장음표시 사용
171쪽
eorum inueniri. Neque hoc solum secundum diuersis in
xtorum partes est accipiendum. sed etiam secundum sing Ias partes. Nam mixtum secundum omnes sui partes tale oportet esse.'Quanquam enim in diuersis partibus diuer- sapercipiantiu dominari elementa, ut in cholera ignis dominantur, in flegmate aqua, in languine aer, in melancholia
terrae non est tamen arbitrandum,solum illud elementum in uno quoque membro reperiri, quod in eo dominatur. Inuenitur enim in cholera aliquid aeris, aquae & terraei in m Iacholia aliquid ignis, aeris Sc aquaeratque ita in caeteris proportionabiliter dicendum. ' es Et uniuersaliter, quanuis in quolibet mixto ccrpore sint omnia elementa. 8c omnes h-cta ratione qualitates activae, semper tamen eorum aliquod
excellentius dominatur. In quibusdam quidem ignis, ut insuperior: bus exhalationibus, & in flamina, & in hominibus cholericis. quorum idcirco capilli sursum tendunt. In quibusdam aer: ut in sanguineis, & volat libus, quae proinde aero sibi vendicant. In piscibus autem & flegmaticis, aqua: quare& aquis huiuslinodi delectantur, & crines habent plerumquo leniter demitas. In aliis terra: ut melancholicis & leporibuacaeteritque terrestribus animalibus, quae proinde terram natura quaerunt, & qui sic sunt homines,terram plerumque de-Φiciunt ponderosos crines ad terram deiectos habentes. PIexumque etiam plura elementa in eodem sic videntur dominari, ut vix discerni possit utrum viri praeualeat. Difficile enim fuerit uniuersaliter iudicare quod eorum in quolibet dominetur. CAP. XVII. CMonstr atur exempla, in mixtis quodammodo esse qua
Vod si cui videatur non verum esse quod supra di-α ximus.in mixto simul qiratuor elementa cocurrere,
videat ille lignum in aquas iniectum t quod experiotia docet ac monstrat, non statim subsidere, etiam si magnisi ponderis, sed supernatarei quod indubie ab ignis atque aerit est leuitare, quae virtualiter in ligno includitur, donec tan dem contingat consumi, aut deuinci temporis lapsu vim aeris atque ignis per aquae fortem actionem : quo facto subsidere poterit lignum. Eadem quoque ratione ligna Pu-
rada,quae igni & sunt & fiunt viciniora, δέ aeri propinquio-
172쪽
ra quemadmodum ipsa frequentia & magnitudo pororum
indicat difficilius intra aquam seruantur aut immerguntur Has autem porositates indicare ignis dominium &inualescentiam . probat AEthna mons igneus, qui locus pumice transmittit multa porolitate plenos. EHac eadem de causa, naturalem sibi locum oleum supra aquam accipit: quoniam Oleum, aerem magis dominantem habet Aqua autem nostra qua utimur multum etiam terrae habet admixtum.
Quod elementa quibus utimur pura elementa non sunt. On est autem exilii mandum, hanc terram quainin N habitamus quaeque herbas de fructus generat ac nutrit,Purum terrae elementum esse . sed neque hic aer in quo vitemus & respiramus, purum est elementum,sed potius ventus est quidam , dc commixtus atque impurus aer: neque omnino elementarem, aut igneum habemuS, terreum ramen aliquId, aqueum, aereum, igneum habemus. Terram. aquam, aerem, ignem vere non nabemus. Siquidem ignis, aer aqua de terra, quae nobis in usu sunt, verius elementaria
corpora, qua elementa dixerimus. EMostrat hoc ratio tametsi abhorreat sensus. Elementa enim in sua dispositione naturali, nullam harum passionum in sensu efficerent, quas hic clementaria est ciunt. A qua nim si in sua esset puritate, sapida non esset. Neque aer ille, ut supra ostendimus, esset respirationi aptus. Neque terra,nuttire quippiam, aut aqua potare posset. Nos enim mixta corpora,simplicibus nutriri non possimus. e Cuius enim signum dant agricolae,qui irrigantes hortos terram aquae miscent, & fimum rein utique ut sic loquar) mixtissimam. terrae iniiciunt, ut plantaenutriantur r& multo melius inebriat & foecundat terram aqua
pluuialis, utpote magis impura,quam fontalis quae aliquanto ςst purior. ipsi quoque coqui Sc qui lautitias parant cupediar ij, sint nobis testimonio qui ex diuersissimis commixtionibus, de inaxime a natura abhorrentibus, sapidissimas conficiunt lautitias. E praeterea terra purum elementum, est grauissimum omnium etiam mixtorum. Haec autem terra nostra quam inhabitamus, multo est plumbo aut vino, arge to leuior, de ignea ista flamma quae pinguedine olei, aut
aut picis sustentari habet, aut lignorum atque simittam
173쪽
