장음표시 사용
221쪽
De diuisione regionis coelestis secundum suos orbes. Vperest nunc videte, an quomodo Elementaris res gio in plures partes diuersas ab inuicem secta est. ita Se haec coelestis sit in plura corpora druidenda. an forte non plura corpora sed unicum debeat corpus censeri & primum quidem illud experientia certissima monstrat satisque quantum ad hanc partem inter philosophos naturales Sc diurnos Theologos conuenit. debere fieri diuisionem coelestis regionis in plures orbes. Verum, innumero non omnes conueniunt. CFuerunt enim naturales phi- .losoplii priores qui tantum octo sphaeras putabant coeles ε Prim pimachinam continere , septem videlicet orbes planetarum ni di sphaeram stellarum fixarum atque hi sphaeram octauam lucro cin putabant esse primum mobile, id est, primum orbem mobi- liarum lem. a verum qui post hos tempore subsequuti sunt experientia simili & ratione conuicti, coelum unum compulsi sunt ςcunda superaddere: eo quod sphaeram octauam duobus motibus Vim
comperissent moueri, ex motu stellarum fixarum qua sunt in ea. Praeter enim motum ab oriente in occidentem de quo post dicetur ex stellis fixis experientia cella edocti, conclusetiuit ipsum etiam ab occidente ad Orientem tendere, motu alio. Ex quo firma ratione recte concluserunt non posse
hoc esse mobile primum, quod per se duobus moribus deprehenderetur moueri, sed debere alterum esse prius 1 quo motum unum per communicationem acciperet, Vipsset i Nonsi edeter sibi proprius. Itaque hi nonam sphaeram adiicientes, in lo)nouem orbes diuiserunt cinlestein regionem,ipiain quς sphq ne inueto.
ram nonam, primum mobile esse dixerunt, octauam vero, secundum. Huius sententiae fuerunt astronomi celebres,Ptolomeus, Thebilius & Alphraganus. EPost hos vero perse R. uerante in fortunatis ingeniis studio inquisitionis , & ad P/- Q
priorem eX perientiam posterorum accedente industria, si- QP λψ mul atque diligentia, compertum est experientia pariter dc ratione ultra nonam sphaeram praeter praedictas nouem,alia esse ponendam. Considerauerunt enim in firmamento mO- tum alium quem trepidationis nominant, Vel accessit. α xς 11, ii ifecessus praeter duos praedictos.Vnde cli nec duos motus diuer .so i stipso babere posset, neque simul duos ab alio superiori P 'Qm
222쪽
alioqui 3c ille haberet duos sibi proprios, quod primo mo
bili nequaquam contienit, cum unico debeat simplicissimo motu moveri ratiocinatione collegerunt debere supra firmamentum duas esse alias mobiles spliceras, a quibus per participationem vi raptus duos motus acciperet, tertium vero haberet sibi proprium. Eltaque hi decimam sphaeram vocat
primum mobile, nonam autem vocant mobile secundum. Huius sententiae complures fuerunt ex recentioribus dc ing-gnibus astronomis. Alphonis rex hispaniae, Ioanues ligne-IHiS,Georgius Purbachus,Ioannes regi j montis,do alii plures Praedictorum sententiam insequentes de approbantes. hi ha
et enua quidem quae ratio date potuit & hominis ingenium 2 b,xςx auriuimus. Superest vero, ut quod potissimum est
CAP. XIII. si e coelo empyreo, dc de coelo crystallino siue aoveo
