장음표시 사용
651쪽
LIBER XππvIL Metin corpore tamen.& hoe est eonsentiens naturae, quod Ipsa anima rationalis sit media inter abstram simpliciter & no abstracta simpliciter, sicut nos in superioribus
deciarauimus,non quemadmodum iste declarauit. 6c licet ipsa non intelligat omisma nisi cum dissicultate,&intelligat etiam res modo impe ectissimorentelliuit tamen, quantum serre potest una natura abstraeia,quae sit in pura potentia:quod tamen intelligere est persectiori modo, quam eo quo intelligunt nonnullae naturaeie intelligimi: quia uniue saliter intelligit obieeta quae sunt existra ipsa quod ostendi teius immortalitate, non alit mortalitatem. nulla enim natura, quae intelligit aliquid extra se, potest intelligere modo pe sectiori, quam is uon λqirare postulare ut ipsa intelligat modo peclectiori, quam in
'mignorare naturam ipsius animae rationalis, & quid unicuim conueniat. mihil igitur erat, quare iste homo tanta admiratione assiceretur Aristotelem dixis is LMeta.quod sicut se habet oculus nicticoracis ad lumen solis,sic intellectus no- r.ne ster ad manifestisiima in natura, ita ut ex hoe dicto uelit inferre ipsius mortalitate. Metenim hoc non infertur ex illo, sed solum uidetur posse inserri, quod ipsa non est Perlectusima omnium quae sunt in natura.etenim illi qui dicunt ipsam esse immorealem non asserunt ipsam habere omni quς natura sunt pectectissima essentiam. sed dicunt ipsam esse persectissimam essentia inter eas essentias quae non sunt amismae: inter animas uero perfectiorem esse omnibus illis, quae extra se aliouid intelliis
gunt: plura enim intelligit θc modo pe Meliori.quod quidem in eis, quae indiuentpeffectione extrinsecus adueniente,ostendit maiorem p ectione: quier operis
tectiorem ex ipsa quaerit latelligentiam, perinde agere mihi uidetur,ac si ex mathematica quaereret persuasiones, ec ex Rhetorica demonstrationes: quod quidem absurdum esse declarauit Aristoteles primo Ethiceap. a. peram refellisse Averrois explicationem, quantum spectat ad suum proposituis. Propterea quod uidetur tangere ipsum Averro , dixit post expositionem Cius tex. citati, sed hoc no demostratres abstractas intelligere esse impossibile no, his. sicut inspicere solem est impossibile uespertilioni, quoniam si ita esset tune o riose egisset natura quia fecit illud quod est in se naturaliter intellectum non intes Ie m ab alio. etenim quatenus attinet ad illam parte quod uidelicet illud exem
plum non demonstrat heri non posse ut nos intelli mise- . A
ltractam tradidi hoc s. Phys N im Meta. & etiam primo de Partibus animal tu quo . in loco haec scripta reliquit, quae uerba in superioribus citauimus, ad alias occasiones substanti quae natura costant partim ingenitae immortales*seculis omnibus αsint, partim ortus participes, atq; interitus intelliguntur. sed parte illam aeternam, re proinde nobile ae diuinam minus contemplari propterea possimus quod ad Mmodum pauca illius modo sensui patent,quorum benesicio tum de ea ipsi parte di uina,ta de is,quae cupimus,facultas nobis cogitandi, indagandi, suppeditetur
res mortales, atq; caducasiui stirpes, ut animantes, quod eas socias familiaresin ha hemus nosce uberius possumus. quippe cum multa inesse quom in genere percipe re possit, quicunm non laborem recusat pleniorem,ut rumin tamen studiu nos de, Iectat.res nam cp illas superiores, tametsi leuiter attingere possumus,tamen ob eius cognoscendi generis excellentiam,amplius oblectamur, quam cum haec nobis iuri cta omnia tenemus. quemadmodum quamlibet partem minima corporis nostia rum puellae delitiarum uidista gratius, ac iucundius est, quam caeterorii hominum m mbra tota conspexisse,at contractasse. inibus uerbis aperte nobis indicat nos polle habere cognitionem rerum abstractarum: licet no ita perseelam sicut rerum, quae sunt hic,propterea quod longius absunt a sensu, quare ob hane etia camiam primo Meta. tex. x. Aristo. protulit lige uerba, quare dissicillima ad cognoscendum hominibus sunt maxime uniuersalia, longissima enim a sensibus sunt, perma iauma uniuersalia intelliges abstram a materi uidelicet Deu ec intelligenti qus
652쪽
is Quoniam si ita esset tunc Oς Q ς fiat si secisset solem, nonis in senaturaliter intellectum, QR ' ille sequi quia diceremus re beomprehensum ab aliqu0 V si sessitani intellecta, a seipsis, S sic no suis
stra 'as si non fuissMDI sis stetimus etiam necessariu esse,ut ς qu sent superuacaneAE UxnψMP . . . ctenim hoc uidetur eis accide e; mi st
mundum quia hoe gubernare turperiectionem corporum corpora coelestia sequvnxur p sty Vilio possunt intellis, non
' ἰrito diu noctua uideat. Noctua contra oua cornicis noctu exedit: esto altera interdiu, altera noctu potentior. non negat igitur Aristo. noctuam interdiau dere sed dicit ipsam non uidere clare: Zc ita exemplum noctuae uidetur acco modatissimu intellectui nostro substantias abstractas intelligete ea enim intest, mr sed non clare ob eas, quas in superioribus recitauimus causas. in 'sergo potuis
digeat phantasia praesentante sibi obiectum ,quod potius demonstrat eius mima retialitatem,quam materialitatem: quia si hoc non esset sed esset ipsa phantasiamecesse enim,ut sit phantasia. uel non sinephantalia ex lentia Aristo. si esset sine phantasia necessitas cogeret,ut esset phantasia,alterum enim duorum euenire ex chfunctione Aristo. necesse est. sed quoniam demonstratio ostendit, quod non est phantasa quia non habet organum, necessitas ergo cogiqui non sit sne phantasia di ita non sit mixtus corpori quare tantum abest,ut ex luerbis Aristo meo iudicio ut diximus etia in superioribus , sequitur intellectum esse corruptibilem, quia indiget phantasia, di no est phantasia,ut ex hoc cognoscei
653쪽
LI B E R πππvIL ε 'debeamus eum esse abstractum a materia, di incorruptibilem, quia aliter fuisset phantasia,& non fuisset sine phantasia non enim licet dicere phantasis conuenire, quod non si sine phantasa. Nihil ergo concludit Pomponatius ex his quod sententiam nostram labefactet.