subministratione, multo aere circunstante est crassior atque densior, viscoso aut crasso fumo commixta. Elementaribuserbo corporibus non elementis utimur. Idque consultissime sic disposuit prouidissimus humanarum rerum gubernator. Nihil enim prosuisset creaturas valde bonas creare plantas, animalia, zxteraque corpora mixta loquor si nonsmul oc ubi, de quo, & a quibus conseruari possent, eadem prouidentia disposuisset. Mira ergo dispensatione, in elongatioribus elementorum partibus pura reliquit elementa, ubi nullus est mixtorum locus utpote circa centrum terrae,&in supremo sphaerae ignis, sicuti attestatur Aristoteles naturae philosophus. At vero superficies & exteriores elementarium globorum paries, sic voluit esse commixtas, ut mixtis locum Priberent commodum, pro sua cuique natura, & vegetantibus ubi pascerentur sua foeci inditate non deesset. A quo enim condita sunt omnia bona,& bona valde, ab eodem expectat ut escam sumant opportuno tempore. EQ are 3c post completum coelorum cur sum , ubi cessauerini in mundo vivere dc pasti,tam homines, quam caetera viventia, nouissimo terminato examine, igne cunctis consummatis mixtionibus, omnia suo loco & statu elementa reducturus creditur omni-
Potens & optimus Duus, ita demum cum suis beatissimis axercitibus regnaturus maternum & vlcra. Inter quos speramus & nos mcdo pauperes aliquando computari, quando Plenae erunt laudibus fauces nostrae, quae nunc undiquaque mandicatis canticis misere torpent, etiam dum maxime ut videntur, laudauia
CAP. XIX. QMouentur circa praedicta aliquot quaestiones, δc primum M postibile sit aliquid simpliciter generari aut corrumpi. D eorum autem que hactenns a nobis dicta sunt maΑ iorem declarationem,quaestiones aliquot circa predicta proponentur rex quarum solutionibus,plenior
haberi poterit quorumdam antedictorum cognitio, & intelligentia facilior. Sit ergo haec prima quaestio. An fieri potest ut aliquid simpliciter generetur aut simpliciter corrumpatur. Nam si aliquid simpliciter generaretur, deberet ex non cate simpli ter generari: cu generatio sta non esse ad esse
174쪽
progressio. Ex non ente vero simpliciter,sive ex nihilo, ni sit potest fieri aut generari, quemadmodum habet princi- Pium physicum. Similiter quoque de corruptione potest ratio fieri, quoniam si corrumperetur aliquid simpliciter, deberet in non ens simpliciter corrumpi siue in nihilum, cum corruptio sit processio ab esse ad non esse. Hoc autem nem-Pe in nihilum corrumpi, aeque videtur physicis absurdum atque ex nihilo aliquid generari: eo quod aeque sit creaturae virtus impotens, ad creandum, at Ne ad anni hilandum. Videtur erso iuxta hanc ratiocinationem, nihil simpliciter generari aut corrumpi polle, secundum naturam. EPro huius autem quaestionis expeditione sciet, tum est,quibusdam anti- Q lusio. quoru philosophorum tam validam & efficacem visam fuisse sit praposita ui ratiocinationem, ut ea permoti asseruerint Rς ς se nihil simpliciter generari aut corrumpi. sed omnia alteratio--Ari-Nibus solis posuerint variari: quas alterationes ψocabat gene Qς gene xationes secundum quid, propterea quod accidentia di qualitates secundu quet sunt hae alterationes, non simpliciter fornaae, sed formae secundia quid id est,formae accidentariae nominentur Sc potius entia secundo quid qua entia simpliciter: eo quod ipsa non per se subsistentia habeant,sed per ipsa, tantum ea quae subsistunt talia,aut talia denominantur. Admittebant ergo multa palsim gener ari & cor rq pi secundu quid, verum simpliciter aliquid generari aut corrumpi negabant. Q Haec autem antiquorum sententia certam habet falsitatE, di omnino fateri oportet multa quotidie simpliciter generari, atque simpliciter corrumpi. Est enim genetatio simpliciter dicta, formae substantialis iii materia acquisitio quemadmodum corruptio, formae alicuius substantialis ex materia est deperditio di generatio vero secundum quid & corru Ptio secundum quid, formae accidentalis in subiecto sunt
acquisitio & deperditio. Vnde cum res naturales non solum secundum acqui sitionem & deperditionem mutantur Dr-marum accidentalium, verum etiam substantialium t manifestiim est non solum generationem & corruptionem st-cundum quid, verum etiam simpliciter, essi, secundum naturam possibilem. GImo viii uersalirer, quandocuit
