장음표시 사용
501쪽
t EUARS. s IN G. CERTA M. ipsum asseruerimi, quod omnia appetunt. His enim uerbis demonstrat aperte, hanc boni definitionem sequi ex prima illa propositione. alioquin ex eius ueritate non ostendisset antiquos recte dixisse,id esse bonum quod omnia appetunt. Haecaute definitio uidetur sequi hoc modo: omnis ars,omnis methodus similiter actio ec electio, bonum quoddam appetere uidetur: ergo bonum quoddam appetitur ab arte,quoddam a methodo quoddam ab actione, quoddam ab electione: ergo bonum simpliciter est id quod ab omnibus his appetitur.huc enim modii arguen di uidetur innuere,cum ait: Unusquin iudicat recte quae cognoscit, ec horum est nauuam re bene iudicat, qui in illa est eruditus: simplici optimus iudex Is ergo in unaqua re iudicat, qui in iter autem, qui in omnibus est eruditus. Item ubi dicit. Vnumquods quod est
sciens bonum inuenire dicebat,quemadmodum ec alimentum
Q iod igitur uniuersis est bonu,quodq; cuncta asseetant id esse summa bonum aiebat.uidetur ergo sequi, quemadmodum se habet singulare ad singulare, ita uni uersale ad uniuersale: 5c quemadmodum secundum quid ad secundu quid, ita sim.pliciter ad simpliciter. Coclusio ergo ista,quod bonum est quodomnia appetunt, erit uera di necessaria: quia necessario sequitur ex illa Propositione uera,non ergo
est propositio probabilis. Responderem,definitionem illam boni esse probabilem de sequi primam illam
propolitionem ueram:atno sequi necessario sed probabiliter probabile enim est, si aliquod bonu appetatur ab arte,aliquod a methodo, disic dereliquis, ut bonum simpliciter sit id quod appetitur ab omnibus. di probabile est, ut sicut se habet sin culare ad singulare,ita se habeat uniuersale ad uniuersale. Definitio ergo illa boni sequitur ex prima propositione probabiliter, non tamen necessario. ItaQ bonum
esse quod omnia appetunt probabilis est propoli tio,non necessaria. SEc Tio Q v A T A. Raeterea aliquis quaereret, Quid nam si intelligedum per hanc uoce omnia 1 quae est in definitione boni quia si intelligamus omnes res, falsum erit, dati aliquod bonum quod appetatur ab omnibus rebus. etenim multae sunt res quae non cognoscun non ergo poterunt appetere.si autem per omnia intelligamus res qui
habent sensum uel intellectum: salsum erit,quod detur bonum simpliciter . sed da-hitur bonum duntaxat quod appetetur ab iis quae intellecta uel sensum habent, non erit ergo illud bonum simpliciter. i.Rhet. Ad hanc quaestionem respondere licet interpretando haec uerba Aristotelis bora. o. re . num esse id quod omnia appetunt: ut intelligamus,uel quod appetunt omnia quae habent sensum aut mente, uel si haberent appeterent. Dicitur ergo simpliciter bonum esse id quodomnia appetunt,id est omnes res. Cum uero dicebatur,multas esse res quae non cognoscunt i concedo.At cum inserebatur, Ergo non appolunt: nego consequentiam . quia multae sunt res quae appetunt appetitu naturali,
qui non sequitur cognitionem, ut ex superioribus peripicitum esse arbitror. ec diu cuntur appetere bonum, di si non habent sensum, uel intellectum: quia si haberent,appeterent illud. Quare datur bonum simpliciter, uel quia appetitur ab omnibus rebus: uel quia si res omnes haberent intellectum, aut sensum, appeterent
At quaeres, Ego uellem scire quid sit istud bonum, quod appetitur ab omnibus rebus. Item,cur Aristoteles usus sit disiunctione in describendo bono Ad priorem quaestionem responderem, Deum esse illud bonum simpliciter, quod ab omnibus simpliciter appetitur: quia,ut ex eis quae dicia sunt patet,omnes
Ad alteram dicerem, Aristotelem usum esse disiun 'ione in describendo bono, ut comprehenderet omnes descriptiones boni quae traduntnr ab omnibus. Illa uom qua bonum describitur esse id quod omnia appeterent,si haberent mente,uidetur esse descriptio boni simpliciter. At illa quae dicitur bonum esse quod appetunt habentia sensum uel intelle fium, est descriptio boni cuiusdam uniuersalis,non a tem boni simpliciter.
Sed adhuc quareret aliquis, quid nam sit illud bonum quod dixit primo Etluc.
502쪽
L BER x TviIL recte descriptum fuisse Responderem, illud esse bonum quodda uniuersale non simpliciter, id est uniuersale bonu quod appetitur ab illis quae habent intellectum.
cuius quidem rei haec uidetur est e ratio,quia haec descriptio deducitur ex prima illa propositione primi Ethic. quae solum attinent ad ea quae mete sunt praedita,ut perspicuum est. etenim ut dicit Aristoteles in Problem.Omnis ars, omnis methodus, rrobI a. αactio,& electio sunt opera nostra: sunt ergo opera eorti quae habet intellectum. 3o. Prob. necesse ergo est,si dicamus aliquod bonum appeti ab arte,aliquod a methodo, alis φ.
quod ab actione,& electione,ut bonum uniuersale sit illud quod appetunt omnia ista quae habent intellectum.
