장음표시 사용
51쪽
Non enim est forma eo modo quo hoc aliquid, siue compo- Uum naturale est, aut quasi per se subsistens, sed tanquam illexistens,quemadmodii in de accidente dici solet, quod eius esse sit inesse. Accidens enim quodlibet esse dicitur , non quia ipsum per aliquid est,quo modo res naturalis, per formam ethsed magis quia per ipsum , subiectum cui inest, aliquale est. Sic etiam substantialis sorma,eatenus est,quatenus per ipsam res naturalis est,non quatenus ipsa per aliquid est , ut magis proprie dici debere videatur ipsa messe rei aut rem inlasmare quam simpliciter esse. Loquimur de formis pure naturalibus. qui nullam habent perse substantiam. Rationalis etenim anima,quatenus per se subsistens a corpore separatim potest permanere,eatenus per se ens non solum inexistens recte nominari potest. Et forniae illae immateriales angelicae. Petis entia,& quidem nobilissima entia sunt. Super omnia vero sorma illa purissima,& actus perfectissimus atque mentinabilis,ens primum est atque supremum imo totius essentiae plenitudo , non per se tantum Deiccissime subsistens, sed
omnium insuper rerum et sentias. in suo esse plenistimo, be- gnissime continens atque cMncludens.
Comparatur forma aliquatenus cum Deo secunditu, similitii di ne sit & vicinitatem. Vemadmoduin vero supra diximus de materia, quola deo quam longissime distet. & pene nihil habeat caillosmilitudinis,lta econtrario de forma videtur , ei nimirum esse Deo adsimilem,Deoque vicinam,cum sit etiam
ipse forma quaedam perfectissinia,& actus purissimus. Neque difficile fuerit qui recte intellexerit supra positam materiς ad Deum comparationem,quae secundum dissimilitudine n fiebat, rinae quoque ad Deum per similitudinem applicare. In omnibus enim iis comparari forma secundum similitudinem cum Deo poterit, in quibus inlateria diisimilis fuit declarata tametsi in immensum semper excellat diuina persectio, 3c in infinitum ab ea deficiat formae si nilitudo. Non fuerit autem inutile, ad formae clariorem habenda mi litiam de potissimum ad Dei perfectiorem aliquanto habendam cognitionem,ad initicem ista comparare,& an quibus similitudo sit atque etiam dissimilitudo ostendere.
52쪽
Deus itaq; sicuti actus purus est &simplicissimus ex materia non compositiis,ita & forma rei naturalis actus purus est di simplex, ex materia non compositus. In hoc tamen a Dei perfectione deficit, quoniam , cum materia quae est potentia Phara,communicat atque idcietatem habet,in ea inhaditans Sccum ea pariter rem naturalem componens , cum Deus nulla omnino potentiam secum admittat , neque compositionein sciat. Riirsum quemadmodum Deus summe activus est o-n alia,operans in omnibus,quatenus actus purissimus & perfectissimus atque infinitus ita forma omnis substantialis, vix tutem habet agendi,operatiirque in corpore omnia quae sunt rei quam constituit conuenientia Verum in hoc deficit quod Imitata sit eius activitas, ut non quemlibet possit effectum indisserenter operari, sed tantum quae rei conueniunt quam componit:cum Deus infinita & illimitata sua virtute operetur omnia in omnibus,& nulla omnino sit actio,quae ab eius
Itersi in hoc cum Deo conuenit,quoniam principium actia
uuin existen pati non potest,neque aliunde quicquam suscipere. sic enim forma principium tantum activum est non a atem passivum,quomodo materia,tantum pasilua est,non autem activa.Neque ipsa alias nouit in se formas , potissimum corporeas suscipere,neque secundum eam res naturales patitur. A diuina tamen perfectione adeo deficit, ut etiam ad corruptionem,contrari ante virtute perueniat, cum eam prς-
dominari contigerit, e Amplius quemadmodum Deus esse donans rebus,& omnia omnibus elargiens,nihil ipse recipit, neque recipere potens e strita forma substantialis cum esse donet rebus atque ipsi etiam materiae,& omnia in eis quae conueniunt operetur atque elargiatur, ipsa tamen a materia vicissim nil recipit. In hoc tamen delicit,quoniam ille omnia largitur omnibus, haec autem suo tantum composito atque etiam peculiariter,quantum ad materiam, nullum illi donat esse intrinsecum,cum Deus rebus omnibus hoc ipsum donet, quod substantialiter sunt. EEt Deus quidem nec recipit aliquid ab iis quibus benefacit, neque commodum ullum ac- capit .Forma vero in materia,ut in domo necessaria inhabitat,& ea utitur ut officinas atra quam prorsus nec existere potast, neque quicquam operari nihilo certe amplius quam ma-.