que forma aliqua substantialis in materia qualibet de nouo acquiritur, compositum allud ex materia iniarmata ic
175쪽
Brma informante simpliciter dicitur generarit & e contrario,quotiescunque forma substantialis ex materia aliqua d perditur siue expellitur, compositum ipsum simpliciter dicitur corrumpi. Quemadmodum sexempli gratia simplici ter generatur ignis, & corrumpitur lignum,cum forma su sanitatis ligni per virtutem applicati ignis eΣ materia expellitur atque deperditur & forma substantialis ignis in eandem introducitur. Qua in re differentia tamen notanda est, inter generationem simpliciter & alterationem, quae etiam generatio secandum quid nominari potest. In alteratione Iiquidem alterari dicitur ipsum subiectum, quod de qualitate transit in qualitaIem, non ipsum totum ex subi elo & Hrma aggregatum, in generatione autem di corruptione, non ita generari aut corrumpi dicitur subiectum g nerationis aut corruptionis, quod est ipsa materia per sesemam infor mala sed totum ipsum compositum quod ex forma & materia informata constituitur. Quemadmodum non ipsa hominis materia quae ante &post manet eadem, generari dicitur aut corrumpi, sed totus ipse homo ex anima co- stans & corporer generari simpliciter, aut corrumpi simpliciter dicitur, cum sua forma in materia acquiritur,aut ex ea
sortilla ob INuitur. EAd obiectionem vero suprapositam facile satiaian:--:. adhibetur responsio. si illud prius replicauerimus quod intractatu primo tetigimus, de conditione atque natura materiae quemadmodum ipsa non ens simpliciter dici debeat aenuncupari. Quia enim materia per se ad omnem formam indifferens, omni simplex, nullam habet in se formam ex qua componatur, quaeve ipsam faciat esse in actu, sique ea se nihil nisi mera potentia. Hinc fit, ut ex se non nisi ens inpotentia possit nuncupari, non autem ens in actu,quod so- Ium est ens simpliciter. Ens enim in potentia. non est nisi e
secundum quid. Quod aurem in actu est per formam aliqua substantialem, quae pars est sui, id simpliciter ens dici meretur ae debet. ECum ergo ita proponit obiectio,Si generaretur aliquid simpliciter, generaretur ex non ente simpliciter , admittenda est illata naec conclusio. Non enim est inconueniens, ex non erite simpliciter aliquid feri seu generari. Ex materia siquidem sunt ac generantur res naturales omnes, quae non est ens simpliciter ,sed tantum potentia. Quod
176쪽
entem philosophiciam dicit principium,ex non ente nihil fieri aut generari intelligedum non de siinpliciter non este, sed de omnino non ente,id est,quod neque actu est,neque potentiarquem adatodum in primo libro tradidimus manifestum.
CAP. XX.CQuaestio secunda. Vm calidi & frigidi,humidi & sices sint officia conia
C traria.quana ratione dicta sunt hec pariter in mixtione debere concurrere ut clarius dissoluatiir qui-stio praemoneri oportet quae sint harum qualitatum propriae differentiae.quaeve propria sint diuersa earum ossicia. Ad calidum enim spectat,separare partes Ileterogenias,id est, di iasmiles de cliuerso ruri generum ab inuicem. Ex virtute enim ignis est quod in homine ossa a carne, caro a neruis, cor ab epate,& caetere palles diuersarum rationum ab inuicem separa ur in quod & in ligni adustione euadismanifestum ubicinis, vapor fumiis,& flamma, abinuicem caloris virtute separatur. Idem patet quando igne purgantur metalla & separantur partes diuersorum metallorum quae erant com-rvixtae . e si int enim rerum duplices partes: quaedam sunt eiusdem rationis,vel speciei, vel dispositionis: quemadmodum exempli gratia partes diu'rsae carnis,partes ossis,partes neruorum, partes aquae omnes,sunt eiusdem rationis, Hae
partes homogeniae id est, eiusdem rationis,speciei, vel generis graeco vocabulo solent nuncupari. Aliae sunt quae sunt diuersarum rationum vel dispositionum, ut caro & os. Item, cortex & medulla in plantis,folia & radices . Et hae partes Iaeterogeniae.id est , diuersarum rationum, specierum , aut diuersorum generum nominantur.Nihil tamen nunc specialius per qui remus, an in carne sit aliqua sorma substantialia alia a forma ossis, praeter rationalem animam : an sorte sola differam diuersa dispositione,secundum accidentarias qualitates. Est ergo uti iam ostendimus calidi officium, heterogenia in mixto ab inuicem separare,homogenias autem paetes simul coniungere.Vtrumque enim facere calidum, prabat experientia in igne metalla purgante.
