장음표시 사용
131쪽
CΛ p. I. Quomodo possit infinitum multipliciter intelligi.& specialiter de infinito atque finito, secundum essentiam.
Rimn m quidem illud est aduertendum, dupliciter
P diei de considerari infinitum atque finitum : nempe vel lecundum essentiam, vel secundum qu aut ita zm, In sinitum Ac rursum, secundum essentiam infinitum intelligi potest e seeundum cunda rationem materiae,vel secundum rationem formae.Est essentiam. enim materia ex se & per se suo modo infinita, qualentis ex sua natura nullam habet formam intrinsecam,per quam finiatur, essu laturq; ens in actu Ex parte vero sormae sub qua est finita est, quatenus per illam eius differentia stringitur,ac veluti terminaturi quoque materiales, consideratione quada m ad materiam, infinitae ex se dici possunt. Et quodammodo omnis forma creata ex se infin: ta est,quatenus noest ex se ad aliquam particularem ac singularem materiam determinata. Non tamen simpliciter forma est infinita dicenda,sicut simpliciter est materia infinitat quoniam forma: etiam se par alae habent essentiam finitam, per esse particulare dc distinctum, ac proinder simpliciter finita: oici debent non autem infinitae nisi secundum quid, aliquo modo scilicet, dc consideratione praedicta ad materiam. Unica est forma 'e'forma separata, actus scilicet simplicissimus,omni potens atque aeter infia . na diuina substantia, in qua nulla est determinatio essentiae per aliquod esse particulare adueniens, sed est deus essentia sua infinitus & determinatus,plena omnino, perfecta,illumitata, infinita. & interminata essentia. Caetera vero omnia de materialia & spirititalia,si int sua egentia finita,& particulari aliquo esse contracta, limitata atque terminata. ille tamen for . mae quae in materia sunt, magis sunt finitae illis quae lunt amaretia separatae.
Differentia inter insinitum secundum rationem materiae, M secundum rationem formae. Otanda vero est solerter ac diligenter inter dupli-N cem hanc insin talem diuersitas quoniam prior qua secundum materiam est, ea nimirum quae in ordim
132쪽
ad formam in recipiendo eam consideratur, ab imperfectione est. Materia enim perficitur eo ipso quo finitur. Infinitas vero quae atteditur ac sumitur secundum formam perfectionis est. Formae enim separatae & per materiam infinitae, siue non finitae ac limitatae, sunt perfectiones corporalibus formis,quae per materiam certam sunt finitae, termin iti & limitatae. Vnde sicut summa dei persectio est quod sit forma sua essenti a infinita ita summa eli materiae inperfectio, quod - ex se fit ad suscipiendu infinita, nullam in se formam qua finiatur habens intrinsecam. Illic enim, id est,in dei infinitate. plenitudo totius esse signiscatur: hic vero,id est,in infinitate
materiae,egestas omnis esse ,exprimitur. CAP. III.
De infinito secundum quantitatem duplicem, deque intanito & actu potentia.
Infinitum Onsideratur autem alio modo infinitum secundumqu/ntit. ς C quantitatem aut continuam, id est secundum longitudinem , latitudinem profunditatem: quae solent dimensiones rerum nominari. Et quandoque quidem secundum harum dimensionem aliquam tantum consideratur infinitum, nimiru vel longitudine sola, vel latitudine sola: qua-d6que vero secundum omnes has tres dimensiones simul sumptas, atque id propriissime & plenissime infinitum dicitur. Rut secundum quantitatem discretam sumitur infinitum, id est .secundum numerum & multitudinem. Iterum infini-λ ist. pul- tum aliquod potentia intelligitur, aliud actu. Potentia infini- hyph c tum intellig1mus, quando continua appositione vel ditiisio-ς mnia de ne secundum proportionales partes, non peruenitur ad ulti- infinito mam appositionem, aut ultima diuisionem. Verbi gratia,Nuxradi at 3 metus est appositione & po entia infinitus, quia quantumli- tib physi, bet sit magnus, semper unius unitatis adiunctione potest fie-ΗJn con ri maior. Quodlibet item corpus continuum, infinitum clusionem est diuisione atque potentia: qu: a diuidendo nunquam peruerulςhtς nitur ad ultimam diuisionem. Omne siquidem continuum,
demon diuisibile est in semper diuisibilia: cu ex indivisibilibus par strat Ari. tibus non possit totum aliquod componi, neque conflari di- id princi' insibile. Nec enim potest diuisibile, ex indivisibilibus ut suis pio 6. lib. partibus componi. Indi uisibile enim additum indivisibili,nophysici facit ipsum maius.