Sed urgeret aliquis dicens, Tu dixisti necessarium esse intelligente smul phari tasmata speculari, quia phantasmata se habent ut sensibilia, quod si detur ut tu ex lententia Aristotelis dedisti uidetur sequi, ut non necessent semper intelligem tem phantasmata speculari: probatur consequentia, quia tu concesiisti phantasmata ad intellectum eam proportionem habere,quam sensibilia ad sensum. sed seri ootest, ut remotis sensibilibus sensus sentiat: ergo seri poterit ut remotis phan laetatibus intellei ius intelligat.Non erit igitur necesse semper intelligente phano . . Id, siquod antecedit colligi posse uidetur ex eis,quae scripta Aristo .reliquit in ista titilaro aedom l sentibili inquit, secundum unumquodque sensorium nobis em sonui. s.ciunt sensum, cic quae fit ab eis passo non solum inest sensoriis, dum sensus agunt, sed etia dum abie sit: similis enim passo θc in his, re in illis, quae seruntur, uidetur
este: etenim in latis,eo quod mouit, non ulterius contingere mouentur:nam quod motum fecit,mouit aerem quendam,& rursus hic motus alium: 5c hoc itaq; modo quousq; quidem extent, faciunt motum re in aere, re in aqua. similiter autem 5c o,
portet opinari hoc re in alteratione, nam quod calefactum est a calido proximum calefacit. Et hoc distribuit usi ad principium: Quare &in quo est sentire, quoni- am est alteratio quaeqam, qui secundum actu sensus necesse est hoc accidere ideo μpassio ipsa n5 solum sentientibus in sensitivis, sed & quiescetibus oc in profundo re superiiciet enus, palam autem cum continue sentimus aliquid. transferentibus Menim sensum feci uitur passio ueluti de sole ad tenebras, accidit enim nihil uidere propter adhuc subsistentem motum in oculis a lumine, eccaetera quae sequuntur. quibus uerbis apertissime si gnificat uisum poste uidere absentibus uisibilibus er go ex is, quae dicta sunt, sequi uidetur intellectum posse intelligere absentibus phantasmatibus.α dat exemplum Aristo. de proiectis, quod est ualde accommodatum:non est ergo uerum in doctrina Aristo. semper necessinu esse intellistet emphantasmata simul ieculari. Huic autem quaestioni occinens dico ad hunc modum, sensus aliquando posse sentire per aliquod paruum temporis sipacium, quia species sensibilis potest retia neri in sensortis: quia illa species accipitur per modum quanti, re retineri potest a complexione α qualitatibus existentibus in oculo, quae sunt qualitates.quae possunt retinere,ae conseruare per aliquod breue tepus illas species. sed hoe no potest ficere intellectus: propterea quod intellectus cum sit indivisibilis, ec abstractus a materia no habet aliquas qualitates materi quibus possit retinere species etiamsi essent quantae . Tanto igitur minus potest ipsas retinere, cum sint di illae species abstractae a materia. quare fieri non potest, ut detur aliquod minimum tempus in quo intelliges intelligat praeter hoc,quod phantasia speculetur. remoto enim pha tasmate,necessarium est, ut evanescat species phantasmatis, propterea quod non potuit coseruati ab intellectu ob causas dictas,nel a phantasinate,quia ponimus quod non adsit praesens: similitudo tamen est maxima inter phantasmata respectu intellectus, quae est sensibilibus quatenus attinet ad ipsum sensum. sed diuersitas ista nascitur ex parte potentiae non ratione obiectora, ratione quorum loquutus est Aristo. eu dixit . de Anima tex. 3s.loco in superioribus cepe a nobis citato:pha 3. O Aint. tasmata enim sicut sensibilia sunt, praeter quod sunt sine materia . quod cum ita sit i Sy nihil urgere uidetur quaestio allata, sed illi, qui tenent intellectum mortale costinis
seruare uerba Aristo. quod necesse est intelligentem phana
SEd adhuc urgeret aliquis quaeres,quomodo fieri possit ut intelligens simul speculetur phantasmata, quia intelligens intelligit uniuersaliter:& fierinon potest
in Ompini lariter: ergo non est nectae intelligentem simul phantasmata
654쪽
Ouod aut E ita si colligitur ex Aristo.Ccx Prio. N i.Post.cap. 3.N cap. 32. ubidinxit:Hic enim ipsum scire quia ad eas pertinet qui sensu utuntur, ipsum: ν pter quid est ad mathe. ipsis, hi nam causarum demonstrationes ha inposaep
nesciunt ipsum: quia quemadmodum illi, qui cotem plantur uniuersale ipsum, no nulla sinnularium quia non animaduertunt,saepenumero nesciunt. g P
r mi asci, e5 inpletur uniuersale ec ignoret particulare
telliget,quia contemplabitur uniuersale: non tamen simul coni dii phrasma.quia innorat singulare illud. Propositio ergo illa illustris eccesse est intelliaemem l imul phantasmata speculari a ueritate uidetur abhorrere.
