장음표시 사용
661쪽
LIBER αππvili. ει' enim est ut exponamus sensum esta non sine corpore, id est sine organo eo oras S intellectu separari a corpore,id est ab organo corporali 'ropterea quod probat id quod dixit ex ipsis organis. ex hoc tamen,quod sensus non si parati irati organo , Equitur ipsum ei se mixtu corpori: & ex hoc quod intellectus est separatusas organo sequitur ipsum non esse mixtum corpori. Ex his ergo locis patet quod non esse intellectum actum organii ec non uti orcano corporali, id est determinata parte corporis . infert separabilitatem intelle estus ab hoc uel ab illo corpore N ei se actum organi di uti organo: infert sensum ipsum non separari ab hoc uel ab illo corpore,neque simpliciter a corpore. Sed esse actum totius corporis non inseri net illud quod est actus, non polleseparari ab hoc uel ab illo corpore: sed solum inser .quod no potest separari a cor pore simpliciter.quia ergo intellectus est actus totius corporis, non poten separari a corpore simpliciter sed ab hoc, uel ab illo potest: etenim non habet organum. Quare recte dixit Aristoteles in eodem a. de Anima tex.as. quem tex. citauimus e zam in sis perioribus in alias occasiones,ec propter hoc bene opinantur,quibus ut ira.is. detur neq; sine corpore eita,nel corpus aliquod anima, corpus quidem non est, recorporis autem aliquid est.& propter hoc corpori inest: luia enim est actus,ta sub iistantia corporis,di forma corporis non potess esse sine corpore simpliciter. . Ex hoe eruo tex. colligitur ipsam non posse est e sine corpore,ex tex. uero undecimo a. de Anima. N ex tex. sexto oc septimo 3. sequitur ipsam animam rationa-- , lem esse posse sine hoc uel illo colore, quia non est actus organi: N animam sen, , stivam non esse separabilem ab hoc, uel ab illo,ness a corpore simpliciter.no quia-6. . sit actus corporis sim pliciter: sed quia est etiam actus partium corporis.et ut innue trirebret Aristoteles hanc rem, dixit: quemadmodum unim est actus partis ipsorum S cc non dixit ipiam esse actum corporis N propter hoc no esse separabilem: sed quia ιι
erat actus quarundam partium. Perspicuum igitur est,quae nos diximus co sentire
Aristote. 8c facile esse declarare, quomodo sit separabilis a corpore, & quomodo non ecquod sit signum:quare sit sieparabilis.quod si animadueitisset Pompon. uir celeberrimus,fortasse non uenisset in eas distinctiones ut more suo loquar ne. que in eas sententias, in quas uenit: etenim ipse non uideturposse sustinere uerba Aristotelis.
EX quibus etiam refellitur,quod anima humana,intelligendo animam rationalem,st numerata. quia falsum est ipsi m esse materialem, etiam falsum est animam ipsam esse iactam per generationem, quia uenit deforis: ut probatum est ex superioribus.eius enim actioni no communicat actio corporalis,id est non utitur
organo corporali in intelligendo:nec obstare dictum Aristotelis i. Phys quod sol. i.rbs
di homo generent homines:quia insuperioribus hoc declarauimus. etenim sol&homo dicuntur generare hominem,quia generat phantasiam hominis: per quam ctia est homo, sed no perfecte, qua postmodo sequit anima rationalis neces Lariθ. Sita sol ec homo uidentur generare hominem, quia generando phantasia homi propterea quod homo attinet ad philosophum naturalem: ergo suae cauta propriae, ut e st anima rationalis.quomodo autem fieri polst, ut philosophus natura lis consideret abstracta a materia, dictum est in superioribus: ad quem locum me
Interpretatio uero illa, quam tradit tex. . de Partib. cum dicit de intellecti ion ire., D spectare ad naturalem,uerum esse de uero intellectu: ipse enim est mouens nomo Partii asitus,repugnat aperte tex. illi. propterea quod non potest couenire niti intellectus, qui intelligit res extra se: inquit enim intellectus rem intelligibiliu est ita* rerum mnium rationes naturalis una tenebit, quod non potest quadrare nisi intellectui
dicio,verus autem intellectus nillil intelligit extra se. Item i
662쪽
Item non conueniebat in eo loco uerba facere de Deo,neque de substantiis a stractis propterea quod uerba facit de anima animalium corruptibilium obeas.
quas in superioribus recitauimus caulas.
Sed quoniam nos ad illum tex. antea dedimus responsonem, εc ostendis
ipsum sententiae nostrae non repugnare,ad illum locum me etiam reficio. .FG. Tex. etiam a. Play qui dicit,quae non mota mouent, non sunt Physicae conside rationis,ostendimus non repugnare nostrae opinioni. aECTIO TERTIA.
EE, J. Vod uero respondens tex. a. de Generatione animaliam, qui est menteue Gree .ῶν ire deforis,intelligendum .ine inquit,ut mens simpliciter, non ut humana,m Lω. 3. di si ut humana intelligendum esse non absolute,sed quod in ordine ad sensitivam, di vegetatiuam magis participat de diuinitate,ex eis,quae diximus, exponentes illud capitulum somnium: di figmenta es Ie arbitror omnes cognoscere,qui eum to cum considerauerunt,μesse dictum hominis sibi quodvis cogitatione tingentis: ut tueatur suam positionem, non ueri philosophi. etenim in rem illam non conue niebat uerba iacere de intellectu: ut intelleetias est,id est in complexu suo complete itur diuinos,& corruptibiles intellectus,cum aperte ibi de eis animis qui sunt in animalibus eum loquutum esse,in dubium sano uenire non possit, qui cosiderauerit quaestiones ibi propositas ab Aristot. ut quonam uertatur seminis corpulentia, cum sit nulla pars constituendi animalis:& utrum anima, qua animal dicitur,in somine,&in coceptu sit, an non,& unde.& proponat de anima rationali qua homo
est: & de ipsa quaerit quonam tempore,& quomodo, di unde eam recipiant: que principium id participant et caetera quae ibi:etenim ad quid respondere de mente. ut mens est, si ipse proponit qua tionem de mente humana. certe qui has responuones dat,non mihi uidetur dignus,ut cum eo disputationem ineamus.