Γ'em quaereret aliquis, quare Aristoteles eo in loco tradiderit illam bonidescribtionem: non enim uidetur ad rem facere. Respoderem,Aristotelem intulisse ex illa prima propositione illam desciiptionem,ut ipsam propositionem, qua non poterat demonstrare,confirmaret ex communi omnium opinione . quasi diceret, Propositionem illam, Omnis ars di quae sequuntur,esse ueram, quia antiqui sic exiuimauerunt. euius signum fuit,suoniam ex ea recte intulerunt bonum esse quod
omnia appellit. mod non secis lent, si illam salsam existimassent.consentit igitur
rationi ut nos etiam ipsam esse ueram arbitremur.
are iam perspicuum uidetur esse, ex eo quod opinio cognitionis Dei mentes omnium imbuerit, non sequi ut ita sit ex ratione naturali: quia propositio iuia, non esse ex omni parte salsum quod uidetur omnibus, est probabilis, non n
Quod autem propositiones quae conceduntur ab omnibus,non sint necessario uerae, sed solum faciant aliquam fidem, & cur hanc ipsam fidem faciant,mihi vide. eur luce clarius ostedisse Aristotelem in libro de Diuinatione per somnium iis uer lib.de Di his quae supra quom citauimus: Nam quod omnes, uel plures quidem existimant p in habere aliqua significationε somnia,facit fidem. tanquam ab experientia dictum. Dicit enim,consensum omnium aliquam fidem facere,non scientiam .di ostendit quare hane ipsam fidem iaciat. Sed contra etiam sic instaret aliquis: Ratio, qua probatum fuit Deum cognoscere ista inseriora erit haec. od illustre ac peruagatum est, non potest omni ex parte esse lalsum:Deum cognoscere ista inseriora, eu illustre dc peruagatum:ergo non potest esse omni ex parte salsum, in uia etiam naturali. Tu respondisti ex sententia Aristotelis, negando maiorem propositionem. At quare non respondisti sicut ipse Aristoteles ad argumentum Eudoxi, negando scilicet minorem propositio nem: nempe illustre ae peruagatum esse Deum eo noscere ista inferiora, quia non omnes gentes hoc testantur . nam si ita respondistes,non incidisses in tot quaestiones, in quot incidisti: in quas non incidit Aristoteles, cum negauit omnia se qui uoluptatem: & non negauit, quod est illustre ac peruagatum, non esse pensetus salsum. Respondeo,me non negasse minorem propositionem, quia mihi non uidebatur polle eam negari.cum persuasum sit omnibus gentibus, Deum cognoscere ista inferiora.Itam coactus sui,naturaliter loquendo.negare maiorem propositionem, quam non fuit coactus negare Aristoteles, respondendo ad rationem Eudoxi: Zia poterat negare minore propositionem, indelicet omnes sequi uoluptatem. tsic Eudoxus neq; uere ne* probabiliter cocludere poterat ex illa ratione,uoluptatem esse summum bonum. Sed adhue urgeret aliquis dicens. Esse ita peruagatsi, uoluptate esse summum honum, sicut Deum cognoscere ista inferiora. Etenim omnia,& carentia mente ecnon carentia, sequuntur uoluptatem, quin etiam plures sunt qui sequuntur uoluptatem, quam quot credunt Deu haec inferiora cognoscere. Quare longe melius erat negare minorem propositionem sicut fecit Aristoteles, quam maiorem.
Respondeo,& nego ha nc propositionem quod uoluptas sit summum bonum, esse ita illustrem di peruagatam,sicut est illa,Deum cognoscere ista inferiora: pro
503쪽
4 s EVERL 3ING. e ERTA M. pterea quod in ea opinione non fuerunt nisi homines illiberales aesieres,qui peruis s. Et hic. dum uitam elegerunt,ut declarauit Aristoteles primo Ethicsed homines ingenus N. 6. di elegantes hoc uitae genus penitus repudiarunt:honorem autem di uirtutem, uerim contemplationem elegerunt: ijdemi maiori ex parte senserunt, Deos horum
Ad probationem dico, consensum omnium hominu &praecipue elegantiorum, magis facere illustrem ac peruagatam aliquam propositionem, quam consens a quorundam,rudium praesertim atq; imperitorum, ec pecudum ritu uitam degentium.Illustres enim ec peruagam propositiones dicuntur illae quae nascuntur ex consensu uel omnium,uel plurimorum uel ill ustriorum,ut diximus. are satis patere arbitror,nos rectenegasse maiorem propositionem. Qiod si aliquis uellet obstinate tueri propositionem illam, Deum intelligere ista inferiora, esse minus illos rem & peruagatam, propterea quod multi reperti sunt, ec illi quidem no obscuri philosophi, qui plane negauerunt Deum cognoscere ista inferiora: Dicerem, hoe non tollere quin propositio illa sit illustris ec peruagata, quia satis est plures ex uno quom genere hominum ei fidem maximam habuit te,di habere. quanquam possimus etiam negare illam,&ita nihil sequetur aduersum nos ea sundamentis naturae loquentes s Rcrio sEXTA.