' Cui quaesti Dii respondentes dicimus, necessarium esse intctig imve T
rasmata speculari ob eas quas recitauimus causas, quia intellectus caret
ris 'ssia inaes phini cultene 'raesens obiectimi. imo haec 'opota
his liquide ostendit intellectum nostrum earere memoria qui i si te p , ramus ipsum intellectum nullam habere in se speciem a natura ner rei in Quas recenerat prius ex sensibilibus,3c ex phantasmatibus, quonia ti eas a natura non indiguisset phantasmatibus,si etiam retinuisset eas,quas ex phalasmatibus accepit, potuisset illas aliquando intelligere non speculando phantasmata,
sicut phantasi potest intelligere species,quas recepit ex sensibilibus,absentibus ipArex. a Aristo. dicimus no repugnare sentetiae nostrae,propterea quzd non
propositionem,& ignoret tamen hunc triangulum, quem in manibus absconsum habeo quem ignoro esse triangulum uel non cogito emetriangulum, uel que non cogito habere tres angulos aequales duobus rectis. 8c perspicuu ex eis locis quos ad hanc nostra sententiam euertendam attulimus, perspicue enim hoc Ottendunt, cum iis tamen stat necessirium esse, ut qui intelligit hanc uniuersalem propolitioin nem omnem triangulum habere tres angulos aequales duobus rectis , sipeculatur necessario simul particulares aliquos triangulos habere illos tres angulos. Irocle
Qui uidet posito quod propositio illa collecta fuit ex singularibus triangulis,et noex princi s.' quibus sequitur, quae principia ortum habuerunt ex suis singuhus speculetur dico particulares aliquos triangulos, licet ignoret aliquem habillos. quem nesciat est. triangulit,uel no cogitetiquod est id quod protulit mi uoti uidetur enim mihi recte distbluta quaestio. spcrio DFcI MA NON A. REuertamur modo ad Pomponattii ec dicamus illudquod dicit hoc totu comsonare naturae quae gradatim procedit, vegetabilia enim aliquid anima ha het dico ea quae dicit in hac parte non consentire naturae, ut demonstratum smille a nobis in superioribus arbitramur, ubi ostendimus animam nostram rationalem locum medium iure optimo tenere, propterea quod natura non solet trantio ab
extremo ad extremsi sine medio, quod fecisset. si substantia animae rationalis fui set corruptibilis, uasi set enim de corruptibili simpliciter ad incorruptibile simpliciter sed si est incorruptibilis ex sua substantia, separabilis tamen ab hoc uel ab illo. Midetur aliquo modo desinere esse, quia desinit informare hoc corpus cc illud , ita relinquere hanc,uel illam materiam,& indiget corpore, ut obiecto, quod non faciunt substantiae illae,sunt puri actus di simplices quod non conuenit ammae rationali quonia est composita ex actu quod est intellectus agens G potetia ,quoa est intellectus possibilis: quare non est neci; purus actus,nem simplex meo sensu,tra quo nunc loquimur: ne I ad nostra sententia labesidianda conserire uicetur quod quaedam animalia ad; voiactionem periremunt ut intellectum habere ex itanentur: quoniam nori habent eum intellectum, qui intelligit uniueria ter cet
655쪽
LIBER XXV v II. εω habeant quandam existimationem naturale, qua particula iter discurrere uidean tur, & qua uidentur dici similitudine quadam habere intellectum. sed non habent
uersi intellectum quia non habet illum intellectum qui habet propositionem unis uersalem,ut multis in locis ut exsuperioribus colligi potest scriptu reliquit Aristo. quorum unum tamen citabimus,qui est in lib. 7. Esthi. cap.s ad hunc modis, quem ν.r thie. citauimus etiam in superioribus ad aliud propositum,ac propterea bestiae no sunt rap. . Incontinentes,quoniam uniue salis apprehensi'nem non habent: sed singularium hantasia, ac memoriam. ex quo tex. perspicue patet ipsias non habere intellectu, icut nos habemus.& patet necessarium este ut intellectus noster non sit immedias materiar, quia si esset imme sus materi sicut intellectus brutorum, nihil prohibe ret,quin ipsae illae bestiae haberent etiam apprehensionem uniuersalis ,non singularium tantum. nulla enim potest esse alia causa, quare intellectus nosterapprehedat uniue salia θc bestiae non apprehendant, nisi quia intellectus noster sit abstractus a materia,& intellectus bestiarum non sit abstractus: quia intelligere uniuersialiter