primo mobili. Raeter autem praedictas sphaeras motu locali mobiP les, Fides catholica & diuini J heologi docent aliud superius esse omnis motus localis expers, Per petuo quiescens ab omni motu locali, quod ab initio crearum est plenum inaestimabilibus milibus intelligentiarum Mipirituum beatorum, qui simul cum illo & in illo creati sunt tanquam in loco sibi deputato, quemadmodum mixta corpora suis quaeque locis in his inferioribus solent generari, uti in aquis pistes,in aere aues, super terram animalia caetera αplantae, intra terram mineralia. Et huiusmodi. Hoc coelum mole immensum de inaestimabili luce ac su- Coeli im pra humanam mentem diuina claritate fulgidum propter Wmpyleu. quQd dcempyreum nominatur, id est igneum, non quidem a proprietate dc natura ignis, sed a splendore nimio dc glo- raosiistino fulgore sedes est destinata ante constitutionem mundi, de velut aula regalis solij praeordinata ab initio, omnibus qui regnaturi sunt in conspectu dei de agni.Cuius lacem licet sic clarissimam Sc limpidissimam, nequeunt corporales nostri oculi conspicere, quemadmodum non est ρο- tens noctua cernere lumen solis. Neque lumen ullum extra se beatissima dc iucundissima lux ista diffundit. Non enimi ia
223쪽
sinealii' celorum orbes,tam praeclarissim s Ilicis & Diiii nifulgoris capaces multominus elementa aut caetera corporati a. Attamen de actione huius coeli dubitant nonnulli, quibusdam dicentibus quod nullam omnino habeat actionem in inferiores sphaeras aut alia subiecta, nec esse propter retii:d naturalium disposiaonem aut gubernationem conditum, sed tantum in gaudium εἰ praemiam beatorum. Indecens hi albitrantur vitam gloriosissima dei mansio creaturis adhuc corruptilibus deierui annec putant ipsam pertine-xe ad ordinem mundi corporalis. Alii vero partem affirma-etuam praeeligunt, licentes ipsum sua solidissima quiete, α quietissi naa' virtute,stabilitaten' permanentiam & fixionem rebus inferioribus msun lare.Res enim inferiores , propter aliorum coelorum citissimos motus ut ipsi aiunt continuo desuerent,nisi huius primi coeli quiete, aliquo modo in suo esse seritarentur stabiles. Nos vero quia certum nihil de hoc habete possimus eo quod fide certum est,contenti, de praepaxato nobis tam amplissimo,tam supremo,tamque iucundissi-itio habitaculo inaestimabili gaudio gestientes,totis potius affectibus ad illud suspirare, ad illud tendere studeamus qua in inultis inutilibus disceptationibus aut cogitationibus inanibus de eo multa disseramus . Pluris enim esse debet nobis Christianis hominibus huius unius cosi ex fide simplex notitia . quim caterorum Omnium & cunctorum quae in eis fiant astrorum ac motuum exactissima comprehensio. Λis huius coeli nimis desiderabilem ornatum atque pulchritu-tudinem saepe nos conuenit,donec peregrinamur in hoc corpore,deuotis affectionibus suspirare, de quasi violenter nos. ae mentis oculos infirmos atque tenebrosos conuertere: in quo beata fruuntur luce angeli conciues nostri, pariter & eorum spiritus,qui in domino binc discendente, , priores illuc sunt ingressi. Nos quoque iuxta manum dei super nos bonam eodem peruenire post paululum confidimus,ipsius gratia adiuti, qui nobis antequam nati essemustam gloriosum ab initio praeparauit aeternae mansionis habitaculum.
Sut igitur coeli undecim hoc ordine siti, coelum empyreum,primu mobile
224쪽
coelum crystallinum,firmamentu , coelum Saturni, Iouis, Martis, solis, Veneris, Mercuri 1 & Lunae.