133쪽
sumenda est autem haec diuisio infinita sectandum partes
proportionales. Si enim linea diuidatur in tres tantum, aut etiam in mille partes eiusdem alicuius certae qualitatis, non euadet in infinitum ista diuisio,quae secundum certae alicuius quantitatis partes sumitur. In diuidendo vero secundum
paries proportionales, nunquam erit dabilis ultima quantumlibet paruae lineae diuisio.Tunc autem dic tur fieri diui- sio secundum partes proportionales,quando sicut totum lignum in duas partes diuiditur,ita pars rursus In silas partes, di i erum illarum partium pars aliqua in suas partes,& sic in infinitu uic quomodo Procedendo,nunquam perueniretur ad ultimam diuisionem.
CAP. IIII. CPonitur definitio infiniti actus.
CALieru actu infinitu ab Arist.definitur,hoc pacto. Hane desi
Infinitu, id es cui' semp aliquid
extra rone cit Italis accipi potest.
Hoc est,cuius quantitas tota non capi nec assignari potest, μ'r' sed quantumcunque capias vel assignes de ipsius quantitate, adhuc semper ultra manet,nec tota potest quantitas assignari Illud enim corpus esset actu infinitum magnitudine, cuius quantitas sumpta secundum partes certae quantitatis, non est pertransibilis: sed quotcunque partes sumantur , restat semper adhuc infinita sumenda quantitas. Ab infinito enim quantumlibet dematur,semper manet infinitum.Vnde infinito nihil est maius .sicut indivisibili nihil minus. Q Et quemadmodum indivisibile nulla adiectione potest tam maius sic infinitum nulla ablatione fieri potest minus. Idq; intelligendo de infinito ex omni parte,id est,secundum omnem drin ensionem. Alioqui constat maius esse infinitu quod secundum corpulentiam esset infinitum,quam quod sola longitudine vel altitudine esset infiniisi. Proportionabiliter intelligi debet,secundum numerum infinitum.Infinitum autem successione,no est proprie infinita in actu, sed magis in potentia: ut tempus infinitum,vel motus infinitus . Non enitncontingit infinitas partes simul accipere, sed tantum unam actu, eteras potenti Unde relinquitur, infinitum actu du-
134쪽
minis. Conclusonem hanc probat Aristo. 3.lib.
pliciter dici: magnitudine videlicet & numero.
CAP. v. Quomodo infinitum definiri pὀsiit,esse autem
actu non positi. Vanquam vero definitum est ab Aristotele actu In-α finitum , nemo tamen existimet consequi, tale aliquod corpus esse in rerum natura. aut tale aliquod requirat sibi demonstrari,ut cernat oculis. Sunt enim definitiones quaedam,quibus non ta quid res aliqua sit quam quia
nomen significet,expli caturr quemadmodum cum in consequentibus definiemus vacuum, non rem aliquam qualis cide finientes. sed nominis tantum significationem explicantes. Non posse autem dari corpus aliquod actu infinitu, multiplex ratio probationi ne erum corpus physicum habet naturam finitam:formam,quidem per materiam ,& materiam finitam per formam. Formam autem determinatam, consa-quuntur accidentia determinata.Quare & finita sua quant tas cuilibet rei esti& naturali formae disconueniens esset quαtitas infinita. Item omni corpori conuenit secundu locum motus . Huiusmodi autem corpus si ponatur, quod actast infinitum,neque recto motu , neque circulariter agitari posset.Non quidem motu recto, quoniam omne quod mouetur motu recto oportet locum habere extra se , quem nori impleat,ad quem per motum tendit ut acquirat. Quod vero actu infinitum esset,non haberet ullum extra se locum. Occuparet enim omnia,& non posset infinitum loco concludi, ad quem vel in quo moueretur.Neque iterum motu circula ri moueri poterit,quoniam in tali motu oportet partes variari loco,ita ut ubi nunc sit haec pars debeat venire pars alia
subsequens quod seri non posset in infinita partium multiiudine.Inter enim quasi bet partes deberet esse infinita distantia pro trahendo, centro illius. corporis lineas duas. Illae enim absque dubio in infinitam distantiam etiaderent. Infinita enim distantia pertransiri non potest. Epraeterea, species
quantitatis sumuntur secundum nu merum: vibicubitum,tri-
cubitum,& catera. Nulla autem species numeri potest esseiafinita.