est intellistere rem abstractam a materia, cte a coditionibus materiae, quae Operatio non potat conuenire intellectui mixto materiae, quia haberet organum, re orga num non repraesentat uniuersale,sed solum singulare. quare ex hoc texuidetur colligi recte dictum a nobis fuisse intellectum nostrum non habere organum corpo rate, quia recipit propositiones uniuersales. quia si hoc non demonstraret intelle,ctum nostrum non habere organum corporale,sieri non possiet ut sciremus intellectu nostrum non uti organo: & per consequens ignoraremus,an esset mixtus coropori, imo crederemus fpsum uti organo corporali, di per consequens esse mixtum corpori, sicut sensitiuum. etenim nulla alia est operatio ipsus intellectus ex sementia Aristo. ex cuius doctrina loquimur ex qua hoc possit colligi praeter istam, qua
re recipere species uniuersales extrinsecus aduenientes est uerum medium ad deis monstrandum intellectum non habere organu.& quia ex sententia Aristo.belluae non habent istas propositiones uniuersales, sequie ex eius sentetia, ut earu anim aesint mixtae eorpori,quia habeant corporale organum . si ergo uideantur facere alia qua mechanica hoc est ex instinctu quoda naturae,rio quod habeant discursum uerum ex sentetia Aristo. quia haberent propositione uniuersalem.non enim est sinee si tame esset uerum,quod haberent intellectum, sicut homines,haberem etiam
propositionem uniuersalem:quod si detur, nihil aliud erit, quam euertere Aristo. iudicium ex cuius tamen sententia Pomponatius se loqui profitetur,et tenet materialitatem intellectus nostri. iod uero infiniti homines uideantur minus intellectus habere, ut ipse dicit, quam multae bestiae hoc uidetur falsum: 5c si me uerum non est,quia homines non habeant uerum intellectum alium ab eo,quem habent hestiae sed est,quia illi homines non habeant organa disposita,uel ob alias causas dictas,di hoc eis accidit. Quod si etiam daretur, hoc esset quo contra ipsum . quippe qui fatetur homi nis intellectum,licet sit eductus ex potentia materiae, esse tamen perfectiorem omnibus alii x intellectibus, di formis materialibus: soluat ergo ec ipse, quare instrici homines uideatur habere minus de intellectu,quam multae bestis,ct si intellectus est materialis, quia hoc est absurdum ex sententia etiam ipsius:nihil igitur hoc infirmare sententiam nostram uidetur,sed potius suani labes actare, at y conuellere. rod uero affert testimonium eius mortalitatis, quia solum cum mortalibus conuersatur uidetur ignorare naturam ipsius intellectus, ipse enim erat in pura potentia, di nullum habebat actum: necesse ergo fuit, ut posceretur ab extrinsecus existetibus.Hoe asit non poterat fieti, nisi auxilio corporis mortalis,quod corpus nutritur ex mortalibus: suit igitur coactus homo conuersari eum mortalibus. ecconcedimus imaginatiuam cognoscere indiuidua decem praedicamentorum, ne gamus tamen quod ipsa cognoscat uniuersalia decem praedicamentoria,quia tunc
Cc ipsa non esset mixta cum corpore.Hoc enim fuit, quod fecit nos cognoscere disserentiam intellectus nostri ab alijs intellectibus,dictum est.
QVod uero addidit positionem suam nullum inconueniens sequi, dico totta tanta sequi,ut necesse si .si eam ponamus, ut euertamus omnes Aristo. ID
656쪽
hros .ex cuius tamen sententia ipse profitetur se loqui: non enim potest sustinere omnia illa Aristo uerba qus attulimus adprobadum intellectus nostri immortalitatem. ille enim quas tradest interpretationes somnia esse, & in rem non conuenire ita est: in promptu arbitramur, ut turpe nobis uideatur uelle illas iterum refellere. Quis enim est qui no uideat somnium esse et figmentum horrendu,dicere Aristo t. protulisse intellectum esse impassibilem di non esse mixtum corpori dc separabile a corpore uenire de foris,diuinum esse ubi loquitur de substantia ipsius,ut proba. tum est,interpretari de intellectu, ut intellectus est,re de Deo quid enim sibi uult hoc loqui de intellectu ut intellectus est, di de Deo, eo in libro quo quaerit, an sit pars nostri. ec quo modo fieri potest, ut aliquis in illis locis potuerit uenire in eam opinione ut uelit Aristo.intelligere de Deo, cum clare appareat eum manifestim me loqui de illa parte animi pro substatia sua,qua intelligit,& sapit anima. etenim
ex operatione illa,quam facit intellectus,du recipit species uniuersales .ab eis,quae sunt extra,rion ne cognoscitur,quod no utitur organo in sua operatione, sua ergo substantia non est mixta corpori. iniis enim non obstupescat uiros tot eruditissimos uenisse in hos manifestissi. mos,ac turbulentissimos errores. longe enim melius meo iudicio ) existimationi suae cosuluissen si dixissent Arist. ponere animi postri immortalitate, Sc unitatem, sed deceptum esse,quam eius uerba ita aperte extorquere, ut fieri non pollit, ut ab hominibus,qui cerebri uentriculos uel cordis dispositos naturaliter habent,perci Piantur: aequiori enim animo si ita loquuti essent, eos tulissemus.
