장음표시 사용
231쪽
MBER VII. 9squidem ad inuicem appropinquant,minc vero ab inuicem e-
long Mi. ur nunc haec illam antecedit, nunc subsequitur nunc
in eleuatione eli ad illam, nunc in depressione,secundu quod suorum orbium varia celeritate vel tarditate varie feruntur. Dinoccuntur aute stellae fixae a planetis ex scintillatione. Omnes enim stellet fixae scintillare nobis videtur,quod alij quidem propter lovginquam nimis distatiam & visus nostri debilitatem euenire putauerunt, alij propter motum caeli continuo angulos irradiationis variantem, sed verior ratio ex periperima petenda foret. Soli autem planetae no scintillant, nisii ' hyn in interdum, sitiem dicunt flantae Borea nonni- in scintillare. Illud autem certum est scintillationem tale nimi esse in i pio astro scintillate,sed tantum secundum prospe
CAP. XX. QDe ordine septem planetarum ad inuicem. h ptem autem planetaru hic est ordo. Luna infima, S deinde Mercurius succedit Venus, proximus sol,supra bunc mars, proximus Iupiter, supremus omni tam saturnus. Hunc autem planetarum ordinem sic probant, quoniam altriam illud per cuius interiectionem contingit alterum occultari, necessse est esse in serius eo quod occultatur. Vnde cum per obiectionem siue interpositionem Lunet experien ta nobis apertissime monstret Mercurium abscondi, cainter nosti uin aspectum de astrum ipsum media sese obieceri consequyur necessario Lunam esse Mercurio inferiorem. Ita oc de omnibus aliis planetis. Quantum ad Lunam demonstrari potest. Nam planetas omnes abscondit dc Occultat, pro-
Pter quod omnium infima comprobatur. Sic de Mercurio Probat experientia, quod Venere sit inferior, & de Marte qas absit Iovi, de Ioue quoque quod superiorem habeat Saturnum. Item quod omnes stellae fixae omnibus his planetis sunt superiores,quoniam a quolibet planetarum occultari possunt. De sole tamen talit experientia nulla est, quod abscondatur, niti a Luna: propter quam rationem quidem existimauerunt Solem esse proximui Lunae in secundo orbe coelesti. Quod tamen rationibus aliis manifeste probatur non habere veritatem, ted Solem esse in loco quarto.
232쪽
CAP. XX. De planetarum distinctione. D cognoscendum autem hos planetas quidam di-
Λ uersorum colorum similitudinem illis tribuut quaquam iuxta veritatem colores non habeant, sed taxum iuxta lucis varix sese monstrantis similitudinem, vari as colorum apparentias participant. Vnde Saturnum dicunteire coloris plumbei, Iouem stannei, Martem calibet. Solem aurei, Venerem eiectii, Mercurium argenti vitii Lunam vetro argentei, atque horum singuli productivi dicuntur quorum colorem referunt. Assignam quoque varias horum planetarum virtutes & differentias. Saturnus emin frigidus est& siccus, planeta masculinus malus siue malevolus atque nocivus. Quod sicut & in aliis seqtientibus secundum essetia debet intellisti. Elpso dominante si foetus nascitur aut moritur,aut debilitatus misere vivit. propter quod, pueros dicut
octauo mense de matris utero prodeuntes, vel non super iuuere, vel secundu corpus miseros vivere, cu tame septimo incis& nono si prodeant, is liciter vivant.Dicui venim saturna in mense Oct auo dominari foetui qui mortis est author. louem vero in mense nono,qui est principium dc largitor vita . Ob hanc vero pessimam nocendi & mortificandi conditionem. depingi solet saturnus falcem manu tenes, quasi viuesia quatum in se est demetens qualitate noxia id est,mortificans. QIupiter prorimus, eius malitiam cohibet, & conditionet malas temperat. Est enim ipte in qualitatibus optime tem peratus, calidus scilicet & humidus, id est caliditatem de hamiditatem efficiens. Vnde patet, ipsum complexionis aereae siue sanguineae in hominibus esse effectivum. Est enim sanguis calidus de humidus. Unde propter suam naturalem
