장음표시 사용
431쪽
LIBER X X I I I. 4 3het solution mos autem cum ipsa ratione tum eis quae dicta sunt, cogimur dice re, Aristotelem ita sensisse,hos effectus proficisci ex temperamento,quod oritur eπpropositione quatuor qualitatum: quam propositionem ha in gnorare necetiae est,quia ipsi sensus non penetrant ad naturae intima θc abscondita. Ita dicendum est de multis alijs mixtis,quae particulares proprietates consequuta sunt, quae non sunt a coelo nisi eo quo diximus modo quia coelum est causa uniuersalis:&res non indi gent coelo, nisi eo modo quo diximus, sunt enim semper corpora simplicia, sunt semper mixta,sunt semper qualitates sunt semper temperamenta,ec naturae partioculares meo coelum agit in haec, nisi motu Sc lumine. Reijciantur ergo,penitus*repudientur opiniones illae,quae in rebus naturat abhorrent a sensu,nel consentiunt uerbis Aristotelis.omnes enim effectus qui sunt in mixtis,di non sequuntur intellectum,quin oriantur ex quatuor qualitatibus dubitari non potest quia pollunt reddi causae eorum ex temperamentis, ex eo quod uidetur di sentitur fieri a lumine. ltam uelle ponere alias causas, ec alia instrumenta,
quid aliud est quam repugnare ipsi sensui,& omniarer Negari enim non potest, diri uideamus conum lumine di calefacere oc frigefacere, & exiccare oc humida
cere:quod ita in promptu est,ut qui hoc non sentiat,sensu omnino carere uide tur. Quae ergo est causa,quare confugiant ad influentias Certe nulla. Itam influenistiae illae uidentur delirantium somnia. Proprietates enim quae sunt in mixtis, non
possunt proscisci a ecelo, quod est causa uniuersalis, nisi eo quo diximus modo: Ac nihil est in mixtis praeter substantias,& qualitates primas refractas, & temperamentum quod oritur ex illis. ergo idoneum est instrumentum lumen coeli, ad ea quae dicta sunt.sed quia non est uirtutis infinitae, non potest eodem modo in quolibetessicere calorem uel humiditatem uel siccitatem uel frigiditatem: & per id quod necessario sequitur non potest eodem modo, cum sit etiam idem aspectus, generareta corrumpere,& conseruare omnia.
Probatur consequentia: quia non omnia entia eodem modo se habent. aliqua enim sunt ualidiora, alia debiliora: non aequaliter igitur patientur a coelo omnia, sed quatenus se habebit uniuscuius* natura. Cum igitur ita si non producet coelum necessario omnia,tium quia ipsum non producit res, icut diximus:tum quia non est uirtutis infinitae. Poteriti turei obsisti sicut perspicuum est sensui. Videmus enim sub eodem aspectu colli ,alios pati ex ipso coelo, alios non pati:.eut videmus multos noctu stantes sub dio capite nudo nihil pa-thmultos uero pati.Iam igitur ostensum est quid agat cocta in ista inferiora,& quomodo agat,&quibus instrimentis quod intendit essiciat:quod plane Proposueramus. IN Is LIBRI vi GESIMI T DR T I I. Eurisiotus singularu certaminis.
s Ecet Io PRIMA. Is expositis, proximum est ut ad dissolutionem quaestionum quae uideoi bantur infirmare ac penitus euertere nostram sententiam,veniamus. I Erat autem prima quaestio:Omnis uirtus huius mundi inserioris no cessario administratur ec regitur a coeso:ergo fieri poterit ut uere de eis ictibus & operibus huius mundi ex solo aspectu ipsius coeli praedicatur. Huic quaestioni respondentes,dicimus: Si antecedens, omnem uidelicet uirtutem huius mundi gubernari & regi a coelo,ita intelligatur, ut coelum producat omnem uirtutem,ec omnes effectus huius mundi neeeuario, illud a ueritate,&a sententia Aristotelis abhorrere.
432쪽
periri ullam causam particulariorem, qui omnem suum auectum consequuta sit ex ipso coelo.sunt enim aeternae, ut ex eis quae diista sunt perspicue patet. Praeterea ex hac uia falsa tamen sunt infinitae istae causae particulares:ergo no poterunt cognosta. Infinitum enim ignotum est e,ubim clamat Aristoteles. Textus crgo ille quem citant Astrologi ex primo lib.Met. non impedit, quin ea uuae diximus,consentanea sint ueritati ec Aristotelis sententiae: nel tantum uider Astrologis diuinationem corroborare iudicio meo,quant si arbitrantur Astrologi. Ad id uero quod fuit acceptum ex quarto de Generatione anim. cap. o. ad ean- . OGM. dem opinione confirmandam: espondemus Aristotele seipsum eo in loco interis ait. .io
pretatum esse, ea nam designasse sentetiam quam nos attulimus,inquit enim, cum M loqueretur de luna: Quamobre conducit ad omnes generationes, perseetionesin. calores enim,&refrigerationes,cum moderatione quadam generationes, sine mo deratione corruptiones eSciunt. ει
Et hoc est quod nos concedimus coelum uidelicetconducere ad omnes alterationes huius mundi omnias ista alterari ex ipso coelo. Negamus tame quod hoc sit ex solo coso,&quod omnia ista sequatur alteratione coeli,ut diximus. Est quidem ijs uerbis: Nam ut rerum minus principalium circuitus, sequatur magis principa-
lium rerum circuitus,ratio est. vitam enim quandam,&Ortum ec interitum, uel fa, ιι tuum esse fateor: conuersionis uero eorum uderum alia fortasse principia sunt. Na- ιι
rura igitur ita sibi uult, ut eorum numeris generationes ec obitus numeret. sed ex aquisite id facere nequit,propter materiae inexquisitionem:& quod multa principia caincidunt, quae generationes destinatas secundum naturam oc corruptiones impedi reant ato ita causa sint earum quae praeter naturam. MConcedimus igitur,uitam ec morte, de alia huiusnodi quae pendent ex qitatuor 'qualitatibus,sequi principaliter coelum negamus tame sequi ipsum selu,S c um ei se lum causam hora necessario: quia potest impediri a causis particularibus qus ut dicit Aristoteles loco citato comparatae ad causas coelestes, materiae locu obi senet. Tantum igitur abest ut ille locus nostram labeia stet alm infringat sententiam, ut ipsam uel maxime confirmet. Maximam quidem coclum uim habere fatemur,
quia est causa principalis: sed tamen non sequitur, quia talis asipe 'us honus est ad producendum hominem longae uitae, ut qui sub eo natus fuerit, set urus sit longae
uitae ob eas quas dirimus caulas. iam etiam sententiam uisus est indicare Aristoteles ubi ait:Quod asst non eua u. δε ειν niunt multa somniorum,nihil inconueniens. necy enim eorum quae in corporibus rufiat prosunt signorum 8ccosestium,uelut aquarum re uentorum.s enim alius uehemetior somn. isto acciderit motus a quo futuro non sit signis,&multa cosulta bene, quae fieri ex, iapediebat ditsoluta sunt propter alias digniores inchoationes.omnino enim no om ει 'ne fit quod futurum est,nem idem quod erit,&quod futurum est. MDicit enim quod multa non eueniunt eorum qiis sunt in signis collestibus.cuius 'rei ea est causa,quam diximus:& quod id quod futurum est,non semper erit.