M Decipitur tamen etiam meo iudicio in illa palle in qua dicit,quod qui imagin, ,, tur opinione Auer. esse fortissimae imaginationis, ec se credere pictores nunquamis pulchrius monstrum hoc monstro finxisse,quia hoc est contra Aristo.etenim ueris simu est opinionem illam de unitate animi esse falsissimam, quia fides nostra, quae non potest neq; falli,nel fallere ita aperte asserit. tamen si nos in fundamentis Aristo.naturaliter loquentis stemus, ec non euertamus sua uerba , sed recta inter pretatione illa accipiamus. ec si caremus lumine diuino, dicerem tantum abesse, ut ille. qui imaginatur intellectus unitatem sibi fingat monstrum, ut qui aliter amorat cogatur dicere monstra, di maxima figmenta. quonia si intellectus noster non sit mixtus eorpori riecesse est,ut sit abstracitus a materia,& a corpore. ex quo sequitur, quod sit impassibilis,ergo immortalis,ergo non multiplicatus, ex dictis etiam ab ipso. qui igitur imaginatur quod sequitur ex demonstratione naturali, loquendo naturaliter,non imaginari figmentum in dubium sano uenire no potest sed quι imaginatur illud,quod repugnat demonstrationi naturali, quae ortu habet ex sensibus & profitetur e loqui naturaliter ile sibi imaginari monstrum necesse est quid enim est no esse mixtum eorpori,'quam non habere magnitudinem quid enim dicat quaeso est non habere magnitudinem, nisi esse abstractu θc separatum a mateis rias Quid praeterea est esse abliractum a materia, nisii esse incorruptibile non net omnis corruptio est ratione materiae quid enim est in doctrina Aristo. esse incoris ruptibile quam esse immortale quid aut est esse immortale, quam esse unum in numero.in specie, si natura non multiplicat indiuidua in eadem iecie, nisi quia non potest conseruare speciem in uno indiuiduo, seruat per successionem.qus ergo aliis ter sentit ut euertat sententiam Aristo.naturaliter loquentis,necesse est: si uero di cat. quod Aristo.intelligat in istis de intellectu, ut intellectus est, non ne hoc dicore est figmentum non ne hoc est extorquere Aristo. non ne euertit totum librum de Anima non ne falsum dicit, quod intellectus ut intellectus sit a materia abstra Ous 5 quod non habeat organu.quia omnis intellectus emet ita. quod quidem aratione abhorreimam phantasia est intellectus ut dictum est di tamen habet oris Eanum corporale,5c non est abstracta. Item quomodo fieri potest,ut non intelligat in illis locis de parte animae qua lapit homo ec intelligit re non loquatur in illis locis de illa parte animae, quam uocauit intellectur di non intelligat illam partem non habere organu,&ob hoc non esse mixta eum corpore, di hoc dicat ex sua operatione,non ne pollicitus erat in to' to libro declarare substantiam anima: oc omnium partia suarum & qua disserentiam
657쪽
LIBER πππvII. ε 3tiam haberet ab allis: abi ergo si non fecit in illo tex certe nullibi tradidit hanc cognitionem, si in eo consilio tuisset, ut uellet ibi declarare ipsam,ut est simpliciter intellectus. quia declarare naturam intellectus ut intellectus est,no est declarare nais turam ipsius nostrae animae rationalis: quia ipsa quatenus rationalis non est intellectus, ut intellectus, scut homo quatenus homo non est animal, quatenus animat: quia omne animal esset homo, ita etiam omnis intellectus esset rationalis. quod
quidem est ita salsum, quam quod salsissimum.