CPost hoc igitur primum & nobilissimum corpus sequitur
decimum coelum,prii x ii mobile:quod motu supra quam cogitari potest velocissimo, lege perpetua, quotidie ab oriente in occidentem per meridiem, viginti quatuor horarum tem rore decurrens, velocissimo hoc raptu suo omnes inferiores coelos secum rapit,eodemque temporis spatio perfectam circulatione n complere facit . Nec praeter hunc motum alium
aliquem habet. 4 Sub hoc coelo est nono,quod nunc aqueum nunc crystallinum a sanctis & Diuinis Theologis nominatur non quidem a proprietate vel natura aquae , quasi illic verae aquae sint elementares,sed ab omnimoda dia plianeitate siue perspicuitate,eo quod nulla omnino habeat stella. Forsitan de ob hoc quid sit in modum aquae siue crystalli effectu frigidis sinui & frigiditatis maxime effecti uu quae est aquae qualitas praedo in inam. In cuius co firmatione facit, quod quida supra
firmamentum veras aquas ponendas senserunt, ad motus de caloris illius te peramentu atque refrigeratione: ne videlicet ex nimia talis motus velocitate,ignis generaretur, qui omnia hac inferiora consumeret. Quae sententia licet non admodum probabilis videatur,in hoc tamen nobiscum facit,quod aquas istas squalescunque tandem sint ad conreperationem nimii caloris supra fir ir amentum positas dicit. Quod & nos
secundum verisin ilitudinem asseris us: non sic quidem ut a coelis prohibeatur calor,quasi c estibus corporibus sit exustionis periculum quae incorruptibilia sunt & caliditatis nosti sceptiua etiam si mille adii ouerentur ignes sed propter ninniam calorem caeterorum amorum, atque etiam eius qui ex nimia velocitate motus oriri posset in regione elementari, in his inferioribus'con: emperandum. Aiunt enim quidam hu- ius coeli tantam esse frigiditatem, ut his inferioribus prorsus esset intolerabilis, si non solis aliorum astrorum calor temperareriir. Hae sunt aquae de quibus in scriptura sacra freques est mentio nominatun in principio Genestos, licente domin Fiat Aniamentum in medio aquarum ,& diuidat aquas
225쪽
LIBER VII. scab aquis.& subditur,factum est firmamentum in medio a- quaru & dmisit aquas quae erant supra firmamentum ab anuis quae erant firmamento. item in libro Psalmurum ,Lauda Pal.i ere eum coeli coelorum,& aquae quae super coelos sunt laudent nomen domini.Et in libro. Dan. ad laudem dei Omnem crea- Dama. turam exhortantes pueri Hebrei canunt,dicentes, Benedicite aquae omnes quae super coelos sunt domino. Haec autem sphetra coeli chrystallini siue aquei, secundum opinione ii Ptolonaei atque Alphragani ponentium unam tantum sphaerain naturalem supra firmamentum primum mobile diceretur. Veritas tamen magis credibile facit,ea esse secundum mobile.
CAP. XIIII. 'GDe firmamento & orbibus planetarum.
Vic aute coelo aqueo,contiguum est coelum ordine
H octaum: quod a stellis mirae magnitudinis & multitudinis stellatum appropriato nomine dicitur rin scriptura aute firmametu vocatur. vel propterea quod verbo do Olbe, se irum in diuisione positu sit aquarum superioru aquis in pte plane ferioribus.Vel quia in eo innii merabilis est steli aria multitu- tarum. do firmata.Sunt enim in hac sphaera oes stellae fixae de quit,' dicemus posterius. Is Hanc vero sphaeri Octauam , sequutur.
Septe sphaerς septe planetarii, Eoc ordine: sphcra Saturni,iplic. Iouis, sphera Martis, sph cra Solis, sphcra Veneris, sp barra Mercurii, Vltima Lunae.
inarum autem spli aerarum,superior quaelibet ambit & oebiculariter circundat inseriorem suntque aliae aliis maiores secundum quod plus vel minus accedunt firmamento, vel ab
eo recedunt.Vnde sphaera lunae omnium infima , o vnibus etiam ii inor emcontra,sphqra Saturni,Omnium eli maxima utpote firmamento proxima & contigua.