53쪽
emia ipsi sine forma Patet ergo, quemadmodum forma Deo sit ad si inalis eique secundum qualem eunque similitudinem tali, etsi descientem, vicina possit demonstrari. C A P. XU.α Quemadmodum materia dicattir appetere formam, tam absentem quam praesentem. Vperest nunc, te mutuo amore atque appetitu nias teriae ad formam,& formae vicissim ad materiani Appetitu, ut aliquid dicamus. Neque enim nihil huius rei co variu,.gnitio, Dei gloriam magnificabi . Adue tendum ergo est; quod ficut rationalibus creaturis Deus appetitum dedit rationalem quae voluntas nominatur, per quam ea quae secundum rationem sibi cognoscunt utilia appetunt, at sentia desederando , praetentia amando , ea vero quae inconuenientia
fugiunt,absentia detestando,& de praesentibus tristando: Brutis vero animantibus appetitum sensiti trR D,quo ea quae persensu na vi commoda apprehendunt, prosequerentur, itidem& incommoda fugerent,sic rebus naturalibus sensu atque ratione carentibus,naturae author Deus naturalem quendari
instillauit indiditque assectum siue appetitum. atque dejderium quo res quaelibet naturaliter suam perfectionem appe. tit,atque id quod sibi secundum naturam conueniens est, diligit,ita ut si adsit,in eo complaceat,& velut oblectetur: si vero absit de*deret, atque ad ipsum acquirendum,quantum ex se est,tendat atque conetur. Rucadmodu aqua,naturaliter frig
desederat,& locu deorsu Et quide ubi preses adest frigiditas,oblectatur de gaudet in ea , ea in q;quoad valet seruare conatur. Si forsita abfuerit, ab extrinseco nimiru agEte expulsilio quiescit donec illa rursu in sese recuperet .sic lapis si in naturali est loco quiescit.& oblectatur in eo sine violentia.si varo extra illu alibi detineatur,desederabit nihilominus eumrdε, D ad est quantu ex se est conabitur ut tedat atq; pueniat.
moxque ubi Drte impedimetu ipsu detines fuerit substractu illuc motu festinabit,quo pri' tedebat de*derio. EHoc moimperfectu omne ut diximus sua amat perfectione. & illud appetit atq; delyderat .a quo habet Pfici. Quapropter,c si ex
supradictis euadat manifestu, materia accipere suam quadapsectione n a forma, per qui nimirum eius infinitas finitur.& indistet etia stringitur atque limitaῖur,& a qua esse accipi;
54쪽
accidentarium & accidentaria, alias dispositiones, quibus suo quodam modo perficitur,non est d:fficile intelligere,quomodo materia formam appetat ac diligat, ita ut absentem de syderet atque ad eam tendat. praesentem vero amet, inque ea
complaceat nempe ut id quod imperfectum est, suam appetit per fectionem. C A P. XVII.
Ememadmodum forma appetat materiam. AE terum,quomodo forma perfectior, materiam rem C imperfectissimam ac nihilo vicinissimam appetat,mirum forsitan cuiquam id videatur. Oritur autem haec admiratio ex humani cordis peruersitate.Sic enim vani sunt filii hominum,ut non ament neque de derent nisi eos a quibus emolumenti aliquid sperent.Neque nisi vilem hunc nouerunt & mercenarium amorem,quo materia formam & inuicem se filii huius saeculi amant. Nimirum vilissimis rebus di infimis materiae & crassis carnalibus vilis eiusmodi & infimus competit amor . Caeterum,eit praeter illum alius amor longe nobilior,quo perfectum omne imperfectum amat atque dejderat non ut ab ipso accipiat aliquid , sed in hoc magis ut ipsum perficiat. Et sic sane forma gaudet egenti atque nudae materiae,quod ab optimo creatore accipit gratis,libenter elargiri,quali intelligat bonum quo communius,eo melius ac perfectius esse. In hoc enim diuinae largitati multum assimilatur,quae nos non ob nostra diligii siquidem bonorum nostroru ipsa non indiged sed ob seipsam potius diffundendam,suamque immensam bonitatem in nobis communicandam. Quanquam ex sit radictis constet, materiam etiam formae esse necessaria, & maximo omnino usui, ut in ea ,habitet,& quasi in officina omnem suam operationem operetur atque seruet, uti hac quoque ratione ipsam me rito debeat expetere,quemadmodum non solum foemina appetit virum sed econuerso vir etiam licet perfectior, sex mi