Si uero dicat ira. illum 6. 3. de Anima intelligi de intellectu possibili nostro ut est iis. s.
possibilis noster, dico quod intellectus possibilis noster, Q a recipit species uni r .de Aia. Mersales extrinsecus aduenientes,&ipsas intelligat, non potest in suo opere uti or ano corporali. quia non possit illud opus eis cere. ergo no potest quoad eius substantiam esse mixtus corpori. substantia enim eius cognoscitur ex opere,sicut diximus formas coelestes, quod ad suam substantiam no habere magnitudinem, id est non esse mixtas cor id, quoad eam substantiam, propterea quod movet aeterno lepore. si ergo operatio intellectus nostri non ostenderet substantia sua, neq; oporatio intelligenti arsit hoc posset de ipsis intelligent is praestare. non enim est maior ratio unius, quam alterius: sed hoc a sententia Arist. abhorret, ergo & illud. Si ergo est uerti, quod substantia intellectus nostri sit abstracta, ut sit una ex sunda metis naturae,& ex ηs,quae ab ipso etia concessa sunt, necesse est: ergo quino potest unitatem intellectus ex funda metis naturalibus positis ab Arist. imaginari ut more suo loquar non poterit etiam imaginari demonstrationem Arist.&non poterit imaginari substatias abstractas esse in qualibet parte corporis coelestis,& esse totas in toto,& totas in qualibet parte . eadem enim est ratio animi nostri, licet informet materiam non continuam,sed discretam,& seiunctam. hoc enim non repugnat indivisibilibus formis, quae non extend untur ad extensionem materiae: sicut diximus. qui ergo non potest ima inari unum intellectum eum ipsum cogi imaginati maiora ex iis quae diximus in superioribus, perspicuum esse arbitror. Cum uero addit ex quibus omnibus patere potest, quod multa, quae dicuntur Mab Arist. de intellectu uidetur se inuicem oppugnare, quum minime oppugnenti dicit enim quando Q quod est materialis,& mixtus: dico hoc nunquam dixi Te Ais rarist. cum uero exponit non separabilis,non uere exponit mixtum. quia intellectus dicitur non separabilis, quia nunquam est sine aliquo corpore, non tamen dicitur mixtus aliquo modo,nel materialis . neq; hoc nunquam dixit Aristo t. intelligendo per materiale non quod sit possibilis, sed ut Pomponatius intelligit,quod sit e ductus ex potentia materiae. Exponit deinde dicens, quod intellectus ut intellectus est omnino immixtus, tata separatus . cum uero dicit,at humanus utrunm retinet: nam separatur a corpore, in subiecto id est non habet organum corporale. sed hoc euertit suam distinctio. renem. quia si intellectus, ut est humanus, separatur a corpore ut subiecto, id est organo: ereto non est mixtus corpori ut humanus. Vt hoc Patet eX lex s. 3. de Anima. 3. Anim. ergo est separabilis a corpore ut humanus. Hoc item patet ex 3. tex. illius libri,ero tex. 6.go ei conuenit id, quod intellectui conuenit, ut intellectus est: frustra ergo iactatuit illa eius distinctio. Item ista distinctio est nulla, propterea quod non couenit eis quae traduntur de intellectu in s. de Anima, quia ibi non potest loqui de intellecta,ut intellectus est, 3.de Aium. quia sic loqueretur de omni intellectu: sed tu de intellectu humano: quia de eo intellectu, quo sapit,&intelligit anima nostra, quia loquitur de intellectu passibili,alioquin non couenirent inremea, quae eo in loco loquutus est Arist. etenim solum de intellectu humano potest ibi intelligi,quia sermo de intellectu passivo iam fuerat habitus in a. lib. est enim phantasia. De intellectibus uero simpliciter abstractis uerba facta sunt,& in s. Physici 5 in .pII σia. Meta. quia sunt cauta uniuersales, quae causae uniuersales no possunt tractari in ia.Meta. sermonibus de causis particularibus.
658쪽
ILIud etiim uidetur alienom a re proposita dicere intellectum,ut intellectus millo modo esse actum corporis organici,quoniam intelligentiae non indigent oragano in intelligendo. quia possumus etiam dicere intellectus eius abstractos, ut intelligentes no esse acitus corporis coelestis, quia intellectus humanus non est Mctus corporis coelestis:&quando dicit Aristo.intellectus coelestes esse formas colporum coelestium, non intelligit,ut intellectus: ec si e loqueremur extra rem. Praeterea uidetur ignorare definitionem animae generalem, quia opinari uide tur Aristote. uoluisse dicere animam esse actum eorporis organici, Quia indigeat organo in intelligendo. quia hoc euertit demonstrationem Arist. totiens citata, quia aliud est animum humanum esse actum corporis organici, di aliud est ipsam uti organo in intelligendo. sensus enim Arist. videtur esse,quod quia anima est ritusn forma corporis naturalis, quod corpus habet partes diuersas aeterogene as,ec distinctas,ut organa: quia informat corpus, quod habet carnem,ossa,& ner uos, di cartilagenes,&similiassit ita in arboribus ex proporWoe,quod tale corpusta huiusmodi corpus habet uitam in potetia: quia ante animam non habet uitam. 5c per lias partes distinguitur ab anima coeli,que informat corpus,quod no habet partes illas organicas: oc omnis anima corruptibilium animalium ita est, quia ibi non potest loqui de anima coeli: propterea quod loqui non potest in illa parte de causis uniuersalibus ted de causis particularibus,quae sunt causae animatorum corr.risse. ruptibilium.de abstractis autem illis sermo habitus fuit in lib. s. Phys N ii. Meta. Miti. sicut diximus. m ergo sententia Aristotelis de definitione animae sit illa quam diximusvilico perspicuum est aliud esse animam esse actum,& perfectionem corporis naturalis organici,& aliud quod in opere suo utat organo corporali, quia hoc solum est uerum de parte uegetativa,&sensitiva,& non est uerum de parte intellectiva. cogimur enim ita dicere propterea quod definitio illa anims est uniuersalis.