135쪽
C A P. VI.GNon potest esse multitudine infinitum. Orro infinitum esse actu secundum multitudinem: P itidem est impossibile, impossibile est enim esse spaciem numeri infinitam.Omnes enim & finitae sunt, de per unitatem adiectam semper augeri possiant. Infinitum autem non potest fieri maius. Quanquam igitur potentia sne infinitae species numeri,nulla tamen earum est infinita . Sic enim infinita essent in certo aliquo & deterivinato numero. quod apertam videtur includere contradictionem. Imo neque infinitae sunt numeri species actu,sed solum potentia: sicut etiam infinitae sunt species figurarum secundum potentia nulla tamen earum est infinita:id quod eis procedit a numero,quoniam species figurarum sumuntur isecundum species numerorum: ut triangulare, quadrangulare, quinquangulare.&c. e Caeterum de successione infinito non videtur naturae repugnans ut esse possit.Nam si semper fuisset motus ,& essee semper futurus,euet motus hoc modo,id est successione inh-nituyμ tempns infinitum, verum huiusmodi successione infinitum,non est infinitum nisi potentia. C A P. VII. Q Inchoatur determinatio loci,& octo modi praemittuntur inea istendi. Ost haec vero de loco subnectamus determinatio- P nem. Nam varie admodum antiqui philosophati sunt de natura & conditione loci,quibusdam dicentibus materiam esse locum aliis formam rei esse eius locum, vel materiae,aliis ponentibus corpua quoddam infinitu quod in se omnia susciperet,no cedendo adueniehtibus aliis, quod penetrative susciperet omnia, Absque cessione vel suarum partium diuisione in quo putabant Ornuia moueri, ipsum vero non moueri. Haec vero sigillatim non intendimus refellere; sed simpliciter tantum rei veritatem de loco & eius natura manifestare. Ac primum quidem praemittendum erit,quot modis aliud esse dicatur in alio.Ponit autem Aristoteles m dos inexistendi,octo numero. Primo enim pars intcgrans,est in toto.Secun Jo,totuni in cu-ctis partibus consistit,ex quibus est compositum.Tertio,'ecies in genere continetur : quoniam genus capit & ambit
136쪽
Superficies di plex. Deta: tio loci ex Arist.
intra se omnes suas species. inrarto,gentis ut essentia est suspecie.Sic etiam definitio est in definita specie. Quinto,s ma in materia,& accidens in subiect . Inter quae tamen est distinctio,quoniam accidens cum subiecto nihil umim componit,sed forma cum materia Iem naturalem atque singulis rem substantiam coponit. Sexto,effectus in causa, ut calor secundu virtutem est in sole.septimo,rex in regno, idqtie pet potentiam dc aut horitatem,vel per maiestatem pr sentiet supOctauo aliquid est in loco . Et hic modus est,quem caeteris omissis latius necesse habemus pertractare.
CAP. VIII. De duplici superficie,concaua de convexa,& utra
locus dicatur. Si aute locus,extremum corporis talis quo aliud coΕ tinetur : ipsa inqua ii superficies extrema cose poris continentis,prozima superficiei exteriori corporis contenti.Et solet vocari superficies cocaua. Vt interior superficies coeli lunae,& cocaua,quae immediate continet μgnem est ignis locus:& concaua superficies acris,est locus aquae. Convexa autem superficies,non est locus ' quoniam secundum ipsam corpus non continet,sed potius secundum ipsam continetur .EDuplex est autem superficies,altera concaua, mediante qua corpus, ipsum ali. t continet In se localiter,& est superficies interior. Altera convexa, qua corpus conlinetur ab alio,& ipsa exterior quae a circundante alio corpore circundatur. Prior est locus,non secunda.Secundum priore ii corpora localiter cotinent: secui adum altera potius continentur. Ex quibus patet,locum non esse neque partem co-
positi,neque accidens, neq; aliquid omnino locati, sed est lo
cantis vel continentis accidens ultimu,terminus, & extrem f.
