장음표시 사용
311쪽
mhil iuris esse cum belli s. praeclarἐen com
pus, cetera nata esse hominum causa, O deorum; T eos autem, communitatis , O societatis suae, mi beni3s homines uti ad Nillitatemsuam posnta sine iniuria. quoniamque ea natura esset hominis, ut cum genere humano quasi ciuile ius interce ,t..i .leui, deret: qui id conseruaret, eum iussum t quivi ageret, iniustum fore. sed, quemadmodum, j ii Inu theatrum cum commune sit , recte tamen dici ρ ι o test, eius esse eum locum, quem quisque occupa- rit: sic in νrbe, mundox e communi non aduers tur ius, quo minus suum quidque cuiusque sit. cum autem ad tuendos, conseruandbsque homines h minem natum esse videmus et consentaneum est, a s huic naturae, Ni sapiens Velit gerere, ct adminiafrare rempublicam:atque,vt ὰ natura vivat, xorem adiungere, o Velle ex ea libe oi procr re . L. M is Ne amores quidem η sanctos, a sapiente alienos libero, pro esse arbitrantur. Cynicorum autem rationem, at' aque vitam alii cadere in sapientem dicunt, si quis ei modifores casus inciderit, ut id faciendum sit: alii nullo modo. Vt ποῖ conseruetur om- Anis homini erga hominem societas, coniunctio,caritas:o emolumenta, et detrimenta,quae 'e . e ophta, 4 ε τ . er appellant, communia esse volu lemata, M
runt: quorum altera prosunt, nocent altera. nec blam ea communia, Neriam etiam paria esse dixerunt.incommoda autem, commoda ita sixe s μανα , ct appello commuma esse νω chremmata
ι . tuerunt, paria noluerunt, ista enim, qua prosunt, aut qua noceηt , Mibonasunt, aut mala: quae
312쪽
b L. Geonfigenerealautilitates
a 8 FIMI Bus snt paria necesse est. commoda autem, aut Incommoda in eo genere sunt, quae prsposita oe reiecta dicimus. ea possunt paria, non esse: ' sed emolumenta, communia esse dicuntur. rem autem facta, ct peccata, non bentur communia. Am, scitiam autem adhibendam esse censent, quia sit ex eo genere, quae prosunt . quamquam autem in amicitia alii dicant, squ8 caram esse sapienti r tionem amici,ac suam:ali' autem sebi cuiq. cariorε suam, tamen bi quoque posteriores fatentur, ali io
num essed iustitia, ad quam nati esse ,rideamur, detrahere quid de aliquo, quod sibi assumat. mini. mἐ vero probatur huic disciplina, de qua loquor,
aut amicitiam, aut iunitia propter utilitates ascisci, aut probari. eadem enim V Noluptates poterut et x eas labefactare, atq. peruertere. etenim nec iusti ita,nec amicitia esse omnino poterunt, nisi ipsa per se expetantur.ius autem, quod ita dici,appellariq,
possit, id esse naturam: alienumque esse 2 sapiem
te non modo iniuriam ς cui facere, Nerum etiam nocere. nec Neris rectum en cum amicis, aut bene meritis consociare, aut coniungere iniuriam: grauissimEque, et verissim/ defenditur,numquam aquitatem ab utilitate posse seiungi: σ, quidquid . quum, iustumque esset,id etiam honestum:νici - 13que, quidquid esset honerium, id iustum etiam,ataque aequumsore. Ad easque virtutes, de quibus disputatum es,dialecticam etiam adiungunt, poscam, eas que ambo Nirtutum nomine appellante alteram, quὸd habeat rationem, neeui falso assentiamur, ne e Vmquam captiosa probabilitate falladae
313쪽
fallamur, eaq., qua de bonis, malis diceremus, ut tenere, tuerique possimus . nam sine hae arte quemvis arbitramur a vero abduci, lassique posse. recte igitur,si omnibus in rebus tem eritas, Vn o ratibque vitiosa eri,ab his ea, qua tollit hac, vidi' ius nominata en. T sica quoque non sine ca atributus idem es honos:propterea qu)d qui conuenienter natura victurus sit,' ei proficiscendum est ab omni mundo, ct ab eius procuratione . nec
io potest quisquam de bonis, ct malis verὸ iudi