Q Ed adhuc quaereret aliquis, unde nata sit illustris & peruagata illa eognitionis
O Dei opinio quς mentes omnium imbuit Respondeo, hanc esse natam ex ipsa ueritate, quam diuinum lumen ostendit,quod lumen no patet nobis ex ratione naturali. Qitare mirum non est,si loquentes ex ipsa naturali ratione,nihil concludere postlimus de hae Dei cognitione. At hic diceret quispiam:Tu reddis hanc causam non ex illa naturali, sed ex religione ego uellem scire an Aristoteles haberet aliqua huius rei causam naturalem Diceret opinor Aristoteles, innixus tantum natura fundamentis, omni Ulumi ne diuino destitutus, omnes quicunq; fuerunt sapientes elaborasse,ut ex multis mgnis eorum quae 5c in superioribus S in inserioribus cernuntur, mentibus hominum inneerent Dei timorem, ad bene beatet uiuendu,unde nata est haec opinio. quare dixit ille: primus in orbe Deos ficit timor.
Ad id uero quod addebatur,Si Deus ista inseriora no cognosceret sequi uniuersum genus humanum deceptum suisse, ac decipit concederet hoc Aristoteles, reabsurdum esse negaret,quia deceptum suit ab ipsis sapientibus propter causam di
istam . Tum diceret: Sicut uidem us partem maximam orbis temporibus etiam nostris decipi quia maior pars non assequuta est ueritatem Christi redemptoris nostrista fieri potuisse ut uniuersus orbis deceptus fuerit. Quod si diceretur a surdum esse hoc, responderet non esse absurdum apud eos qui lumen solum natirale sequuntur: quia non est necessarium,mundum non decipi,sed probabile. Cu m uero adiungebatur Frustra tot preces frustra tot honores Des exhiberent homines di frustra tot labores quotidie susciperet, toti sumptus religionis causa. Responderet Aristotelex, etiam si non reperiretur aliud lumen prater naturale. falsum tamen esse omnia ista frustra fieri ab hominitius, propterea quod maxime conducunt ut dicebatur in superioribus) ad bene beateq3 uiuendum. Etenim ad Persuasionem multoru qui sunt ueluti bestiae 5c ad seruandas leges, ec ad uiuentia utilitate plurimum eonferunt.nisi enim homines existimarent Deu esse,et cognoscere ista inferiora, neq; legibus obtemperarent, neo ex uirtutibus uiuerent, sed
ex libidine omnia iura euerterent, uniuersumq3 orbε uexarent atu perturbarent.
Nunc uero diceret Aristoteles quia uident Deos coli a sapientioribus Deos emeeXistimant, eo scp timent, ac propterea legibus tum diuinis tum humanis parent. ut enim tanta est hominum prauitas, ut in hoc etiam timore constituti, ea tam escelera committant quae quotidie conspicimus. Quid igitur facerent, s putarene Deos non cognoscere,& ullam horum inseriorum curam gerere C erte everter tur natura humanamon ergo fiustra tot honores Dijs tribuunt homines, ac tot laborea sustinen tantumq; abesse perspicuum est, ut ob eam. causam hominum ge-
504쪽
nussit infelicius caeteris animantibus, ut hoc potissimdm nomisest maxime omonium beatum Sc foelix, propterea quod ob hanc rem magis ex uirtutibus & ex legibus uiuiint homines,quae reddunt ipsos foetices. Quare si non haberemus aliud tu men quam ipsius naturie,non esse absurdum hoc modo respondere. sicut diximus Aristotelem resiponsurum fuisse, si nullo alio clariore luinine fuisset illustratus. sed quando nos Christiani summa Dei opt. max. benignitate, clarissima uirtutis luce sumus illustrati: tanto magis debemus assiduas ei preces effundere,et sanistissimo Oius numini quam maximos possumus honores tribuere, maximos* labores ob ius in nos beneficia libentissimis animis sustinere, elip perpetuo gratias quam pos sumus maximas agere quod nos propter infinitam suam benignitatem ex maximis tenebris in splendidissima lucem traduxeritineo est quod ratio naturalis nos moueat: non enim est tantae uirtutis,ut ad hanc uerissima&persectissumam cognitionem
Desinant igitur aliquando nugari,qui existimant nihil esse uerum nisi id ratione
naturali demonstretui prs se serre enim uidentur ignorationem naturalis uiae,ut ex eis quae in superiori biis a nobis explicata sunt perspicuum esse arbitror. Veritas ergo est illa quam ostendit religio nostra non natura. Sed si loquamur ex fundamentis naturar,facile etiam soluitur argumentum sumptu ex Dei cognitione,quo euer tebatur rerum contingentia quia cx fundamentis naturs non possumus conclude re Deum cognoscere ea quae sunt extra ipsum imo cogimur hoc negare. nem sequitur ut sint impii qui hoc aiterunt: quia non assierunt hoc simpliciter & absolute, sed
solum uolunt dicere hoc concludere ratione naturalem, quam ratione perspicuum iamdudum est esse falsam, quatenus attinet ad hanc rem, di restrictam suisse apo tentia absoluta. Ex quibus apparet non sequi ut ob Dei cognitionem a rebus contingentia auferamus, quod plane id erat quod ex fundamentis naturae ostendere institueramus. rare omnia quae adduntur conclusionibus, quae sunt a naturali uia demonstrata, pollent dici addita esse ob eas causas quas in lib. de Interpretatione recensuit Aristoteles . Ex quo quum sitsuatur, ea quae sunt in hoe mundo inferiori, non necessario euenire ex ipso coelo sequetur etiam aperte, fieri non posse ut ex solo ipsius coeli a spectu uere praedicentur.quod argumentum unum erat ex principalibus. propter
cuius diublutionem ita longe digressi sumus.
