장음표시 사용
611쪽
gis distare uidetur auerbis et stateria Aristotelis, quam distet coelum1 -J r terra necessarium tamen esse duximus uerba Aristotelis in medium
affet e eam ipsa recte quantum in nobis erit interpretatione explicare: quibus explicatis mirum uidebitur, quomodo fieri potueritvthomines meis ae ratione piae diu in erroribus ita apertis,ita manifestis detineantur. Verba igitur Aristoteli, iis Explicitia iit.' seeudi de Generatione animalium,sunt huiusmodi, quantum attinet adhoe
3 propositum: Sequitur, ut dubitemus,5 caetera.
O . ς Aristoteles in secundo cap. egisset de natura seminis,N declarasset quibusnam esset semL qua ob causam non cog lasceret, inquit: Sequi ut dubitemus et dieamus si in iis qui semen emittunt in foeminam,nulla pars constituendi coceptu,s .uuod 'subierit : id est, si semen masculi,quod emittitur in foeminam, non sit parseonstitutiva ipsus scelus uel conceptus:dubiratu quonam uertatur sua corpulenati xuuia certe operatur facultate, quae est in ipso:remanet ergo eius corpuleti aequae corpulentia si non constituat partem conceptus, sicut probauerat: quaerendu quid faciat natura illius corpulentiae. etenim dubium est,an evanescat,an Dras exeat an conuertatur in aliquod aliud membrum Quaestio satis conueniens est,cum propon-- fuerimus ipsum μα-ngrediens foeminam,nullam esse partem constitutivam ipsius coneeptus. Proposita quaestione dicta, antequam soluat ipsam, subiungit eta prius determinandum, utrum quod constituitur in scemina,id est conceptus, accipiat aliquid ab eo quod ingreditur ipsam Deminam, id est ab eo semine maris, uel non accipiat.Et item esse determinandum de anim ,qua animal dicitur utrum instin Oermate Lin conceptu, uel non eristavid est, conceptus nunquid habeat ans mam.qua animal dicitur ,uel non habeat, re unde habeat e Et quia dixerat hoc esse uuaerendum de anima,qua animal dicitur: aliqui potuisset dubitare. quae estat illa anima qua animal dicitur animal per interpositionemr Respondet dicens, animal esse an mal ex parte animae quae est sensitiva. His positis uidetur quasi tacitae hominum cogitationi resipondere,quae quidem potuisset oriri ex eis qus dieia sunt. aliquis em potuisset dicere: posuisti esse quirendum, nunquid in conceptu& in semine reperiatur anima, qua dicitur animal, quae est sensitiva:quare non quaesiuisti,nunquid in ipse esset etia anima uegetativa, quae praecedit ipsim . Mihi,huic quaestioni respondere uidetur,dicens: se hoe non quaesiuisse propterea quod nemo poneret conceptu inanimatum, &priuatum omnibus modis vita. Et reddere huius rei causam statim uidetur,dicens:quia ipsi eonceptus ec semina animalium non minus uiuunt,quam uiuant plantae, &aliquandiu probis ea sunt. si ergo nullus poneret plantas esse inanimatas,& omnibus modis uita priuatas, non ponet etiam conceptus εἰ semina animalium inanimata, di omni,hus modis uita priuata.Quare cum non si obscurum, conceptus animalium uiueis
re uita uegetatiuamemo admiratione assici debet, si non propotamus hoe quirendum de anima uegetatilia,sed de sensitiva, quia manifestumest,ipsos conceptus ha
Caeterum quia aliquis praeter haec potuisset quaerere,quare necesse sit istos conisceptus prius accipere anima uepetatiuam,uel nutritiuam Respondet ipse dicens: Causam uero ob quam necesse sit hos eonceptus prius habere animam hanc uego latiuam manifestum esse ex eis quae alibi determinauit de ipsa anima,id est in libro de Anima.
Procedentia autem. Videtur in hac parte respondere quaestioni propositae Minnuere, conceptus ipsos statim cum sint concepti non habere animam sensi M.