CAP. XVIII. es Proponitur quaestio de rationali anima, an etiam ipsa
V Erum,quantum ad hanc rem attinet, peculiaris quς-dam dubitatio de rationali anima quae forma substan-
55쪽
tialis est hominis mclieri rationabiliter potest, num etiam inlaestibi Psa ut caeterae substmsti ales formae, a materia inseparabiles, de ax ima materiam appetat naturaliter . Videtur enim& ratione & rationalia uilioritate monstrari. quod ipsa magis odio debeat erga i materia, corpus affici, in quo inhabitat. e Ratione quidem ficio annis enim res, naturaliter in eo magis statu esse dei yderat in quo sibi melius esse lentit, Sin quo operationes sibi conuenienter magis dςbite magisque rite possit exercere. Rationalis autem anima , per corporis huius crassitiem ita obuoluitur, ut operationes suas nobilissimas quas haber, nempe intelligere & velle ininus recte possit exerces e, qua nisi ipsa a corpore foret separata. Sic enim anima rationalis corporis crassitie impeditur , quomodo oculus alioqui recte dispositus, pellicula obuolutus clare rem ipsam cernere nequir. Iuxta illud sapientis. Caro quae corrumpitur aggratiat animam, & deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem. Vide: ur ergo anima naturaliter desyderare magis, ut a nube carnis huius separetur, quam ut ei coniungatur.Neque prasens corpori videtur in eo posse oblectari, neque absens ipsum de*derare,quod in praeitantissimaru suarum operationum exercitio sibi nouit praebere impedimet tum. QRursum, videmus formas illas immateriales spiritus ccelestes materiam non appetere. Videbitur ergo & anima rationalis, tam et si forsitan in materia oblectetur donec in ea inest, cum tamen fuerit separata, iam illis modo quodam per se subsistendi assimilata, non vltra ad materia trahi debiterio. e Accidit his sanctarum scripturaru aut horitasianctorumque patrum testimonia. Beatus enim Paulus dise Philip isolui cupit,& corpore magis exui, ut Christo domino possit coniungi. Et idem ipse de corpore mortis huius alio loco quaerit liberatorem, atque alio rursum, in hoc corpore Do grauatus in emiscit. sciens quoniam si terrestris ista domus corporalis huius habitationis per mortem ditatuatur, do- inum habiturus sit a Deo non manu factam, id est, gloriae 'Vς Faeternar accepturus mansionem. sancti quoque patres, corpus istud quod circunferimus, carcerem siue ergastulum ας iiij locum, atque aliis hiliusmodi variis nominibus nominandum putaueriint . Nemo vero est, qui non de ergastulodi loco carceris libenter velit liberari, neque liberatus quis-
56쪽
quam ad locum eiusmodi quirit redire. Videtur ergo anIma quae in corpore est ut in carcere, nec in eo debere oblectari, neque ipsunt absens desiderate.
liis immaterialibus. ponitur disserentia inter formas materiales & immatet tales,quantum ad appetitum materiae.
Ro solutione autem huius dubitationis scieJum est, P diuersita: em esse quantum ad b anc rem inter for-nias prorsus immateriales & quae prorsus cum materia componi non possunt, cuiusmodi iunt spiritus angelici,
de inter animam rationalem, qliae tametsi non ita sit materialis ut caetere corporeae, quae extra materiam no possunt subsistere, est tamen eatenus materialis, quatenus ex sua natura habet. t cum materia quid unum nempe reii naturalem possit constituere. Quae en: m prorsus immateriales sunt x
