatem fieri in nobis per quandam disciplinam diditi gentiam.non ergo hi a coelo: ergo nem mores, nessi aliae ac iones humanaeeκ quibus existit ipsa toelicitas.Itaq; non recte diictum est, per aspectum cali haee
od si quis ut tueatur Astrolo am,diceret scelicitatem ex sententia Almoteris non fieri quidem in nobis a cocto,sed ex diligentia ec cura quia ex consuetudine: sed tamen a coelo habere nos aptitudinem quandam, ad ipsam sorticitatem, ochoe
saltem nos consequi ex ipso coelo. Ita uero licebit dicere, omnia quaecui Q, hunt in hoc mundo,euenire a coelo.etenim non est maior ratio quare coelum sit causa uinnius effectus, quam alterius siquidein eam uim habet ex istorum sententia, ut omnium quae sunt in hoc mundo inferiori causam contineat. quod si nihil habemus ac lo,ruli aptitudinem quandam,ec propensionem: tune solo coeli aspectu lice-