Inlud item quod sumptum est ex secundo de Gene. 5 corrupi.teris . eadem serἐratione dissolui posse arbitror. Ita enim existimare nos oportet, opifice illum de quo in superioribus uerba fecimus,& in sequetibus etiam faciemus, id est naturam ipsam uniuersale non coitum, dedisse unicula; speciei sua uitae periodum id est cir cui tum eum* dedisse beneficio coeli, re causarum particularium: sed principaliter ipsius coeli tanquam adiumento causae potioris,&hoc propterea sectile quia natuta uerbi gratia speciei hominis quod item dicitur de caeteris omnibus speciebus)quantum attinet ad causis quae ericiunt hominem non poterat ad quemci inq3 cir cuitum pertrahi,ut ad annos ducet os. natura enim humana necessariὁ conseci a est
433쪽
ig E v E R s. a I N a. e ERTA M. atque eonflata ex tali temperamento, ut non queat durare nisi ad aliquod temni determinatum,quod tempus habetur ex ipso coelo S ex causa particulari. Aristo, teles tamen meminit causae potioris. etenim si causa uniuersalis, α causa particulatis. Quae concurrunt ad productionem alicuius, erunt bene affectae: dubium non est Quin ille qui ita nascitur. possi diu uiuere, nisi extrinsecus adueniat aliquod imis pedimentum, uel nisi ille ec comedendo ec bibendo di rem ueneream supra uires exercendo, seipsum interficiat ac perdat. seri etiam potest, ut altera istarum causarum sit bene aiiacta, altera male, utrauis autem talis sit, tunc essectus futurus non poterit tamdiu durare, quamdiu duraret si ambae causae essent bene aiiectae:Mur bit tamen diutius,quam iaceret, si utram causa esset male assecta. tunc utrius p ei te ictus paruo tempore durat. Iis explicatis, uenio ad formam argumenti: dico, uitam re tempus non de terminari a solo coelo, sed a causis etiam particulatibus, quae concurrunt. Aristotelem autem secisse mentionem coeli, quia ipsum est causa maxime principalis: Nideo non sequi, ut ex solo aspectu coeli possit praedici simpliciter re absolute delim tura effectus suturi, quia ignoratur qualis nam affectionis fuerit causa particae ris. Quae quidem responsio est eiusmodi, ut nullam putem dari posse magis coms.de Gene. sentaneam uerbis Aristotelis. etenim praeter multos alios locos post tex. citatum ala tex. 3 addidit ipse haec uerba : Apparent autem ec secundum sensum confesta his quae ais nobis dicti sunt videmus enim, quod adueniente sole, generatio est, recedente auis D tem diminutio: 5 in aequali tempore utrumque.aequale enim tempus generationis is re corruptionis, quae secundum naturam. sed contingit multo uens in minori cor ,, rumpi propter ad inuicem mixtionem.inaequali enim existente materia necesse estis inaequales generationes esse:& has quidem citiores,lias autem tardiores. Quibus uerbis nos admonet aperte, solum ipsum coelum no pone efficere generationes 5c corruptiones tardiores&uelociores: sed hoc proficisci etiam ex cauis
sis particularibus, alioquin omnes quae serent sub aliquo coeli aspectu generatio nes di corruptiones,essent aequales.quod cum sensui.& uerbis Aristotelis repugnare constet,negari non potest, quin ipse Aristoteles senserit, ex ipso solo ccino non
proficisci hos circuitus, ec has periodos . quod est illud quod concludere uoleb Ex quo sequitur postea, ut ex solo aspectu ipsius coeli non possimus praedicere simpliciter ec absolute de tempore uitae ec mortis ipsorum animalium Oc putarum:
quia coelum solum non est causa istorum. Eodem modo dicimus intelligi oportere locum illum secundi de Generatione ec eorruptione tex. s . quod uidelicet coelum sit causi' generationis Sc corruptio nis de continuationis omnium eorum quae generantur occorrumpuntur, principaliter: non quod ipsum solum sit causa sine causis etiam particularibus: dc tunc non
sequitur ex solo aspectu ipsius fieri posse ut omnium Melctuum simpliciter, &absolute reddamus causam.