IIs explidatis, ueniamus ad aliud aretumentum, quod erat: Homines uidere ni liora et iacere peiora. ex quo inserebatur,ipsos cogi,quia nullus iacit spote quod
putat esse malum. Ad hoc igitur respondente negamus consequentiam.
Ad probationem dicimus , nulli ponte facere quod putat ede malum dum illud faciti sed ostensium est, nihil prohibere homines uidere meliora antequam sint in assectu, & iacere peiora postquam sunt in affectu credentes esse meliora: non tamen cogi quia in eorum potestate erat facere ut non traherentur in affectum. sed de iis In superioribus longior a nobis habitus est sermo. Erat alia ratio quae asserebat, homines somniando multa uaticinari, & hoc non posse fieri nisi a coelo. Cui quaestioni respondentes concedimus antecedens: sed negamus hoc ex solo coelo euenire, propterea quod coetu non est per se causa somniorum,necp signum, ut signiscat Aristoteles in lib.de Somno&uigilia: ubi reddes harum rerii causam, no a coelo dixit fieri sed ex ipsis phantasmatibus, & ex eis quae sunt & fiunt in nobis. haec enim praeter caetera ad hunc modum scripta reliquit: At si .ae uero quaedam quide in somniis phantasmata esse propriorum actuum cuius non ηο Cr MDestii rationabiles ueadmodum enim debetes agere, in actionibus existetes, aut cepe recta, s somnia intuemur 8c agimus Causa aut quoniam praeparatus existit motus a diuturnis inchoationibus. sic rursus necessariu est,eos qui in somno sunt motus esse frequeter diuinorum principitia missi eo quὀd praeparatast rursus eoru intelligetia in phantasmatibus nocturnis.sc ergo non cotingit somnioru qus
da signa oc causas elie, plurima aut accidetibus assimilantur. maxima aut trasecden μtia omnia et quoru no est origo in nobis, sed de navali bello di de his quiscul acci dui sunt.de his em eode modo se habere ueris te est:ueluti memorati de aliq.con
505쪽
is tigerit hoe Distum esse. Quod enim prohibet,& in somni js ita, magis autem uerimis mile multa huiusmodi aecidere. Quemadmodum igitur meminitie de aliquo ne ,, signum, ne* causa eueniendi ipsum:sic ne* ibi somnium uidenti, nem signa, ne is causa, sed-, ideo multa somniorum non eueniunt. enim neseis semper,nem ut frequenter eueniunt. Et paulo post: Quemadmodum enim cum is quis moueat aqua, ual aerem,hoc aliud moui Coc quiescente illo,accidit huiusmodiis motum prodire usq; ad aliquid,illo qui movit non praesente: sic nihil prohibet, mori tum aliquem & sensum pertingere us* ad animas somniantes, a quibus ille idola si is cit: Zc dest uxiones quocunq; fuerint pertingentes, magis sensibiles esse nocte, eois quod qui in die deserutur dissiluuntur. magis enim sine perturbatione arenoetis, is eo quod silentiores sint noctes: ec in corpore facere sensum propter somnium, eo se quod ec paruos motus intrinsecus dormientes sentiunt magis quam uigilantes. si is uero motus phantasmata iaciunt, ex quibus praeuident futura, di huiusmodi: ideo
se acccidit passio haec quibuslibet, ec non prudentissimis, de eis quae remotissimais sunt ab ipsis.