Propterea qui dubitauerit hoc non conuenire in locum illum haud sane intelli go,cut non idem sol sit an non sit,dubitare possit quid enim est hoc illo euidetiusti quaestiones proponutur de animis,qui sunt in animalibus corruptibilibus 5 de' anima qua homo est homo: quis potest serre, ut aliquis respond eat de mente, ut mens est,ut ipsa etiam complectitur metes coelestes certe nemo, nisi sit huiusmo di,ut ebrios etiam respodentes ferre possi*parcat enim mihi uir iste eruditulimus. non possum satis admiratione affici,quomodo ipse poterit dare has expositiones: re non uidere eb essent ridiculae,& dinna omine illo qui praeter rem loqui uide tutilegat enim homines, qui pridici sunt intellectu,illud Aristot. capitul cognoscet apertissime expositionem huius uiri alioquin doctissimi, multό magis distarea sententia Aristotelis quam coelum distet a terra.
Praeterea quomodo potest intelligere illud dicta Sola mes deseris uenit, no dici absolute si Arist. asseri demonstrationes ad illaeoclusione probadam restabilienis da,quae sunt absolutae ut diximus in superioribus etenim inquit oes animas anteis esse impossibile rationibus his esse ostenditur: quorum enim principiorum actio is est corporalis,lige sine corpore inesse non posse certum est,uerbi graua,ambulare,, sine pedibus ita I extrinsecus ea uenire impossibile est, nem enim ipse per se acci-Dmonstri dere possimhquum inseparabilia sunt,neque eum eorpore:lemen enim excrementum alimenti mutati est. Demonstratio ergo est huiusmodi animae vegetati G. - &sensitivae, di nutritiuae actio est corporalis, id est eum organo corporali. ergo non possimi esse sine corpore, ut ambulare sine pedibus, organum enim ambula tionis sunt pedes:si non possunt esse illae animae sine corpore, eigo non possimi ante esse,quia non possunt esse sine corpore, neque possunt extrinsecus accedere: eror non possunt esse ante illud corpus. quod autem non possint extrinsecus acce
Quia si possent extrinsecus acredere necesse esset intelligi,ut accedere uel perte accederent cum semine cui diximus in superioribus non enim alio modo possunt accedere,ut perspicitum est. sed non possunt accedere per se,propterea quod sunt
663쪽
Lla ER X X π v i i L ειρ sunt inseparabiles a corpore, quia non possunt esse sine corpore, ut ambulare sine
pedibus,neq; possunt accedere cum semine,propterea quod semen est excremen tum alimenti mutati, quod plane non est animatum non pollunt ergo extrinsecus accedere,nel esse sine corpore ergo non possimi esse ante corpus. Si ergo omnes animae,quae sunt in animalibus sine uegetatiua,nutritiua, Sc senis stiva,& mens,oc nutritiua,&uegetati ua, resensitiva no possunt esse ante corpus, ec extrinsecus accedere, quia actio eorum est corporalis resta inquit Aristo. ut sola mens extrinsecus accedat di quod sola ipsa sit diuina,quia actio corporalis non
communicat cum eius actione.etenim causi,quare illae extrinsecus accedere non
possunt,est,quia actio sua non potest esse sine organo corporali,quia habent actionem in organo corporali ergo mens extrinsecus accedit, quia actio eius non est cum organo corporali .demonstrationes ergo si intabsolvis, non in comparatio/nerergo conclusiones sunt absolutae.Perperam ergo uidetur sensisse homo iste.s Ec Tio Q v A R T A. I X quibus admonemur uera esse,quae diximus operari in oriano corporali ec ' ,se signum uerum inseparationis a corpore. hoe enim aperte hic dixit Aristo. cum dat exemplum pedum, quae sunt instrumenta, quibus anima sensitiva deam bulationem efficit. Et perspicuum est non uti in actione sua organo corporali, esse signum manis stissimum potentia illam animi non oriri ex potentia corporis, S materiae, ec imo mortalitatis. quare ista demostratio est illa,quam tetigit in tex. 3. de Anima,& est uera,& germana demonstratio ut iam diximus qua ipse utitur ad demonstranda
animae rationalis immortalitatem qui ergo negat hanc esse mentem Aristo. eum Posse negare omnia clarissim neminem latere arbitror. ipse enim inquit clarissi me solam mentem extrinsecus accedere, & solam esse diuinam, quia actio corpora iis non communicat cum eius actione: id est instrumentum,& organum corporale non seruit actioni mentis,quia mens non utitur organo corporali ad suam intelis Iectione in quo intelligati quare sequitur,ut non sit mixta corpori, cisi non est mixta corpori, necesse est, ut non sit orta ex corpore. etenim cum mens sit in corpor necesse est,ut ueniat extrinsecus,vel oriatur ex corpore.non potest oriri ex corpore, ut probatum est ergo uenit extrinsecus. Item quia non utitur organo : ergo non est mixta corpori: erilo est abstracta a corpore: ergo sola inter alias animas di
ctas est diuina.quia quae iunt abstracta a corpore, sunt diuina, ipsa est abstracta a corpore, itur est diuina.nihil mea quidem sententia potuisset clarius dicere,ad ostendendum abstractionem animae rationalis,quam id quod dixit. quare qui eius contrarium asserun .suam opinionem potius existimo ipsos asserere uoluist e, qua credidisse Aristo. suisse eius sententiae, quam ipsi attribuut sed hoc secisse arbitror, ut fugerent,ut iam diximus,pCenas a religione positas, si mortalitatem animae ex sua sententia asseruisse uiderentur. etenim mihi quidem in mentem uenire unq; potuit hos homines doctissimos uerect ex animi sui sententia opinatos esse Aristo. posuisse mortalitatem animae rationalis, &putasse illas sitas interpretationes con sentire uerbis ipsus.
