장음표시 사용
311쪽
nem iacientem definit esse extrem1tato perspicui in corpore terminato.
Solum erum ille color qui in extremitate est corporis opaci,visum mouet:quoniam lumen adueniens corpus tale in sua extremitate tantum facit esse perspicuum.
Perspicuum est, quod est quidem visibile, non autem per se, sed per alienu
Id est, corpora diapbana a est.transiicentia. vel transparss
tia quae visum non terminant sed perspicua sunt ut aer,aqua. coelestia corpora,& quedam alia corpora solida no sunt colorata neque per te sunt visibilia, mii quatenus luminis sunt in se susceptiua,ratione cuius fiunt visibilia. Vnde coelos non videmus ut coloratos,neque aerem, que aquam, sed tantum ut luminosa,cum tu nune fuerint illustrata.
Potentia perspicuum est, id in quo nunc id ipsum inest nunc tenebrae.
Id est quod aptum est suscipere lumen, actu tamen non habet eum autena corpora huiusmodi lumnis susceptiua, lumine vacant,tenebrae dicuntur.
Sunt enim tenebrς priuatio luminis in corpore susceptiuo. Est autem perri spIdua spicuum Omne aptum medium visus. versu ς cum fuerit lumine collustratum) pςx quod color possit videri.
unde Aristotelςs definiens colorem ait,
Color est, motivus eius quod estp spicuum astu, & id est ipsius natura.
312쪽
LIBER IX. Id est color est qualitas emittens sui specie visibile, per corvus perspicula umine collustratu, idqtie suapte natura. No est aute actu perspiculi vel diapuanu, sine lumine. I erspicuu ergo actu movetur & immutatur 1 colore, quaten' videlicet color in perspicuit imprimit sua similitudine, ipsum vero pei spicuum cosequenter immutat visum. Atque ita per mediti perspicuu color immutat visum. Sic etia lux mediu perspicuum prius immutat. lumen in ipsum diffundendo,ac per mediumva immutat visu in. Admodu vero apte hoc natura disposuit. vi corpus perspicuu quod est vicis medi si no habeat vituin se colore.Si enim colore alique in se haberet proprium, color ille impedimento esset discernendis coloribus. Na qcquid per tale me diu videretur cosimilis cmoris iudicaretur, velutica per vitru rubeu, quod intra se habet rubedine cernimus,qiiicquid cospicim' apparet rubeu. Provide ergo hoc naturariisposuit ut mediu visus p quod debeat color discerni,careat natiuo colore. Ob hoc vero,& lumine P prio, siue Ppria luce carere videtur,ne luci cuilibet pcipicdς pr beati pedimentsi.
Lumen autem iuxta Aristo t.) est a-tius huiusce perspicui, ea nimirum ratione, qua perspicuum est.
C A P. IIII. Medium visus nequaquam impedit visionem. X praedictis patet non recte sensisse Democritu, qui
E existimabat ii totu spacru,quo cernamus effet pacti uacutius expeditiusq; singula possie videri,adeo ut foemica possit per mediu vasusi in coelo Videri. Sicent ista .rcedit imaginatio, quasi perspicua intermediu impediat visione. quod veritate no habet cu potius ea adiuuet, imo sine eo nouposiit fieti Si enim esset vacuu inter ccelu & ocul si nostru nihil penitus possit eorsi quq in cinio sunt,a nobis videri. Media enim prima a colore vel luce immutatur,& per ipsum mediuperspicua immutatum consequenter immutatur oculiis. Illudamen rerum est, quod medium si incrassatum fuerit,impedimentum praest are possit, ut quanto magis a perspicultate recedi tanto aegrius per ipsum fiat visio, Velut cum aer in nubisi
313쪽
r LIBER IX. . 14rςry stallino qui est intra oculumnta de hoc sensu dicunt,quod
iit in quodam aereo, siue in quodam ae . e connaturali circundato membranulla & inir a aurem diligenter abdito, proui- deque concluto. ad quem cum species soni per aerem extrinsecum delata laetit, susceperisque intra se speciem soni: ita causatur auditio, fitque ibi soni perceptior sicut visio filii pupilla oculi, suscepta in eam caloris specie. EHunc autem aere natiuum,prouida natura, siue Potius natur ae prouidissim' inst tuor egregie munivit ne isdi facile possit quouis aeris mapulsu niuabili curuatione, quae in aute apparet. uer ipsum ad hoc auditus organu multis anfractibus, & tor-ttioso meatu reddens admodum difficite: ne si recta esset ingressus, aer vehemeter comotus facile utque ad organu violeter se ingerens, i plum laederet atque destrueret.Nuc vero cuper tot curvitates atque)austactus aer pertransit, antequam ad orgauum intrinsecus latens pertingat, frangitur eius violentia,ne possit nocere,quantumuis extra aurem fuerit vehemens aeris commotio. Quemadmodum videmus aqua; in rapidis torrentios ubi recto currunt tramite maximo ferri
impetu, ubi vero anfractus plures & incxuuaturae curre Cribae, rint, frangitur impetus, & ad partes illas quae post has cur- ito bui ruaturas sitae sunt,mitiores veniunt aquae fracta nimirum per alveum tortuosum nimia impetuosi cursus violentia.