Qiribus uerbis perspicue asserit causam somniorum referri debere uel ad motus praeparatos diurnis inchoationibus, uel ad casum. non ergo reseruntur ad coelum. tanquam ad suam causam. Item quemadmodum negat Aristoteles Deum esse causam somniorum:ita negamus dinos de ipso coelo. Nihil igitur concludere uidetur ratio ex diuinatione per somniu ducta: quia diuinatio fit Aiquando a temperamento,ut ipse in lib. de Melacholicis & ecstaticis ostendinesti per accidens,ut quis uaticinetur de eis quaeremotissima sunt ab ipso. Quod uero addebatur Sibyllas di oracula temporibus antiquis uera praedixisse. quod fieri non poterat nila a coelo:negamus ex sententia Aristotelis cosequentiam. ProbL ipse enim haec scripta reliquit : quae uerba ad aliam rem ostedenda in superioribus1M.3 o. quom citauimus : Multi etiam propterea quod ille calor sedi mentis in uicino est, P M. . quia morbis uesaniae implicantur,aut instinctu lymphatico inseruescunt,ex quo Siis byllae&oracula eisciuntur,&Bachae, di omnes qui diuino inspiraculo instigariis creduntur ,eum scilicet id non morbo, sed naturali intemperie acciditi Maracus ci uis Syracusanus, poeta etiam praestantior erat, dum mente alienaretur. Iis uerbis
perspicue ostendit Aristoteles Sibyllas ec oracula non a coelo efiici,sed ab ipso cor poris habitu.ad quam item sententiam redigi posse uidentur ea quae scripta reliquitlbae αν in libro de Diuinatione per somnium, ad hunc modum:Et quod quidem Ecstatici
in. per praeuiden causa est,quoniam proprii motus non insessantsed longe projciuntur. - extraneos igitur maxime sentiunt. Quosdam autem recte somniates esse,& notosis de notis maxime praeuidere, accidit eo quod noti maxime pro se inuicem sollicitiis sint,quemadmodum procul existetes maxime cognoscunt,&sentiun sic ec motus. o notionu notiores sunt motus. Melancholici autem-Propter uehemetiam, quem e. damodum iacientes longe bene coniectant propter permutationem cito adhaerent,imaginantur ipsi.
Quare perspicue patet,causam Sibyllarum se oraculorum,di aliorum quae dicta sunt,non referri ab Aristotele ad coetu sed ad ipsius corporis habitum, ut in seperioribus etiam diximus. Non ergo sequitur, ut ex coelo possimus omnia praedicere,ex Aristotelis sententia,quod uidebatur probare argumentum. i Nis LIBRI v I G E s r H I O c T A v re L otus servum urumus.
506쪽
snc TIO PRIMA., E D contra sic instaret aliquis: Dantur portenta,auguria,&ueneficia ex Aristotelis etiam sententia quorum non potest reddi causa aliqua prore coctum. Ergo poterit coelum multo magis esse causa aliarum rerum, oc non habitus corinis. & ita tua dis Iolutio ad argumentum dictum nutulam utin habet.
Antecedens autem ostenditur ex Aristotele in tertio de Hist. animalium ubi ait: Nam & in Lemno insula Caper,ex mammis quas geminas iuxta genitale gerit, tantum laetis emulgebatur,ut colostra inde conficerentiquod idem etiam prolima ulae caprae illius euertisse accepimus. sed haec ostentis annumeranda potius ducunt. nam 5c Lemnio illi pecoris domino consulenti Deum amplius incrementum pecudis futuri respondet. Ex quibus uerbis perspicuum esse uidetur, Aristotelem oraculis sidem habuisse, quae quidem fieri non pollunt ex habitu corporis . indicat enim Aristoteles oracu lum ede Deum: quia homines non conssilunt eos,qui ex habitu corporis loquiitur, quippe qui non respondent nisi cum inseruescunt.Dant ergo oracula quae no simio habitu corporis, exAristotelis sententia: quae cum non possint nisi a coelo proficisci, sequitur ut perperam conclusum sit contrarium. Item dari ostenta, ostendit Aristoteles in sexto de Hist. animalium, ubi inquit: Mesa etiam gemellos peperit. quoa quidem pro ostento accipitur. Idem concedit auguria in nono de Hiii. animal. cum ait: Camiuora etia ec oppugnantur a caeteris animalibus, &ipsa cum caeteris pugnant: quoniam uidius iis ab animalibus inest. Vnde augures ec sita dissidia 5c considia colligunt. dissidis bella