Etenim ea ineruisseqquae ne* ebrii,&plumbei homines unquam asserere potuissent. Ex quibus eii 1 patet eu sensisse anima rationale per se in corpus accedere, quiano accedit per ipsum seme, ut diciti est, ec extrinsecus accedit. nel ualet hoc non uideri consentire nostre cognitioni, inia no cossentit etia nostre cognitioni, ut diximus in superioribus, lae extra coelii no sit nem uacuuinem plenu, dc tam e cogimur hoc credere,*pterea quod ratio naturalis cogit huic rei fide adhibere.ita etia si n5 essemus lumine diuino illustrati, cogeremur fide huic rei praestare,via ratio natura iis nobis uim saceret quare existimandum est substantias seiunctas a materia, sicut diximus in superioribus. sicut habent alium modum essendi repugnante sere meatibus nostris ita habea ni diuersum modu accedendi in corpus, & operandi, Acin formandi ab eo, luem habent formae non abstractae quae extenduntur ad extensi onem materiae,&diuiduntur ex ipsius materiae diuisione. sed quia videmus sese
664쪽
mas non abstractas haec non posse essicere,putamus id etiam non posse seri a se mis abstraetis: sed nos decipi in hac re demonstrationes, quibus Aristo. probauit formas abstractas ei se immobiles,& indivisibiles, luce clarius mihi uidentur ostendere. In hac enim materia de immortalitate,& per consequens de unitate nihil ui detur esse,quod in maiorem disticultatem incurrat,di minus explicari posse uideatur,quam accessus huius animae in corpus. quod non uidetur fieri posse, nis indiuisibile moueatur,& informatio diuersorum indiuiduorum,quae corrumpunturi caetera uero omnia,quae sequuntur hanc positionem,uidentur satis commode posse euitari. sed si nos consideremus modum essendi formarum abstractarum quae non extendantur ad extensionem materiae,necp diuiduntur per eius diuisone, &nem potIunt per se,nem per accidens moueri,cognoscemus haec,quae diximus, posse neri a sermis abstractis sine motu,a t* ita ut posteriora prioribus coueniat,omnia inter sese coli frere uideantur,posse informare,ut diximus in superioribus, orbem unum seiunctum tamen,& diuisum in multas partes, sicut intelligentiae imum orisbem continuum .etenim nihil refert formae indivisibili, utru informet orbem con tinuum, siue di sinetiam: cum non extendatur ad eius extensionem,& posse mouere illud,in quo sunt ta etiam ut non moueantur per se, uel per accidens, quia licet intelligentia solis sit tota in corpore solari: oc licet abstrahi non possit ab illo, ec ille tamen dicitur modo esse in oriente modo in occidente: m tamen dici non pos . deriri. sit intelligentiam illam suisse motam,neq; per se,nev per accidens. sed de his in siυε- ι perioribus uberius egimus,ad quem locum me reiicio: Ac id quod dixit quarto des, Part. animalium, quod solus homo animalium omnium erectus est. quoniam eius natura, atq; substantia diuina est ossicium autem diuini est intelligere quod non facile eliet,si uasta corporis moles assideret. uidetur fauere nostrae opinioni,quod tala mens sit diuina,quia illa intelligimus re sapimus quod pertinet ad ipsa diuina. Nes illud,quod statim addidit pondus enim tardiorem reddidi hoc mentem 5c
sensum communem repugnare in superioribus ostendimus. etenim diximus mentem dici fieri tardiorem non quia ipsa aliquid detrimenti patiatur a pondere cor poris dioe enim fieri non potest, cum no sit mixta corpori sed dicitur fieri tardior, quia phantasia, quae ei seruit,fit podere corporis,cui est permixta tardior. &simes i. t in ob hoc dicitur tardior dicitur per accidens,id est per aliud, oc non per se, sicut di-lt ς xit Aristo. in lib. de Memoria ec reminiscentia, mentem recordari, quia sensus re cordatur quare ecsi homo non sit aeternus,quia tamen est particeps animae ratio natis, quae est diuina, dicitur particeps diuimtatis: non tamen uerum est, quod dicitis iste homo quod ipsa incipiat esse.