Qua in re considerari facile potest maestimabilis mundialis machinae magnitudo. Nam quemadmodum diximus inclementari regione superiorem sphera excedere inferiorem
226쪽
proportione decupla, ita etiam in hac regione, continuato semper augmento,su perior longe quantitate super excedit inferiorem proximam. Vnde necesse est multo ii aximam dei ammensissimam esse molem illam ultimam empyrei coeli, α' magnitudine incomprehensibilem. EInsuper velocissimus ille motus decimi coeli, huic empyreo proiimi, quo in viginti quatuor horarum spatio tantum Percurrit, imo peruolat, imo plusquam peruolat circulum,merito debet considerantibus nobis eius magnitudinem stupori esse , & miraculum multo maximum.HSciendum autem est ,firmamenti nomine interdum signari totam aggregationem octo sphaerarum septem videlicet planetarum & stellarum fixarum. Debere tamen poni hanc sphaer arum diuisionem,& non posse in v- num corpus censeri,manifestissimis experientiis & rationibus certissimis ab Astronomis probatur.
CAP. XV.CDe duplici motu orbium coelestium,qui sunt post primum
mobile. Mnes coelestes sphaerae que primum mobile sequu-O tur,duplici motu moventur.Priore quidem alieno, id est,ex raptu primi mobilis,quod ut supra dixi-trus velocissimo suo motu in viginti quatuor horaru spacio
sese citissime circunuoluens ,& totum suum cursum comples, omnes orbes intra se contentos secum citcunuo luit, ut in eodem spatio temporis totum suum cursum in fallibili lege perficiant,id quod in sole manifestissima experientia ad oculum conspicimus,qui hoc motu raptus diem nobis a die distinia Ouli guit. CSingulae enini'eius reuolutiones secundum motum dies na- istum primi mobilis factae, singulos nobis dies efficiunt . Et turalis. quidem si totum accipiamus tempus reuolutionis,id est, tam illud quo supra nostrum hemisphaerium quam illud quo supra alterum oppositum voluitur,dies naturalis dicitur, con- statque viginti quatuor horis, Verum si accipiamus tempus Quis ar tantum illud quo supra nostrum heimsphaerium apparet &tificialis Inouetur,dies dicitur artificialis. Et hi dies,non aequalis sunt dies. Iongitudinis. Nam hyeme breuiores sunt dies, & aestate longiores, iuxta quod supra nostrum heuasphaerium sol magis
227쪽
ssipit autem motus iste primi mobilis super duobus polis md Duo polidi directe sibi in coelo oppositis,quorum alter arcticus nomi mundi. natur .semper nobis apparens talter antarcticus, nunquam, sed nostris an ipodibus perpetuo est praesens, quibus econtrario noster polus arcticus temper abest. A polo enim arcti. axisco qui in summo coeli ponitur sque ad polum antarcticum munxti. ut directe ex parte altera est oppositus,tinea recta per metum mundi ducta intelligitur, quam axem mundi appellanteo quod circa ipsum fiat motus iste primi mobilis Sc cum
eo omnium sphaerarum coelestium,quemadmodum tota voltritur circa axem. Fit autem motus iste ab oriente, per meridiem in occidentem, tque ita deinde per septentrionem re- Motui radit ad oriente n. Praeter hunc vero motum primi mobilis, plus mo- inseriores sphaerae omnes sibi proprium habent, quo mouen tus aduerintur coniram tendo ab occidente,per meridiem , in orientem. sui. atque hinc redeunt per septentrionem, in Occidentem. Hie
autem motus no .circa eundem azem mundi fit,nec super iliadem potis .sed super duobus polis aliis distantibus a praedictis per viginti tres gradus dc tringinta tria minuta, aut secudum alios unum & quinquaginta. A quorum polorum uno ad alterum,intelligitur transire per medium mundi linea rectissima,quae dicitur axis huius motus,& nominatur axis zodiaci,quemadmodum prior dicitur axis mundi.