612쪽
ergo concepti sunt ,habere uidentur animam vegetasiuam, sed non sensitivam: sed procedente tempore. iste modus loquendi, quo dicit, procedente tempore accipere animam sensitivam significat, quod primo tempore quo est conceptus, non habent ipsam sed posteriori tempore eam accipere. Quo autem tempore eam acci piat,non declarat in hoc loco. Deinde innuit,quod post animam sensititiam procedente tempore accipit animas specificas. Innuere igitur uidetur tria tempora, quibus conceptus habent has partes animae ctenim primo tempore,uegetatiuam,
altero tempore sensitivam,& tertio sormas specificas: quam quidem rem indicasse uidetur,quum addit: Non inim simul sit animal oc homo, neque animal Zc equus, similiter autem A in alijs animalibus. Alioquin uerba illa non conuenissent in rem. Postea probat, omnes specificas posterius generari, quam genericas. & proba mus lic:Etenim quod est finis posterius generatur: haec enim propositio perspicua est, & est in textis: sormae specificae sunt finis: ergo generantur posterius. Probatur minor: Quod est μῶ - alicuius, est finis eius ipsius generationis. habito e nim quod est proprium alicuius, finis ipsius nihil enim aliud quaerit: sormat specili
cae sunt proprie illorum quorum sunt formae: haec enim manifesta est. ponunt enim
illas res in elia tali, ut differant ab omnibus aliis quae non sunt illa, ergo formae specificae sunt fines. posterius ergo generantur:nisi enim intelligeremus, ut diximus, de tertio illo tempore,& de formis specificis, uerba Aristotelis non egent ad propositum, ut diximus. nihil enim opus fuisset diceremo enim simul oc animal sit re homo, nec animal oc equus, si aliter intelligere uoluiiset .si ergo formae specificae simi post generationem generis, non pollunt igitur fieri simul: etenim quod posterius aliis natura fit,non fieri simul cum illo perspicuum est. ergo est uerum non fieri simul animal ec hominem,& animal dc asinum. In translatione Theodori Gazae sunt hareuerba sensualem autem qua animal est, tempore procedente recipi, de rationalem qua homo, certum est. Sed in textu graeco Aldi non sunt ista uerba Rationalem qua homo 5c mihi quidem uidentur superuacanea, ut ex eis quae subsequutus est paulo post colligi possie arbitror:& uidetur etiam sensum obscurare. non enim erat
opus eo in loco illis uerbis. Latis enim fuit innuisse,ilarinas specificas posterius fieri,
Quapropter demente quando sc quomodo accipiunt,& unde. Quia dixerat sormam hominis specificam oc formam asini, Raliorum animalium posterius fieri quam formas genericas, propterea quod erant propriae, oc per id quod necessariosequebatur, finis. Subiungit ob hanc causam oriri quaestionem de mente,& ipsam explicat dices:
plurimum dubitari de ment quando et quomodo accipiant, et unde ipsem,suppleaccipiant, illa quae participant hoc principio. Etenim hoc uidetur ex eo sequi quod dixerat formas specificas posterius fieri,ut anima hominis Etenim merito dubita ri potest, quo tempore accedat: re quia putabat ipsam esse alterius rationis ab alijs, dixit etiam esse dubitandum, quomodo sc unde accipiant ipse ea quae participant huiusmodi principium. ec cum dixit Aristoteles, ex dictis etiam dubitadum esse demente eo modo quo diximus addidit,non solum dubitandum esse,sed oportere niti ex uiribus ut accipiamus N intelligamus ea quae dic sta sunt de mente, scilicet quo tempore,ec quomodo,& unde accipiant ipsam, quae participant ipsam: quia hoc non uidebatur sibi hanc rem possie explicare ita perfecte, ut homines desiderare uidentur. Addidit igitur ex uiribus,&quantum contingit declarati in huius materiae obscuritate. Dixit autem oportere inniti quia cogitur philosophus naturalis, cuius propositum est hominis scientiam consequi,scire de mente ea quae dieta sunt, cum
sit hominis principium.alioquin obstu in Nin persecum ipsius hominis cognitionem tradidissiet.
Vegetalem igitur. Quum Aristoteles declarasset semina θc conceptus habere
animam vegetalem, sc procedente tempore sensitivam, deinde animas specificas: hac in parte uidetur mihi tacitae hominum cogitationi respondendo declarare; quod ista semina,& isti conceptus habeant prius has animae partes potentia, quam actu. oc hoc, ne aliquis ex dictis in erroremiaperetur,existimans conceptus, cum
613쪽
primum sunt,habere animam in actu. Vnde inquit statuendum esse,semina di conceptus habere animam vegetalem potentia dico conceptus, uidelicet nondum separatos. ut habet tex. eodori, es recte meo iudicio: quia tex. Graecus, qui habet separatos,no recte uidetur dicere,ut ex eis quae paulo pὀst dicetur,erit perspicuit. γPonedum igitur est hoc, coneeptus uidelicet antequam sint separati & distincti habere animam vegetale in potentia,non actu prius P trahant nutrimentum,& faciat opus illius animae, id est non habent animam actu,nisi postquam incipitit nutriri. Et hoc eis accidit,quando sunt ueluti separati oc discreti,non quod reuera snt separati omnino a corpore:sed quado accipiunt nutrimetum, dicuntur eisse ueluti separata, quia quasi faciunt opus eorum quae uere sunt separata, quia augentur ec nutricitur.
Rineipio enim hec omnia. Explicatis his quς dicta sunt Aristoteles uidetur ini serre ordinem quo coceptus uidetur recipere aninas partes. 5c iacit hoc ut ponsi mouere quasdam quaestiones ex istis partibus animae, quas necessariu est dissoluuere si uolumus persectam harum rerum cognitionem eo sequi. Unde inquit: Principio enim haec omnia, uidelicet semina re coceptus uidentur uiuere stirpis uitam.