io ., 4. Neque illud,quod dicit ia.Meta.tex.3; .ad hune modum: Deductio autem qualis optima paruo tempore nobis. sic enim semper illis illud est, nobis aut impossibile, nostram sententiam labefacti are,ac euertere uidetur propterea quod dixerat par uo tempore, quod est signum intelle num deficere, dico illud ni nil probat contra aeternitatem intellec tus, quia beatit udo illa nobis sngulis durat paruo tempore quia singuli morimur. tamen ex hoc non sequitur, ut omnis pars componens nos, necessario moriatur:propterea quod nev materia prima, quae nostri est 5c pars es sentialis,dicitur interire concedimus tamen nos interire,quia dissoluitur compontum,ta nos nihil sumus quodam modo nisi partes illae ordinatae,& coiumst ae . hoe enim sat est ad interitum nostrum:sicut ad interitum domus satis est, quod partes coniunctae,ut sunt lapides,& ligna,& cementum disiungantur,licet seorsum manere postea integrae, q uamq; in homine corrumpatur ipsa senstiua,per quam eream
homo distinguitur ab aliis speciebus animalium,ut diximus in superioribus, licet, dicis Q essent in illa persectioe qua homo est homo, quia a prie homo est homo anima
.hisialiari rationali,sicut dixit r.de Gener. animalium cap.3. superius citato, Zc te. Eth. cap. s.cip.; esto. Et ob hanc etiam animam dixit Aristo. 2 de Part. o. ia. haec uerba, quae asit una Labiee. y. cuuita sensu etia praedita sunt haec sipeciem multisormiorem, numerosioremquaa. de Part. rietatem recipiunt,aim inter ea alijs,alia magis, ec eo amplius quo non solum ut Fq. a. uendi sed di bene uiuedi ratione natura eoru obtinuit quale hominu genus qui pinis Pe quod,aut ex omnibus animalibus nobis cognitis, diuinitatis particeps sit, autis Omalum maxime hoc enim ei conuenire apparet ob diuinitatem intellectus. feci
665쪽
alia animalia possunt aliquo modo dici participatia alicuius diuinitatis, tamen nos int participatia uerae diuinitatis quia eorum animae non sunt scium' ae a materia,
quod est signum diuinitatis simpliciter quia diuina sunt seiuncta a materia. Quare perperam milii uidetur subiungere homo iste doctissimus, quod si homo quandocp immortalis dicitur intelligi secundum quid. etenim dicitur immor talis simpliciter, quia anima ipsa, quae e sit eius principalis pars, di per quam homouere, oc principaliter est homo Ec diuinus immortalis est 5c diuina. Quod uero ut
terius ulci; ad nnem illius capituli disputat, probando intellectum nostrum nun
quam intelligere sine phantasmate, est id quod nos semper diximus, soluant illi,
qui tenuerunt aliam opinionem. s Ec Tio in vi NTA.QVod uero in io. capitulo in quo profitetur se uelle respondere ad obiecta aliarum opinionum,inquit: quod anima humana sic potens recipere oes speci es formarum materialium duas habere conditiones, unam scilicet, quod secundit se immaterialis est,& no indigens organo, tanquam subiecto pro quanto recipit, ec intelligit illa, quod nos concedimus: uidetur suam ipsius opinionem conuellere, M propterea quod si ipsa recipit sermas materiales uniuersales. 8c recipit ipsas sine
organo: ergo non est mixta corpori ex sui substantia: ergo est abstracta a materia: ergo est immaterialis: ergo nunq; potest esse materialis, quia non utitur organo in
intelligendo formas extrinsecus existentes. Scit indigeat phantasia, ut sibi reprs sentet obiectum,non sequitur, quod sit materialis aliquo modo ex substatia sua: quia indigere phantasia, quae sibi repraesentet obiectum, est signum uerissimu ipsam noesse educta ex potentia materie, quia si ipsa esset educta ex potetia materis no indigeret phantasia ob causam dicta, sed esset phantasia sicut diximus nulla em haberet discrepantia ab ipsa phantasia. Haec igitur pugnat in Aristo. quia dicere anima
rationalem no indigere organo in quo exerceat actiones suas di dicere ipsam esse simpliciter materiale,&secunda quid in materialem,est conuellere demonstratio nem Arist. in 3. de Anima tex. s. quam totiens citauimus, re inde Generatione a ' r ile Aila. nimalia cap.;. quo in loco aperte Aristo. ut uidimus paulo ante, ostendit uegetati- iis s. ua 5c nutritiuam 5c sensitiva oriri ex corpore Ppterea quod ills indigebant orga- et de Gene. no corporali,ipsam uero mente extrinsecus accedere, ἴpterea quod no utebatur Mai. ca. I. organo corporali. si ergo extrinsecus aduenis, no nascitur ergo ex potentia mate riae: ergo simpliciter quantu attinet ad sua naturam ex sua substantia, est abstracta. euertit ergo homo iste demonstrationes ita aperte, ut mirer ipsum in eam sententia ueniis nisi sortas te putandu est eum ut tueretur sua opinione impune induxisse testimonium Aristo. ut diximus. Nonnulla uero postea subiungit, lus quoniam proficisci nobis uidetur ex mala interpretatione tex. 3. de Anima ubi inquit Ario i , . 3 iit o. intelle Ru intellisere omnia. 5c ipse exponit omnes sermas materiales,& aecio Ahin .pit uim illius propolitionis, in a a recipiens est denudatu a natura recepti,dcnos illa explicatione ia redarguimus in superiori b. missa esse facieda iudicauimus. Quod uero inquit, quod si dicatur, cum ipse intellectus sit in hac qualitate, quo ramodo igitur species in eo recepta poterit uniuersaliter repraesentare, cui dicit hoc enihil prohibere: primo quia accidit sibi qua intellectus ut sit in quantitate: quonia ηοec si est in quantitate, tamen quantitas non est principiti illius operationis, nemin Meo opere,a per se utitur tertio, ex edictis pate non ex toto absoluitur a quantita- Mee,5 eius conditione, cum semper speculetur uniuersale in particulari. intellectus Menim humanus habet, ec quod sit intellectus 5c quod sit humanus. qua em intelle- Mctus uniuersale cognoscit,& qua humanus uniuersale, nisi in singulari perspicere Mnequit. quando uero haec dicit,ea ipsa oc a sententia Aristo. ec a verita te abhorrere ex eis, quae dicta sunt. perspicuum esse omnibus arbitror. etenim alicui intellectui per se euenit ut sit in quantitate, ut intellectui passivo: oriti ir em ex potentia materiae. Praeterea quid refert hoc, quod aliquis intellectus non sit in quantitate, si ipse est edueius ex potentia materiae per se: ergo eonvenit intellectui humano, ut sit in quantitate quia per se ei couenit ut sit eductus ex poterea materiae, ex sentetia ipsius,5c Arist. no loquitur in lib.3. de Anima, nisi de intellectu, ut humanus est, quia lo ι δειε loquitur de eo quo intelligimus,& sapimus,& no potest intelligere de alio intelle s. phbs erctu: quia de intellectibus abstractis loquutus est in s. Physic. 5c in ia. Meta .ut paulo ir.buta.