Ad aliud uero quod addebatur si ex aspectu coelino posset uere praedici ali suia de eis quae siunt in istis inferioribus, suturum ut Astrologia non esset seiuneta a philosophia naturali: Concedimus consequentiam ob eas quae allatae sunt rationes: quia omnes concludunt ueritatem. sed dicimus Antecedens esse uerum,ec falsum. Verum si ita intelligatur,ut significet coelum esse causam uniuersalem omnium eo rum quae generantur ec corrumpuntur, oc ideo qui cognoscit aspectum coeli , eum posse aliquo modo praedicere de plantisse seminibus, ec de alijs quae pertinent ad quatuor qualitates, de ad ea quae ex ipsis oriunnec de medicamentis, oc de aliis actionibus humanis ad quas concurrit coeli a ectus, quia propter hanc causiam inuen ta fuit Astrologiae diuinatio:quae est uere seiuncta a philosophia naturali,quoniam coelum ec motus coeli omnes contemplatur philosophus naturalis sciendi causa. idemmet coelum oceosdem mel motus Astrologia considerat operis gratia, alio quin non esset distincta a philosophia naturali,nel a mathematica,quae easdem Gguras considerat scientiae gratia. Quare Astrologia non potest esse contemplativa, quia non est sciendi gratia, ea operativae iactiva: ec omnes illae rationes quae allatae sunt,ut probaretur, omnes
434쪽
elos motus, & omnia illa quae considerantur ab Astrologἰa, simpliciter Ec absolute
attinere ad philosiophum naturalem, uerum concludunt. est ergo uerum aliqua ex parte, ex aspectu coeli nos posse praedicere aliquid de istis inserioribus: quia quomodo coelum est causa alicuius effectus eodem modo pollumus aliquid praedicere
de illo ipso effectu:ut quod planta que sub bono coeli aspectu Mit defixa in terram, crescet, oc bene se habebit, quantum sit ex parte coeli: oc ita de aliis. 5c hoc est quod
Antecedens ergo in hoc sensu est uerum,Sc consequentia ualida est: nihil tamen
facit aduersus ea quae diximus. Fatemur etiam, hanc cognitionem, quamuis non sit omnino persecta, tamen esse humano generi utilii sinam. cognitio enim causae uniuersalis,dc potioris causae,
maxime facit ad cognoscendos eiectus qui ab ea proficiscuntur: ut per se consipi
Sin autem intelligatur antecedens sicut intelligunt Astrologi quod uidelicet ex solo aspectu coeli possinus praedicere simpliciter oc absolute de generiatione & corruptione, di de aliis quae dicuntur ab Astrologis: dicimus illud oc a veritate, & ab Aristotelis sententia abhorrere: propterea quod isti effectus ut dictum est non
proficiscuntur ex solo ipso coelo,sed ex illo tanquam ex causa uniuersali oc potiori.& sic consequentiam concedimus: quia non sequitur, ipsiain Astrologiam non effestiunct a m a philosophia naturali quia ex solo asipectu coeli possimus praedicere si inpliciter oc ab olute de rebus suturis. satis enim est, si Astrologia pollit praedicere aliquid ex aspectu coeli, quantum attinet ad id quod potest coelum facere: quia haec
cognitio quamuis non possit illud efficere quod dicunt Astrologi, affert tamen humano generi eam utilitatem, ut omniuo non si negligenda imo gratis maximae hahendae sint illis,qui elaborauerunt,ut eam nobis traderent. Illos uero maxime redarguendos arbitror qui arrepta occasione,ex eo quod allaquo modo ex aspectu coeli possumus de multis rebus quae fiunt in hoc mundo inseriori aliquid praedicere, eo usi procellarunt, ut de omnibus sim pliciter Sc absolute polle predici assereretrocita posue prsdici ut neces Iario illa futura sint .Qirae opinio, quam perniciosa sit ac detestabilissatis experientia comprobatum est, ob multa ecmaxima incommoda. quae humano generi semper inuexit. Et sane quod actiones nostrae non semper a natura pendeant. ec ita a coelo, uti Dei hin suu est declarare Arisitoteles septimo Et hic. ris plane uerbis: Multa enim piaeter consuetudinem oc naturam agunt per rationem, si persuasi fuerint aliter se habere μ
Etenim si agunt homines multa ex ratione, ita persuast, ergo non agunt illa ex natura: ergo non ex coelo. ergo haec non possunt Praedici coelo, quum non pro ficiscantur ex ipso. s Ec Tio TERTI A.
AD illud uero, quod ex coelo habent omnia 5e uiuere & esse, Itaque posse ex , caeli
coelo cognosti ea quae siunt ec uiuunt: Dicimus, omnia quidem habere ec ui- tex.1oo. uere oc esse a coelo,tanquam a causa uniuersali oc potiori , 5c poste cognosci quatenus attinent ad illam causam. Quod autem sequatur ex hoc, ut simpliciter ec absolute pollinius cognoscere omnia,hoc est quod negamus. Ad probationem sumptam ex uerbis Aristotelis respondemus,eum intellexisse 2. P. id quod diximus.uidelicet omnibus comunicatum este, his quidem clarius his ob rex. Omscurius ipsum elle ec uiuere solum a sempiternitate quia ab ipsa primo ec principa- liter est esse 5c uiuere . noluisse autem illis uerbis significare omnia simpliciter ec ab solute a solo ecelo habere esse ξc uiuere,aliter pugnaret cum sua ipsius sententia, ut ostensium est in superioribus. Quam etiam sententiam uisus est innuere, cum dixit:
Sed his quidem clarius, his quidem obscurius. Etenim hoc euenire non potest nisi ratione materiae,& causae particulatis. θύ sic perspicuum est psum esse oc uiuere no proficisci solum a coelo, ex quo deinde non pollunt eoncludere Astrologi aliquid simpliciter 5c absolute possepraedici. Pleque confirmatio sumptὸ ex nono Mel. tex, ip. aliquam uim beatenuae nostrae
435쪽
is EvER L si Na CERTA M. afferre potest si bene perpendatur.concedimus enim ea quae corruptionem muta, tionem ue subeunt,ut terram re ignem res perpetuas imitari, quia semper opera tur,ic quaerunt perpetuitatem. negamus tamen sequi, ut ex ipsis rebus aeternis simpliciter 5 absolute cognosci possit.