sed consequenter ad hane dicedum est de anima sensitiva, Sc de anima intellectiva, sicut dictum est de uegetativa, dicendum est ipsa uiuere. Postremo sicut dictum, quia necessarium est inquit Aristoteles ) omnia ista quae recipiunt has partes animae, habere ipsas prius potentia quam actu id est, quod prius carent ipsis, ec sint inpotentia ad illas recipiendas, quam actu illas habeant di recipiant . Datur ergo alia quod tempus, in quo non habent illas animas,& deinde illas recipian et quod consequantur ipsas post uegetatiuam, ut dictum est. Necessarium autem. Cum explicasset Aristot elessemina εc conceptus habere animi partes, ec quo ordine ipsas habeat: ec declarasset, quod prius habent ipsas potentia quam acta ex his uidetur inferre unam quaestione,quae est omnium difficillima, quae plane huius nodi uidetur eise. quasi dicat: Si conceptus habent has animae partes & prius eas habeant potentia ob actu,necessitas cogit,ut omnes istae animae partes liant in isti s,cum prius non existerent ipsae, in rerum supple natura: uel quod fiant in huiusmodi cum prius existerent in rerum natura,licet non essent in istis, usaliquas quidem partes existeret prius,aliquas uerὀ ptius non existerent, oc fieret in materia non ingredientes per sperma ipsius maris id est fieret in materia quod non
duceretur a spermate maris, uel fieret in materia delatae a spermate ira aris. uel etiam necessarium est aut omnes extrinsecus ingenerari in materia, aut nulla extrinsecus ingenerari:uel aliquam extrinsecus,& aliquam non. Hae quaestiones oriuntur,cum
necessariumst ut illa quae habent has animae partes, prius habeant ipsas potentia, deinde acta.
' Quod quidem igiturno possibile est. Possiis quaestionibus dictis mihi quidem
uidetur ipse in hac parte uelle ipsas dissoluere. ec primo inquit, fieri no posse,ut omnes animae partes, antequam coceptus re ipsas participantia habeant prius existat.
Ex iis rationibus manifestum esse,& afferre uidetur rationes hoc modo: illa princiis pia quae non possunt esse sine corpore, no possunt extrinsecus accedere. hanc uide tur tacere sed illa principia, quoru principiorum actio est cu corpore, sunt illa quae non possunt esse sine corpore ergo illa principia quoru actio est cum corpore,non possunt extrinsecus accedere. Minorem propositione uidetur ponere in tex.oc de clarat ipsam exemplo ipsius ambulare,dicens, fieri non posse ut aliquis deambulet sine p edibus quia actio talis est semper cum corpore. Ponit conclusionem,cum in quinutal extrinsecus inpredi impossibile est. Deinde uidetur probare maiorem, uidelicet quod illa principia quae non possunt esse sine corpore, non possunt etiam extrinsecus accedere hoc modo. Si enim possent extrinsecus accedere, uel per se separatae accedere uel cum corpore: hoc enim necessarium esse perspicuum est. sed fieri non potest ut per se accedant, neque cum corpore:ergo fieri non potest ut extrinsecus accedant. Posuit oppositum consequentis:et primo probat primam parotem dicens,Illud quod no est separabile a corpore non potest per se accedere,esset
enim separabile a corpore.hanc taceused illa principia quae no possunt essesne corpore.
614쪽
erat primario diei a.Q ioda sit cum corpore no pollini accedere, quae erat secunda pars oppositi cole luetis,ostendit hoc modo: quia si cu corpore accederet, accederet maxim cum spermate: no enim aliud corpus ingredit scumina niti sperma: sed
non accedunt cum spermate ergo non accedunt cum corpore. lias omnes tacet ta
men necesse in sic ordinare, alioquin nihil probaret. Quod aut non accedant cumspermate ostendit hac ratione quia si accederet cum spermate, sperma esset anima tuin iis partibus animae. patet enim haec.Etenim no posset serre animam nisi anima esset in ipso. sed sperina non est animatu: ergo non seri animam. Quod aut spei manon sit animatum probat hoc modo: Excrementum nutrimeti mutat non est antia malum: si crina enim est excrementum nutrimenti mutati: ergos permanon est animatum, ergo no seri animam. Minorem ponit quae est perspicua ex eis quae insuperioribus dixerat de spermate.sequitur ergo, quod neq; per se, net per corpus partes illae animae pollunt extrinsecus accedere. Maior ergo est clara, quod illa uidelicet principia quae no possunt elle sine corpore, no polluit extrinsecus accedere. Ex quo postmodum sequitur coclusio diei a quod illa principia,quorum aetio est cum corpore non positant accedere extrinsecus. Quod si ita est,sequitur,quod illa principi quorum a filo est sine corpore id est sine instrumento corporali,pollini extrinsecus accedere. hoc enim est causa, quare aliqua principia no possiit extrinsecus accedere, quia eoru ac tio est cii corpore, id est cu instrumeto corporali,ut ambulare cu pedibus. Si ergo aetio est sine corpore, poteriit ereto extrinsecus accedere. Sed inter principia dc partes animae solius mentis a filo elti ne instrumento corporali: restat ergo ut inter partes animae sola mens extrinsecus accedat: erno sola diuina est. Ponit conclustone, alteram propositio nem ponit cum inquit Eius aclito corporalis non communicat cum aditone ipsiuς:quod ideeli ac si diceret, eius a stio non comunicat cum instrumento corporali, id
est non utitur instrumento corporali. Hanc aut non probat quia hic non erat locus probadi.sed in tertio de Anima tex. sexto ut diximus insuperioribus probauit eo modo quo diximus. 'de Amni
Ex quibus omnibus dii ais sequitur solutio propo tarsi qusstionum. Etenim ills ita. o.