666쪽
ante diximus. In libro uero de Anima non poterit de eis uerba facere, propterea quod eram causae uniuersales,& non erant cauta ipsorum animalium, de quibus eo in libro solum intendit Aristoteles,ut perspicuum est. item si est in quantitate,quia extenditur ad extensionem quantitatis,quomodo non utitur ipso organo in suo opere:ita enim posset dici de uisu, θί de auditu,& de aliis partibus sensitivis,quod tamen falsum est,quia recipiut species quantas: quia
sunt extenta. etenim rati O,qua istae potentiae recipiunt per modum quanti nulla est alia, nisi quia extenduntur ad extensionem organi: extenduntur autem ad exorensionem organi,propterea quod ducuntur ex potentia corporis,ec organi.qua re si intellectus oritur ex potentia materiae,ut sentit iste,necessitas cogit, ut exterio datur ad extensonem corporis,& ita recipia sicut sensus, di utatur quantitate, reper se in opere sicut sensus: eadem enim eu ratio. sed consequens est falsum: ergo id unde fluxit falsum elle necesse est. Item quomodo est uerum ipsum ut intellectus uniuersale cognoscere: si in no his non est nisi ut est humanus,ec non intelligit, nisi uniuersale. non enim esset no his proprius ne* per ipsum homo distingueretur ab alijs intellecitibus, necesse ergo est,ut insit nobis ut humanus. Praeterea falsum est, quod intellectus ut intellectus intelligat uniuersale, quia omnis intellectus intelligeret uniuersale. quod est falsum: quia intellecitus pasti uus non intelligit uniuersiale. Item intellectus diuinus non intelligit uniuersale, quod intelligit noster,ut probatum est: ergo perperam illud asseruit. Deinde quis dixit ei, quod ut intellectus intelligat uniuersale, ec non ut humanus,nos enim non scimus ipsum intelligere uniuersale nisi ut speculemur singula re. 5c nisi ex intelle 'ione,quam habet ex phantasia,quae ei seruit, ut est humanus. Item falsum est quod ut humanus speculetur uniuersale in singulari: quia ete nim nullo pacto non potest intelligere singulare,ut diximus.non enim semper enset necess riuintelligentem simul phantatinata speculari, quia intellectus posset intelligere illud singulare prius. Item si est mixtuς materiae: ergo habebit organum corporale. probatur conse 3ψ εα quentia ex auc oritate Aristo. . de Anima, quam totiens citauimus in superioria η hus in aliam occasionem, unde inquit nem mixtum esse rationabile est corpori,n qualis enim utim fieret,aut frigidas aut calidus, di utiq; aliquod organum ei erit, stra cut sensitivo. sed consequens est salsum ex eis,quae dixit Aristoteles in eo loco, ecex tui sententia,quia tu dicis, quod non indiget organo,ut subiecto, id est, in quo
exerceat suas operationes: ergo salsum est,quod sit mixtus materia: ergo non est materialis ergo non est incorruptibilis Convellit ergo opinio ista demonstrationem Aristotelis.
Item si est mixtus materiae:ergo qualis uti fiet,aut frigidus aut calidus. sed ea sententia Aristotelis non fit nessi calidus, neu stigiugs: ergo non est mixtus materiae.
CVm uero dicis sntellectum di intelleetus non esse coniunctum materiae, qua intelle 'us,sed qua coniunctiis sensiui. sed hoc est ridiculum. Aristoteles enim loquitur in eo libro de intellectu, quo intelligimus:ergo de intellectu, ut est cono iunctus sensui. etenim non intelligimus, nisi intellectu,' quatenus est coniunctius sensui: quia neeesse est intelligentem phantasmata simul speculari.item necesse est. si est materialis.ut qualis sat in opere intelligendi sicut in opere sentiend propterea quod ita est in sua substantia coniunctus sensui,5c mixtus corpori sicut sensus. alioquin demonstratio Aristotelis citata destrueretur,ubi probauit, si esset mixtus corpori.simi sensus haberet organum,& seret calidus, di frigidus. Haec enim euenit ipsi sensui, propterea quod est mixtus corpori,ut patet ex tex llato, di in te .
-υ AM. r. 3 de Amma:ubi enim est eadem causa,necesse est,ut sit idem effectus. ῖ item Quomodo intellectus humanus intelliget abstracta a materia,ut uniuersa
lia si ipse est immersus materiae . sunt enim uniuersalia in diuisbilia, ec intellectus humanus est diuisibili siti receptum debetrecipi in recipiente per modum recipientis.