bonitatem, principium vitae meretur vocari, Quam obcair sam depin itur sci ptrum manu tenens, quasi vitae imperator atque largitor. Qu auquam autem ex se clarus est, & in modum lactis candidus, attamen cum ascenderit in circulum gelidi illius & sicci saturni, pallorem quadam contrahit, quo modo nonnunquam etiam insigniter bonus aliqui suae virtutis maculam cernitur ex mali hominis commer-uo contrahere. Ipsum tamen suae clarit tis facie ius parti ci-yζm, ex ses: omnino Pallidum, utcumque facit clarum: ud
233쪽
quemadmodum effemis malitiam sua bonitate temperar, ita
vi coloris obscuritatem sua claritate laetificet, quomodo etiam pessimos videmus interdum ex bonorum consortio : ut minimum speciem aliquam virtutis induere ut sic manifesta sit in naturalibus similitudo,cum iis quae cernuntur in moralibus. Mars calidus est 5c siccus, & idcirco noXm 'non a que tamen atque Saturnus, qui neutram habet qualitatem vitae conducentem.& stigidus eristem Ic siccus. Hic vero M sis licet siccitatem habeat vitae inimicam, habet tamen caliditate non inutilem operaturque complexionem cholericam, id est, calidam & fiecam, ut Saturnus melancholiam, id elt .siccam δίfrigidam. Iupiter vero inter praedictos duos medius, duas qualitates optimas caliditatem & humiditatem temperaras. Possidet. Attende alitem, obsecro te lector, miram Dei in operibus cunctam sapientiam. Vides primum quemadmodum omnium planetarum maxiane noxius di inimicus vitae summus vel primus. Longissime sit a vitientium regione ablegatus & a terris ubi viuentium locus est.) elongatissim'. Qu'modo enim viventia si terrae proximus esset ille ad iter
satisiimus eorum hostis) aduersus tantae crudelitatis impetu sese tuerentiat quomodo non ante debitam periodum com- Pellerentur acculissima illius falce ante tempus occumbere.
Nunc vero Dei prouidistima sapientia longe proscriptus est,
Vt non quantum ipsius cupit natura, propter intermedios meliores planetas,gelidus ille falcatus nocere posui. Martem Vero,' quanquam noxium tamen minus noxium, propius ad terras eadem providistima sapientia,& sapientisi ima protudentia permisit accedere. In horum aut e duoru inedio Iouε quomodo sapient:ssime collocata it 3 videlicet totu bona inter malos duoa, ut utriusaue sua bonitate vinceret malitia. Vide quomodo omnia numero, pondere, & mensura Deus sapientissimus prouidissima conjderatione disposuit. aiiod ergo Saturnus primum &summum locum oblinet, naturae praestantis bonitate, neque conditionis digilitate procedit, sed tanquam hostis longe proscriptiis ob malitiam potius arcetur a viventibus estque loco nouissimo constitutus et Rursum conjdera, quod euin qui magis noxius et . nempe Saturnum a superiori parte tripiter habet: cum vero qui minus, ab inferiori.Superioris enim virtus, ne traseat, subie
234쪽
cti inferioris obstaculo facilius videtur prohiberi, quam Inferioris possit virtus desuper emissa virtute contam ri. Nana loco superior planeta non potest suu influxum in terras mittere, nisi transeat per orbem intermedis.