care, nisi omni cognita ratione natura, ct Nita, etiam deorum, Nirum conueniat, nἐcne,natura hominis cum vniuersa: quaei fiunt vetera praece
pta sapientium, qui iubent tempori parere, σὲ - sequi deum, oe se noscere, ct nihil nimis. me sine' p sicis quam vim habeanim habet maximam
videre nemo potes.Atqμe etiam ad iustitiam colεdam, ad tuendas amicitias, ct reliquas caritates quid natura valeat, hsc νna cognitio potest tradere. Nec Nero pieto ς aduersius deos , nec quanta bis gratia debeatur, sine explicatione na
tur fonteirigi potest . Sed ia sentio me esse longius
prouectum, quam proposita ratio ponularet. π rum admirabilis compositio disciplinae, incredibi- ,.tisque rerum traxit ordo. qua er Deos immori Τ leis, nonne miraris' quid enim aut in natura, qua nihil est aptius, nihil β descriptius,aut in operibus manu factis lacompositum, tamq.compactum, coagmentatu inveniri potest quid posterius priori non ebnuenit'quidsequitur, quod non respondeat
' superiori quid non sic aliud ex alio nectitur, ut
314쪽
non, si ullam litteram mouerιs, labent omnia', nec tamen quidquam est, quod moueri post. quam grauis ππὸ, quam magnifica, quam constans conficitur persona sapientis ' qui, eῖm ratio docuerit, quod honerium esset, id esesolum bonu, ssemper sit necesse en beatus , vereque omnia inanomina possideat, quae irrideri ab imperitis Idient. rectius enim appellabitur rex, quam Tarquiniu' qui nec se,nec suos regere potuit: rectius magister
populi, sis enim est dictator I quam Dila, qui tria ipeniferorum vitiorum, luxuria,auaritia, crudelitatis maginer fuit: rectius diues, quam Crassus, qui nisi eguisset, nunquam Suphratem nulla bessi eausa transire voluisset.rem eira omnia dicentur, qui ficit vlisolus omnibws Iect8 etiam pulcher V is pellabitur:animi enim lineamentasunt pulcriora, quam corporis: rectὰ solus liber, nec dominationi cuiusquam parens, neque obediens cupiditati: rom inuictus, ius etiam si corpus conctringatur, animo tamen vincula inihi nulla possint: neque ex iostea et ullum tempus aratis, ut tum denique iudiacem beatusne fuerit, cum extremum vita diema μεε. quia morte confecerit: ' quod ille νη- ὸ septem sapieuille unus Ea tibus non sapienter Croesam monuit.nam si beatua
umquam Diruet , beatam vitam usque ad illum a iiDro Bructum rogum protulisset. quod si ita est, Ni neque quisquam, ns bonus vir, is omnes boni beatisint: id philosiophia magis colendum, aut quid in virtute diuisiuri
315쪽
a D v L C E D I N E Μ eorporis titiuamem .ex elue narem lat. Sieemen aui ex auctori tate librorum manu scriptorum . quod de olim Riuio in mentem video venisset. .
a causam dii ficilem repellunt sortasse legetidia, refellunt. qu quam haec lectio ferri potest, 3 plurima nouarunt sic legendum ut edendum curaui a quod quidem primum non longe abest a lectione vulgata, nominauetrat. deinde reperitur integra in codice inmiano, dc Cuiatiano. de rebus non peruulgatas; codex Cuiatianus liabet, non pet-
gatis.s qui tum in philosophia dcc. lego, qui cum in omni phi Ios
ε quasi heluo librorum eodex Cularianus habet, heluaris librit plane mendose quis negeti sed quid si dicamus hine videri legε-rium. heluari libros videbatuti Quod eum acet disset, ut alter alterum , die. videtur hoc quibus ni mendos in , aut certe inusitate dictum . mihi vero non videtur. Nam,Quod hic positum pro, sed, seu, autem, ut in , qubdsi. Sie apud Lucret. lib i Quod nune aeterno quia constat semine quaeque: ubi libri vulgati habent, Vt nunc,&c. 8 sed resideamus&e libri manu scrip. habent, sed. residamusrti paullo post, Aristotelios. pro quo vulgati hent, Aristotelicos. s.ceteras philosophorum disciplinas, omnino aliam magis alia minus,&c. ite edendum curaui .libris omnib. inuitis: qui sie habent,ceterae philosophoriim disciplinae.omnino alia magis, alia minus, sed tamen omnes,&c. plane mendosa quis non videtZDiei enim Latine no potes arbitror ceteras philosoph. disciplinas&e. nihil adiuuare,&c. itaque vel committendum, ut Ciccro soloeeὶ locutus sit, quod est incredibile:aut sic, ut edidi. legendum. Paueis post verbis,quis non vide hanc lectionem eme mancam,