667쪽
entis. si ergo intelligere est in ipso intelle fiu per se,quia intellecti us est locus specierum, di sit imiuersaliter,5 recipiat ea de nouo ut ductum est totiens necesse est ut intellectus sit abstractiis a materia: quia uniuersalia abstrahunt a materia. etenim nihil iaceret inrollectus agensis uniuersalia non essent abstracta. Et hoc etiam patet ex Arist. i. 'osterio i u cap. 17. non possunt ergo recipi nisi recipiantur modo indiui t. φλsibili, ec esset per se in materia intelligere: si intelle eius ei set per se in materia: sicut op I
sentire. etein hoc intclligere non couenit per se intellectui,ut intellectiis est. clemno conuenit omni intellectui sicut habere tres angulos non conuenit figi irae, quatenus ligura: quia non omni ligurae. sed quatenus est triangulus sed intelleetui laumano, ut intellectus humanus est,co uenit hoc intelligere, quod si detur. ergo quaecunq; Ostenduntur de intellectu per istud intelligere ostenduntur de intelle eiu humano, ut humanus c. sed per hoc intelligere osteditur, quod intellectus humanus non est mixtus corpori S quod uenit dei oris,quod est diuinus: quod est simplex, Quod est separabilis, ergo omnia ista coueniunt intellectui humano, ut humanus. Perpera ergo distinguit iste in illis lib. de Philosoplua. naturali de intellectu. ut in tellectus est, di ut humanus. quia nunqua potest accipi cognitio ipsius. nisi ut humanus. quia accipitur ex intelligere illo quod est intelligere species uniuersales rerum.quae sunt extra ipsium: Sc hoc proprie conuenit intelle Gu humano,ut intelle eius humanus est: quia intellectibus superioribus ii cnon conuenit, propterea quod ostensium est eos intellectus nihil extra se intelligere, neqtie intellectui passivo. quia habet organum, quod non potest repraesentareum uel saliter, ne I in ipso potest elle species uniuei salis, quia solus intellectus est locus specierum non tota anima, de etiam propter rem loquitur. it-llud vis ei eἡle in p. Intelicis su ergo humanus est abi tractus a materia, est impassibilis uelut detoris, est separabilis, ochuiusmodi, quod eius couellit sententia ieq; illud minus mirum quod subiungit, quum dicit intellectum non intelligere in aliqua parte corporis. sed in toto corpore nam si non intelligit in aliqua parte corporis sed in toto corpore. ergo non Potest esse materialis neque diuisibilis quia si esset materialis,dc diuisibilis,iccirco ta lis esset, quia esset mixtus corpori, oc organicus, oc si csiet organicus intelligeret in aliqua parte corporis:&si sic. ergo non in toto corpore,ut patet de sensitivo. ergo sitam ipsius conuellit sententiam non solum enim pugnantia: uerum etiam quod multo foedius est negantia homo iste apertissime loquutus est. Non enim intelleis eius potest in toto corpore esse,& operari, di non in determinata parte corporis, nisi sit abstractus a materia, θc immixtus corpori,alioquin demonstratio Aristote.
nulla elleti quam totiens recitauimus.
Item falsum est intellectum humanum indivisibiliter recipere . quod intelligit:& intelligere indivisibiliter. quia si sic, non est et m diuisibilis quia si est indivisibilis,
necesse est ut dictum est ut recipiat indivisibiliter quia receptu debet recipi per modum recipientis,si ergo est diuisibilis: oportet, ut diuisibiliter recipiat, quare ponere ipsum materialem, est ponere ipsum diuisibilem'. sed ponere ipsum diuisibile 5 recipere indivisibiliter: est pugnantia loqui, quum ergo iste omnia illa ponat, ut net cum sua ipsius sententia mecesse est.
tem ex modo operandi non poticinus cosequi essentiam alicuius, consequens aperte a ueritate alienum est. Ex operibus enim uenimus in cognitionem substantiae rerum . sciit ex operibus substatiarum abstractarum uenimus in cognitionem substantiae ipsarum, aliter enim tota plutosophia naturalis rueret: ergo anteced cf. consequentia probatur, quia intellectus operatur abstracstae indivisibiliter. cita men secundum naturam tuam ex huius hominis sententia non est abstractus: operationes ergo rei si non ostenderent essentias 5c substantias rerum . quod quidem
asserere est non solum philosophiam naturalem labefactare, ac infit mare: sed et Dam penitus eam conuellere.
Item a ratione alienum est dicere intellectum qua intelligit indivisibiliter recupere, qua uero sentit, uel uegetat diuili biliter: quinion potest, ut una substantia, possit operari modis istis diu crus: esset enim ea dein nubstantia organica θύ non organica, mortalis,& immortalis secundum substantia. etenim quatenus indivisibi liter recipit, non esset organica, quatenus uero diuisibiliter esset organica. Vua er
668쪽
go ec eadem substantia esset organica,& non organica & illa mortalis,di immortalis: quod quidem heri non potest. item nos non potiemus cognoscere,an esset immaterialis: quia intelligit indiuisibiliter: an materialis,quia sentit diuisibiliter. item non ei et differentia inter sensum,& intellectum. quam tamen opinionem i. Anm. Homeri & Empedoclis redarguit Aristo. . de Anima. quum uero ex dicto Arisit. 3. bic. Ethiciqui dicit uoluntatem et Ie impollibilium, quia immortalitatis uult sequi ipsam animam rationalem,non eise immortalem. Dico falsum esse,quod hoc sequatur. sed hoc ostendit esse mortale,quod appetit immortalitatii quae dati non potest. sed hoc non est anima, sed compositum. nos enim uoluntate non appetimus immortalitatem animae solum: sicut neque appetimus immortalitatem materiae primae sed appetimus immortalitate compositi. nos enim appetimus aeterno tempore manere coniunctionem animi nostri cum hoc corpore: ec hoc est quod fieri 2 mct . nequit. subiungit postmodum,quare Aristo. Metae comparauit intelleolum hu-y ui3 manum noctuae,non talpae,nQciua enim aliqualiter uidet. quibus uerbis uidetur quali repugnare eis, quae dixit in superioribus contra Averr. quia uidetur conce-
. ' dere quod illud exemplum Arist.non demonstrat impossibilitatem, sed difficul