omnem* discordiam statuunt: considio pacem omnemque concordiam. Et in primo lib. his uerbis: Sternutamentii quOP eadem agitur parte, quod status uniuersi eruptio est signunt augurale,& unum, exspirituum Omnium generibus sanctum & sacrum. Sed haec non postunt habere fundamenta naturale nisi ex collo: ergo salsiim est, non poste praedici ex aspeeiu ipsius cosi, contra quam conclusum est. Item nono de Hist.animaliumTempore,inquit,quo apud Pharsala hospites Mediae petiere corvi locis Athenarum Peloponnensique desuerunt, quod sensum haberent alique quo inter se rerum inuenta significarent. Quibus uerbis uidetur innue re,uaticinia ortum habere ex coelo. Ueneficia item concedere Aristotelem colligi potest ex secundo de Hist. animalium ubi loquens de remora pisce, haec scripta reliquit: Pisciculus quidam haec est, saxis assuetus,in cibos non admittendus,nomen a remorandis nauibus adeptus,utilis ad iudiciorum causas,& amatoria ueneficia,ut aliqui uolunt. Item nono: Grex inquit,moribus pugnacibus est, ingenio ualens ad ui 12um,sed caetera infelix. Sunt di ei qui sitia dicitur, mores pugnaces:sed animus hilaris,concinnus,compos uitae facilioris . rem maleficam ei tribuunt, qui rerum callent cognitionem. Quae qui dem omnia non possunt nisi a coelo proficisci. Caeterum praeter ea quς prolata sunt ex uerbis Aristotelis assiereda sunt alia,quae cum non possint euenire nisi lateamur proficisci a coelo, sa cile erit intelligentia consequi seri poste n5 solum ut talia praedicentur ex aspectu solo ipsius coeli, sed etiam alia omnia:propterea quod de aliis magis uidetur . Primum ergo sit reperiti homiano ignaros linguae latinae &graecae,& tamen loqui latine oc graece. Item inuentos esse pueros qui statim nati l. querenturi quod quidem non potuit . fieri nisi a coelo. cognito igitur aspe stu coeli, poterit hoc praecognosci: quia cognita causa cognoscitur effectus. Antecedens ostenditur testimonio Halii ebenraget, qui loquens de natiuitati bus lite scripta reliquit: Rex noster uocauit nos, eo quod una ex mulieribus suis peperit lilium,&suit a sicedens oct9 graduu librae terminus Mercviij, & in ipso mersit Iupiter,
507쪽
is Iupiter, Venus Mars,& Mercurius,5c conuenit illic una societas Astrologori quois rum quilibet dixit suam opinionem,ec ego tacui. Tunc Rex dixit mihi: Quid hiis is hes cur non loqueris ego respondi: Date mihi terminum trium dierum . quia si mo lius uester transierit terminum trium dierum, erit de ipso miraculum magnum. αδε quum natus compleuit uigintiquatuor horas,incepit loqui,& facere signa cum mari nu,& Rex multum expauescit. Unde di ego dixi: possibile est quod dicat aliquam is prophetiam, ec aliquod miraculum. & tunc cum Rege fuimus ad puerum,& dixi eis puer: Ego sium nat*s infortunatus, di natus sum ad iudicandum amissionem regniis Agedeit,& destructionem gentis Almantis. Hic statim cecidit,&mortuus est, ecis compertum est ut dixit puer. Ergo ipse habet hoc a coelo,quia aliter habere non potui nem enim ex se potuit habere,nem ab alio homine: ergo ex uirtute intelligenti arum,& corporum coelesuum.Quare S in alijs ide potest accidere. quo sequitur,ut haec ex solo aspectu coeli possint praedici proficiscuntur enim ex solo coelo. Ageri ψ Item Libertus cognometo Magnus narrat,duos in Germania natos esse pueros. εῖ quorum unus cum ferretur iuxta ostia, omnia ostia uersus sinistru eius latus patui G in μ' sequamuis clausa fuissent. 5c hane uirtutem quam habuit ille in sinistro latere, ii huisse fratrem eius in dextro. 5c dieit hoc multos uidisse. Quod quidem non potest referri nisi ad proprietatem occultam,quam consequuti erant a coelo:non enim ex alia causi poterat hoc accidere. Coelum ergo est causa omnium, quae uidentur
At quid dicemus de Marsis quos nos Christiani ut more nostro loquar dicimus habere gratiam sinisti Pauli naturaliter enim loquendo, non potest eorum uirtus
contra uenena non reserri ad coelum.