Migidi autem est etiam partes heterogeuias ad inuicem sunt lixe apud.
177쪽
conglutinare & conseruaret ut ossa cum neruis & carne, &eandem vicissim cum ossibus&neruis inuicein compaginare: quemadmodum ad oculum videmus in frigore, nulla pariter in glacie conglutinari. sis Humidum vero bene & terminabile vel formabile,secundum omnem formam quam conuenit rei habere,& agens vult imprimere, taciteque suscipit impressionem ab agente,& est bene tera inabile termino alieno. Nam propter fluxum cuius causa est humidum contentum facile se accommodat lateribus continentis sed male terminatur termino proprio,propter fluxum, conseque mem. IC terum fluiditati huic medetur siccui P,quod termino alieno gre se accommodat', nec ni si violenter compamini lateribus corinentis se patitur aptari,propterea ouod Euxum ignoret. Suo tamen proprio termino siccum est bene terminabile tenes atque custodiens figuram, & siperficiem si iam. Q Harum autem rerum experientiam docent nos figuli, qui volentes materia luti pro suo libito tractare, de figuras quas Iibet in diicere, villim ac molle faciunt lutum,& humidum asciscunt. Volentes vero iam inductum.terminum & figuram seruare pulso humido , igne exiccant, vel soli exponunt: ut
quod humidi beneficio facile est impressum, sicci beneficionabiliter serueturissi Quibus praemonitis dicimus. ad quaestionem .agens vel generans egere calido ad distribitendum singulis partibus sibi
conuenientia,id est,ad segregandunt heterogenia, ne commisceantur in homine os de caro,caro & ner m. in arbore cortex & medulla, solui in de s ruditis. atque ita in caeteris. Frigido, ut homogenia continuentur, S heterogenia conglutinentur. Hiimido, ut figura & quanritas δc superficies conuenientes 'nducantur fecitndum exigentiam mixti quod generatur,
Sicco, ut bene seruetur res in sua figura & termino. Ex harum autem commixtione quali aliam , quas prImas vocant
physici,secundum certam proportionem, & iuxta diuersarum qualitatum diuersam diminutionem, procedunt qualitates alis prius enumeratae,etia, tangib les , & omnes aliae sensibilis visunt,color,& lux horum inferiorum cluet enim coelorum. non est ex pri irasqitalitatibus sapores omnes, odores, atque soni. Non enim dat et sonuna percussus aer pu-
178쪽
EQuaestio tertia. I oportet semper uno corrupto aliud generari,&s , no genito aliud corrumpi Solutio,Materia nequit esse nuda omni forma, quemadmodum primo libro ostendimus.Atque hac de causa.non potest agens ullum hoc efficere, ut forma una de materia auferatur atque pellatur, nisi adducat aliam quam in materiam imprimat: neque aliter materiae natura seri patitur. ERursum, quia plures formae ultime non possunt simul inesse eidem materiae, oportet etiam ut agens nouam formam substantialem adducens aliam pellat priorem, sicque ex consequenti compositum prius & si abstantiam priorem corrumpat. Atque hinc fit, ut semper ad unius generationem comitetur alterius corruptior& econtrario, corruptionem unius, alterius generatio. Constat tamen non esse ob hoc necess artum,ut quoties homo quispiam nascitur,alius intereat eiusdem speciei, id est, alius homo.Satis est,aliam aliquam substantiam p'riisse,cuius scilicet materiam nunc habet genitus homo: sicut genito igne, oportet non alium ignem corrun pi,sed aliam tantum sub stantiam ex qua generatur. et Cum enim materia sit finita,&non possit quicquam materiar creari virtute naturae r non est existimandum crescentibus arboribus de in altum expanss brachiis, hanc omnem materiam similiter gigni vel creari sed oportet eandem materiam aliunde sumi. Nisi enim eadem materia sic per varias transiret formas, Oporteret esse in nitam materia cum in infinitum pergant generationes.
CAP. XXII. EQuistio quarta. Nile procedat generationum & corruptionum di
V uersitas,ut haec ni agis hoc tempore aut Producan tur aut Intereant Solutio. si coeli omnes immobilis starent.ut post iudicium futurum credimus, nulla haberetur generatio nulla corruptio: seruarentur tantum res in suo
esse.& in stabilitate sua permanerent quod sunt. Motus igitur caelorum sunt causa generationis & corruptionis in his i 1erioribus. Generatio
ri ' est corruptio Aristo.i. libro de genera Arist.2 Iibri degeneratione.