Non omne tamen extrem si, seu illud quod est coniunctum locato,& mediante quo locatum continetur a locante. Est autelocans id quod secundum locum continet aliud: & locatum id quod secuudum locum ab alio continetur. CAP. IX.
EDefinitio loci,& definitionis declaratio.
Ocus, est finis continentis ammobilis,primus.
137쪽
Quae solet hisce quoque gerbis eundem sensum habentibus aisignari.
Locus est extremum cont1nentis corporis, immobile primum.
Quarum definitionum hὶc est sensus,Locus est superficies concaua , corporis conti nentis locatum, proxima locato Madaequata , per se immobilis, unde & de loco proprio dari constat tantum , siquidem is proprie locus dicitur.Vbi extremia, vel finis excludit a definitione omne superficiem preter ultimam. Infinitae siquidem in corpore locante sunt superficies, inter conuexam & concauam mediae, quarum tamen nulla est proprie locus. sed sola concana vitiina. Quod vero adiicitur,corporis continetis, prohibet ne superficies exterior vel convexa primi coeli dicatur eius locus. Primum, id est,immediatum,excludit substantialem partem extremam ipsius corporis, simul accipiendo superficiem concauam. Huiusmodi enim pars extrema locantis corporis, tam & si aliquando locus dicatur vulgari consuetudine, quemadmodum pera locus dicitur pecuniae eius quae mest,proprie tamen non dicitur locus:cum locus sit accidens, & superficies. EErciu-ditur autem huiusmodi pars corporis a definitione loci ut dicere coeperamusὶ quia non est prima,id est, immediata secundum se locato.ita ut simul sit cum superficie ultima & co-
Nexa corporis contenti. Semper enim locus qui est superficies concaua continentis, est simul cum sit perficie convexa corporis immediate contenti: quemadmodum superficies concaua coeli martis, & convexa coeli solis r rursumque supersi cies concaua coeli solis, & convexa coeli veneris: atque ita in
aliis. Particula primum, quoque dici potest idem quod suo locato uni, adaequatum , & ita soli proprio loco conuenit., Ex quibus patet, materiam non esse locu formae, cum mate-l ria superficies nulla sit timo vero formam nullain locum ha-l bae, nisi per accidens cum per se quantitatem superficiei sei cundum quam res in loco continetur non habeat. Formae et nim tam substantiales quam accidentales, non sunt in loco,nisi per accidens, ratione subiecti vel compositi cui insunt. CAP. X.
De loco proprio & communi, & loci proprietatibus.
138쪽
Diuiditiir autem locus,in proprium & communem
Locus proprius alicui locato dicitur, quanto cuilibet parti loci respodet aliquid ipsus locati.
V t locus igni proprius, est extremum coeli lunaris:& vni- . cuique rei, locus eius adaequatus. proprius est.
Locus comun1s est, quando aliquae partes loci simi, quibus ipsius certi locati nulla pars earum respondet.
Vt tota superficies templi, est locus remmunis singulorum hominu.& concauum lang omnium mixtoru est locus comanis. in coparatione tamen ad superficiem extremam aeris i uus,quo impletur continentia lempli, dicitur locus proprius de adaequatus: similiter & concauum lunae, in comparatione ad superficiem ignis. immediate adlaeretis, dicitur locus proprius ipsius ignis.Ad maiore notitia loci, eiusdEmque naturς, ponit Aristoteles proprietates quasdam : quae illi veluti per se notae conuenire conseduntur.quae sunt numero quatuor.
Prim est. Locus continet id cuius, &nihil est ipsius rei.
Quoru verborii hic est sensus. loc' cotinet locata,& nillil est ipsi rei locatet,intrisece inheres neq; ut pars,nequeut accides.
secunda est. primus locus, neque mi- nor est, neque maior.
Id est, locus proprius est aequalis suo locato, quantum ad su- pre sciem conuexam ipsius corporis loco contenti.
1Τertia est. locus non relinquitur ab unoquoque,& separabilis est.
Id est locus nunquam omni locato priuatur, a vi sine corpore contento maneat: & est a locato suo separabilis, ita v
139쪽
ccessive alia x alia corpora contineat.