cum materia componi non possiliar, his procul dubio nuunt inest ad materiam appetitus. Quorsum enim appetitus esset rebus a natura datus, qui nunquam posset impleri CAnima tamen rationalis, quoniam ex sua natura hoc habet ut cum materia simul rem postit componere, dc quidem rem inter res omnes naturales nobilissimam, nempe hominem, iccirco dubitandum nota est, quin ad materiam habeat naturalem appetitum, ita ut & absentem desideret, & praesentem amer. Tametsi enim videatur anima rationalis separ at a aliquatenus coelestibus spiritibus similior, dum per se subsistat extra corpus, eo quod tunc sine materia sit, atquesta forsitan perfectior in eo statu videri possit, separata exi sensi quia tamen ab optimo conditore non separatim ipsa, neque per se,neque propter se creata est, sed in corpore pro pter hominem ipsum totum, ut ipsa videlicet cum corpore ιiominem componeret partes enim propter totum sunt, &nDn propter partes totum iccirco suae conditionis memor. semper corpus desiderat & amar. Longe vero diuertum elide formis illis coelestibus, quae neque in materia creale sunt. neque ad simul cum alio rem aliquam componendam, sed Vsper se subsisterent, conditae sunt ab initio
57쪽
solititur proposita superius obiectio, & quo modo
carnis corruptionem Odio habeat anima, non corpus ipsum, declaratur. ID ea oero quae tu contrarium obiecta videntur,re- Λ spoderi debet, ea procedere contra corruptae carnis miseriam, quae non ex ipsa conditione primae materiae, neque ex corporis natura, sed per accidens ex priam parentis inobedientia,in ipsum corpus intrauit,s: per ip-Pagatione in omnium posterorum corpora derivatur. Vnde quoties contra carnem vel corpus,in scripturis aut In patrum scriptis fit exclamatio, non contra ipsam corporis naturam, neque aduersiis corp' ipium per sese, sed ad uerius corruptionem de peruersitatem & multimoda miseriam in carne hi
mana post pεccatsi inhabitantu intelligi debet indignatio Q Unde non simpliciter corpus, sed corpus quod corrupitur,
Sapiens dicit aggravare animi. Neque Paulus a corpore sim - - .pliciter vetiit liberari ut ipsum nunquam recipiet, sed a corpore mortis huius, id est a corpore ut nunc est, hoc est,ab illa '' miseria multimoda,quae in corpore ad buc inhabitet. Neque Paulus ditatui cupit a corpore, ut corpus nunquam velit reciperet neque sic ingemiscit in hoc corpore, ut prorsus selit expoliari, dc corpore omnino priuari: sed ab hocavult cor- .pore exui mortali & misero, eoque ad te pira permanere priri latus,vi absorbeatur mortalitas a vita, & recipiat aliquando in ea dei munere gloriosum,quod laetidum atque sordidum olim deposuerat. Esac etia corpus ist ud, in eo statu miseriae quo nunc est,obseuru,crassiim corruptibile dc tardum, recte carcer nucupatur insuper & ergastulum, Jc locus laboris atque exiiij. Quia donec in eo secundum statu in quo nunc est anima inhabitat, magni laboris opus habet in pratias ipsius cupiditatibus refrinandis ataue expugnandis, propter corruptionem quae ex prima inooedientia in ipso in hasitat.Verum linc omnia nihil aliud probant, quam anima merito carnis istam corruptionem & omnem quae ex corruptione est miseriam,detestari.Non autem consequitur, quod per se corpus ipsum odio habere aut detestari debeat. CSimiliter δc quod de impedimento dicebatur a corpore i i m a veniete.ad corporis miseria & crassitia referri debeti
58쪽
3 Cordi Cum en in resurrexerit olim eirtute diuina corpus hoc no-ρrum in in orri prione, in virtute, in subtilitate, in agilitate,c terisq; perfectionibus,omni crassitie atque imperfectione ex dei gono deposta , nullum erit animae rationali ab ipso impedimentia quin in corpore posita eique retinita glo -LCociis riscato, possit beatifica visione deum etiam facie ad faciem contemplari, de amore inaesti inabili eo dulcissime perfrui. Et erit tunc quidem animae plenum gaudium, cum ipsam carnem qua dum viveret homo velut ministra via fuerat, ad hanc gloriam apud deum bonis actionibus promerendam,sibi viderit in pra inii quoque iuςunditate consociatam,& gavdcbit indubie videre in consolatione soci a m. quam iri labore vitae habuerat ministram atque adiutricem. Ex his ςrgo manifestum relinquitur, quemadmodum rationalis anima aeque atque caeterae substantiales sermae, materiam a retat atque desideret. CAP. XXI. .