se crio SEPTIMA.Vod uero addit uniuersaliter corpora coelestia, homines bestias,plantas a ianimata esse eorum animas sub definitione animae generali cocineri. quod attinci ad istam ultimam partem; tam falsum est, quam quod falsissimum. etenim intelligentiae nullo modo acceptae sunt actus corporis organici: quia corpora coelestia non habent illas partes aeterogeneas, quae sunt organa animae delinitae in libro de Anima. sed partes coeli differiit solum densitate raritate, partes uelis corporis physici quae dicunt organa,disseriit coplexione,& quasi specie inter se:quia - ς ε μ' specie accidentali, ut oculus ab aure, a nare, eca neruis, ct a lingua,ec huiusmodi. Hoc enim indicauit Arist. r. de Anima tex. 6.ec apparet ex uniuersio libro de A '; nima dc ex libro de Sensu,& sensibili, di ex aliis libris. sunt enim intelligetiae aetus biti corporis naturalis sed non organici,nem potentia uitam habentis: sicut corporis di. d, A . animalium corruptibilium. Etenim inquit Aristo La. de Anima tex. 3. uitam autem iee i. habere dicimus,id quod per sese ipsum alimentum,&augmentum,oc decremenis' tum .loquitur ergo de illo corpore quod potest at augeri ec diminui, quod quide
conuenire non potest corpori coelesti. . Item superuacanee ibi comprehedit animam corporum coelestium, quia eo in loco tantum sermonem habet de anima illa,quae est animalium corruptibilium ocquae estpropria eis,& ut principium eorum.1.pis est liem de anima corporum coelestium, Ac in s. Phyc in ii. Meta. sermonem habuit. Fuit igitur necessarium in libro de Anima ubi no loquitur,nev loqui potende anima corporum coelestium ut sei seret ipsam ab anima corporum coelestiuet
alioquin illa definitio non fuisset proprie illius libri:& non possunt seiungi, nisi per
illud organum,ec potentia uita habentis, eo modo, quo declarauit uitam habere. Ergo perperam dixit homo iste eruditissimus, animas corporum coelestium comis prehendi sub definitione uniuersali animae quam posuit a. de Anima. Item Arist.diuidens animam definitam in xlib. in suas potentias, non diuisit ipsam in animam corporum coelestium:si dicas, quod per intelleetiuum intellexerit illas animas,in errorem turbulentissimu incideres. propterea quod Arist. no definiuit illam partem animae in libro de Anima ness aliquam mentionem fecit de o peratione illius animae,quae conuenit corporibus coelestibus: sed solum de omni bus potentiis,quas videmus esse in mortalibus: cum tamen pollicitus fuisset declarare, ec substantias uniuscuiust potentiae definitae θc diuise,N opera eorum. Farui sim igitur ac contra Aristo. sententiam mihi uidetur homo iste de hac re accepit se opinionem. Falsum est etiam ut ego quide opinor quod intelligentiae quatenus intelligentiae non a fluent illud corpus cocleste, quod ad earum intellectione,quae est
669쪽
est sua uera persectio sequitur, quod det esse corporibus coelestibus,alioquin non pollent illud praestare,ucut in superioribus declarauimus.
AP qu e quod de telle fixi apente dicebatur eua dico demonstrationem
'ril tot. illam s. de Anima esse istam ut in superioribus etiam diximus. 1 se Anim liuellectus ages est immixtus & impas libitis,et separabilis: quia intellectus pas- tra. tu. libitis est immixtus impassibilis 5 separabilis. probatur cosequentia: quia semperages cit honorabilius pastb,5 forma est honorabilior materiae sed intellectus actu est ages, x possibilis,patiens,& ages cii forma,& pallibilis materia. ergo si ista praeclicata,quc ligniticant honorabilitatem, conueniunt ignobiliori substantiae ergo multo magis honorabiliori conuenieti quia quod conuenit ignobiliori siecundum naturam, ex se, multo magis conueniet nobiliori: ergo si conuenient possibili conuenient etiam agenti. Quod inquit iste quod de intellectu agente dicebatur, quoniam ipse uere im- α mortalis est,quare ecpassivus. Primo dicitur falsiani esse Arist. probasse intellectu passivum esse immortalem, quia intellectus agens est uere immortalis, intelligendo per intellectum pallivum intellectum possimilem: quia Aristo. non secit talem demonstrationem ed e con
trario fecit, ut ratio retrodicta ostendit. etenim ex ignotioribus ad notiora siti siet argumentatus.ignotior enim nobis est natura intellectus agetis, quam intellectus pollibilis nati ira propterea quod eius opus est nobis magis ignotum. etenim li ex opere,intellectus polsibilis uenimus in cognitionem operis intellectus a sentis,etiuae subitantiae: hqc enim modo proficiscimur. Intellectus possibilis intelligit ominnia, ergo caret omnibus speciebus: ergo cli solu in potentia ad illas speciei ante. st intelligat git non habct organu corporale:qa recipit species uniuersales, quae extruis ecus aduentvt.quia organu n5 potest illas recipere, &representare etem n5 represtentaret nisii lingularia ergo no est mixtus corpuri ergo abstrac*us a materia: ide enim sunt non elle mixtis corpori, 5c abstractu esse a materia. cu ergo sit abstraetus amateriast lit in pura potentia ad recipiendas sermas uniuersiales. quas senti
mus a'nobis ipsum recipere,&isis n5 possint reprssentati a pla antasma temecesse eit,ut ab aliqua alia poterea ex singularibus fiant uniuersales. at no potiunt fieri ab intellectu possibili idem enim non potest esse agens, patiens respeetu eiusdem ergo necelle clt, ut sit alia substantia diuersa ab ipsia re, quae eas abstrahet S sitior ma etiam ipsius possibilis:est enim pura potentia. cognoscimus emo intelle 'tum agentem dari ex opere intellectus possibilis, reconnoscimus ipsum esse formam intellectus postibilis. Quare la intellectus pol tibilis sit immixtus, separabilis N impolisibilis ergo necess. estob causiam ductam intellectium agentem esse huiusmodi. oportebat igitur resipondere ad id, quod dicebatur de intellectu agente quoniam ipse uere immortalis est quare, dc possibilis,quandoquidem ambo sent par
tes essentiales animae humanae, quod ista non erat ratio facta ab Arasto nem poterat heri tali sint ambae partes essentiales ipsius animae,&non differrent. Huic auistem dicitur,quod uerbum illud mauis potius est in oppositum, quam in propositum:nullibi enim dicit Aristot. Quod solus intellectus agens est immortalis quia . squando dicit, separatus enim est solum quod quidem est:& lioc solum immortale. 'G perpetuum elimon potest intelligere de intellectu agete quod solus ipse sit immortalis: neque dicit Aciso teles quod intellectus possibilis non semper est actu. Quia quando Pintelligit,&quandoq; non . quia quum inquit: Quae uero se cum potentiam tempore prior in uno est: omnino autem id est in omnibus nin temuerba
ipore, quia non aliquado quidem intelligit &aliquado non intelligit. Quae ML Maligniticant ipsum semper intelligere. quia si scientia ipsius non est prior temPore secundum potentiam necesse est,quod in aliquo semper respectu omniu hominum intellexerit et intelligat. alioquin esset secudum potentiam semper priori ex in uno α uniuersaliter respectu omnium, si abs tute daretur aliquod tempus in quo ipse in aliquo non intelligeret . neces le ergo est,ut semper intelligat.