179쪽
nus de beata virgine an lib. Par
EEt quidem motus primi coeli mobilis,qui sen per in visu,ti quatitor horis absoluitur,causa videtur suffciens eius itas mutationis,quae sit secundum diem & nocteir Caterum eius transmutationis quae fit secundum diuersa, iani partes;
rain producendo iam corrumpendo , causa est ia otiis proprius solis ab occidente in Oriente. τ,pro circulum zodiacsidiquem motum con plet unius anni spatio. Eius enim aduentuomuia germinant, & senes iuuenescunt: eius autem discessu labuntur & occidunt & veterascunt omnia.Vnde cum tem piis aduentus de tempus discessus sit aequale,virum lue secundum sex signa sequitur,etiam tempora generationis dc cor' ruptionis aequalia esse.
C A P. XXIII. Quaestio quinta. Nde est quod quida sic facile generantur, de quod
V est inter quadam tam facilis transitus, aut tam facilis transmutatio :qt nubis in pluviam,& pluuiae iterum in nubem In aliis vero est difficilis nimis de longa generatio & corruptio, de inter alia difficillima transmutatio. Q Solutio. Quaedam sunt corpora in perfectiora, modicam dispositionem vel proportionem qualitatum sufficientem si- ibi reputantia, quae facile generantur ut vapor ex aqua facile gener at umquoniam nil requirit sibi praeter modica impressam lenitale. In alias vero,ut perfectioribus,oportet multo tempore perfici eas quas rerum subsistetia requirit perfectivas qualitates de naturales vires,dispositionisque necessarras, ac nativas complexiones: quae cum frequenter multae
sui ac variae,neque ita facile aut ita moa effecti bile , consequitur, longiorem ten poris tractum ad talum generationarequiri.Id quod Baptista Mantuanus inter poetas Christianos facile princeps,pulchre admodum testatus est his uer bus,omne quod excellens opus dc sublime futurum est,Difficiles ortus habet incrementaque t rda.inter quae autem nomulta est distantia,& quorum dispositiones necessariae non multum differunt alterius ab altero, ut inter pluviam dc imbrem aquam atque vapore n his faciliorem quoque oportet esse transiturn.
180쪽
I idem possit sen et corruptum reuerti 3Solutio. Eas dem secundum speciem etiam si totaliter species
deleatur,ut esse in vermibus putriat ne natis videtur quotidie redire conspicimus sed nuin ero idem,nauar, potens non est reducere,sed tantum secundum speciem, ut testatur de Aristoteles.Forma eruin semel expulsa si corruptibilis sit penitus corrumpitur & iam quasi anni hilata reuocari nopotest.Si vero sit incorruptibilis cuiusmodi est sola anima ra
tionalis,hanc certae natura ut creare non potuit , neque dare
neque de potentia materiae educere: ita nec poterit Post expulsionem siue emigrationem reducere. Oriis enim reducatatu reuocet spiritus corporeis defunctos ossiciis , qui iam olim emigrantes e suis tabernaculis vias abierunt occultas, locaque lucolunt nobis prorsus incognita ubicunque domino visu ii id fuerit 3 Quis rex sic potens,quis ita sapiens philosophus Z Quis ita fuit eximius naturae perspector aut descriptor qui potuerit vel charorii in suorum, vel suam etiam ipsius animam reuocare, mel Dei nutu de suo tabernaculo eductam: Cuius quaeso,vel peritissimi medici ad hoc deuenire potuit experientiatNon est qui hoc faciat, non est qui valeat,non est inquam usque ad unum. Immo vero unum psili; novimus, Christum Iesum, Dei patris unigenitum filium, qui
viam vitae& reditum ex mortuis primus ipse inuenit, eamque ut in Psalmo scribitur nobis manifestauit in se credentibus: ut quemadmodum ipse posita anima cum placuisset reassumpsit eandem inque corpus reduxit, sic & nostrae aliquando animae post longam emigrationem in sua redeant corpora,cum eo pariter in aeternitate plenitudine coelestis gaudii fruiturae.Verum non secundum naturam est haec virtus,neque sub eius limitibus haec potestas stritigitur:sed naturam omnem excedit de superat,secundum virtutem diuinitatis inhabitantis in eo, quae illi cum patre & spiritu sancto est communis in perpetuis aeternitatibus. Cui soli sit psalmus perpetuus,laus,&iubilatio sempiterna ab omni creatura a gelica & humana,nunc in aeternum,& vltra, Amen.