장음표시 사용
291쪽
αH. in diis. B L. quo Ie ferenda sunt omnia honefacta: ipsa honestu, c al. prima
d v. e. nequis sequi existimet, ut duo snt vltima h. al. nequis existimet, avo poni vltima bonorde al.collinea Tef Laut sagit
mini ultimuin bonis esse dicimus, adipisci princI- pia naturae, hoe dicim'. huies eade similitudine. oia esse faciεM,Vt propo si id assequa
iees ossicia, seu . honesta actio subsequatur: sed hoe quasi VI
trinum, quata nos summum in vita
mum illud hominis per se laudandum, expetendum bonum, quod cum positu sit in eo, quod Stoici,nos appellemus conuenietiam, si placet: cistm igitur in eo sit id bonum, V quo referenda fantomnia honem facta, ipsum s bonenum, quod in bonis ducitur, quamquam p)n oritur, tamen id solum,Nisua, ct dignitate expetendum est: eorum autem, quae sunt φ prima naturae , propter sie nihil est expetendum. Cum vero illa, quae officia esse xi,proficiscantur ab initiis naturae: ad ea haec referri necesse eII:νt rectὰ dici possit, omnia oscia eo referri, Ni edipiscamur principia naturae:nec tamen ut hoc sit bonorum vitimum, propterea quod non inest in primis netur e conciliationi bus honesta a Ilio. consequens enim est, post oritur, ut dixi. eri tamen ea secundum naturam,mHtὁque nos ad se expetendam magis hortatur, quam superiora omnia ed ex hoc primum error toll&us est, nequis sit, qui existimet. Ni duo sint vltima bonoru. Ut enim, Mui fit propositum,' collimare hastam aliquo, faut sagittam, sicut nos ultimum in bonis diximus sic illi facere omnia, quae possit ,s vi collimet:huic in eius similitudine omnia sint facieda, ut collimet, ct tamen νt omnia faciar quo propositum assequatur ea boc, quasi Nitimum, quale nos summum in vita bonum dicimus: illud autem, vi feriat, quasi sieligendam, non expetendum. Cum autem omnia ossicia a principi s nature proficiscatur
292쪽
rur,ab ijsdem necesse est proficisi ipsam sapientia.
Sed memadmodumstpe his, qui commenda tuam alicui,pluris eum faciat, cui commendatis sir, quam illum, a quoset:' minimὰ mirum est, pri. 1 monos sapientia commendari ab initiis natura, pHi autem ipsam sapientiam nobis cariorem feri, quam illa sint,ὰ quibus ad hanc Nenerimuσ.atque. ut membra nobis ita data junt, νt ad quandam mitionem vivendi data esse V appareant:sic appeti- o tio animi, qua es η Graecὰ Nocatur, non ad quo iuis genua vita, sed ad quandam formam vivendi Nidetur data:itemque ratio, ct perfecta ratio. Vt enita hiserioni actio,saltatori motu:s, non qui uis, sed certus quidam est datua: sec vita agenda 3 est certo genere quodam, non quolibet:quod genus
conueniens, consentaneumque dicimuU. nec enim
gubernationi, aut medicinae similem sapientiam esse arbitramur, sed actioni illi potius, quam inq-ή dixi, ct saltationi, ut in ipsa arte insit non Dis oris petatur extremum, id est, artis assectio. Otamen en etiam alia cum his ipsis artiora sapientiae dissimilitudo, propterea quod in illis, qua rectὰ facta sunt, non continentur tamen omnes pamtes, ex quibua connant. quae autA nos aut recta, aut rect/Iacta dicamua, si placet, illi autem appellant numeros virtutis continent. sola enim sapientia in seis tota ς conuer 'sa est: quod idem in ceteris artibus non fit. Inscies aute medicinae, gubernationis ultimum eu riti
; o mo sapientia comparatur. sapietia enim O animi magnitudine complectitur, iunitia, . H ο-
293쪽
nia, quae homini accidat, infra se esse iudicet r quod
ide in ceteris artibus non contingit. Tenere autem
virtutes eas ipsas, quaru mota mentione feci nemo poterit, nsistatuerit, nihil esse, quod intersit, aut diserat aliud ab alio, praeter honesta, o tum rpia.Videamo nuc, quam sint praeclarὰ illa iis, quata posui, consequentia. cum enim hoc sit extremumentis enim credo me ia diu,quod τελο Graecus dicar d dicere tu extremu, tum νltimum, tum su=nmum licebit etiam finem pro extremo,aut νltimo dicereucam ergo hoc set extremis,congruenter natura,convenienterque viuere necessariosequitur;