Cuius simileSe in oculi pupilla conjderamus,citi ne a su bito ingrediente nimio lumino aut etiam ab aere nimium propinquo euenire possit ulla laesio naturae auuior praeuin contulit munimenta, albuginem videlicet, & reticulos ante teriores, quibus a laesione R offensione pupilla seruatur : venon immerito diligentissimam Dei erga se custodiam postulans dixerit Propheta, Custodi nie domine ut pupillam Psal. is oculi. Rursum quomodo in pupilla diximus nullum esse colorem, ad hoc ut omnium et se possit colorum perceptiua, sic re de hoc aere dicendum, quod nullum in se proprium ha- beat sonum , ut absqtie impedimento omnium possit son rum differentias suscipere. Quod autem manum admonen m sis, tes auri audire nobis videamur intra aurem sonum quend au l ad modum cornu obstiire lonantis . non arguit sonum ali- quem esse in organo auditus. Est enim solvis ille in aere,qui ,
extra pelliculam est, inter manu & organu Ruduu ,qui xx. ci digit.
314쪽
auris anfractus conchi sus, atque coarctatur,per manus arcta copressione aut digiti immissione, nec exire valcs,mouet me brana qua aer conaturalis clauditur, a qua mouetur organa
auditus sicque causatur sonias. Est aute huius soni intra auisve perceptio in bomine signsi incolumis auditus, ita ut si manu admota auri, aut digito immisso non percipiatur soniis huiusmodi,signum sit is si aut male dispositi auditus quemadmodum argumentum eli sani visus. si oculus obiectus solari radio, vel admoto propius lumine candelae, no immotus persi-itat,sed y sese volvat,& palpebras tremulas frequeter claudat, ne nimio lumine iple offendatur, α sensus ipsius harmonia dissoluatur. Quibus aute hoc deest, visum habent lassim. Vnde caecos videmus admota lucente candela oculos nihil retraherein surdi vel surdastri manu auri apponentes, sonum illum supradictu intra aure no percipiut.
De sono qui est obiectum auditus. Si autem sonus proprium obiectum auditus, ita ut Obiectum E nihil nis gratia soni audiri possit,& quicquid audi auditus Io tur gratia soni audiatur.
