장음표시 사용
61쪽
quenter contrarios habet siue hospites fitie dominus. Utrumlibet enim regnorum illorum praedominari contigerit, non reluctatur ciuitas illa neutra . Sed & si alter ex regibus in ei ingressiis fuerit, superueniens autem alter virtute superauerit, victorem suscipiet, pulso altero, non utique prioris dio, sed ratione indifferentiae, quoniam predominatus est saperueniens. Et quomodo hac in re dici poteti in lissere uti a illa causa esst & occasio expulsionis regis prioris risu tamen quicqua efficit neque egit illa indifferentia, siue ut ita dica neutralitas,ita δc de priuatione dicendum videtire. CAP. X XLII. An in materia corporum coelestium insit etiam supradicta priuatio. E coelestium vero corporum materia dubitari pa- D test num habeat etiam ipsa hiiiusmodi in se priuationem.Si enim similem habere dicatur, videbuntur coelestia corpora corruptioni quoque subiecta, cum sit
ista priuatio principium transmutationis in rebus naturalibus. Vbi autem eadem est ratio, idem videtur consequi effectus. Q od vero ista priuatio in coelestium corporum materia ponenda sit eorum maxime sententiam consequi videtur, qui ma eriam ponunt eandem specie in coesestibus, atque in his inseri Iribus. Na si unius eiusdemque speciei sit omnis materia, videbitur, quomodo inferiorum istorii in materia ex sua natura est indet rini nata & indisse reus ad omnem formam, Sc quamlibet apta de nata habere, eam etiam quam nil quam habuit neque est habitura. ita etiam coelestium materia apti de nata habere quamlibet formam, atque ita cili aliis omnibus careat praeter ea, qtra habet, omnia aliaru in ea esse priuatione. Qu2d si adm: ttatur,questio deinde fiet,quur minus sint obnoxia corruptioni coelestia corpora q inferiora. de quam ob rem illorum materia non ita de forma transire possit in formam, quemadmodum materia inferiora istorsit.
CAP. XXIIII. soluitur quistro proposita,'εe unde coelestibus corporibus sua sit incorruptibilitas monstratur.
P Ropositae vero qliaestioni responderi poterit, admittendo priuationem qualem dirimus etiam in coelestium corporum inueniri m Ieria neque camen cansequi, et
62쪽
materia ipse ratione huius priuationis transire possit a se ma in formam, ac proinde corpora ipsa coelestia transmutationi quae est secundum generationem & corruptionem situ
obnoxia. Formae enim substantiales coelestium corporum.
cum sint perfectistimae in informando suam materiam , sic eam sua perfectione implent, & licet ex se indifferentem solidissima dispositione validistinusque qualitatibus stabili tint, tamque potentes sunt ad se seruandum in ea sub qua
ab initio creatae sunt materia, ut nullum sit agens naturale creatum tantae virtutis.qited aduersus ipsarum aliquam potast praeualere. Neque patiuntur in suam quam inhabitant materiam, ullam omnino extranea impressionem ullo pacto repugnantem introduci, atque ita, propter formae perfectionem fit, ut de forma in formam transire non pcisit materia. Et quidem rectius videtur ac rationi magis consentaneum, ut coelorum impassibilitatem & incorruptibilitatem assignemus ex parte formae,quam ex ipso atura materiae. Quod ut intelligatur clarius, suprapositam libet analogiam relum ore.Ciuitas enim illa indifferens dc neutra, quam