CAP. XVI. Quomodo intelligi debent in coelis motus oppositi,& motus raptu
Osset autem ex iam dictis secum aliquis haesitare,
P quo nam pacto possint esse motus Oppositi in coelestibus,cum motui circulari ut ait Aristoteles in nullus sit motus contrarius. Rursum quomodo fieri possit , ver apiat primum mobile alias sphaeras cum in coelestibus nulla postit esse violentia. Vt enim non est ibi contrari: as, ita nec violentia admitti potest. vi Ad hanc autem obiectionem remouedalo,necesse est sane intelligere quae prius dicta sunt. Non enim motus isti proprie oppositi sunt adinvicem quasscontrarii Contraria enim in eodem simul esse non possunt sed quia diuerso modo fiunt unus videlicet ab oriente in occidentem, alius ab occidente in orientem , quanuis non Peucundem cuculum,aliquo modo videntur oppositi.
228쪽
et Insuper quod de raptu dicitur, debet absque violentia I
aestigi: quemadmodum cum inferio ces sphaeras dicimus coner anili, absque red steritia aut rebellione accipimus. Nulla e-Mi ii in coelestibus est contrarietas ,nulla fatigatio, nulla vi
Ientia nulla mobilium resistentia. Non enini aliud sibi vult quod dicitiais inferiores orbes rapi, quam, quod simul ad linorum prin i mobilis per accidens moueantur,quemadmodum Nam a m Detur vectus a nata ,& aqua ad morum vasis in quo continetur ut sic ratione continentiae , inferiores simul cum si periore moueantur.Et quod de contra nitentia inferiorum
dicatus nihil aliud sibi vult, quam eas diuerso motu proprio moueri, ab alia parte ad partem oppositam. CAP. XVII. es Quanto tempore unusquisque coelestium orbium suum Proprium mouim complear, & obiter de anno bissextili. Nnes igitur sphaerς cces estes huic motui primi moo bilis ut iam dictum est contra nituntur, secundum circulum obliquum qiu te zodiacus dicitur ) cursum situm peragentes.Verum illud notandum est. quod quato propinquiores sunt Primo mobili secundum situm , tan ostium motum proprium tardius perficiunt: quanto autem di stan:iores anto citius suos cursus absoluuiit . Vnde coelum cristallinum omnium tardissime reoueri necesse est , contra vero lunae orbis circumgyratur omnium veloci sit me. Quoaut fiat euidentius. volumus, iuxta Astronomorum traditionem,singularum sphaerarum motibus suum tepus subiicere C Dicunt autem nonam sphaeram cursum iuuiu proprium perficere in quadraginta nouem milibus annorum & in ducentis annis gradum unum zodiaci cum dimidio percurrere Rique hanc sphaera dicunt hoc suo motu rapere secum octa-tia in sphaera ,& omnes auges planetaru praeter qua lunae, do quibus tamen nihil nunc particularius dicemus. Octaua autem sphaera proprio suo motu scilicet trepidationis, vel a cetuis S recessus in septem milibus annorum circulii paruit describit pertransitque gradii unu Zodiaci: quadoq; quide incentia annis,qiradol iii sexaginta,quandoq, vero in alio interuallo.saturni sphaera,reuolutionem integra annorum fer εariginta spatio perficit: Iouis in duodecimi Martis,fere ia.duobus.Sol reuolutionem inἰegram facit in treceris sexagin-
229쪽
1 qu Inque diebus.& fer P sex horis.Venus & Mercursus, s xe similiter.Nouissima autem Luna.in viginti septe diebus de octo horis suum circulum complet. C. Vbi illud obiter sese offert declarandum, quid fit quod quartus quilibet annus
uno die abundat, ut videlicet quartus quisque annus iuxta nostram computationem habeat dies trecentos sexaginta sex, qui de hissextilis ianicupatur.Cum enim sex horae quater sumptae diem faciant naturalem,hoc est, vigin ii quatuor horarsi, iccirco quolibet quadriennio ad dies consuetos 36s. quibus constat ann is communis)adiicitur praedictae computationi dies unus, ut seruetur temporum ordo,N festiuitatum uniformitas. Qui annus uno die secundum huiusmodi computationem ex trium praecedentium senariis & suo residuo sex horarum constato abundans bissextilis nuncupatur: eo quod