t Polit. Ad confirmationem ex facto Thaletis,non negamus, quin interdum de nonnulo I. lis quaesiunt ualde subieeta alterationibus coeli, sicut sunt plantae, quae semper ina nent fixae in eodem loco,& alia huiusnodi posuimus aliquid predicere ex solo aspectu coeli,quantum scilicet attinet ad ipsum. Concedimus enim,qui peritus sit Astrologiae, dc alterationum eosi, eum posse aliquid praedicere quia non tollimus ex omni parte diuinationem Astrologiae, prisertim in eis effectibus qui pendent a primis qualitatibus . nam qui hoc negaret, o porteret hunc negare ipsum sensum. sed dicimus, Astrologos qui uolunt ex solo speetu coeli, tanquam ex causa idonea enici omnia quaecunque generantur inhoe mundo falsam de hac re, contra Aristotelis sent etiam accepisse opinionem: quia res quae fiunt hic non oriuntur ut dictum est) ex solo coelo:quamuis ahipso proficiscantur, tanquam a causa uniuersali,5c persectiori. Quare dicimus,Thaletem potuisse aliquo modo praedicere olivarum ubertatem di copiam, quantum attinebat ad ipsum coelum. Imo etiam concedimus de his rebus quae ita subiiciuntur coelo,si perlecte cognosceremus aspectu coeli. fieri poste ut caepe uera praediceremus. quod
tamen eu eniret, quia causae particulares ita essent assectae, ut possent uirtutem coeli recipere. Sed dicimus, etiam causas particulares resistere posse aliquando uirtuti ipsius coeli. saepe enim accidit ut coetit asipectus emciat in aere qualitates, quibus multi pereunt. reperiuntur tamen multi, qui illi instinui temperamento suo atque
etiam arte optime resistini, & nihil ex illo patiantur. 4rare fit,ut non possit ex solo aspectu eoeli simpliciter ec absolute aliquid praedici. Fieri tamen potest ut decertis quibusdam rebus magis possimus ex solo asipectu coeli uera praedicere, quam de atris. quod euenit ex eo,quia una res,ut diximus, est magis subiecta coeli alter tionibus,quim alia. sicut rationi consentaneum emet,ut magis de pluuia, di de grandine, oc de uentis, ec de alijs huiusmodi uera praediceremus: siquidem haec magis suberiuntur eoelo. Falluntur tamen in his,etiam plerunque Astrologi,quoniam sta non otiuntur ex solo aspectu coeli, sed oportet ipsem terram quoque esse bene actetam ad recipi edum alterationem a coelo:ut uerbi gratia hoc tempore, in qu terra est maxime sicca,si incideret aspectus coeli qui solitus esset essicere pluuias maximas, deciperetur fortasse Astrologus ex solo aspectu coeli hoc simpliciter praediis cens.si uero diceret suturam pluviam quantu pertinet ad ipsium coelum,recte mea quidem sententia loqueretur sin autem simpliciter&absolute, irridendus estet.mcut quotidie accidere videmus,ut a multis irrideatis, etsi non desunt qui maximam eis fidem habeant: nee mirum, cum nulla suerit unquam tam stulta,tami absurda opinio quae non habuerit sectatores, di eos etiam illustres. Nihil ergo contra nostram sententiam secere uidetur exemplum Thaletis. nam is quidem ideo ex solo aspectu coeli vaticinatus suit, quia tunc accidit ut cauosae particulares ita et Gent affectae, ut potuerint recipere illam uirtutem coeli. ita uidetur quasi casu uaticinatus sui Te ipse Thales. od item de aliis dicedum est, ut de frumentis,pomis et huius inodi: ex quo tamen non sequitur,ut simpliciter ec ab solute possimus ex solo aspectu coeli uera praedicere. Misium etiam iacio possie existere multos alios aspectus qui impediant illum ex quo prsdicitur sed satis suit Aristoteli eo in loco ostendere, Astrologiam possie utilem esse iis qui augere patrimonium student:& nos etiam concedimus, Astrologia am usui esse ad huiusmodi:quia negare non possumus quin coelum sit causa uniuersilis omnium quae generantur Se corrumpuntur. Itaque qui cognoscet coelum, is maxime poterit dare operam agriculturae, quia poterit adiungere causas particulares causis uniuersalibus bene affectis:ex quibus omnibus postea sequentur essectus optimi. Quare sitemur,eos agricolas qui nullam coeli cognitionem habent, non optime posse rebus suis consulere. ec hoc experientia iam diu comprobatum est.