iniud item de Regibus Galloru, quos videmus aperte curare morbos eos quos nuncupant scrophulas Hoc enim no uidetur posse ad aliud referri, nisi ad coelum. si naturaliter loquimur. Ergo disti effectus quorum causae non apparet, ad coelum seruntur. praedici igitur poterunt ex coeli aspectu Praeterea nonne Plinius h se scripta reliquit Xanthus historiarum auctor,in pri
t. ra.ro. ma earum tradidit,occisam draconis catulum reuocatum ad uitam herba quam Ba, lim nominat:eadem*Tillonem,quem draco occidera restitutum saluti.5 Iuba in Arabia herba reuocatum ad uitam hominem tradit. Id uerὁ quomodo essicere po' terunt herbae illae nis ex uirtute coeli Quid praeterea dicemus de bobus qui loquuti stant uoce humana, ut narrant VaIerius Maximus ec Liuius ec Plutarchus nonne cogimur,naturaliter loqucdo, omnia haec ad coelum reserrer Praeterea nonne dicit Albertus in suis Mineralibus, lapides multoties essingi vii. ' uersis animalium fguris, di alios habere uirtutem diuinationis, alios pandendi se H iu , creta,& huiusmodi alia,quae quidem non possunt referri nisi ad coelum. Item nonne constat, pisces ec aves prscognoscere tepestates suturas. quod item aliunde proficisti non potest nisi a coelo. Quid etiam de cometis dicemusr Ac de aliis signis quae apparent in ortu & in o bitu Imperatorum de Regum, di magnorum hominum rex quibus signis hominea uerer praedicunt exitia ecloelicitates regnorum,& caetera. Quid de uocibus quae auditae sunt in aere 6c de imaginibus ua iis tum hominum tum aliorum animalium,quae uita sunt in aerer quae quidem non possunt reserti ad
aliam causam,quam ad coelum.1Lia, ut Praeterea refert Plutarchus in uita Syllae, Hastas quibus uexilla aestaretur perseia otia. ignem emisisse,qui aegre restinctus est,& alia huiusmodi, quae plane uidentur altis huenda esse ipsi coelo. Item Plutarchus: Sedente inquit Senatu in templo Bellonae,ec super his rebus
operam uatibus dante, passer inspectantibus cunctis inuolauit ore cicadam gero, cuius eiectam partem reliquit,partem etiam tenens obscedit.Ainc augures sediti nem agrestium aduersus urbana oc serensem tui bam dimicationem coniectabant. Alberi. i, Hoc igitur a coelo esse Rum est, quia non potuit ex alia causa proficisci.
zi lib. Item quod Albertus ita scriptu reliquit: Si uirga lupi in alicuius nomine uiri uesia Aiac mulieris
508쪽
mulieris ligetur,non poterit coire,donec nodus ille solutus suerit . Hoc non pote a fieri nisi a coelo: ergo coelum multo magis est causa aliorum effectuum qui minus mirandi suiut. V i lxem Pe u g tum est, annulum insignitum charactere Iouis, uel alterius cuiusli, DUM het Adepellere febrem ab aliquo at hoc sacere non potest nisi a coelo. Eruo ccc Ium est causa omnium istorum. Quid item dicemus de socijs Diomedis in aues, & de sociis Mysiis in bestias
uersis Ec de Arcadibus, qui cum traiirent quoddam stagnu,uertebantur in lupos quae quidem non poterant nisi a coelo estici. Quid de eis qui fanant uulnera solis uerbis ξc carminibus, quae uulgo dicuntur incantationes nonne haec sunt miracula ex corio saeta in Item de eis qui evellunt solis uerbis serrum infixum in aliquo membro,quod nullius medici ope euelli poterat Item de eo instrumeto quod misium uocant,quod solis uerbis ab aliquo mo ueri compertum est Quid praeterea dicemus de pueris illis qui in phialas vitreas intuentes, ccmuni
uarios homines, 5c uarias res,multaq; vaticinantur Q iid de magica arte qua homines multa miracula edere uidenturi Item de Geomantia, Pyromantia, Necromantia θc caeteris huiusmodi Qua item ratione,nisi ex coelo,Spuria admonuit Caium Caesarem,ut sibi caue rei nain Idus Martiae nondum transierant. Et hilius Marathus, antequam nasceretur Augustus Caesar, dixit naturam cito paritura Regem populo Romano. 5c cum iam natus esset,astirmauit Nigidius,do
minum terrarum orbi esse natum.
a denique ratione praedicitum filii de Tyberi &de Galba 5 de Othone,&de Vespa iano,quod erant futuri imperatores & de multis aliis, quos longum es
Q iid uero dicemus de statuis, quae uisaessunt --, lachrymas emittere, eceae alio in alium locum se mouerer an non necesse est haec fieri beneficio ec uirtute
ipsius coeli Iam uero quid dicendum de Oraculis de Sibyllis, quae apud antiquos in maximo honore habebantur, & responsa dabant, ec u ticinabantur ad eas Princi pes di caeteri homines confugiebant, ut quid sibi in magnis rebus esset faciendum intelligerent Quid etiam de Prophetis quos si quis negare auderet,nestio quid esset concensurus. Ista uero omnia non possunt aliunde proiicisci, quam a coelo. ergo ex asipe elu coeli poterunt praedici: ergo multo magis alia quae magis apparent ab ipso coelo pendere, atque enici. Falsum igitur est, quod a te in contratiam partem ex ristotelis sententia conclusium sint.