omneis sapienteis semper feliciter,absoluid, fortunate Nivere, nulla re impediri, nucta probiberi, nulla egere. Quod aut continet non magis eam disi, i ipsina, de qua loquor, quam Nita , fortunasque no-yro,i. H, quod honesta sit, id sola bona iudicemus. Potest id quide fus8, et copiose, et omnibua' electissmis Nerbis, grauissimisque sententijs rhetoric/er augeri, ornari;std cosectaria me Stoicorum, breuia, oe acuta delectant.Concludutur igitur e rum argumenta sic. Quod est bonum, omne laudabile eR. quod autem laudabile est, omne honestum est.bonum igitur quod ess,honestu est. Satisne hoc conclusum videtur e CertZ quod enim siciebatur , ex his duobus,h qua erant sumpta in eo,vides esse conclusum. duoru autem,/ quibus secta conclusio eri, contra superius dici solet. Non omne bonu esse laudabile, nam quod honerium sit, laudabile esse concedi iur. Illud autem perablurdum, Bonu esse is
aliquid,quod non expriendum Raut expet&um,
294쪽
hesiam. ita fit, ut, quod bonum sit,id etiam bonestu hit. Deinde quaero , quis aut de misera vita posita gloriari, aut non debeata'de sola igitur bea a. ex quo escitur,gloriatione, ut ita dicam, dignam esse beatam vitam:' quod non possi quidem nise botissae vitae iure cotingere.ita sit, ut honecta Vita,bea clE mu hon. ta Nita sit. quonia is, h cui c5tingit, H iure laus i detur,bct insigne quidda ad decus, et ad gloriam, ut ob ea, que tanta mi beatus dici iure post: ida de vita talis viri rectismὰ dicitur. ita,si beata x, ea honestate cernitur: quod honeRumeri,ς id bona solsiflum habendu est. Quod ver3 negari nullo morax spogit, quem sequam stabili, O firmo, ct magno animo, quem fortem Nirum dicimus esci posse, nisi constitutum sit, non esse malum dolorem e Vt enim qui mortem in malis ponit,non potest eam non m merese nemo ulla in re poteri id, quod malu esseto decernit, no curare,idque contemnere. quo posito.' omnium assensu approbato,istud assumitur, esi, qui magno sit animo, atque forti omnia, que cad re in hominem posnti dispicere, O pro nihilo puta me. qua cum ita sim effectum est, nihil esse malum. a. quod turpe non sit. Atque i Ne vir altus, ct exteti lens,magno animo, 'πὸ fortis, infra se omnia bu- . imana ducens, is inquam, quem mcere volumus,
quem quaerimus, certe oe confidere sibi debet, est Q. sua Nitae, edi aseo consequenti O ben8 de se iudicare, statues nihil mali posse incidere sapini. εx quo intelligitur ψ idem, illudsolum bone esse, quod
295쪽
esse beate vi- cum Nirtute Nivere. Nec vero ignoro varias phi-
,. losophorum fulisse senterias, eoru dico, qui summa
bonum, quod ultimum appella, in animo ponerent. quas quaquam νitiosὰ quida secuti sunt : ta e no smodo his tribus, qui virtutem a summo bono segre
o gauerunt, cum aut Noluptatem, aut Vacuitatem
doloris, aut prima natura in summis bonis pon rent,sed etiam alteris tribus, qui mancam fore Diauerunt,me aliqua acce1 isne,virtutem, 7 ob eamque rem trium earum rerum, quas supra dixi, v.e. fingu- bsingulas singulis addiderunt: his tame omnibuι 'Lia furi ζ eos antepono, cui modistini, qui flummum bonsi singuli sin in animo, atque in virtute posueruist. Sed flunt ta-L.eu iustu- men perabsurdι θ i , qui, cum scientia Vivere, νθι t sasmodi sUr, bonorum,stqui nullam rerum dissierentiam timodi lue. esse dixerunt, atque ita sequentem beatum fore, nihil aliud ali' momento ullo anteponentem et Nequidam Acade ciconstituisse dicu ntur,extremuhonorum, O summum munM esse sapientis, obsi- 1 ossere visis, assensusque suos*m8fustinere. His sngulis copios8 responderi solet sed quae perspicua sunt, longa esse non debent. Quid autem apem. tius, quam, si selectio nulla sit ab iis rebra, quae
contra naturam sint, earum rerum, quae simi se t. sor. Qi naturam , ' tostatur omnis ea, quae quo llatur om ratur , laudeturque prudentia e circumscriptis
igitur sese sententiis, quo posui, O iis, quasi
miles earum sunt, relinquitur, Ni siummum bonumst, Viuerescientiam adhibentem earum re-,
qua ora euenian seligente, quae fecunia.