436쪽
s Ec Tro Qv ARTAERat alia quaestio a sensit ducta quia sensui patet, mutationes quatuor qualitatium sequi alterationem coeli: & ita iruges, ec omnes fructus magnam uarieta
Ad hanc quaestionem respondentes, concedimus omnia illa sequi motum eoeli, quatenus est causa imi uersialis. 5c sic quantum attinet ad hanc ipsam uniuersalem causam, fieri posse ut uere praedicatur aliquid. quod accidit ut saepe iam diximus quia causae particulares eo tempore reperiuntur ita affectar,ut possint recipere alterationes quae manant e coelo.&hoc maxime est uerum in eis, quae manifeste sequuntur motum colis 5c lunae,&aliarum stellarum, nulla re intercedente.ut est tempestas maris , fruges omnes, ec semina, flores, pluviae, uenti, de huiusmodi multa. Hoc item dici potest de morbis, quibus pat Iim laborant interdum ac pereunt lio mines,pecudes,boues, ec alia animalia: quia coeli uis plurimum ualet ad assiciendare alteranda corpora animalium omnium.tamen non est rationi consentaneum, ut simpliciter et absiolute de his praedici possint:quia si ita esset,omnia animalia eo tempore perirent. nam si causae particulares non resisterent, non maior esset ratio cur haec,quam illa perirent. coelum enim,quantum ad ipsum attinet, est imi uersialis causa perirent ergo omnia. Quod cum a uetitate abhorreat, ut id etiam unde emanat falsum sit necesse est. Non negamus igitur, cum coelum sit causa uniuersilis istorum inferiorum,quin pollimus ex aspectu coeli aliquid praedicere maxime de eis quae maius este sequuntur alterationem coeli,quantu attinet ad causam uniuersalem. sed simpliciter ec absolute posse aliquid praedici ut faciunt Astrologi, hoc est quod negamus. Ad aliam rationem, quae erat, quatuor qualitates necessario tequi alterationes coeli,ergo oc nos sequi eat dem necessario, utpote qui constamus ex ipsis qualitati bus. Itaque si irascimur,si ad iurgia uenimus si ad arma,& bella omnia existere a coelo: ergo posse praedici ex ipso coelo. Respondemus quatuor qualitates sequi ne celi ariό alterationes coeli non omnino, Led aliqua ex parte: Neodem modo etiam nos sequi ipses alterationes coeli quia coelum non est uirtutis infinitae, ita ut omni no possit cogere omnia,ad quae eius uis peruenit,sed aliflua ex parte. Quare non sequitur, si irascamur, si ad iurgia ueniamus, si ad arma & bella, haec omnia euertire ex solo coeli aspectu: quia fieri potest ut praeter causas extrinsecus existentes. quae impellut homines caepe ad iram, ad iurgia,ad arma 5 bella,sint etiam temperam mista particularia,quibus homines in huiusmodi commouentur.ac licet coelum potuerii concurrere ad illuci temperamentum, tamen non solum ipsum concurrit,sed adsunt etiam causae particulares. si enim haec ex solo aspectu coeli euenirent, omnes homines simul irascerentur, omnes ad iurgia oc ad bella eo doni tempore commo uerentur. est enim coetu causa uniuersalis.sed cum hoc apertissime sensui repugnet, ut etiam rationi uere aduersetur necesse est. non negamus tamen,quin dari possit aliqua coeli constitutio ex qua homines magis irasci possint,& ad iurgia & ad bella trahi quam ex alia. sed negamus, ex solo aspectu ipsius coeli posse simpliciter re ab solute praedici de istis:tum quia non pendent solum a coelo, sed a causis etiam particularibu : tum quia maiori ex Parte proficiscuntum a causis extrinsecus existentiabus 5 aduenientibus. Patemur item, multos esse qui in coniunctione &oppoptione lunae magnos patiantur dolores, si quam partem corporis uel plaga aliqua uel morbo debilitatam &male assectam habeant. quorum eno etiam unus sum, qui uentriculi do loribus, luna ita collocata ec assecta, Cepe laboro. Quis enim negat, coelum assicere dc commouere hunc mundum inseriorem Certe nemo,qui sit sanus. sed nega mus hanc consequentiam luna est in coniunctione 5c oppolitione solis: ergo iste ec ille sentiet ingentes dolores. quia multi si int, qui his ipsis temporibus nullos
Concedimus etia, arbores quae luna crescente plantantur ec inseruntur,scelicius
437쪽
tvER L s α.eERTAM erescere Scaugeri: quae uero decrescente,uel non nasci uel infelicius nasci. λθ dietimus, in istis rebus obseruandum omnino esse asipectum c*li: 5c agricolas qui eum non obseritant,male rebus suis consulere: sed negamus posse praedici simpliciter de absolute. Ista arbor fuit sata luna crescente, ergo i iciter crescet: quia fieri potest. ut sit ita male affecta,ut non solum non Deliciter nascatu sed exsiccetur, sicuti quotidie euenire conspicimus. Itaque hoc fixum maneat, coelum ex seipso non posise ho effectius esticere:&ita facile dissolvemus quaestiones omnes, quae ueritatem
in contrariam partem rapere uidentur.