ημε- Fst autem sonus, motio eius, quod eo motu moveri potest, quo mouentur ea quae resiliunt a corporibus leuibus
tio. Hanc definitionem patet esse causalem, εἰ Iric redditur sensus. Sonus est qualitas quaedam causata in medio ex collisione siue percussione duorum corporum adinvicem quicum Tertia ad totum oppleuerit medium usque ad organum anditur, em- sonum re-cia auditionem. Ad quemlibet enim sonum causandum tria quisita. requiruntur scilicet percutiens, percussum & medium. QDa- quam horum aliqua secundum rem interdum contingit co-mcidere,ut pote cum unum duorum fungitur inicio, veluti cum quis virga violenter percutit aerem, idem aer quatenus
violenter ictus habet rationem percussi i quatenus vero in in
315쪽
onum recipiens dicitur medium. Vnum autem corpus perst solum non potest sonum efficere. Notandum vero. quod sonus non in ipso est subiective quod percutit, neque quod percutitur, sed in medio citcunstante caere scilicet vel aquain quod ipsum in te recipit. Cum enim ex ictu mallei super campanam sonus editur, non est ille subiective neque in camparvi percussa. neque in percutiente malleo, sed in aere circunstante & per impulsum sitie ictum moto & circunis gy rato, in quo suscipitur soni qualitas. Vnde quod campana
sonare dicitur vel malleus.extrinsece intestigitur,quatenus νι delicet sonum edunt sua percussione . quemadmodum solem dicim ut calidum, qui tamen vere calorem non trabei,sed caloris est tantum essectilius. Atque ira corpora sonora dici . inus, quatenus soni sunt effusiua, ubi fuerint ict a. Aer verota in etsi in se habeat subiective sonum,non tamen ab eo secundum concretum aliquod vulgo usitatum denominatur. Non enim dicitur aer sonans, neque etiam iuxta communem vocabuli acceptionem dicitur sonorus tametsi sono sit informitus C Qua in re manifesta inter sonum qui est obiectum auditus & inter obiecta aliorum sensuum differentia est. quoniam color subiective est in re quae per ipsum videtur, grodor in re est quae per ipsum odorem tantum percipitur, sapor item in re quae gustatur,& tangibilis qualitas in re qui tagitur.Solus aute sonus non est in re quς auditur,sed ab ea ta- tum procedit,& in medio recipitur. Solus etiam sonus in ipso medio realiter existit.Caeteroru autem obiecta sensu uin tantii sunt in medio intentionaliter, videlicet secundu sua speciε. CFit autem sonus non absque t ali motu. Cum enim sonus non fiat sine collisione N concussione.percussio vero no ab que motu, consequens est nec sonum posse fieri absque motu, Sic autem fieri dicunt sonum in collisione corporum, quomodo in aquae superficie seri videmus, si iniiciatur lapillus. Videmus enim circa Iocum iniectionis in aqua fieri circulos, & primum quidem minores, ac deinde continuo maiores in longam distantiam. iuxta quod iniectio magis fuerit violenta, aut maior fuerit aquae circa locum iniectionis commotio. Ipse autem locus iniectionis videtur esse centrui
omnium illarum circulationum, & circum ipnun sese gyrarapa circuitum apparentes illi circuli.
316쪽
Ita dicunt. cum facta fuerit in aeret colliso duorum corporum ipsum aerem fortiter impulsum per circuitum se gurare ita ut locus collisionis fit quasi centrum huius circumgyrationis) idque in circulationes continuo maiores t cum quo motu pariter & sonus dispergitur a loco collisioni donec tandem ad aurem νsque perueniat.
C A P. VII. An sonus realiter debeat ad organum usque ditandi.
Vomodo vero sonus ad aurem perueniat an secum
in dum seipsum. an secundum isam speciem. dubium est.Quidam dicunt, ipsum sonum sese realiter multiplicare usque ad organum auditus, atque ibi suam speciem imprimere organo, ut percipiatur ab auditu. Probabilior tamen est contraria sententia eorum qui dicunt, in aere quidem proximo & circundante locum percussionis, per circuitum ad aliquam distantiam realiter sonum causari, iuxta v bementiam collisonis, quousque videlicet per hunc ictum aer mouetur per circuitum huius percussionis: in partibus autem elongatioribus non esse realiter sonum, sed speciem
seni ab ipso sono qui est in partibus vicinioribus diffusus: quomodo color de se speciem diffundit in medium per quod
attingit oxganum visus. Neque enim causa videtur ob quam amplius debeat sonus per suam realem praesentiam immutare organum quam color. CVnde videtur iuxta bane probabiliorem sententiam) sic se habere aer proximus corpori sonanti elotae contiguus Sc sonum in se habens, quomodo
corpus coloratum. Iesum vero aerem remotiorem, adna
dum aeris immutari specie coloris. Vnde quod supra dixi, mus, sonum tunc efficere auditionem, cum usque ad aurem totum oppleuerit medium intelligendum est, partim secundum se,parti in secundum suam speciem .es Et id quidem omnino videtur rationi magis consentanei ina. Videmus enim in cor poribus duris, nonnunquam ex
paruuli corporis super durum aliquod collisione sonum fieri, qui locum aliquem valde magnum immutat: ut si quis intemplo magno, lato, & alto sticem paruula super lapideum pauimentum desuper cadere sinat, abIque aliqua singulari vehementia, auditur statim sonus usque ad extremam Par-
317쪽
LIBER IX. I 3tem templi Nequaquam autem videtur sonus realiter per omnes angulos eius diffunduCum etiam dicant per aeris motu 1, sonum deferri, quo pacto id videatur rationi conso- nutri ut ex tam paruuli corporis ictu totus aer qui in tam amplo loco est dicatur localiter n oueri res Irem cum levi ictu in cymbalo fit tinnitus, ictus utique leuissimus est nec rationabile videtur, Ut tam ii ininm& leui sitito ictu totus dicatur aer qui in te a plo est moueri. Auditur tamen sonus cy , bali usque ad extremos angulos. Vnde verisi nile videtur,quod sonus lapilli istius aut cymbali in partibus elongatioribus non nisi intentionaliter inueniatur, realiter autem tantum in partibus proxiinis loco collisioni
CAP. v III. it Non semper maiorem sonum audiri remotius.