partes quae extrinsecus non accediit,non potiunt,ante Ii ueniant in conceptu prae- existere: ia si praeexisterent,necesse elIet ut ueniat extrinsecus: non enim ex potetia corporis proficisci poterant,cum ante a stu preexistebant.sequitur ergo, quod non omnes praeexistebat. Sed aliquas quide non fraeexistebat, ut sunt illae quae utebarit instrumeto corporali. ali ilias aut preexistebant ut erat mens, qus ueniebat deforis. Vnde sequitur, non oes, cum non ellent prius,fieri in corpus: quia mes ante existe
bat. N sequitur etia,ipsas non ingredi cuspermate maris: quiano est animatum: sed aliquas educi ex potentia corporis,qui prius non existebant: net extrinsecus accedere poterant quia per se accedere non poterant: neq; per sperma, quia non est animatum sed est excremetum. 5c manifestum est ex hac solutione, non omnes extrinsecus accedere: sed aliquas quide extrinsecus accedere,ut mes aliquas uerὀ non, ut hoc euenit poliq; acceperunt uegetatiua,nutritiuam,α sensitivam. quam rem uidetur declarasse etiam r. Polit loco insuperioribus citato. Et manifestum est unde ip sam accipiant, quia accipiunt eam extrinsecus:& quomodo, quia accipi ut eam per g. politi se accedentem 5 non per instrumentum corporale: & accipiunt ipsam postquam Item perspiculi est ex hoc loco,omnino ipsum ponere mente immortalem, quia ponit ipsam extrinsecus accedere:quia si est et mortalis, penderet ab organo corporali & ita non posset accedere ext A nsecus,quia non esset separabilis mem posset creari, quia ista creatio ex uias eqsuum non habetur.Et ita patet, quod est separabilis a corpore: quia si no ellet separabilis,uteret organo corporali, quod si accideret,non accederet extrinsecus,sicut dixit de uegetativa.
615쪽
Per spieuum etiam est,ipsam esse immortalem: quia ponit Ipsam solam esse Mutinam:& hoc ponit, quia non utitur organo corporali. Ex quum non utatur organo corporali sola ipsa inter partes animae,quae sunt in nobis,non est mixta cum corpore:& si no est mixta cum corpore, sequitur, quod sitsola diuina inter partes animae,1.risti. rauae sunt in nobis. etenim diuina non sunt mixta cum corpore,ut patet s. Phys Ista sola non est mixta cum corpore: ergo est sola diuina. de est sola diuina ob hane causam , ergo est immortalis: quia nullam aliam ob causam diuina sunt immortalia, nisi quia non stat mixta cum corpore. Ex quibus omnibus perspicuu etia est, hanc domonstratione habere uim illam, qua habet demonstratio illa quam tangit in tertio 3. se Aia. de Anima tex. sexto. quam explicauimus in superioribus. Quomodo autem ostent . 4. datur ipsam non uti instrumento corporali,ex eis quet dicita sunt in superioribus,si iis perspicuum esse arbitror, ad quem locum lectiores reiicio. Istae uero consequentiae qus uidentur esse a destructione antecedentis ad destructionem consequentis,uim eam uidentur habere,quam habet illa quam posuit pri- is Anc mode Anima tex. i 3. ad hile modum. Sunt enim huiusmodi: istae enim animae utun S tur in actione sua organo corporali, ergo non possunt esse sine corpore, non poGsunt igitur extrinsecus accedere.& isis non uisitur organo corporali in actione suae is ergo extrinsecus anedunt. Si quid igitur animae operum aut passionum est propriis una continget ipsam separari.si uero nullum est proprium,no erit utiq; separabilis. rq & illa quam posuit primo Post. cap .duodecimo,ubi dixit: Quare non respirat pariesrdixi quia non est animal. si enim hoc non respirandi causa est,oponet eme aniis mal causam respirandi ut si negatio est causa ipsius non esse, ammatio est esse. sicutis si sine mensura calida ec frigida non sanandi causia est, quia cum mensiura esse causa est sanandi. similiter autem, si affirmatio est ipsius esse,& negatio ipsius non esse: in 3, ijs autem demonstratis,quod dictum, non contingit: non enim omne animal respim rat. iniare patet haec esse uera in causis proprijs,qus proprie sinit causae esse stilum: re uti instrumento corporeo, est signum proximum ,'quod aliquod non possit eratrinsecus accedere:ergo non uti instrumento corporeo, erat signum. quod aliqua pars animi possit extrinsecus accedere . hanc enim consequentiam meo iudicio uia
sus est secisse Aristoteles, quae uim eam habere uidetur, quam habet illae quas ait
I X ei ergo quae dicta sunt, perspicue patet, hunc hominea sentetia Aristotelis