laeeram, quae rem ullam virtutis expertem, aut in bonis, aut
in mi is numerent.&e.quamuis omnes libri sic habeant itaque se edidi, de omnino sic legendum , qua rem ullam aut virtutis expertem in bonis:aut turpitudinis, seu, aut viiij, in malis nu
io id solum bonum esse,quod honestum sit. nullo modo, 3ce. hie quoque videtur aliquid deesse. itaque sic fortasse legendum.& quod deest, ita supplendum: id solum honum esse quod honestam sit: id solum malum, quod turpe: nullo modo prob.&e.m rerum nomina nouarum noua videbanturin secutus sum inhoe loco restituendo P. Manuti j coniecturam e quae i ta ceris est. vi, si scripti codiees omnes eam refellerent. nihilo mimis proba-da videretur. Nune, cum eam nonnulli codices adiuuent, nemini dubium esse debet, quin sit haec vera scriptura.
xi atque cogi tione & ratione collegi υ sicles eudum, ut edio
316쪽
nius, eogitatione,& xatione eoli & ut habent libri veteres non ut vulgati,cognitione,& ratione coli. 3 nequis sequi existimet, ut sint duo vlt.bon.&e. sie planὲ habent omnes nostri libri veteres. quos quamobrem non sequeterea usa nulla visa est. vulgata autem lectio, ne quis sic existimet, ut sint duo ultima bonorum, ferri non potest. Quod autem sieoli in edidimus, ne quis sic existimet, boni duo ultima bonorum die.coniectura ducti, id feceramus , cum & vulgatam lectionem ineptam esse videremus, & autiquam parum attente considerassemus.
i Vt enim,si eui sit prositum, collimate hastam aliquo
eus est valde corruptus,& perturbatus: quem conatus sum, ver his in suum ordinem restitutis, emendare omnino hoc assecutus suin,Vt, cum usu recepta lectio, sit inexplicabilis, neque ex ea probabilis ulla sententia exprimi tollit: ex hac nostra emendatione sententia superioribus maxime consentanea elici queat: neq. quidquam de meo sit additum sed tantum ordo verborum, qui perturbatus erat, restitutus. De verbo collimandi autem, quia video quosdam doctos existimare . collineare potius esse scribendum,quam collimare: vereor, ne aliud sit collimare, aliud collineare. dc collimare quidem sit limis oculis aliquid intuerit coli in ea re vero, recta linea telum aliquod aliquo dirigere. Iinoue in libro secundo de diuinatione putem sic legendum,quis en . qui totum diem iaculans,non aliquando collineeti'non, ut vulgo. non aliquando collimet'& contra hie recte legi arbitror, colli, mei.& collimare hastam. Uerumtamen iudicet eruditiores. ni. collineare mihi suspectum est.2s tota conuersa est sic habent omnes libri, 3c manu stri.&vulvati: a quibus disce .iendu ra esse non puto'. quidam tamen legi volunt, tota versa est. Is qui maneam fore put. Aristoteles,&peripatetici, qui sum. mum bonum esse dixerunt. vi rtute adhibita frui primis a natura datis: Calipho, qui voluptatem ad virtutem adiunxit: Diodorus qui ad virtutem addidit vacuitatem doloris. Proseri autem hune locum Nonius &, mancam, interpretatur, debilem. 17 ob eamque rem trium earum rerum, quas supra dix. singulis singulas app. Sic habent omnes libri veteres. hoc uno a vulgatis discrepantes,qubd hi habent, singulas singulis: illi ordine eonuerso singulis singulas Sententia autem plana est. hoc enim significat Cicero, & quia tres illi virtutem sine aliqua aecessione mancam ac debilem fore putauerunt. idcirco singulas trium illarum rerum nempe Vel prima naturae, vel voluptatem, vel ο- euitatem doloris addiderunt singulis suis finibus, nempe virtuti sed, ne mentiar, videtur insolens locutio , addiderunt fingulas res singulis. cum sing dae res, quae adduntur, tres sunt: ea vellautem, ad quam fit accessio. una est,& simplex, videlicet virtus. Quare facilius adducor viassentiar Petro Fabro Arverno, qui ct sae leaendum,s insulas singuia adae quam eius coniecturam eo