CAP. XXII. De venere Mercurio & Luna. Enus est planeta tamineus Martis malitiam & igni
V tum feruore sua taminea qualitate temperans: quomodo virilis ira, muliebri solet benignitate placari. semper comitatur Solem: sed cum praecedit, dicitur lucifer. quando vero sequitur hesperus sue vespei appellhur. Estque nuncius Solis vel aduenientis, dum lucifer est vel abeuntis,dum hespertis: Vnde illud apud Virgilium, ite domum saturae venit hesperus, ite capellae. Habet quasi colorem candetem & refulgentem electo similem, estque lux eius praeluce omnium astrorum limpidissima atque gratissima,& oculorum aspectui placidissima. CVnde faetum est ut primus ille angelorum qui caeteris omnibus sublimitate S gloria conditionis praeemnebat lucifer vocaretur : eo quod fulgore, atque claritate citeros spiritus praecelleret,quomodo lucifer suae lucis refulgentia & limpiditate, caetera antecessit sydera. Vnde apud Esaiam sub figura regis Babylonis de illo dicitur, Quomodo cecidisti de coelo lucifer, qui mane oriebarisZEt beatus Petrus Euangelicam doctrinam omnibus aliis doctrinis praeem mentem, appellat luciferum, dicens desermone prophetic . Cui benefacitis attendentes, tanquam lucernae, lucenti in loco caliginoso, donec dies illucescat & lucifer oriatur in cordibus vestris. GPost venerem est Mercurius per se quidem nec bonus nec malus, sed per suam naturam inclinatur ad planetam cui coniugitur . Non enim alior iam malitiam temperat, sed est cum bonis bonus, & cum malis malus. Raro a nobis cernmir propter vicinitatem ad Solem. Semper enim cum sole graditur, nunquam ab eo pius triginta gradibus distans. GHunc Mercurium dicunt eloquentiae & ingeni j, id est boni sensus effectorem : ut quibus hic dominetur, facundi sint sermone & bonis sensibus, ac bene ingeniati. Et quidem si cum Saturno aut Marte iunctus Derat, facundiam prauam de astutiam malam ad nocet, ita, ad cocitandu rixas, discor has, tumultus, schismata,haerests,
235쪽
LIBER VII. Iot dicunt signiscare. Eiusmodi homines prae omnibus seculis
prioribus,nostra haec aetas plurimos habet, quibus cum summa adsit facunda & sensus clarissima pei spicacitas, nihil tamen hisce dotibus aliud agunt quam ut nihil relinquant integrum, sed uniuersa perturbent, erroribusque adimpleant orbem. si vero lotii iungatur, bonam facundiam & ingenia salutate significare dicunt, ad veritatis defensionem & virtutis promotionem accommoda,Citiusmodi ingenia ac nostra tempestate nimium rara merito deploramus. Infima LVΠα omnium luna, frigida oe humida est operaturque complexionem Regmaticam, id est, humidam, frigidam .super aquas & omnia humida dominium habet unde secundum va rium accessu in & recessum , causat fluxum Se refluxum maris itemque aquarum augmenta Ionem vel dimini monem.
quemadmodii libro priore dictum fuit. Experientia quoque monstrat,in plenilunio crescere medullas, & cerebrum ac haiusmodi humida, quemadmodu in novilunio ista decrescunt& diminuuntur. illuminatur diuersimode, & nunc plena,
ininc partim obscura, nunc crescens, nunc decrescens apparet nostro aspectui, ac iuxta diuersitates istas diuersimode corpora hominum & inferiora cuncta disponit. Eius lumen terris singulariter deseruit tam in illuminando quam in agendo, eo quod terris sit proxima i neque ullius aliorum 0derutam efficax & manifesta est in his inferioribus operatio. id quod in aegrotantibus manifestissime cernimus.Minimo spa-cio sua circulationem absoluit, suo motu mensia distinctionem facit Et cum quantitate sit minor caeceris Planetis, ma-ror tamen ob vicinitatem apparet hominibus. Elnscripturis nonnuo qua bonam habet significatione. veluti in Caricis Canticorum, Quae est ista quae progreditur quasi aurora co
cut sol in conspectu,meo, & sicut luna perfecta inae terna. In pi in malu vero, Sapiens ab ea trahit coparationem cum ait. Stulta ' -'tum ut lunam mutari. Et in Apocalipsi, mulier illi gloriola
Sole emicta lunam visa est habere sub pedibus. Per quod si . eccl-χ η
gnificari dicunt sacri Theologi, omnem mutabilitatem saeculi huius & transeuntium in eo. Secundum lucis enim pleniore ad terras infusionem,bonam habet comparationem, secunda instabilitatem amem & variationem accipit malamis
236쪽
CAP. XXIV. De solis nimia praecellentia super cateros planetas.