V, longe discescisse:Quippe qui dixit, iccirco Aristotelem statuisse selam mentem deforis euenire loquens de intellectu in actu quoniam omnis actus est ab extrinisseeo. quia Aristoteles loquitur de substantia intellectus,quae est in homine:&intelligit de intellectu eo modo,quo in sexto tex. tertii de Anima.etenim quesunt,quando ueniat in hominem,& quomodo ueniat,&unde ueniat. Alienum igitur esset loqui de actu quod est extrinsecus, ac prorsus ridiculum uideretur: nisi hoc magis imuiculum sit,uelle aduersus aliquem disputare, qui locum eum qui allatus est, ita ex plicare conetur, quasi uesit exponere illum locum intelligi aliter, quam de substa tia in testectus pollibilis. Nam ignoscant mihi uiri excellentes, qui in aliam senistentiam discesserunt, non mihi uidentur digni ut contra eos disiputationem ineamus.qui enim non uidet de quo loquatur eo in loco Aristotcles,non uidebit mea quidem sententia an dies stues non an nix sit alba ues non etenim homo huiusmodi non minus indiget intcllectu quam illi sensu.Quis enim mentis compos, aduer tens quaestiones propositas ab Aristotele, di earum dissolutiones quas interpretati sumus, audeat explicare illa uerba, iam mentem deforis uenire, quoniam omnis actus ab intelligibilibus exterioribus, ec ab intest ectu agente prouenit c Certe ne
3.ti An ri. od autem ratio Aristotesis non sit probabilis perspicuum est: cum sit dem ια. 6. atq; illa quam posuit in tertio de Anima,t 6.&perspicuum item sit ipsam essene
Praeterea quomodo fieri potest ut iste homo protulerit ista uerba: Tota eius in sentia,totum esse nobis accidit extra genituram, eius. causa est lumen diuinum, Acinacis
616쪽
magister ordinans phantasinata etenim ex hoe sequitur, qued essentia intellectus '' Iiem. sicut materia licet sit in potentia pura ad omnem formam materialem, est
tamen aliquo modo in actu per aliam forma,alioquin no posset recipere aliam formammo enim esset actu, di non esset necesse quod in generatione substantiali ut ita dicam aliquid corrumperetur.Ita intellectus possibilis, licet sit pura potetia in natura, ct in potentia ad recipiendum omnia intelligibilia:est tamen aliquo modo actu per formam dantem ei esse actu, quae forma ut dictum est in libris superiori hus intellectus agens est: ergo salsum est, quod ante ipsum intelligere nullum haheat a stum:quia aliquo modo est in aetii, sicut materia prima. hahet erum aetum primum intellectus possibilis a sua sorma actum uero secundum ab ipsis phantas
matibus mediante intellectu agente,sicut lumine. - . .
Neq; hoc repugnat Aristotelis de Anima, ubi dixit, lare net ipsus est esse a.&gnis.
naturam quandam,riecn unam nisi hane quod possibilis est, quod uocatur animae S. intellectus. quia concedimus nos quod sit pura potentia.Cu hoc tame stat, quod habeat aliquem actum quando recipit sormas illas,ad quas antequa recipiat,eli inpotentia. quod enim est actu, non potest mouere quod non est in rerum natura: necessae ergo seit,ut intellectus esset aliquo modo in actu Na dicimus quod quan AM. tum attinet ad naturam suam,necessarium est, ut intellectus possibilis sit pura po-- pientia: N ob hoc necessarium esse,ut habeat formam sibi dante esse actu . Led quantum attinet ad eum ratione ipsorum intelligibilium, necesue est ut sit actu aliquomodo alioquin non posset moueri ad cia quod est actu. necesse tamen est ut non
sit acti. aliquod ens, quod intelligit, sed solum in potentia ad illam. Quare dixit
Aristoteles in eodem tex. Dico autem intellectum, quo opinatur & intelligit anu Mina nihil est actu eoru quae sunt, antequam intelligata mare eri eis quae dicta sunt 1.d Amri. in superioribus, in explicatione demonstrationis, quam secit Aristoteles in decio techinoseptimo tex. tertii de Anima,sequitur duplicem esse potentia intellectus quais eum una est ad existendum in natura, altera ad sormas recipiendas. ec haec dicum ut Oronter phantasiam,quae uidetur ta ipsa recipere opposita:& tamen non est intuta notentia in natura.est tamen in potentia ad sormas quas recipit, quia eis ea, retnaturaliter. materia uerὁ prima cognoscitur esse in Potentia, quia recipit sor, mas omnes substantiales di diuersias: & cognoscitur quod sit in pura potentia, ita ouod nullum habeat actum:quia formae quas recipit, dant ei esse . quod no accidit
intellectui possibili: quia formae quas recipit,non dantes esse. Quare non pol sumus ex earum receptione probare,ipsum esse in pura potentia in natura,sed esse in
Dotentia tantum ad illas recipiendas. sed ex hoc quod recipit eas quae sunt uniueras ales ad duas erat in potetia, cognoscimus postmodum ipsum indistere intellectua penici ex hoc uerὀ, quod indiget intellectu agente,cognoscimus quod est i viis notentia in natura quia necesse est ut sit ei intrinsecus, ut declarauimus supra ad Quem locum me rei jcio. od non accidit phantasiae: non ergo est in pura poteritia, ut dixit iste homo, antequam intelligat: quia habet aliquem actum, est enim actu per suam formam. s EcTIo ARTA. Irim Aristoteles, probat solam mente inter partes animi extrinsecus accedere,