Vod si quis interroget,quo pacto tam modicas χ-Q nus tam longe possit immutare aerem & paruuli corporis tam modica percussio,quo tam late possit speciem soni spargere:cum corpora multo maiora collisa etiam fortius non tam longe spargant neque tam late diffundant suam speciem. Vnde si magnum pondus plumbi desuper caderet super paui uentum lapidem,vix tam longe audiretur quam sonitus parui cymbali , aut candentis desuperly mpidi lapilli super duro lapideo pauimento. Huic quaestioni non admodum difficulter adhibetur responsio facta analogia ad naturam colorum. Nam ut in coloribus no semper ille longius immutat visum qui quantitate maior est ed qui ex sese clarior & luci similior quemadmodum color albus quantitate modicus,longius immutat via sum quam color niger quantitare maior:item color rubetis S ceruleus multo longius,quam viridis aut fui cus sie & de senis dicendum,quBd quidam ex sua natura sunt magis immutatiui medii,de speciem suam facilius latiusque diffundentes quam alii: ut soni acuti magis sunt motiui auditus, quam graues. Atque hac ratione contingere potest, ut corporum sonantium,illud longius audiatur, quod π inorem edit la-num,quam ipsum quod longe efficit realiter maiorem . Et
. feri potest,ri duorum corporum sonantium id quod latius
318쪽
realiter diffundit soniam non ita longe audiatur, utillii a quod non ita longe realiter sonum fundit. Potest enim vehemens & fortis corporum duorum concussio late sonum spargere,quomodo & late mouet aerem per circulium ripse tamen sonus editus non erit de sui natura speciei late diffusiti': alter cum sonus modicus,acutus,clarps,& limpidus, ex cotalisione leui generatus late suam dispergat speciem, & per dii stans admodum medium possit eam ad auditum transmittere. Nouis .e de sono in generali & illud aduertenduin est,quod recipi possit non soluiri an aere verum etiam in aqua:tametsi in aqua minus percipi possit, sitque subobscurior,eo quod propter eius crassitiem velut heoescat dc supprimatur.Potest quoque etiam homo in aqua audire tametsi obscurius quanditi per tortuosum Sc citruum iter in aurem Prohibentur aquae ingredi.Vbi vero locum hunc occupauerint aquae,qui est intra aurem,& ad pelliculam qua aer con- naturalis tegitur peruenerint,indisponitur organum ne amplius percipiat sonos. CAP. IX. Vocia de- foce,quomodo fiat,& quibus conueniat. finitio. β; au em quaedam particularis species soni conue- E mens solis animantibus , licet non omnibus, quam Vocem appellam us,diffinitiirque ab Aristotele hoc
Vox est ictus aeris respiratione attracti, qui quidem ab anima si ea quae
in partibus collocatur, ad eam partem quae gurgulio appellatur.