contineat 3s6.dies ubi bis senarius ponitur a quo numero sinario bis ita replicato.bissextilem eum appellauerum. CAP. XVI II. EDe natura & conditionibus afrorum. E natura autem astrorum, dubitatu fuit ab antiquis. D fuerimque super hac re diuersae diuersorum sentetitia .Quidam enim antiquorum dixerunt,ea esse corpora animata, propter alimentum suo motu terram peram-Dulantia ut scilicet humidum aqueum ad se velut in potum S sccin terrestre in cibum attraherent , quemadmodum videmus progressivo motu animalia qiis apud nos sunt moueri ad'qtiae renilii n ali meta, cibum atque potum .sed hoc fig-inentum plane poeticum est,neque quicquam habet veri sit cilitudinis . GAlii vero,de quoru n numero fuit Empedocles,
astra dixerunt esse de natura ignis,orbes autem coelorum de natura aquae.Sed neque hic veritatem assequutus est, ut ex praecedentibus manifeste patet. Quae autu veritate tenent asserunt astra esse eiusdem naturae & speciei cum suis orbibus in quibus mouentur, neque a reliquis partibus sitor unimbia essentialiter differre,sed tantum secundu accidentia.
Est enim astrum ut ait Aristoteles)densior pars sui orbis.
sit crum in ligno contingit aliqua partem essς admodum
230쪽
densim & compastam prae reliquis partibus , quam nodum
vocamus,est tamen eiusdem naturae cum aliis: uc de in orbi-hus coelestibus astra partes sunt densiores atque copactiores reliquis,eiusdem autem sunt naturae & speciei. sum enim coeli corpora homogenia,quorum singuis partes & cum toto dccum seinuicem eiusdem sunt naturae, licet secundum accidentia possint differre. LEx hac vero densitate consequitur & alia differentia accidentalis,quia differunt astra a partibus reliquis suorum orbium. Nam ex hac sua densitate compactione,&ut ita dicam opacitate habent,ut possint radios solares ad se emitas reflectere,sicque effusum ad se solare lumen refundere quod aliae partes, ut pote rariores & nimium perspicuae non possitni,quoniam ob raritatem penetrantur a lumine.nec est refusio accepti luminis. Idcirco e Mim ipsi coeli quitum ad omnes partes,in se quidem luminosi sunt. Lumine eorum substantiam penetrante, non sunt tamen nisi ratione astrorum lucidi sic ut lumen possint de sese refundere . Ali qui neque nox neque tenebrae haberent locum, tan:o corpo-xe lutinen suum perpetuo spargente. Aeque enim per diem atque per noctem Sol orbes c testes illuminat , neque potest interpositio terrae quae non nisi punctulus est coelo comparata eorum illuminationem tinpedire. Ex quibus patet,quod nomen astri siue stellae duo includit,nempe partem coeli densiorem ,& lucem solarem ab ea repercussam.
CAP. XIX. Disserentia inter planetas.& stellas fixas. Nier has autem stellas, quaedam dicuntur fixae,quae
I dam erraticae quas Graeco vocabulo planetas vocat. Siquidem plane Graecis sonat errorem. Vnde planeres,quod significat uagum siue erroneum . Fixς dicuntur renes quae sunt in octaua sphaera,id est in firmamento. Idque ob hoc.quod semper videantur adiuuicem seruare eundem stum,&aequali distantia ab inuicem distare . Et hae innumero sunt indeterminato qui soli est Deo creatori cognitus iuxta illud Psalmistae.Oui numerat multitudinem stellarum,& omnibus eis nomina vocati e planerae autem siue erraticae stellae tantum septem sunt,quae ob hoc dicuntur erratic quod non semper eundem ad inuicem conspiciatur habere situm,neque aequali distantia ab inuicem distare ἰ sed nunc