quae anima distribuitur ab Aristo in uegetatiuam sensitivam,di intellectivam:necesse ergo est, ut omnes partes animae sint actus corporis organici, alioquin nota conueniret omni animae. Cogimur igitur dicere aliud elle uti organo in opo
re Amri. rando,quia Aristoteles tertio de Anima inquit senstiuo inelia organum, ipsiueato intellectivo non esse organum in operando: quia accipit species uniueriales 'extrinsecus aduenientes, quibus carebat 'oc ad quas erat in potentia, antequam ipsas intellig eret. Non uidetur ergo recte dicere,quod intellectus ut intelle ictus nullo modo est actus corporeus:quonia intelligentie non indiget organo in inter ligendo. primo quia illa,quae ipse dicit,in rem non conueniunt.ibi enim no potest
loqui de intellectu ut intellectus est: quia ibi loquit solum de anima, quae est priat, a. p. . cipium animatium, sicux in libro de Pἀrtibus animalium, di de Partibus plantarum
ib. .,lati loquutus cst solum de corpore animantium corruptibilium,quod est eorum prin iis rasti. cipium materiale: consentit enim rationi, ut solum in libro de Anima sermone ha- ρι-.rii. beat de principio formali quod est proprium illius corporis. quare non conuenit in rem ut ibi loquatur de Anima, ut anima est sed ut est anima corporum corrupi huium. Non conueniet igitur in rem etiam,ut possit loqui de intellectu, ut intelle ctus est:sed solum ut est pars animae corruptibili um,non ut intellectus:sed ut intellectus humanus solum est anima hominis.alioquin extra rem,& confuse,& super in libro D uacanee loquutus fuisset Aristo ec omnia,quae dicuntur ab Aristot.in libro de A--M. nima conuenire solum animae,& partibus eius: ut est principium animantium corruptibilium ita est in promptu ut turpe sit uelle istud probare, rueret em uniuersa illa doctrina. Qua propter perpera uidetur dixisse intellectu, ut intellectus, nullo modo esse actum eorporis organici. quoniam intelligentiae non indigent organo intelligendo:primum quia in dubiu uenire non potest quod intelligatur ibi de in telligentiis ob eausas dictas deinde redditio illius causs uidetur praeue ne ignorationem illius definitionis:quia ibi noluit dicere Aristot.animas esse actum corpo ris, quia utantur organo in intelligendo ob causas dictas:sed quia informat,et perinficit corpus distinctum per partes diuersas,quae sunt organa. Melius
659쪽
LiBER XXXV i. εις Melius enim fuisset dicere intellectum qua intellectus non es. actum eo oris
organici: quia intelligentiae non sunt actus corporis organici.etenim corpus coeleste ii oti habet illas partes diuersias eo modo, quo corpus animantium vegetatiuo
ruia . cc no quia non utantur organo in intelligendo,sed tunc etia loquutus suisset Praeter rem. non enim in illo libro agitur de hoe,nel agi potest,ut en eis, que in superioribus disputata sunt,perspicuum este arbitror. Illud uero quod subiungit intellectu humanum, ut humanus est ei te actum cor .poris organici: ut obiectum, non pertinet ad rem, quia tibia est intellectum huma --. num esse actum corporis organici. ec aliud est indiuere corpore, ut sibi obiectum repraesentetiquia est actus corporis organici quia eit anima: quae est forma corporis organicLindiget uero corpore,quod sibi repraesentat obiectum, quia caret omnibus speciebus,ec est in pura potentia ad illas extrinsecus aduenientes intelligendas. Dicere ergo,ut est humanus este actum corporis organici:ut obiςctum nihil aliud est quam aperte ostendere se elle prorsus ignarum illius definitionis, ut dixi mus:quia ridiculum est dicere intellectum humanum est. actum obiecti quia in
tellectus humanus non dat esse ipsi obiecto:nel perficit obiectu, sed potius perficitur ab obiecto. luia ages semper est honorabilius passo,quatenus a gens.& quia indiget corpore ut obiectum sibi repraesentet:& non ut organo. habetur ipsum separari ab hoc,uel ab illo corpore, ut dictum est: licet non separetur simpliciter.5 hoc uoluit dicere Aristo t.quum dicit ipsum non elle separabilem,& aliquando se parabilem. Quod uero dicit iste, quia intellectus est actus corporis organici, ut obiecti, me non separati , uerum non ut obiecti, uidetur ignorare propriis . o Lam uocem . etenini dicere intellectum indigere corpore, ut repraesentet obicis ctum: ec non ut subiecto intelligens, ut ipse exposuit, id est ut organo sunt idem, quia intellectus indigeat corpore ut repraesentet obiectum, necessario non indi uel ut organo, quia non indiget corpore: ut repraesentet sibi obiectum, nisi quia es non inest organum,& quia non indiget organo. necessarium est,quum sit eius nais tur quam diximus,indigeat ut obiecto,qui a s ei inesset organum,non indigere corpore ut sibi repraesentaret obiectum. ut phantasia, quae est in organo,non indi