capite in proposuimus, duorum regnorum velut mediam, tametii ex se sit indifferens de neutra, de iuxta praedominaruis re-sni virtutem, temporis successu, nunc huic nunc illi subiicitur,tr ansitque de domino in dominum, potest tamen .si praepotentem admodum regem: contrgerit illam occupare . ita validissimis turribus, arcibus, castris uris,vallis,N firmissimo prasidio muniri, diligentissima quoque adhibita custodia fidelissime obseruari, ta utique potenter,sapienter,dc valide ut spes vltra non videatur contrario domino aliquando se posse illius potentiae praeualere. Quod ubi fuerit, ciuitas illa quae primum erat indifferens de neutra , atque etiam mamquantum ex se talis permanet, per virtutem nimiam de fortissimam munitionem occupantis N praedominantis, facta
est modo quodam eius iam regno & potestati addicta. Neque poterit ultra de domino transire in dominum aut de regno ad regnum, non utique ratione ipsius ciuitatis, sed ratione occupantis, cuius potentiae nimiae non videtur spes ut aliquando potestaς contraria resistat. Sic sane & de coelesti materia dicendum,propter perfectionem & potentiam formae potentissimae in informando,quae illi data est ab ini-
63쪽
ta Leam deforma in formam transire non posse,quoniam a-neris naturale deest,quod illi polsit vel alim imprimere ,vel
C A P. XXV.C soluitur superius obiecta ratio. D rationem vero quae in Oppositum obiiciebatur, A proponentem, ubi eadem est causa eundem etiam consequi effecti im,respoi debitur, non esse nisi occasionem similem in coelestibus& inferioribus, cum priuatio
ut supradictum est non sit' era causa per se effectiva ipsius
transmutationis de serma in formam,sed tantum occasio, de . causa sine qua no Nisi enim in materia esset priuatio formarum absentium & nisi eas esset apta habere quas non habeti nunquam de forma transmutaretur ad formam. Atque eatenus dicitur priuatio occasio esse,& causa tantum sino qua nol ac consequenter principium quoddam transmutationis hu- ius odi.Caeterum,hmis transmutationis veram &efficientem causam diximus esse agens naturale,quod pr dominans, . ilia pressiones formae in exulenti contrarias.& formae quamissum vult introducere conuenientes imprimit in materiam, i. ucque eam de forma transire facit sua activa virtute in for-t . . mam. C amiis ergo eadem admittatur occasio transmu-u rationis in coelestibus atque inferioribus istis,non tamen est sit causa eadem. Non est autem necesse,quotiescunque eadem oeo. currit occasiosue eadem causa sine qua non, ut idem pona-E tur essectus, quemadmodum securis acuties occasio qti dam si est,& causa sine qua non sectionis ligni.Non enim secaret s e. curis,nisi acuta.Non est tamen necesse, ut semper fiat sectio, iii, donec est securis acuta,sed veram causam adesse oportet, dest. sectionem efficientem hoc est,ipsum secantem priusquam iis fiat sectio.Vbi autem defuerit secans, quantumuis acuta iaceat securis non fiet ligni sectio. Ita & in propolito, quia alii gens inueniri nullum potest,quod effectum eiusmodi produi, catin coelesti materia,nempe trans nutationem in formam
es clam,nihil proficit occasio sola. Nihil enim prodesse valee u. praesentia causae sine qua non. ubi defuerit causa quae effetiis dum ipsum operetur.