Nier hos vero sex iam dretos planetas medium Io---, I cum sol obtinet,qui solus per sese lucidus cimi a nulpiis prae lo lucem accipiat. ipse astris omnibus lume py bet. ςςiiςnu R. Omnes enim stellas. & erraticas in suis orbibus & haeas infirmamento, sua bice illuminat , singulisque lumen illud mo7m n Et quQ cernuntur donat, hec ipso patenter in se Dei patris lu- ilia lumi minum gi ens similitudinem . ipse enim admirandi fulgo assile esse ris efficacis imae virtutis de sua natura existens. solus ' de se lucem habens, sui luminis atque ardoris vim, sparsis sigrantibus radiis circunquaque diffundit, coelestia & terrestria cuncta illuminans, atque efficacissime in eis operans.
Omnia siquidem astra cut author est Aristoteles, & veritas con sic mai) a sole suum lumen accipiunt, dc per lumen quod a sole accipiunt , suos operantur effectos. e Visum est tamen quibusdam praeier lioc solis lumen, debere ea habere
lucem aliquam prCpriam, quae causa esset ut lumen a sole cedens, in hoc quam in illo planeta, aliter operaretur. Non est tamen id necessarium ob hoc scilicet propiam lucem aliquam ponere. Sufficit enim ad hanc diuersitatem operationis ipsa subiecti varia dispositio. Vnde lux solis iuxtauo trinam Astronomorum in Saturno in frigidat, in Marte calefacit,& ita in caeteris: quemadmoduin Hista ditiersam naturam
astrorum idem Solis Inmen diuersas colorum apparentias facit, ut supra declarauimus .EOmnino itaque probabilior videtur illorum stntentia qui unicum ponunt luminis fontem. a quo lux ournis derivetur, ipsum videlicet solem, qui in planetarii medio ordinatissime cosistit taqua rex in medio regni sui in medio gradiens suorum principiti atque magnaria, qui Quoiaa- siint pro lim ipsum hincinde circundantes planetae sub se haoptuiri. ' bens lunam,Mercurium,Venerem: supra se vero Martem,to Solutio uem,a:quo Saturnum: proximos aute habet,hinc quide igneu& bellicosum Martem, ardentibus radiis flagrantem,lli: nc uero placida & amoena Vener E,sua limpidissima ac placidissi' ma luce suauiter resplendentem: illorum velut potente &animosum armigerum, hanc ut suavem coniugem. Quod tamen ne gentili opinione excipiatur , praemonemus. Vt ne arbitro
tur quis iuxta figmenta poetica n coelestibus vera nos Pone -
237쪽
LIBER VII. Iovve connigia, concubitusque & generationes prolium.sunt e tum figment a ista vanissum neque veritatis quicquam possidentia. Secundum tamen similitia linem quandam. Venerem dicimus solis esse coniuge in . Est enim coniugis ossicium .suo viro indiuidua societate adherere, neque ab eo sese plus iusto elongare. Ita Venus semper Solem comitatur,siue oria- Venus est
tur siue occidat, indiuidua societate comitem illi se adiun- soli quae gens. estque ipsa tota taminea, di placida lucis resplenden- P coiuge.
tia blandissima, taminearum qualitatum effectiva, ut ille totu est masculus,aureo luper abundanti fulgore virili maiestate resplendens, & virilium qualitatum maxime effectivus. Vnde quemadmodum Solis calor magnos & fortes animos facit a:que constantes, sic Venus molliores faciles & pros ac minus stabiles cuiusmodi in taminis plerumque conspicimus. Item ut Sol viralem calorem praebet, sic Venus vitalem humorem videtur suo concursu adferret sicque vitam pariter emciunt, ut simul vir & mulier ad prolis generationem concurrunt. hos autem planetas qui soli velut propinquiores, sunt principes infinita circundatur multitudine astrorum firmamenti, quibus tanquam militum innumerabilium e longinquo subsequentium exercitibus, unudequaque circundatus atque circunstipatus incedit, in magnificentissi ina gloria singulis proprium suum lumen ex divitiis thesauri sui velut in militiae ilipendium persoluens. Ob quam nimiam excellentiam, veteres poetae Solem diae' Arist.ilitarunt esse patrem deorum hominumque. auod ideo dictum physico.