et aliquo. quod repraesentet sibi obiectum: quia obiectu recipitur in suo organo. etenim est ei proportionatum.Ex utro P ergo sequitur,quod intellectus sit separabilis ab hoc, uel ab illo corpore: uidetur ergo mihi tantus uir propriam uo cem ignorastici i Nis LIBRI T R I G R s l M I s E PT IMI
660쪽
VI E D statim diceret aliquis, Tu dixisti intellectum esse assum corporis playsici organichlet quod ob hoc nunquam est separabilis a corpore sim pliciter. Hoc enim uideε repugnare Arist. quippe qui dixit a.de Anima
tau tex. etiam in stiperioribus citato ob aliam occasionem, quod quidem iagitur,inquit,non sit anima separabilis a corpore,aut partes quaedam ipsius: si parti H bilis apta nata est, non immanifestum est, quarundam autem actus partium ipsa is rum,ut uero quasda nihil prohibet, propter id quod nullius corporis sunt actus, ιν amplius aute immanifestum si sit corporis avitus anima: sicut nauta nauis. etenim di, inquit Aristot.at uero quasdam nihil prohibet: propter id, quod nullius corporis is sunt actus. Vult ergo quasdam partes animae elia separabiles,quia nullius corporis sint actus.hocautem non uidetur posse intelligi, nisi de intellectu humano: ergo intellectus humanus etiam non erit actus corporis. quod pugnat cum sua ip-lius sententia.
Ad quod uero ego dicerem intellectum humanum ut intellectus humanus G se actum totius corporis, sicut intellectus abstracti sunt actus corporis totius coelestis sibi proprii. Ad Arist. aut dico ipsum intelligere aliquam parte anime esti se parabilem ab hoc uel ab illo corpore, propterea quod non sunt actus nullius supinple partis determinatae corporis.& hoc sequitur ex demo stratione 6. tex.3.de Ani3- se At , si ipsi non inest organu corporale no pollunt esse actus illius partis orga 'si' mei: quia si esset actus illius partis,quae est organu pederet ex ipsa illa parte, di tuenon eiIent separabiles ab illa. N per id quod necellariὀ sequitur,no essent separabiles ab hoc uel ab illo corpore: ex demonstratione ergo illa interpretamur hune iocum. Quod quidem potest etiam colligi ex eode textu undecimo, ubi post quam dixit non immanifestum esse ipsam animam non esse separabilem 4 corpore , reddens causam huius rei subiunxit, quia anima est actus quarundam partium ipsarum. ec non dixit hoe euenire, quia esset actus corporis, sed quarundam paristium eo oris: ex quo addiscimus causam quare anima non est separabilis a cor pore hoc uel ab illo,quia est actus quarundam partium corporis:sed cum ergo ad didit ueruntamen quasdam partes supple animae, ut intellesctus possibilis, & ages nihil prohibet supple separari, spterea quod erat actus nullius corporis: oportet intelligere nullius partis corporis determinatae . quia si esset actus alicuius partis
corporis determinatae,suisset causa,quod non separaretur a corpore:ergo no esse A actus alicuius partis corporis determinatae erit eausa quod erit separabilis ab hoe uel ab illo corpore', quia si assirmatio est causia assirmationis, negatio est causa ne '' gationis: ut diximus etiam superius.& quia non erat manifestum,an esset actus alicuius partis corporis,dixit quod ulterius erit quaerend an esset actus corporis, sicut nauta nauis. scilicet nimquid sit actus separabilis ab hoquel ab illo corpore: si cui nauta separatur a naui sua,quam gubernabat & regit .sed cum erit probatu ipsi non inesse organu corporale,erit probatum ipsam etiam animam nostram non ense actum alicuius partis corporis determinatae.& tune erit manifestum ipsam non esse mixtam corpori ex quo sequetur quod erit separabilis a corpore. propter
istum causam dixit in textu septimo tertii libri, quem saepe in alijs occasionibus' citauimus superius, ipsum sensitiuum, quia erat in organo,non posse sentire postiae Ani. magnos strepitus paruos. sed intellectus postqua intellexerit aliquod magnu mistelligibile non solum minus intelligit debiliora sed inagis:& hoc euenire inquit quia intellectus est separabilis ab organo,sensitiuum autem non est sne corpore, id est sine organo eorporali: 5c quum non sit sine orsano corporali, necesse est uast actus illius organi, re per consequens patiatur, cum patitur organum. sed organum patitur ab excellenti sensibili: ergo si sensus senserit maximum sensibile,nota sentiet debile . quia excellens sensibile ita imprimet speciem suam in organo, ut organum non possit recipere speciem debiliorem: quia uero intellectus non hahet organu:est ergo separabilis ab organo. quo sequitur, ut non patiatur expasisione organi ergo si intelligit ualde intestieibile, potetit intelligere minus. necelle