HAE sunt quaestiones quae semper exercuerunt, at etia nunc exercent inge nia doctissimoru Philosephorii: quas si quis recti diffolueret atq; explicare
Pauca relinqueretur in esse stibus naturae, quae homines magno ingenio & doctrina praeditos torquerent. Haec em si int ex omnibus quae in plutosophia naturali tra diantur dissicillima: quippe quae uidentur aperte evertere ea omnia quae a nobis insuperioribus dicta sunt ex Aristotelis sentetia, ali adeo uniuersam philosophiam. Quare danda nobis opera est,ut has quaestiones, si modo nostris uiribus id ad equi possumus distatuamus ex sentetia ipsius Aristotelis naturaliter loquetis,non exueritate ipsa Christiana. Ex hac eria facile est ipsas qiis stiones non solum dissbluere, uerum etiam penitus extirpare: sed in primis statueda elle ut lentur nonnulla, ex quia hus ut epo quidem opinor, facilius ad quaestiones propositas responderi poterit. Primum igitur sit, homines facillime decipi, deceptosq; maiori ex parte semper fuisse:& cum in falsa aliqua opinione diu perseuerauerint, difficillimum esse eos adve--- --- euocare: propterea quod quae diuturna consuetudine semel nostris animis inhaeserunt, haec inde dissicillime evelluntur. tantamcnuim habet inueterata
509쪽
in ipsa natura: alioquinmancus N imp fςς ' θ' ιὶ iiii ' 5c se operetur,
. tum euerterent; te ci ΠΝ etiam sensum uiphia:quippe haeeuerba:Et scire tuncis detur ostendere 'rii x0 G MVR ' ld.st homo eognoscimus,uel ignem,
510쪽
rationem uel ob avaritiam, uel ob timorem, uel ob ambition uel ob alias causas Quibus solent homines saepenumero commoueri: inter quas illud est etiam, quod libentissime narrant ea quae maximam afferunt admiratione propterea Noa huiusmodi sunt, maxima etiam asserunt iucunditatem,ut in lib.Poeticae indicauit Aristoteles his uerbis :Etenim quod est admirabile iucundum est. signum autem, in Polata inquit,omnes enim aliquid annunciantes addunt,tanquam gratificaturi. a . Cum igitur Historiarum scriptores maximam adhibeant curam, ut lectores uoluptate assiciant.ne sitias historias rei jciant: existimandum eua est, eos libenti ai me narrare ea quae afferant, hominibus praesertim rudibus admirationem: a tripi, quidem quae maxime possunt amplificare, ita ut saepe etiam illis fides non adhibeatur quod temporibus etiam nostris, multis acciduae no ignoramus:α in Histotila antiquis facile perspicitur.in quibus ea aliquado narrantur quibus nemo qui non
plane plumbeus sit, nulloq; iudicio di rerum usu praeditus iidem habere pollit.' M irum igitur non erit, si nos quaeda negabimus, quae ab ea uidelicet quae rationi naturali aperte repugnabun*quae nullis Religionis princi' Statuamus tem aliquos saepe reperiri, qui multis aciem oculorum suis artibus ita perstringant,ut inducant eos ad credendum alba esse quae sitiit ni , aequaeqIescunt moueri, re una plura esse,ec imagines esse homines, di alia huiusmodi:
uae quidem nonnullos ita credere compertum est, ut si quispiam contradicere auceat ab eone manus quidem abstineant. . Accedit ad haec consuetudo, quae quantam uim habeat,facile constat extis Iocis Aristotelis, quos supra citauimus. ea quidem certe tantam eme compertum est, ut maximam hominum partem in fraudem scpenumero impellat,di ueritatem in coistrariam partem rapiat.
ctissimae resistioni nostrae quae neq; sali neq; saliere potest) nulla ambiguitate niti iamin omnino dissicultatem afferre: quippe qua statuit Deo opt. min. umma este omnium rerum potestatem, at se omnium qua sunt in hoc mundo inlitiori perse Oissimam cognitionem, eum is sine ope di auxilio aliarum causarum ipsum per se 'G fide ponit substantiax quasdam abstractas, di sine corpore a Deo ex nihilo erea as duas angelos bonos uocat,quorum ministerio asserit Deum uti ad ea petageda quae causis naturalibus nullo modo essici queant , di ad multa alia hona ope.
V Alli, si stini substantii, sine corpore ex nihilo creatas,quas dsm nes appeliat ouae N pessime ec generi humano insessistimae sunt, quibus diuinum nume obnottram prauitatem facultatem dedit multa contra nos faciendi, quae naturae sinesae terminos transiliant iniare omnium qus fiunt in hoc mundo,quere limi etiam suora naturae uires,causas ad ipsum Deum,ec ad eius ministros esse reterendas, ex
Christiana ueritate constat: tuam qui stastantur, nullam iis ut dixi difficultatem, nullairim dubitationem afferre possunt propositae quaestiones, etiam si omnesve uelle explicare modum, quo Deus eiusmodi possit inicere: hoe uero est conati, id quod uires humanas longe superat. scimus enim ita esse, sed modum igno 'Ateium quia nos hoc in loco non ex ipsa ueritate simpliciter loquimur,sed ex fundamentis naturae ex eis signis quae sita sunt in istis sensibilibus, & ex sententia Aristotelis naturaliter loquentis. restat ut quaeramus, quid na diceret ad quaelii nes propositas ii qui philosiophiam a sensibus ortam, ec Aristotelis do strinam in ipsis sensibus loquentis profitentur, eos enim solos exercent, opinor, at urgent Propositae quaestiones.itam eorum est elaborare,ut ipsas dissoluant