296쪽
naturam,' O, si quae etiam contra nasutram sint, νε-cientem d est, conuenienter, con ruenterque nat ura Nivere.Sed in ceteris artibus cum dicitur artificies/,postera m quodammodo, O consequeso putada est: quod illi λυε ματικών anesi ant. quod
aut in quo sapienter dicimus i apprim8 rect8 di citur quidquid enim a sapiente proficiscitur d continuo debet expletum esse omnibus suis partibM. in eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum . nam 'r peccatum eri patriam prodere, parent eis Niolare, fana depeculari, quae uni in effectu:sic timere, sic marere , sic in libidine esse, peccatum est,etiam ne sectu.νerum ut haec non in posteris, ct in constequentibus, scd in primis cona s liue o peccata sunt:hc ea, quae pro 'scuntur a virtute,susceptione prima,non persectione,recta sunt
iudicanda. Bonum aut m, quod in hoc sermone toties usurpatum eri, id etiam definitione explice
tur . sed eorum di nitiones patilium oppido im ter se disserunt, is tamen e)dem spectant. Ego assentior Diogeni, qui bonum definierit,id, quod es
set natura absolutum. ' Id autem sequens, istud quod prodesset ροφίλημα enim sic appellemu 2 motum,aut statum esse dixit, e natura absio a Cum 1 s q e rerlim notiones in animis fiant, si aut usu aliquid comitum set, aut coniunctione,aut similitudine, aut collatione rationi hoc quarto, quod extremum posivi, bonorum notitia facta es. cum enim ab iis reba , quaesiunt secundum naturam, octis stendit animus collatione rationis, tu ad notionem boniperuenit. Hoc aute ipsium bonum, non acce t
297쪽
sed propria vi sua sentimus, , ct appellamus bonum. Ut enim mel, es dulcismum est, suo tamen proprio genere saporis, no comparatione cu' aliis r dulce esse sentitur:sic bonum hoc, de quo agimus, s en illud quidem plurimi actimandum,sed ea aesti-
' matio genere Nale non magnitudine. na cum a1lιmatio, qua dicitur, neque in bonis numeratait,neq.rursus in malis: quantumcumque eo addideris, in suo genere manebit. alia est igitur pro- in tria animatio virtutis: quae genere,no crescendo, malet. Nec Nerδ perturbationes animorum, qua Nitam insipientium miseram, acerbamque reddui: quo Graeci appellant poteram ego Nerbuminum inti rpretans,morbos appellare: sed non con isi ueniret ad omnia: quis enim misericordiam, aut
ipsam iracundiam,morbum solet dicere e at illi dicunt sit igitur perturbatio,qus nole ipso vi: V Ureui lividcclarari videtur 9' nec hae perturbatin
xi R ως- nes mi aliqua naturali mouentur: omnesqueb ας sunt genere quatuor, partibua plures, aegritudo, di forcido, libido, quamque Stoici communi nomisel corporis, o animi, κόλο κν appellant, ego malo im titiam appellare, quasi gestientis animi elatio-b fort. per- nem Noluptaria. h perturbationes autem nuta 'rbatione . aevi commouentur: omniaque ea, sunt opι-
i . per Nacabit. Omne aute, quod bone tum stit, id esse propter se expetendum, commune nobis est cu multorum alioru philosophoru sentet ijs .propter enim
298쪽
dunt, ceteris omnibus, philosophis haec en tuenda sententia , ' maxim/ tamen bis Stoicis , qui . nihil aliud, in bonorum numero , nisi honestum, esse volucrunt. Sed haec quidem en perfacilis, σοῦ . perexpedita defensio. quis eR enim , aut quis Ῥm' quam fuit aut avaritia ta ardenti, aut ta esst enatis cupiditatibus, ut eandem illam rem , quam adipisci scelere quouis Nelit, non multis partibus malit ad bese, etiam omni impunitate proposita, facinore , quam illo modo peruenire e uuam mer) utilitatem, aut quem frustum petentes, scire
cupimus, illa, qua occulta nobis sunt, quo moveantur, quibusque de causis ea νersentur in caeloe quis autem ta agrenibus insumtis Niuit, aut quisi contra Iludia naturae tam Nehementer ς obdura.) uit, ut a rebus cognitu dignis abhorreat, easquesne voluptate, aut utilitate aliqua non requirat, est pro nihilo putet'aut quis en, qui maiorum, aut Asticanorum, aut eius, quem tu in ore semper habes, proaui mei, ceterorumque Nirorum fomtium,atque omni virtute praestantium acta, dicta, consilia cognostens, nulla animo assiciatur νοluptate ' quis autem honesta in familia institutus, ct educatur ingenud, non ipsa turpitudine, etiam seum inura non sit, offenditur φ quis lanimo aequo 'in videt eum, quem impur8, ac flagitiosi putet 'tu res quis non odit ρrdidos, vanos, leueis, futileis luuid autem dici poterat si turpitudinem non ip sum per se fugiendam esse statuerim ua, quo minus
homines tenebras, et Iolitudine nacti, nullo dedeco
re se abnineant,n eos per se foeditate sua turpia
his qui nihil aliud &αb L. qui moueantur.