aloe solam ipsam diuinam esse: quia nulla actio corporalis communicat cu eius actione:id est, quia ipsa in operando non utitur instrumento corporali, cum eius operatione no operatur corpus.igit non habet instrumentu corporale: quia si haheret instrumentum,operaretur cum actione ipsius intellectus.quod non facit ob causam dicta in superioribus: etenim cum operatur anima sensitiva, operatur etiaeius organum,quia in ipso fit illa actio:ergo non potest esse uerum, ut intelligat solam mentem extrinsecus euenire: quoniam omnis eius actus prouenit ab intelligi hilibus exterioribus ab intellectu agente . non enim liaec est ratio, quare ita dicat: sed quia non utitur instrumento corporali, non igitur in rem hanc conuenit eius
fraeterea quod actus eius proueniat ab intelligibilibus exteriori Bu Nabin-
617쪽
tellectu agente, non sequitur solam ipsam extrinsecus accedere:nisi quatenus ipsis indigens intellectu agente, siqnum est quod no utatur instrumento corporali eo modo quo diximus supra,ergo frustra hic reddit illam causam. Item,cu ex operatione mentis,quod est intelligere sine organo, ostendat mentem uenire desoris ut perspicuum est,si per mentem intelligat operationem ministis,qua intelligit,ct non substantiam mentis: ergo per intelli aere, ostendit intelli gere. quod quidem est ita absurdum,quam quod est absurdissimum. item,operatio non habet operationem, ergo non potest ostendi operatio ex o Peratione . consequentia perspicua est: non ergo propositum fuit sibi ostendere
Item, sermo Aristotelis non loquitur de operationibus sed substant sterum:
ergo perperam dixit. Antecedens patet ex eis quae dicta sunt. 4tem,ridiculum etiam uidetur quod addidit,Theodorsi Gazam optima ratione transtulisse mentem ,non intellectum, cum intellectas potentia una cum hominexeneretur. mens autem quae siῖnificat intelligentiam in actu, la extrinsecus uens 3.ti A m at. etenim tertio de Anima sere semper ut patet tex.quinto et in aliis, quo in loco loquitur de intellectu possibili usus hoc nomine νους, sicut in eo loco:non ergo
hoc fecit optima illa ratione, quam dicit iste sed fecit hac ratione, quia mens ci in tellectus idem significant. Esset enim quaerendum ex hoc homine unde nam didicerit illam differentiam, uidelicet inter mentem re intellectum, etenim est hominis suaeratione loquentia
rod uero omnes neruos contendit homo iste, ut declaret, nomen diuinitatis conuenire etiam eis ex sententia Aristotelis, quae non sunt aeterna, eum stustra I horare opinor. Nam &s Aristoteles multis in locis eorruptibilia, quae sunt persoctiora diuina appellet, propterea quod diuinae persectioni sunt propinquiora: --men ea, quae dicit non pertinent ad hunc locum, propterea quod Aristotelesinquit solam mentem esse diuinam.non enim dixisset solam esse diuinam,si tasset mtius sententi quam dicit homo iste:ipsa enim uegetatiua di sensitiva, ratione habita ad formas imperfectiores sunt di ipsae diuinae.sed dixit, ut patet,solam esse di Uinam inter partes animi quas enumerauerat: quod non potin intelligi, nisi quia ipsa est aeterna. Cofirmatur: quia ratio quae probat ipsam esse diuinI, probat aeternitatem: ergo uult quod sit diuina quia aeterna. Probat antecedens: quia est ista ipsa sola,no utitur organo corporali:ergo sola uenit des oris, atq; sola est diuina. Probatur consoquentia: quia si non utitur organo corporali in sui actione, ergo no est mixta cum corporcis no est mixta cu corpore ergo non educitur ex potentia materiae: est igitur diuina uere.abstra sta enim ideo dicunt diuina, quia no educuntur ex poteria materiς Sententia igitur Aristotelis fuit piam mente inter alias animi partes esse diuinam quia abstracta a materia.Et hoc demonstrauit,quia eorporalis non com st. Hic. municat cum eius aetione. ae uero citat ex decimo lib. Ethie. sententiam suam
euertere, perspicuum esse arbitror ex superioribus libris, in quibus citauimus e dem Aristotelis uerba ostendimus ipsa esse asserenda in contrariam sententiam ad quos libros nos rei j cimus lectorem. Praeterea in eodem capitulo tertio, luce clarius epilogando Aristoteles inest re uidetur, se intellexisse de substantia animae, in eodem capitulo. inquit enim: De ην mma, quemadmodum conceptus oc genitura habeant eam, ec quemadmodum non habeant, des nitum iam est. potentia enim habent , adiu autem non habent. aestio enim fuit proposita utrum in semine di in conceptu inest anima, an norec inde responsio, ergo debet esse de substantia animae. quando ergo loquitur de Cpere animae perperam igitur loquutus est iste homo,explicans tm dictu eo modo quo secit.