item ille modus loquendi non est suppleuerum dicere,quod aliquando intes
670쪽
sundabantur in intellectu possibili quorat Apo-- sed fimdabuntur in intes.
leo u pallivo, ad cuius corruptionem necesse fuit deficere illas species: etenim ad corruptionem subiecti necesse est, ut corrumpantur sua accidentia, quae iuno dabantur in eo. quum ergo ita sit, non possumus reminisci eorum quae sciebat Aristoteles, licet intellecitus pollibilis sit impassibilis, 5 immortalis, oc per id, quod necessarib sequitur unus. quo textu perspicue patere arbitramur, intelleetum polsibilena eue impassibilem, quia loquitur de eo intellectu, qui non intelligit si ne pliantasia, Ec dixit eum, qui non intelligit sine phantasia ei in impalubilem. ec in dubium uenire non potest, quin ille intellectus,qui non intelligit sine phantasia sit intelleetus possibilis, ut patet . quod per impallibile intelligit incorruptibiale,etenim m. - uum cotrariu corruptibile, ec quod textus ille ro. loquatur sem 3. de Aim
per de intellectu pollibili, non de agente, colligi perspicue meo iudicio ) potest et o
ex textu sexagesimos exto primi de Anima, quem etiam textum in superioribus es i. O Amm. tauimus, ipse enim manifestissime intelligitur de intellectu possibili, ec ea dicit, quae tex. io. tertii de Anima protulit, intelligere enim inquit, ec considerare mar- tacescunt aliquo interius corrupto, quod in textu uigesimo dicit intellectu passio tauo corrupto, quod est phantasia.& addidit, ipsum autem impassibile est quod est idem iudicio ineo, quod hoc omnino autem , neque in tempore, sed non aliquando quidem intelligit, aliquando uero non intelligit. quia si intelligit semis per in aliquo, ergo intelligere est impassibile generaliter . deinde uidetur redis dere causam,qua re marcescat alio interius corrupto,&inquit,quod intelligere ecamare,aut odio habere non sunt illius, id est intellectus passiones. sed huius id esteorporis habentis illum scilicet intellectum,quare & hoc corrupto, neque memoratur intellectus supple,de ipso enim est sermo, quia non erant illius scilicet passi on sed erat communis, id est illitis compositi, quod continebat corpus, oc ani mam, quod desitructum est. quia destructa est phantasia, oc dii solutum corpus, &copositu: intellectus aut supple no est corruptus, quia fortasse est diuinu aliquodecim passibile quod est idem quod dixit tex. ao. tertij de Anima,separatus enim est , a
sola hoe,quod quide impassibile est, quoad illud quod est,id est quoad substantia,
re hoc solum immortale, & perpetuum . in primo autem de Anima appellauiti pissum diuinum 5 impallibilem, S in textu uigesimo dixit idem: non reminiscimur autem quia hoc quidem impassibile. patet ergo, quod textus vigesimus intelligi tur de intellectu possibili sicut textus sexageli mussextus primi de Anima, sunt reipsa idem quo ad suam sententiam .ec ex illo etiam colligitur, quod non latum ratione naturali anima est immortalis, uerum etiam una, quia non potest intelligere impassibile esse,nisi intellectus sit immortalis .non potest aute dici,quod non me moratur hoc corrupto,nisi sit unus.etenim si est alius, ec alius non uenit in controuersiam,quare non memoretur quia no sibit in aliquo, si unusquisque habet suum sngularem intellectum. Dixit fortassis intellectum esse diuinum,ec impastibilem,
quia nondum demonstrauerat ipsum esse impassibilem: dc per id, quod necessariosequebatur diuinum.
item patet,quod est incorruptibilis: quia si esset corruptibilis dictum no Bisset
ad propositum.quia si corrumperetur non opus fuisset quaerere,quare non reminiscam unquia de eo, quod corrumpitur non possumus quaerere,quarenon remini scatur uel mem oretur. etenim nullus sanus quaereret de eo, quod corrumpitur, qua
item perspicuum est, quod est unus: --- possit semper intelligere, mia semper sit in aliquo subiecto ec non semper in eodem Indiuiduo: corrumpuntur
enim indiuidua. Item non conuenit in rem dicere, quae uero secundum potetiam tempore prior in uno est omnino autem neq; in tempore. etenim si esset multiplicatus in singulis,et Iet prior scientia in potentia. Quare falsum concludere ex eis quae dicta sunt homo iste eruditissimus uid tur,quoniam inquit, unde ad rationem dicitur intellectus passibilis est secundum . .
quid immortalis, quia ex sententia Aristotelis simpliciter est immortalis, quia sim- iapliciter