videri potest. quoniam in omni uin generatione ipsiuIactionem necesse est concurrere, ut causam uniuersalem sine qua effectus nullus potait generari. Ipse praeterea omnibus afris perpetuo lumen communicans, simul & cum hoc agendi in haec inferiora virtutem , hoc modo non immerito omnia dicitur in astris omnibus operari, dum quod illa agunt ab isto accipiunt ut agant. Est autem causa admodum rationabilis ex parte natura: , cur licet praecellentissimus Sol, existat, tamen neque supremo neque infimo loco debuerit collocari. Cum enim Sol principium sit atqua fons luminis & caloris vitalis a quo & caetera astra lumen recipiunt,fc uiuentia omnia vitam, si esset Sol terrae proximus,nimio calore ea exureret, nec posci ipsa ferre ei' ardo-
238쪽
Calor solis differta catasta Marua.
rem,scque viventium consumeret vitam, forsan etiam suprema astra non ita commode posset illuminare. Si vero econtrario, Sol locum haberet supremum,illic, ubi agit Saturnus, terra calore suffciente destitueretur, nec possent rauentia comode in vita conseruari, de astra inferiora non sufficienter
potuissent a tam distante iste illuminari. Propter quod sapietissimus naturae institutor, & conseruatoi deus, solem voluit in taedio esse collatum, in tali gradu via stipertoribus atque inferioribus mediocriter distaret, sicque terrae nequaenin aum vicinus esset, neque nimium elongatus.
EIllud quoque de solis proprietatibus no est praetereundum quod sicut Mars calidus existit, ita similiter &Sol. Multa
tamen inter eos est differentia, quoniam solis calor temperatus est efficaciisia us & vivificativus, omniumque umentita perfectivus, qtiem adirodum ipsa monstrat experientia,eius calore cuncta vivificari dc perfici, fructusque& omnia ipsi' maximo calore mali irescere,& ad perfectum pertienire. Martis autem calor est consumptiuus. Est enim sol effectivus caloris cimita odi est calor cordis r qui est vitalis, & corpori vitam donans atque custodiens. Mars vero effectivus est caloris, cuiusmodi est calor cholerae quae ubi dominari potest,cominit& depascit omnia:quem adii odum patet in febricitantibus. e Manifesta quoque in effectu harum caliditatum a Pparet diuersitas, quoniam illi in quibus Sol secundum bonum
aspectum dominatur, cordis sunt temperate calidi, & animovere magno, vere fortes,& magnantis i.In quibus aute Mars dominatur, corda habent intemperate calida, de animo sunt feroci potius quam vere magno, dicunturque audaces magis uam magnanimi. Ezcessus nataque caloris excessiim facit ariaci dc temeritatis, nimium & Iinmoderate sanguinem inflammando.Sintilis pene differentia inter venetem dc lunam posset assignari:quom a Venus humiditatis est effectiva,quale est tuum dum radicate, quod est vitale Sc conseruationi animalis aeque ut vitalis calor necessarium .Luna vero, mag s humidi segmatici i quod ubi abundauerit, infirmitates varias signit.
CAP. XXIIII. De sole in sacris literis quam honorifica fiat naeni a.