Damus item utile esse Medicos in medicamentis exhibendis seruare eoeli aspoctum:negamus tamen hoc esse necessari .etsi etiam esset necessarium, negam
ex tali asipectu praedici posse quid esse sturum sit omnino medicamentum simplici ter oc absolute: ut exus quae dieta sunt satis Patere arbitror.s Ecrio Q NTA. G Rat alsa quaestio, quae admodum urgere uidebatur, quae sic ordinabatur: si De
blum efficit quatuor qualitates, ut patet: ergo eincit ea quae sequuntur ex ipsis. ergo pulchritudinem, deformitatem, magnitudinem re paruitatem efficiat necesse est: ergo bonam etiam ec malam fortunam. haec enim sequuntur temperamentum quatuor qualitatum. De pulchritudine, deformitate, magnitudine ec paruitate ponebatur tanquam manifestum:de bona autem dc mala fortuna, nempe ut ille amrtissimum honorem consequeretur,ille suspenderetur,di huiusmodihoc ut alius nulo suo merito marime locupletaretur ab aliquo principe,alius uero maximis praeditus uirtutibus ab eodem negligeretur,ec nihil omnino consequeretur: oc ut uir bonus aliquis in maximas incideret calamitates, qui uero esset omnibus uitiis coopertus beatam scilicemq; uitam degeret: haec quidem quum uideretur dubium quo modo sequerentur temperamentum quatuor qualitatum,sic ostendebatur. M gnes trahit serrum, semperat polum spe stat,&hoc facit occulta quadam ui temperamenti sui: ergo fieri potest, ut hominum etiam alius ui sola temperamenti sui tra hat aliquos, qui sibi maximos honores deserant, ec diuitias nullo suo merito dent: alius uero contra ut se oderint,atin etiam interficiant.& sic de aliis huiusmodi. noner o abhorret a ratione,& temperamentum sequatur bona et mala sertum:& cumst a ccclo,ut ex eius aspectu poisit cognosci. quod plane est id quod asserunt Astroio s. Huic quaestioni oecurrentes dicimus:Cosum ui sua non essicere quatuor quasi tales, quia sunt aeternae in specie, net habuerunt initium ex hac uia: Llsa tamen,
quantum attinet ad hanc aeternitatem. non icitur ut sua tantum eiscit illas ccesum.
sed ipsarummet beneficio, eo modo quo declarauimus in superioribus. Ex quo staquitur, ut neq; ut sua tantum efficiat ea quae oriuntur ex ipsis. ergo non efficit ne pulchritudinem nem delamitatem, ne magnitudine,ne I paruitatem: alioquia omnes qui sub eodem coeli aspecitu nascerentur, essent aeque pulchri, aeque deserames,aequemagni aeque parui quod quidem asserere, est ipsum sensii penitus tot Iere . sed omnia ista eiscit collum interim tis causis particularibus, octic benescio ipsarum: quare ex selo cocto non possiunt cognosci. ergo mulio minus honores redignitates, Sc bona aut mala sertuna: propterea quod falsum est, ec a ratione ali num.ista sequi temperamentum quatuor qualitatum. Quid enim istis commune est cum ipso temperamento, etenim temperamentum nqnest causa, nec signun honorum,neq; dignitatum,nem bonae uel malae sertunae:& si esset, non esset ex is Ia ui coeli,sed ex causis etiam particulatibus. Falsum igitur est, quod ex affectu ipsius cocti haec possint cognosci,ob eas quas in superio us attulimus causas. sed accidunt hominibus a sertum,ec ab aliis causis, quibus quotidie videmus homines co- . t. moueri.id quod uidetur declarasse Aristotcles iis uerbis,primo Reth. cap. quinto: Multi enim honorem assequuti sunt, quamuis parua praebuerint Admodi ec occa
Multi item consequuntur il puncipibus honores 5c diuitias, quia sunt lenone quia sunt insidiatores,quia sunt cinaedi, di alia huiusnodi generis permulta. rursus
438쪽
ab iisdem multi qui sunt uirtutibus praediti negliguntire alip reiiciuntur . nam quia turpibus uoluptatibus dediti, nilui curant,nihili amant, nisi quod has uoluptates uel utilitatem afferat. Qitare inquit Aristoteles in potestatibus non est ne* uirtus, io Et Mneq; mens,a quibus sunt honestae a mones. Item: mi autem sunt in potestatibus Op constituti, diuisis uti uidentur amicis. alij enim sunt ipsis utiles, alii iuculli, ut autem 3 Cibi
ambo sint idem, non nimium fit. Nes enim cum uirtute iucundos quaerunt, ne, Nymque utiles ad honesta: sed facetas quidem quaerunt uoluptatem appetentes, ha- hilos autem ut agant ipsum praeceptum. atque haec ambo in eodem non nimium sunt. MNon ergo est consereda culpata ipsum coelum,sed saepe in prauos homines, qui pravas uoluptates sequuntur. possunt enim reddi infinitae iliae causae horum esse riuum,praeter coelum.ut quod uir bonus aduersis rebus utatur, malus uero secun dis. potest enim sortuna esse causa, possunt homines Praui, oc alia multa, ut quoti die videmus.
Item quod aliquis suspendatur multae pos Iuni esse causae: nepe sortuna,vel ipse mei, qui contra leges uitam degat,surando ues intersciendo homines,ues huiusnodi aliquid perpetrando sic de reliquis. Ad probatione concedimus de magnete,qus dicta sunt. at negamus consequentiam: quia experientia comprobatum est Deciem humanam non habere huiuimois di temperamentum, quod trahat homines, sicut habet uniuersia species magnetis ad trahendum ferrum ut dicemus fusius in sequentibus. Quod si haberet, tamen non esset ex sola ui ipsus coeli: sicut quod Reubarbari temperamenta attrahat cho letam non est a sola ui coeli sed a causis etiam particulari. & ita de aliis huiusmodi: Non negamus tamen reperiti quosdam homines, qui uel solo aspectu ad amorem sui alliciant di trahant alios uero qui adia a hoc enim sepe videmus sed hoc non est ex sola ui coeli, sed potius ex causa particulari. etenim si ex sola ui coeli esset, omnes sub eodem asipectu nascerentur eadem iacie:quod longe secus est. Item quod es t maxime uigeant ingenio, alij prope nullo sint, non est ex sola ui coeli, sed ex causis etiam particularibus. Quare non sequitur, ut hoc exsolo aspectu coeli cognosci possint: ergo neque etiam praedici.