317쪽
. libentius probo, iubd libri veteres habent, singulis singulas. v. dixi, non ut recentioles, singulas singulis. Credibile est enim Eriptore librarium, singulis stingulas, scripsi si pro, singuli singulas . tapetitaeia , a qua voxsequens inittii capiebat. addebat 'ltimae syllabae vocis antecedetis, ut hic s. additae est voci, lingulis, propterea P vox, singulas, het eandε in principio littera: &contra interduom iriebat, ut alias ostedimus. Ptῶtereati legamus singuli.& sentetia erit planior.& explicatio facilior. singuli enim intelligetur Aristoteles seu Peripatetici, Callipho. piodoras,qui virtuti res fingulas ex illis tribus addiderunt. siergitur legendum arbitror, si liguli singulas addiclerunt die 13 Id au tem sequens illud, quod prodesset post vocem, sequ&.- tolle distinctionis notam, sequens illud autem, idest, quod sequitur bonum. Omnino locus est obscurus, atq impeditus. hoc autem clissimilitudinis in libris manuscr. reperi. quod habEt id autem sequens illud etiam, quod prod. Ego velim si e legi.Sequ sautem illud, etiam id. quod prodesset,&e. ρ'
a' niaxime in his Stoicis S c. ὶ omnes libri veteres,& reeenti res habent. maxime tamen his stoicis, &c. sed puto a Cicerone scriptum se maxime in me his, qui nihil aliud &α vocem,Stoicis, nata esse ex interpretatione, cum aliquis e regione, iis scri usi et, Stoicis. - rmaximὸ propter Iimarum. 5 e. he habent omnes nostri libri manuscripti: 'uos sequor, potius, quam vulgatos, qui habent,& ista maxime propter &e. planior autem esset lectio, si ita IFei e tur,x maxime propter istam limatam. Ecc. ata. Doc modo fortasse est legendum. nullis definicionibus utuntur:qui dicunt &e. Prouocabulcl. apta. quod erat post verbum, utuntur,deleui, ut inane de superuacaneum. 'rax quam illorum ratione, qui dic. sic teradum est, ut, vel libris omnibus inultis. Sic autem loquitur infra, non longe. Itaque a sentaneu est his,quae dicta sunt, ratione illossi, qui illa bono ninnem, quod appellamus extremum.&c. crescere putat posse,&c. Atque hane meam emendationem libri ver.adiuuant. Oui autε vulgatam lectione, quam illa eorum ratio, tuentur, nihil vident. 23 horum autem, qui dolorem &c. nihil equidem hic mu inre ausim: sed tamen non dimi alarim lectori, me suspieari si ea Cicerone scriptum esse, Eorum autem, qui dolorem in malis novir in omnibus tormentis conseruetur beata rita sapienti 't scilicet haec verba pendeant ab illo capite, An vero certius quidquam potest esse, quam Ece.cogi autem a nterpretor hoc loco, ut saepe alibi usurpat, colligi, concludi, ese 24 quia cognitiones, comprehensionesque rerum &c. 3 sic resti- . lati ancibus, qui habent, cogitationes,G-
'ἡ d paullo post iis duci b. aiq auctoribus: deletae praepositione, ad.upetatione. mouent,excudendum curaui.
318쪽
ut Mus ratio reddi possit ergo, ut etiam probabilis facti ratis
reddi possit. Est autem off&c ὶ Hoc totum, ergo, ut etiam prob. rat.reddi post. quod deerat in libris inapreis, ego repertum in omnibus nostis manu ser restitui. non celabo lectorem in me.
in libris veteribus scriptum esse , probabiliter tacti ratio reddi postpt.