239쪽
B hanc quoque Solis excellentiam, in literis sacriso honorificentissimam ubique audimus fieri eius nί-tionem: ut quoties insigne aliquid,& quasi super omnia excellentissimum efferre velint, Solis decori conferant. Vnde Matthaeus Euangelista, transsigurationis gloriam describens quum fulgorem vultus Christi gloriosissinium vel-Jet ostendere non inueniens quicquam in rebus humanis altius:Transfiguratus est inquit ante discipulos,& resplenduit facies eius,scut sol Sic & Ioannes in Apocalypsi, vultum talii hominis ait se vidisse quasi solem lucentem in virtute sua. Vnde & in Canticis sponsam Ecclesiam cum admiratores dixissent pulchram ut Lunam, augere cupientes laudem adiecerunt,electam eaIm esse ut solem. es Rursum vero oculos domini ait quidam Sapiens multo esse lucidiores supra solem. idem quoque mulieris bonae speciem in ornamentum domus. comparat soli orienti mundo in altissimis dei. Iterumque hominem sapientem & sensatum,manere ait ut Solem, dum stultus ut luna mutatur. Ipse quoque dominus Iesus saluator hominum,de iustorum gloria loquens Iusti inquit fulgebunt sicut Sol in regno patris eortim. Ex quibus comparationibus manifestum est,solis claritate nihil posse in mundo reperiri pulchrius. Hinc per sapientem dicitur.Quid lucidius Sole ZEt iterum,Sol illuminans per omnia respexit & gloria domini plenum est opus eius. Sol in aspectu annuncians, in exitu vas admirabile,opus excelsi. In meridiano exurit terram , in conspect u ardoris eius ciuis poterit sustinere Foris nacem custodiens in operibus ardori s. Tripliciter Sol exurens montes,radios igneos exsufflans,& refulgens radiis suis obcscat oculos.Magnus dominus qui fecit illum, 'c in sermonibus eius festinauit iter. Diuinus quoque ille Psalmographus,solis istam magnificentiam & gloriam apertissime cecinit, aptissimeque per singulas proprietates depinxit, PsaLmo,rg. ubi Dro eo quod communis graecortim atque latinorum lectio habet.In sole posuit tabernaculum suum: iuxta veritatem Hebraicam sacro Hieronimo interprete)sic legimus Soli posuit tabernaculum in eis nempe coelis & ipse tanquam sponsus procedens de thalamo.Exultauit ut gygas sitie ut fortis ad currendam viam,a summo coelo egressio eius de occursus eius usque ad summum eius. In quibus verbis
240쪽
diim iuxta quod in Hibreo legitii r)Soli dicit positum in cestis tabernaculii a ,significat ipsum in medio planetarum quasi in medio coeli locum possidere. Eundem vero sponsum appellans significat decorem & forti olam pulchrit Uine splendoris cius,in qua exoritur iraudo,cum maxima gratia & gaudio atque exultatione cunctorum viventium: quemadmodii Dami gloria & decore adornari solet sponsus in die selenti talis suae. Procedit autem sponsus iste de thalamo, quando ab occasu surg:t,de in oriente mundo oriri incipit. Vt gigas sortis exultat ad currendam viam,quando magna alacritate quasi gygas fortissimus intra . 24. horarum spatium totum mundum percurrit,per omnia respiciens, omnia quoque il-Iustrans& vivificans. A sita ino coelo e st egressio eius , quia ab oriente exoritur & occursus sitie reuersio eius usque adsurn in si coeli est, quan Jo rursu in in orientem reuertitur. Vel etiam a meridie quando in maxima eleuatione est, & quasi in summo coelo tendit ad occasum iterumque suo ordine ad meridiem reuertitur.Nec est qui se abscondat a calore solis. quoniam circumiens terram,perlustrat Cinnia, ni inique relinquit quod non lun ine contingat virtutisque efficacia Immitet .Quae omnia Diuinus Psaltes, penitissime consideratis
. conditionibus Solis,admodum iucundis sin ilitudinibus ex Franci ic pressit. GHinc & doctissimus ille idiora sacer Franciscus.
quomodo bolem caeterarum creaturarunt dominum doctissime nomi- Solem ma nauit illiteratus,eundemque prae caeteris omnibus patensergnificabat. in se dei gestare similitudinem sapientissime cecinit indoctiis
in suo cantico quod deo ex creaturis patria lingua decanta iiit,atque a Solis praeces lentia specialiter canticum Solis iaci nun auit. Ipse inqim Sol ii ulto ardore ebulliens sue feria scens diffundit circum quaque radios miranda splendoris ir- Tadiatione, miram tui gerens, 5 altis in e,s militudinem. Qui insuper discipulos docuit oriente Sole debere omnem creaturam magnas agere gratias deo,ob tanti iubaris gloriosum splendorem orbi redditum cuius virtute cuncta laetificantur atque viviscantur in terris cuius accessu laeti ficantur omnia. di quasi iuuenescunt atque vigorem resumunt, horridae tenebrae fugi iuri grauis sopor e membris pellitur . gris dolor lenitur & valetudo melior languentibus redditur,noctium terrirestates sedantur di cohibemur,dissiparuurque nubes & ne