3. U. G Vod autem attinet ad interpretationem eorum uerborum , quae in eodem si tu eapitulo 3.scripta reliquit Aristoteles ad hune modum:Corpus autem geni tura, in qua semen animalia principii contentum una prouenita artim separabile
618쪽
partim separabile,hoc inquam genitur s semen dissoluitur,uersumi in spiritum e. uanescit, cum naturam humidam aquosa mi habeat. Quod inquam attinet ad horum explicationem,aperte pugnare cum sua ipsius sententia homo iste mihi uide tur. Etenim post multa quae in rem conuenire minime uidentur, inquit: Proinde, consonum erit uerbis philosophi, si dixerimus mente non ea ratione esse separabi Iem,quia non continetur in semine, sed dici separabile, quonia eius actio no com municat cu actione corporea: hoc est, ut explicauit libro tertio de Anima non uti- 3Ib. detur organo,nee est calida aut frigida. Hic enim sensus, mente esse in potentia in se- An mine ac generari in corpore, ec esse separabile, adridet uerbis Aristotelis. Nam si dicitur mentem esse separabilem quia eius actio no communicat cum actione cor Porea id est non utitur organo corporali, igitur non est mixta cum corpore: ergo non est mortalis,quia omnis forma quae perit, interit ex interemptione corporis.
ergo pugnat cum sua ipsus sententia si enim seri posset, ut aliquod quod non est
mixtum cum corpore, di est separabile a corpore, interiret, ergo formae coelestes non possent ostendi esse aeternas. Etenim nulla alia ratione ipsas no esse interituras perspicimus, quam quod non sunt mixte cum corpore,oc dicuntur separari a corpore oo hanc causam. Perspicuum igitur est, hunc hominem suam ipsius sen
Item, Hoc dictu destruit demonstratione Aristotelis tertii de Anima tex.6.Ipse 3 AM
enim arguit sic, ut iam toties diximus: Intellectus non utitur organo, ergo non 'est mixtus cum corpore quia si esset mixtus,uteretur organo, sicut sensitivum. ipse autem concedit intellectum non uti organo, & tamen dixit ipum mixtu esse cum corpore:quia ponit ipsum oriri ex corpore,& interire ad interitum corporis. Item concedit quod est separabilis a corpore:& tamen vult ipsum esse mixtumcu corpore eo modo quo diximus quae omnia inter se pugnare, manifestissime apparet. Ista enim reciprocant. Intellectus est separabilis a corpore, ergo non est mixtus cum corpore:quia ea quς sunt mixta cum corpore, sunt inseparabilia,& e cotratio . hoc enim perspicuum est ex eis quae dicta sunt insuperioribus. Et hoc item ostendit Aristoteles 3. de Anima, tex. 7. quo in loco reddit rationem quate 3 se An
sensus no potest sentire ex ualde sensibili, ut sona ex magnis sonis: sed intellectus t 7 cum intelligat aliquod ualde intelligibile non minus intelligit infima, sed magis. sensitiuum autem inquit,non sine corpore, intellectus autem separabilis. oddictum no potest probari, nisi hoc modo intellectus no utitur organo corporali,
ergo non est mixtus cum corpore, est igitur separabilis a corpore :non patitur igitur, sicut sensus. conuertuntur enim non mixtum cum corpore,&separabile a corpore.Pugnet igitur iste homo cum sua ipsius sententia,& cum Aristoteli. s Ec Tio s g N T A. Ergit deinde somnia proserre, dum interpretatur etia tex. et r. secundi de Ani- , , , , a. I ma. qui quidem talis est: De intellectu autem dc perspectiva potentia nihil ad , A.