Quae definitio hunc in modum est intelligenda,vox est so
nus causatus ab ictu aeris ab anima respiratione attracti, Se A percussi ad vocalem arteriam, cum alicuius significationis a maginatione In qua definitione soniis pro genere ponitur. caetera vero ad exclusione in aliorum sonorum quae voces non sunt,adduntur. GCum enim dicitur vox est sonus aeris respirati ab anima malaifeste ostenditur, vocem no ni iactus animatis compaeeie:neque illis quidem omnibus,sed
319쪽
iis tantum quibus conuenit respiratio. Aer enim respiratus dicitur qui est per respirationem attractus, qui postquam im-t: tu fuerit concussiis ad vocalem arteria, siue gurgulionem ac concussiorae sonum est cit. Manifestum enim est, quod aer pet respirationem attractus inquanstum huiusnodi non efficiat voce in . Alioqui perpetuo homo vocem ederet, cum perpetuo respireti sed neque Per ωlam aeris prius attracti emissionem. Nam de flens homo emittit attractum aerem. Verum cum intus contentus aer cum impetu concutitur ad latera gutturis. a vocalem arteriam, ita demum vox efficitur. Ex quo primum euidens est r atio,quare pisces in aqua vocem non forment. Sola enim respirantia possunt vocem edere, piscibus autem non eli respiratio. Item neque vocalem habent arteriam aut gurgulionem . Q idam tamen pisces sonitum aliquem faciunt attritu branchiarum , qui vox non est dicendus, quemadmodum neque sonus quem faciunt apes & muscae confricatione siue impulsu alarum. Imo neque quilibet sonus ex partibus humani corporis factus vox dicitur,quemadmodum manuum complosso,aut pedum concussio non dicitur vox , eo, quod non sit ex collisione aeris respirati ad vocalem arteriam. Patet etiam quod sonus ille quem faciunt dormientes dum stertunt non mereatur vocis appellationem tari . etsi fiat ex aere per respirationem attracto.Non enim fit hic sonus per concussionem aeris
ad vocalem arteriam. Quod autem additur in definitione. cum imaginatione id est,i utentione aliquid significandi,ideo additur,quia liqc est natura vocis,& ad hoc vox ordinatur a natura tam in hominibus quam in brutis, ut per eam aliquid sigmficetur. In hominibus quidem , ut inuicem sibi possint findicare mentis conceptum Sc animi cogitatum , initicemque sibi secreta animi patefacere de communicare,non necessitatis solii ni sed etiam amicitiae gratia. In brutis autem, ut affectus sensuales possint aperiret verbi gratia, concupiscentiam cibi aut potus,iram,inetum gaudium. Quemadmodum cum canis latrat iram indicat aduersus incognitum. vel cibum exposcit a domestico.quast patefaciens cibi defectum, de sui postulans fieti memoriam.Nonnunquam vero ad gaudiu ostentanda Sc applausu m .exclamant latratq, blandius,utunturque bruta in singulis affectibus exprimedis accommodatis vocit
320쪽
bus iisque diuersis,iuxta quod prudens speciei unicuique natura indidit.Vnde canes nunc latrantes,mi hc geu entes, nunc eiulantes,nunc velut,secundum multiplicatum λ nantes, ad diuersorum assectuum demonstrationen, percipimus. Ponit
quoque Alistoteles aliam breuisiem vocis definitionem, hac videlicet.
vox est sonus quidam animantis.
Quae ea praecedenti supplenda de intelligenda est. CAP. X. CQuomodo respiratio item & lingua ad plura conducit. 5c
D exactius vero perspiciendum naturae ipsiusque A naturae aut horis beneficium , attende non simplex esse respirationis officium. Nam primum conducit respiratio ad praecordiorum calorem temperandum. Nam a corde calor nimius egreditur ad praecordia , qui nisi continua aeris attractione refrigeraretur,impossibile foret animal in vita perdurare, facileque caloris excessit absumeretur. Propter quod deus naturae pulmonem 'circum praecordia velut follem posuit per circulivo,qui aerem sese aperiens ac dilatans continuo attrairat , iterumque se compri-inens eirciat, ut attrahat alium: sicque perpetuo donec animal viuit,hanc seruat vicissitudinent, hac aute; respirat:one non egent animalia exanguia, neque illa etiam quae licet modicum languinem habeant, non tamen tantum ut praecordiorum ab eo inflammatio huiusn odi exposcat refrigerationem:cuiusmodi sunt pisces in aquis babentes mansionem, ubi non potest fieri respiratio.Et quantum ad hunc usum, est respiratio necessitatis,propter scilicet animalis vitam conseruandam. Alteria in vero ad quod ordinatur respiratio noli necessitatis simpliciter est sed tantum boni gratia, & ad utilitatem sue commodum amni alis,hoc est, ad vqcem formandam, per quam aninu aut sensus exprimat affectus atque cogitatus. EAtque ita etiam de lingua consideramus,quod ad duo a natura deseruiat: quorum prius est, ad Vitae animalia quandam necessitatem, ad gustandunt videlicet dc discernendum inter sapores quod in Animali est