SEquebatur alia quaestio,'uae quidem erat huiusmodi: Unusquisi*--est a na
tura,ergo a coelo. Confirmatur: Virtus moralis Zc prudentia quae est uirtus in teste stiua sunt a natura ergo a collo. nihil enim potest fieri natura, nisi fiat a cceso:ergo prudentia di uirtus moralis erunt a coelo. Respondemus:mores & uirtutes,& prudentiam, bifariam secari.etenim sunt moles oc uirtutes naturales est prudentia naturalis: sunt etiam mores qui nascuntur ex uirtutibus, quae uirtutes non sunt naturales, sed fiunt in nobis assii et udine. est item prudentia quaesit in nobis experientia,ut diximus etiam in superioribus. Quare negamus,unumquem p morem esse a natura: 'uia mos qui oritur ex viratutibus quas diximus fieri in nobis assuetudine, non est a natura: no ergo sequitur, unum queml morem esse a ccclo. Negamus item, omnem uirtutem ei se a natura,
Ad Aristotelem autem, dicimus ipsum loquutum esse locis citatis, de moribus
qui natura sunt,non de eis qui sunt in nobis ex uirtutibus, quae proprie sunt uirtutes de uirtutibus naturalibus,qui mores5 quae uirtutes nihil aliud sunt aptitardines & proprietates quaedam naturales, quae nascuntur pariter cum animalibus, sequentes naturam & temperamentum ipsorum animalium, quae insunt etiam animalibus brutis. Etenim dicimus leonem esse sortem, quia est audax,& nihil timet eorum quae possunt terrorem inferre vulpem autem uersutam di dolosam,quia sipe sic agit ut talis esse uideatur: ec apes esse prudentes,& ita de aliis animalibus. In- irest exit ergo Aristoteles de istis moribus & uirtutibus, ta non de eis quae proprie sunt uirtutes, quae sunt illae quae acquiruntur assuetudine. ut Aristoteles persi icue . . si
declaraui cum addidi quae uerba in superioribus etiam citauimus ob aliam Occa. e. i.
sonem: Sed aliud tamen est quod quaerimus,ut quod proprie bonum est, & talia ε. Eibi.
439쪽
M alio modo adsnt. etenim pueris&bestiis naturales insunt habitus, sed sine intellori elu & mete esse noxij apparenti caeterum tantu inspici uidentur,quod quemadmo D dum in corpore ualido, quod sine uisu mouetur, contingit ut uehementer oret, o Propterea quod uisu caret .hic quoq; euem .si intellectu acceperit in agendo dister, , re: atq; habitus licet innulis sit,proprie tamen tunc uirtus erit. Quare quemadmodari in opinatiua parte duae species sunt, calliditas 5 prudelia ita in morali duae quom M sunt,quaru altera uirtus naturalis, altera proprie uirtus est . atq; harum quae proprieri uirtus est,non est sine prudentia. Ap tibis. Quod item uisus est confirmare es uerbis:Ex intemperant ijs illa quin melantholici intemperanter agut,est sanabilior ea quae estineorum qui consultant: non pediis manentibus autem, oc qui sunt per consuetudinem intemperantes ,quam qui per
naturam. Facilius enim est mutare consuetudinem, quam naturam: quoniam proo,, pter hoc consuetudo est dissicilis quia est similis naturae. Ex quibus perspicuum est, bisa iam diuidi uirtutem moralem in naturalem,& in Propriam:& ita uitium. contrariorum enim eadem est disciplina. 5 Aristotelem loco citato loquutum esse de uirtute naturali, scut ostendit ipse cum paulo post ad-x. Polit. didit: Quare scelestissimus ec asperrimus omnium homo est sine uirtute. Virtus ergo illa,qua paulo ante dixerat nasci hominem armatum, est alia ab illa, de qua ait si est sine ipse scelestissimum esse hominem. non enim dico,potest homo esse sine ira uirtute,quae una cum ipso nascitur.
Sed contra quispiam sic instaret: si illa uirtus θc prudentia, de qua dixisti mistotelem loqui, cum dixit ea hominem nasci armatum, est uirtus θc prudentia naturalis: ergo inerit etiam ales animalibus, ut dixit Aristoteles locis citatis: ergo non erit homo illa uirtute oc prudentia magis scelestus caeteris animalibus,siquidem hac etiam . . Praedita sint ipsa. Videtur ergo consentaneum non loqui Aristoteles ibi deuiam re oc prudentia natures, sed de uirtute acquisita assuetudine oc experienua. Respondeo, nos cogi ita interpretati Aristotelem ut dicamus eum loqui de illa prudentia dc uirtute, quae proprie non est uirtus oc prudentia: alioquin praeter ratisonem allatam pugnantia loquutus esset. non enim proprie uirtus ec prudentia in sunt nobis natura. quamuis aut alia etiam animalia habeant istam uirtutem dc prudentiam naturalem, tamen homo dicitur propter illas scelestissimus omnium an
malium quia caerera animalia non habent ipsas ita per se fie 5c cu illo discursu, cum quo habet homo. quod plane est causa, ut si sit sine uirtutibus, quae proprie sunt ui tutes, existat omnium animalium scelestissimus atq; crudelissimus. am sententia, probi m. am uidetur explicasse Aristoteles in Problem.sec. ro. probi. r. ubi cum quaesiuisse se Lao. Cur homo qui adeo eruditione praeditus est, animantium omnium iniustissmus in probi. est Respondet: An quia ingenio cogitationem plurimum ualet , voluptates igi sect. et '. tur 5c scelicitatem rimatur maxime,atq; perpensat, quae nisi cum iniuria nemo per Pro. - sequi potest.