hiemanifestum est, sed uidetur aliud genus animae ede, S hoc contingere separa tari, sicut perpetuum a corruptibili. cum enim debeat interpretari illum tex. affer i retres dissicultates, quas inquit arduas esse, ec ad tex. nihil certi constituit. Videant ergo docti, quanta sit uis ueritatis. cum enim absunt homines a uel itate necessitas recogit,ut nesciant quo seuertam. Considerent igitur, qui cerebri uentriculos naturaliter bene affectos habent. nam futurii esse arbitror, ut intelligentia consequantur stultum esse uelle aduersus hunc hominem disputare. Sed uideamus prius quid senserit Aristoteles, antequam arguatur aduersus eum. od quidem net, si Aristotelis uerba ponemus, di recta interpretatio ne illa explicauerimus:quae etiam attulimus in superiorib. in aliud propositum ipse enim in tex. is. a. de Anima, haec scripta reliquit: Propter quam autem causam 1 ci Anti utruml horum accidit posterius dicemus. Nunc autem in tantum dictum sit se tei.,3.ium, quod est anima lioru quae dicta sunt principiu, & his determinata est, uege
ratiuo sensitivo intelle filuo&motu.Enumeratis ergo istis, quaerit, ut unu quod-
que horum. supple quae dicta sunt,sit anima uel pars animae id est, utrum vegetatiuum,uel sensitiuum uel intellectivum sit anima,uel pars animae, et ita de alijs. Ec
619쪽
s est pars animae, quia non sunt tota anima. quaerit,uud si arabina ct mi: ibus ratione tantum supple,an etiam loco. Deinde inquiti l edeciae uidere: ut in Diant in. Quae diuilauiaentur uiuere, O, tanquam antisma la sit ima actu potentia autem plures.in ptimo tamen libro ducerat, quod hobebant animam unam specie,non numerψ' . . a
Deinde inquit,hoc uideri accidere circa alias ditarentias animae in entomis cecisis. ec hoc probat, quia sensum utracp partium habet, oc motum se dulocum. si autem senium,ec phantasiam,& appetitum:ubi quidem sensus est Sclaetitia est.ubi aute haec sunt ex necessitate desiderium est quare uidetur tequi,manifestum esse sensui quasdam partes animae separari loco a se inuicem non ratione tantum Quia partes corporis separantur loco, & anima diuiditur ad divitionem corporis S perspicuum est, quod loco separantur: quia in uir Darie corporis diuisia est sensus α motus secundum locum. Si ibi est sensius, ibi est phantasia,
adpetitus. Hae enim meo iudicio ostendunt, aliquas partes animae esse separabiles loco non ratione tantum ut nonnulli opinantur: quia partes corporis separantur
loco. Manifestum ergo est,aliquas partes animae separari a se inuita ira m de intellectu. inquit, ec perspectiva potentiarides'de intellectu qui est specillativissid est qui speculatur uniuersalia,no de intellectu passivo, nihil adhuc manifesturi
esse an separetur loco. ec hoc dicit,propterea quod nondum est manifestum M ipse sit mixtus cum corpore, quia uidetur genus alterum animae esse: id est, uidet ut esse alia natura animae ab at is partibus animae. Declarat hoc quia uidetur separari ab aliis partibus animae, sicut perpetuu separatur a corruptibili, quia ipse uidetur esse perpetuum N aliae partes animae corruptibiles quod si erit,non erat Leparabs
lis loco,ec non erit actu unum di potentia plures, sed erit actu oc potentia unum etenim erit indivisibile. Hse enim mihi uidetur esse sentetia Aristotelis,qua nobis iudicatur id quod diximus.intellectum esse indivisibilem , sed loquutum eri cum conditione, quia nondum hanc rem demonstrauerat, scieris tamen se Te hoe de monstraturum. Etenim si ipse non sui et huius sententiae loquutus emet de eo cui de aliis: sed quia semper suit huius sententiae,quod esset indivisibilis obhoe semper eum loqueretur de istis partibus animae, nobis semper aliquam tionem dedit ipsum esse alterius naturae ab alias partibus minae. quod laus italais ctu m fuisset nili fuisset eius sententiae quam diximus.
positas quas ostendimus in rem non couenire,asserit Aristotelem Quse in tex. isto, de intellectu in eoia . etenim ipse loqum est aperte deisiecta qui est pars animae seiunctus a uegetativo, a senstiuo,ec a secundum lorum moti uo, & de intellectu quo utimur di qui solum inest hominibus, ut patet ex tex. am, de Anima est intellectus in potentia,non in ctu . . Ex eis etiam quae diximus, soluitur eius prima quaestio quia dixit de intellectu non esse manis tum an separaretur θc diuideretur,quia nondum ostenium luit ip
sium non eme mixtum cum corpore.etenim cum hoc erit ostensum erit clarum i p. sum non esse inseparabilem, sicut sensitiuum Acuegetati m.quae sunt inseparabilia. sed quia nondum hoc erat demonstratum, ob id dixit no e manifestum. erat aero manifestum de Megetatiuo 5c sensiuiuo, quod erant diuisibilia ec separabilia: quia hoc perspicuum erat ex ipsis plantis,ta ex entomis decisis. non erat ergo Par atio de intellectu Ec de aliis partibus animi, quae hoc sensu perspici poterat abs temonstratione. dubitatio ergo ipsius paruam dissicultatem hominibus anerre ex vi natura uidetur.Nem veru est quod Aristoteles uelit intellectu hunc non contiteri sub definitione ggnerali ipsius animae, si sit incorruptibilis. licet sit aliud ius animae:id est alia natura animae.quia illa definitio non est uni uoci.sed aequiu
620쪽
LiBER πππ v. ε' H ab uno uel ad unum:& eontineri possimi sub ipsi illa quae sunt Et licet dixerit ipsum non esse actum nullius corporis , noluit ob hoc significare, rus erat:& tunc erimus alia ratio est: tre ; .
est quod speculativa aliaestratio quam dei mininatione mi, Mici
culativo solo no possimi uiuerre animalia. Verba enim
' r- 3...isi oriri dicisse esse sinesensitivo. ec est etia uerum, intellectum hoc uel cum illo.separatur autem ab hoc. uel ab illomon tamen separatur ab omni
'tui significare Ari stotelesintellectuseparari 1ensitivo, νιλ pet si
enim illam reuocasta in dubium tanquam pugnantem: quia neq; Pugnant interst,neq; si beneperpendantur uidentur pugnare. s EcTIo OcTAVA. TEmetiam uerba illa Aristotelis quae citat sensimio enim esse , ai