Quarta est. Omnis locus disserentias has habet, supra inqua ac infra. & cor Porum Vnumquodque, proprios ad locos suapte natura fertur, sursum aut deorsum pergendo: & in eisde maneta
Id est,omnis locus est sui sum aut deorsumtic omnia corpora generabilia & corruptibilia coeli enim non mouetur nisi circulariter adsuu proprium locum naturale sursum aut deorsum moueri nata sunt & in eisdem quiescere, & coseruari.
CAP. XI. Em Ioco naturali & violento.
ocus aute naturalis dicitur alicu ci a natura rei est Locus nisL determinatus 3c assignatus in quo bene est ei,& con tu' lis N seruari nata est i ad que proinde naturali desyderio .violςnturi semper sollicitat,ita ut quoties extra eu esset contingat, violente quiescat Sic igni locus naturalis est,sub cceli immediato c5 Catao:aeri,sub igne:aquq ,sub aere:terret,sub aqua.Naturali enim dispositione atque ordinatione,id quod est omni i leuita simu , summa sibi vendicat locatqueadmoda id quod est grauissimae locu requirit omni u infimu. Mixtis vero corporibus, locus est naturalis, secundu coditione eius elementi quod dominatur in eorsi coplexionibus. Locus autem violctus est, in quo rei non est bene,& , quo dum potest,recedere nititur.
CΛP. XII. EQuare res suum appetent lacum naturalem, quae sit -- ' Λ ius dejderij causa. io Olentes autem quaenam causa sit motus bulus ter si 1 '' 'V naturalium ad sua naturalia loca perquirere, de '.' 'I'ς terra quaestionem proponimus, ob quid siue cuiu, ς ''
commodι aut utilitatis gratia , extra locum naturalem po- '' 'sita, deortam festinet,& no impedita semper cadat Et quidesi de partibus terre loquimur, satis constat,illis esse melius in 'μμ - . totius terrae,globo q in aere aut sirb Iuna.Verum respicient totum globum terrae, quaerimus, in quo male erit toti terret.
140쪽
s poni intelligatur in aere,non super neque intra aquas. Anab aquis aliquid suscipit terra, quo melius seruetur Z Quoaest igitur hoc de derium, ut de syderet tota terra aerem relinquere, & ad aquas pergere, cum nihil videatur aqua illi donare unde seruetur, prae aere in quo ipsum suspensum imaginamur Hanc autem quaestionem omissis diuersis diuersorum sententiis, quas super hac re sunt commentatir ita nos dissoluendam putamus , dicentes totum uniuersum ab optimo ordinatissimoque conditore fuisse conditum sub ceeto numero, pondere, & mensura iii quo omnia creata quasi
vestigium in se ferunt benedictae summaeque trinitatis, atque in his sicut creata sunt, ita in eisdem conseruari atque gubcrnari. Quoniam igitur dixit igni, ut sub luna acciperet primum locnm, aeri secundum dedit, tertium aquae, quartum terrae: quoniam dixit piscibus ut in aquis locum sui nerent. volatilia uissit eleuari altius in aere, metallis quoniam terim viscera deputauit,oleum super aquem posuit: ex hoc Dei madato formae rerum quae operatrices saeptiis dictet sunt omniuoperationum rebus conuenientium incessanti conatu ad hoc tendunt, ut illic res sint, ubi a Deo creatore suo locum acceperunt : non tam ratione sui commodi, quam ratione diuini praecepti aut constituti perficiendi. e Sicili enim voluntarius homo voluntarie mouet se ad Dei implendum mandatum t ita res naturales a suis formis per Deum aguntur naturaliter, ad implendam sanctissimam ipsius voluntatem. Omnia siquidem ingenuo conatu seruiunt & obediunt ei. Ipse praeceptum eis ponit, Sc illa non praetereunt. Ascendentes enim montes & descendentes in loco praestituta campi,terminum quem praeposuit Deus non transgrediuntur, neque
conuertuntur operire terram. cuius etiam verbo congregatae sunt velut in utre aquae maris,positae in thesauris abyssi CIgitur non est arbitrandum, res naturales locum quaerere naturalem ob sua commoda,tanquam a locante corpore quippiam recipiant, sed ob dei potissimum benedictam voluntatem adimplendam,illic sibi melius esse existimant,ubi Deus eo magis vult locari. Qua in re utinam naturalia agentia sequantur creaturae rationales, ut ea semper magis exoPtent,