Quoniam igitur cogitatio illa quam habet homo a natura, est perseelior: eo fit, ut sine uirtute sit omnium animalium scelestissimus θc crudelissimus. Sed rursus instaret quispiam: Si Aristoteles loquutus est in illis locis de Moribus
qui natura insunt hominibus,ergo erunt a coelo:ex coelo igitur poterunt cognosci. Si intellisatur, quod sint a coelo tanquam a causa uniuersali, concedo: quia nihil potest esse a natura quin sit etiam a coelo, tanquam a causa imi uersidi. At negos
qui, ut simpliciter &absolute cognosci possint ex solo ipsus coeli aspeetu. si uero intelligatur quod sin pisciter 5c absolute sinta coelo', hoc quidem plane nego. et
nim perspicuu est, hos mores magis sequi temperamentum corporis, quam aliam causam, Ac sic argumentum neque nostram sententiam labefaciat, neque omnins quicquam ualet.
Α D aliam quaestionem quae sequebatur,concedimus, omnia suae sunt, pende Iri re a prima causa, tanquam a causa uniuersali oc finali: ec sic a coelo etia an-
quam a causa uniuersali 5c finali.
Ad auctoritatem Aristotelis dicimus, coelum 5c naturam pendere a prima cauia ia
440쪽
L i 8 E R π π I rix 3 si in genere causae snalis, ec ita nihil omnino contra sententiam nostram sequitur.
Qiod uero addebatur, mentem sequi temperamentum corporis: hoc est quod negamus.etenim iam ostensum est mentem non esse mixtam cum corpore sed separati a corpore,eo modo quo diximus: et si etia eisset mixta cum corpore,tamen non sequeretur ut penderet a coelo, nisi tanquam a causa uniuersali. ex quo non iniceretur,ut ex solo aspectu coeli posset aliquid praedici de illa. Ad uerba Aristotelis dicimus, eos qui sunt molli carne, ideo esse aptos mente, non quia mens sequatur corporis temperamentum,sed quia utitur corpore quod si hi repraesentet obiectum.ltam si corpus erit bene affectum.bene rcprs sentabit ob testum 5 sic mens facile operabitur:ad quod quidem mollities carnis plurimum facit. Vnde sequitur,ut si uideamus aliquos molles carne, iudicemus eos aptos menter sed mens quod attinet ad ipsam semper est aeque bene disposit utpote quae impassibilis est.
Ad confirmationem autem concedimus omnia quae hic mouetur, moueri in circuitum necessiario: quia quod mouetur in circuitum, semper aliquid mouet. di damus , omnia ista inferiora sequi motum coeli neces Iario, tanquam causam uniuer salem di potiorem:& moueri ex motu coeli, tanquam ex causa uniuersili θc potio ri. negamus tamen ex hoc sequi,ut ex solo aspeetu coeli simpliciter di absolute uenire pollimus in cognitionem omnium istorum, quae G coelo, tanquam ex causa uoniuersali oc potiori dependent. , Ad probationem dicimus ex cognitione causae, quae sola uere efiiciat effectum, nos uenire in cognitionem ipsius eisectus. sed negamus coelum esse huiusmodi causam: quia ipsum per se non est idonea causa horum inseriorum.etenim soldcliomo generant hominem, ut dictam est. Verum est etiam tunc nos scire unum quodU, cum causis eius cognitas habemus. sed cum coelum solum cognoscimus, quod est causa uniuersalis,non omnes istorum inferioru causas cognitas habemus: oc ita cognito coelo, non postumus scire haec inferiora. alioquin latis fuisset in philosephia naturali nosse tantum causas uniuersales,&Aristoteles frustra inuestigasset particulares causas,siquidem effectus cognosci possent ex solis causis uniuerialibus. Negamus praeterea sequi ex uerbis Aristotelis, omnia quae sunt in hoc mundo inferiori necellari6 euenire, quamuis necessario moueatur in circuitum ad motum coeli. Sed prius ostendamus a scientia Aristotelis ec a veritate abhorrere quod omnia necessariὁ eueniantiquare in primis dicimus hanc opinionem sequi illud abser dum ex omnibus maximum quod tolleretur omnis humana actio, omnis admini, stratio omnis consultatio, ec frustra laboraremus ut humanam philosophiam disceremus nullum enim adiumentum nobis afferre posset uirtutum cognitio, ad bene heatem, uiuendum, siquidem omnes nostrs actiones a necessitate fati prosciscerentur. Item non opus esset consulere utrum agendum esset aliquid nec ne,si res ne cessariὁ euenirent.Etenim constat,iis de rebus tantummodo consiliationem habere. quae possunt esse, uel non esse. Rerum uero necessitas requirit, ut res solum uno modo determinate eueniant: aliter necessarid non euenirent, sed contingenter ac ciderent. Quod uero sententiam Aristotelis opinio haec labefactet,ac penitus euertat. praeter multos alios locos Aristotelis quos longii esset recensere, quam plurimi
enim sunt illud perspicue ostendit,quod praeter nonnulla alia scriptum reliquit illustrem ac peruagatam propositionem: In laturis contingentibus non eme determi natam ueritatem propterea quod aliter omnia ex necessitate euenirent. quibus il
lum uerbis necesssitatem omnino sustulisse liquido apparet. Missa etiam facio ea quae tradidit de conuersionibus propositionum, de contingenti, ec de syllogysmis qui ex solis contingentibusconficerentur, ait ex contingentibus,& ex eis quae de inesse ec necessiatio dicuntur:quae quidem omnia, nisi darentur contingentia, quin inaniter oc stulte docuisset Aristoteles neminem modo sit sanus dubitare posse arbitror. Qui igitur illam opinionem ex sententia Aristotelis N ueritate ipse tueriae defendere conatur,eum maximis ac perniciosissimis erroribus illigatum teneri,
Concludamus igitur,non omnia necessatio euenire sed multa ex eis quae natura
constant,contingenter heri: di nos homines libere agere,& in nostra potestate ei le