nam neque ijs, qui virtute fruuntur, manεdum in vita:&e. λdeerant hic aliquot verba, quae scriptor librari iis errans prςterievat. ea nos ex alijs locis, in quibus Li σε disputantur.restituim m. 27 eos autem communitatis & societatis suae, ut best ijs honi. γlegendum videtur , homines autem communitatis & societatis suae, ut bestijs uti ad utilitarem &e. quamquam nihil muto. 28 qui migraret iniustum fore Sic lefiendum iam vero, migra-τet, hoc loco. idest. transiliret παραβαιη. sic ossic. I. quae q. pertinent ad veritatem,& ad fidem,ea migrare interdum,& non seruare sit iustum .sio utitur eodem verbo lib. I. de diuinatione. Narui. autem me putet ita meo arbitratu,& pro meo iure edidisse cui edidi,habent omnes libri veteres . Itaque vulgara scriptu Ta, qui vi ageret, reijcienda est. sed communia esse dicuntur has duas voees, emolumenta ledetrimenta. t habebat prima nostra editio vel solam voce, emolumenta, dςlendam censeo. Repetenda enim ερ subintelligenda ex superioribus,com modad: incommoda.3o qui iubent tempori pariaeὶsie omnes habent Iibri veteres, neque Video quamobrem quidquam sit mutandum . Expressit enim quod Graeci dieunt, καιρήπείθεσθ' aes πειθαρχειν, id
pori parere. P. Victorius ramen puta. legendum,parcere: quod ijdem Graeci dicunt χρονου Nec veris pietas aduersus deo. &e. se habent omnes libri de veteres,& recentiores. sed Nonius in voce, aduersum, leot, a uorsum deos: dc hunc totum iocum Frosere.
319쪽
to,ina exposuisti tam multa memoriter, tam obscura dilucidZ itaque aut omittamua cotia om
nino Nelle aliquid, aut spatium sumamus ad cogitandum. h tum enim diligenter, h Lis enim a s etsi minus Verri nam nondum id quidem audeo di dilig. cere ed tamen accuraes non modo fundatam,vertim etiam e bructam disciplinam non eunci ia perdiscere. misse,ain tandem, inqui ctim ego te hac noua lege Niciam eodem die accusatori, o respodere, ct tribus horis perorare, in hac me causa tempus dilaturum puto e qua tamen a te V tur non melior, quam illaesunt, quas interdum obtines. Quare ictam quoque aggredere, tractata
praesertim ct ab aliis. a te isso saepe, ut tibi deesIe non possit oratio. Tum ego, Non mehercule β- leo temere contra Stoicos: non quo illis admodum assentiar:sed pudore impedior: ita multa dicunt, qua vix intelligam.Obscura, inquit, quadam esse confiteor:nee tamen ab illis ita dicuntur de indu- , o 'te' iv rebus ipsis obficuritas. Cur igitur easdem res inquam,Peripatetuis dicentitus, erbum
320쪽
bum nullum est quod non intelligatur e Ea dimis res, inquit'an parum disserui, non Nerbis Stoicos a Peripateticis,sed Nniuersa re, ct tota sententia dissentire' Atqui,inquam, Cato , sit iud obtinueris , traducas me ad te, totum licebit. Putabam sequidem satis, inquit, me dixisse. quare ad ea primum, si Videtur. sin aliud quid voles,postea. ' Im-mὸ isto quidem, inquam, loco, nisi iniquum poriu-lo,respode arbitratu meo. Ut placet, inquit. ' etsi
illud erat aptius,aequum cuique concedere. Exi- I osimo, inquam, Cato, veteres illos Platonis audit
de eorum, Polemonem, Theophrastum, aris ct copiose, ct eleganter habuisse constitutam disciplianam, Ni non esset causa Zenoni, cum Polemonem et s
audisset, cur ab eo ipso O a superioribus disside
ret. quorum fuit haec institutio. in qua animadue ras velim, quid putes mutandum, nec exspectes, dum ad omnia dicam, quae a te dicta sunt. uniuersa enim istorum ratione cum tota venra confligenduputo. qui ctim νiderent, nos ita esse natos, Ni ct communiter ad eas Ῥirtutes apti essemus, qua notae, istinxtique sunt, iustitiam dico, temperantiam, ceterasque generis eiusdem: ua omnes similes artium reliquarum, A materia tantum ad meliorem 1 spartem, ct tractatione disserunt: easque ipsas Nirtutes viderent nos magnificentius appetere, ardentius,habere etiam inlitam quandam, Nel potius innatam cupiditatem scientia, natosque ess, ad congregationem hominum, O adsocietatem, commuηitataris eaencri humaη .e42ιe in ma