299쪽
, lar. sem m,.sudebate . e.& istam maxime propter limat, quand fort.& maxime 'ropter ista limatam q. ψ L.cui qua ais linguaihilosopharipost .
tudo ipsa deterreat' Innumerabilia dici ρο ηρ in hanc flententiam:sed non necesse est. nihil eri enim, de quo minus dubitari possit, quam honesta, expetenda per se, eo eodem modo turpia, per se esse fugienda. Conmituto autem isto, de quo antἐ dix, .smus, quod bonestum sit,id esse solum bonum: intelligi necesse est,pluris id, quod bonenum si sitimandum esse, quam illa media, quae ex fo comparentur. Rultitiam autem, O temeritatem, O iniustitiam, et intemperantiam ciam dicimus esse fugienda propter eas res, quae ex ipsis eueniat, non ita dicimus, ut cum isto, quod positum est,solum id esse malum. quod turpesit, haec pugnare Nideatur oratio: prompterea quod ea non ad corporis incommodum referuntur sed ad turpeis actiones, quae oriuntur ἐνi, i stlys, quas enim Graeci κακίας appellant, Nitia malo, quam malitias nominare. ' Hac tu, inquam, Cato,
τerbis illuriribus, ct id, quod vis, declarantibuU. Itaque mihi videris Latinὰ docere philosophiam, O ei quasi ciuitatem dare: qua quidem adhuc per e , . Igrinari rimae xidebatur, nec oferre sese nostris Vsermonibus: ista maximὰ propter limatam
quandam o rerum, verborum tenuitatem. scio
enim esse quo fidam, β qui quavis lingua philosopha
ripossint, nullis tame partitionibis, nullis definia i . tionibus utuntur ipsi, qui dicunt, ea se mod)n bare, quibus natura tacita assentiatur. Itaque in rebus minim8 obscuris non multus en apud eos disserendi labor. Quare attendo te studiosH-quscumque rebra js, de quibua hic sermo est , nomina mporis, memoria mando. mihi eium erit ij dem ' q
300쪽
L I B E R I . as si RisDrtasse iam utendum. virtutibus igitur rectome mihi videris, en ad consuetudinem notira orationis ilia posui se contraria. quod enim νituperabile est per seipsum, id eo ipso vitium nomina-3 tum puto, νel etiam a vitio dictum vituperari. snη-iομ malitiam dixisses, ad aliud nos νnum cem tum vitium consuetudo Latina traduceret. hoc omni Nirtuti vitium contrario nomine opponitur. Tu
ille: His igitur ita positis, inquit, sequitur magnaro contentio: quapcrtractata est a Peripateti is mottius is es enim eorum consiuetudo dicendi non satis acuta,propter ignorationem dialectics. Carneades rvs S egregia quadam exercitationem dialecticis, summaque eloquentia, rem in summum discrimena , si duxit: propterea qu)d pugnare non destitit, in omni hac quaestione, quae de bonis, malis appelletur, non esse rerum Stoicis cum Peripateticis controuersiam, sed nominum. mihi aute nihil tam p spicuum πidetur, quam hau sententio eorum phiam iosophorum reinter se magis, quam verbis dissu re:maiorem multo habere Stoisos, ct Peripateticos rerum omnino discrepantiam, quam Verborum, quippe cum Peripatetici omnia, quae ipsi bona appella ni,pertinere dicant ad beate vivendummostra, ero, quod restimatione omnino aliqua dignum sit, F complecti beatam vitam putent. An vero certius quisquam poteri esse, quam illa ratio eos ms a t. q.am su
Oi dolorem in malis ponunt, non posse sapientem lorum o
beatum esse,cum eculeo torqueatrire, sorum σου teta inui.
tem, qui dolorem in malis non habDinatio certi cogit, yti in omnibus tormentis con tuetur beat q