De priuatione, ut est principium quoddam transmutai
Vomam autem sicuti iam diximus Brina per sciet Q materiam, & ad omnem formam est materia indiftferens,penitus ex se indeterminata, adeo ut quaeli- Vt materia omnes omnium rerum sol mas suscipere per successionem nata sit, quanqi iam simul eas contii ere nequeat
hi inc fit,Vt materia indeterminate quamlibet formam de deret 6c amet. Vnde de pr sentem formam atque hospitatam materia amat, & seruare eam absque fastidio cupit, dc tammen quoniam in deter ruinata est, eas quas non habet similite desiderat,atque conatur habere , & genuino quodam na illoque conatu ad eas tendit, cupitque de forma transire in tormam, quasi hac ratione suae quarens imperfectioni meri ri. Atque ita fit, ut collaboret ad eius formae quam babet dei trucilonem, dum aliam quarit quae hac est expulsura quinaPet. Et licet non hoc per se intendat, consequens tamen V, ut adueniente forma alia,prior 'Iice herfectior emigret, atque abscedat, atque ita per accidens. dum eam desiderat acquirere formam quam non habet, se ipsam priuat ea qua
'adebar, sane materia omnes pariter formas, si id seri
59쪽
NATURALIUM UBER. I. 33 posset libens substineret, optaresque si fieri id posset imple
ri si in ut omnibus , sed formae plures se pariter non compatiuntur de ultimis rerum formis loquimur sicut nec pluria sigillorum impressiones, pariter in eadem massa coexistere
v Alent. Atque ita adueniente una necessario pellitur altera..,tque ex his patet, quemadmodum priuatio formarum absentium in materia. earum videlicet quas ipsa nata sit habere & actu non habet , causa qua dam sit, quare res transmutentur. in materia rerum naturaliu de forma transeat in foemani. Quam ob causam dixit Philosophus priuationem conari ad maleficium rei. Atque hinc est . quod vulgo priuationem tertiam principium ponunt transinutationis rerum naturalium. Quia eium materia formis aliis subitantialibus
caret,qHas non habet & uata est habere hinc est,quod ad eas tendit desiderio quas non habet, sicque per se ad nouae formae acquisitionem ac proinde ad nouae rei generationem te .dit, per accidens vero ad prioris formae amissione, atque ex consequenti prioris rei maleficium & corruptionem. Non .. a bet tgmen priuatio ista principium dici rerum maturaliu, sectiantum principium transi nutationis rerum naturalium. Non enim rem ipsam substantialiter componit, neque in remanet postquam generata est, sed quoties res aliqua generatur , priuatio illa abiicitur, quae ad prioris maleficium machinata fuit. Quemadmodum cum in subiectum quodlibet habitus introducitur , priuatio elicitur, cum nequeant opp sta simul inesse eidem. Vnde cum principia r erum natur alium ut supra patuit) resipias naturales debeant constituere atque substantialiter componite, manifestum est, priuationem non esse dicendam principium rerum naturalium. Transmutationis tamen earum principium, ratione suprapo β:a poterit admitti. -
Quomodo intelligendia priuationem esse transmutationis principium,& ad rei maleficium conari. Vin vero in praecedentibus diximus de priuatio-C ne. quod ipsa ad maleficium rei machinetur, & de materia quod conetur atque laboret ad nouae formae acquisitionem, sicque per accidens ad veteris expulsio
60쪽
Mem & rei perditionem, nemo ita imellisat quemadmodi imverborum facies forsitan praetendit) quasi ptiliationem dicamus vim aliquam habere agendi, perquam ipsa conetur M
Dperetur rei naturalis corruptionem, aut materiam virtutem
aliquam activam similem habere, ratione priuationis, per quam ipsa aliquid efficiat ad formae unius expulsionem, Macqui sitionem alterius. Quo enim pacto privulo ipsa quarens verum non est,sed entis potius priuatio,& non existentia tantum formae in subiecto apto eam habere poterit Miam hat bere activitatis efficaciam 3 sed de de materia iam supra declaratum est,agendi virtutem ei minime competere, neque generare qtucqua aut corrupere . neque destruere posse neque
producere. EQuod ergo de priliatione dictum est, ea actrei maleficium machinari, intelligendum est, secundum occasionem. Si quidem priuatio formae substantialis in materia ipsa est occasio ob quam corruptioni res est obnoxip. Quod ex eius definitione facile intelligi potest,quae est haec.
Formae priuatio est, non existentia e ius in subiecto eam habere nato.
Quemadmodum cscitas carentia est & no existentia via sus in hominis oculis, qui aptus est potentiam talem in se habere.Hoc itaque modo, quoniam materia apta & nata est habere quamlibet formam, non tamen ii bet nisi unam sub quaeristit, constat, aliarum omnium scrinarum in ea esse priuationem. Et quoniam sic quamlibet aliaru aeque habere apta est de nata, atque unam hanc pro tempore inexistentem hinc fit occasionaliter, ut quacunque virtute agentis naturale superueniente, si telam praedominari contingat vi mitiforme ipsius quae inhabitat, materia ipsa statim agentis praedoinimnantis impressionem acceptet, nullo utique formae prioris odio sed ratione inexistentis ponationis quoniam videlicet &formam istam quae introducitur non habebat, dc habere apta erat aeque atque eam quam tenebat. Vnde propter hanς indifferentiam, iuxta virtutem praedomitiantis Ventis, sem
Comp*r Per ipsa materia parata cst de forma transire in iermam. i. M ὁ 'esinem admodum ciuitas,quae in medio duoru Legn0rum pQsx- τη posta n iuri est addicta, sed quasi media 6e neutra. ad utru---ῆς sed. que in indifferens, proptet suam hanc indifferentiam frς -