64쪽
CAP. XXVI. G Quomodo vim nullam patiantur corporum coelest Itini
materi in eo quod de for ma non transeant in forma tria Ed videri forsitan poterit vim pati caelestium males ria& violenter cohiberi a formis ne transeat in formas alias. Cum enim ex sua natura dicatur materia eupere transitum deforma in formam,si ab hoc cohibeatur atque impediatur, videtur id no carere violentia. Apparet au. rem inconueniens admittere perpetita tale in nobilissimis illis corporibus violentiam. verum diligentius attendentes comperiemus caelestium corporum materiam prorsus nullam vim a suis formis perpeti imo quietem bonam & stabili talem congruam sic eam accipere.id quod suprapositae analogiae consideratio,facile monstrat per similitudinem. omorio enim ciuitas illa ex se indisserens & neutra, millum patitur violentiae incommodum,ex eo quod potens ille imperator sic eam sibi firmat munitionibus validis atque diligenti custodia, ad eum modum quem supra expressi imis, imo magis quietem dulcem & bona commoda consequitur , dum a perpetua illa instabilitate liberatur.& stabili mansione in ipsa habitantis imperatoris ornatur,ditatur, per ficitiirque plii rimum. Ita pcr omnem modum,nulla si materiae caelesti vio. lentia cum per nobilissimas formas stabili mansione in ipsa inhabitantes ab instabilitate eiusmodi liberatur, perfectissimis qualitatibus & nobili dispositione semper plenissima eo quod nobilissimarum formarum sit liabitaculum.Ex imperfectione enun est,qtiodita instabilis existens materia , semper quaerat de forma transire in forti am. Neque male pue' rorum cupiditati materiae hoc desiderimn potest comparari quas videmus nonnunquam ea quae in manibus habent, siue cibaria siue alia quaelibet proiicere,ut alia quae forte porriguntur item apprebendant. Neque raro panem aut carnes abiiciunt e manibus, ut lapidem aut carbonem aut aliud vile 'trippiam apprehendant. Quorum cupidae instabilitati parentes bene consulun neque vim ullam eis faciunt , tum pro cibo quem tenent aliud nihil apprehendere eos sinunt. Q Sic sane & materiae frequenter euenit , cum sua instabilitate semper transire gestiat pro forma nobilissima εἰ persectioribus oualitatibus sub ubus stabat,sorma imperfectior ε
65쪽
viliores dispositiones rii recipiat, cani illi Aesopico non Canis admodum dissimilis, qui pro carnis umbra quae videbatur Aesopicus
in aqua maior carnis substantiam sibi permisit dentibus excidere. Huic Wero instabilitati dum forma caelestis sua perfectione medetur non solum vim non facit materis, veruinetia
quiete bona eam per ficit,& magno afficit beneficio. CAP. X XVII. Ciniem admodum corpora glorificata pos esurrectionein sub suis formis sempitern i atque dulcissima
quiete requiescent. Vod autem nunc de materia dc formis caelestium corporum diximus ide n etiam de mater ea in hominibus glorificatis post factam resurrectionem dieendes videtur, nulla videlicet violetia eam 1 suo illo transitu ui varias formas cohiber neque violenter detineri,sed qui te summa atque dulcissima ea immortalitatis dono, sub suis suamque formis ita firmari atque stabiliri , ut nullo amplius
transitii perdere valeant quam nabent, vel quam non habent acquirere. EIn hoc tamen est consideranda diuersitas, quod in caelestibus corporibus .larmae ipsae ex su a persectione naturaliter ita materiam quam informant perficiunt atque stabiliunt ut extraneam impressionem recipere non valeant. In
hominibus autem post resurrectionem futuris gloriosis, non ipsa naturalis animae virtus hoc praestabit, sed Dei voluntasti beneplacit uni,ita ut in beator u n corporibus hoc se praestitura gratia,& Dei bona voluntas, per immortalitatis do- nutet gratuitum, quod caelestibus orbibus ipse naturae author,secundum primam contulit institutione. u. Et quidem quod ad damnatos attinet quos etiam necesse erit iuxta sacratissimae catholicae fidei confessionem tuba canente,in suis corporibus ad iudicium & ultionem exurgere , si in eis ponamus violentiam perpetuam , nullum Τ-Cor. Is. sempiternum videbitur incoinieniens,illic ni iitru n, ubi lar-ror & terror , nullus vero ordo inhabitat , ubi diu:nae vo- Iob.Io.luntatis iustitia. violanta quae natura perpetuo non sustinet suae diutimatis potentia ad ultione n eis in aeternitate sustentabit. ε Caeterii D,in corporibus beatoru n gloriosissit o illo immortalitatis dono ex diuini conspectus
66쪽
consortio factis immortalibus dulcissima utique pace Sc quiete suauisti ina nihil dubium est quiescere pauperculam ex sedi egenam illam materiam cum sua liOspita rationali ani ina, cui ut in peregrinatione laboris olui, fuerat ministra ita in Patria dulcis,imat tunc beatitudinis erit socia . Si enim potest caelestis corporis for una ab institutione naturi, sua in qua inhabitat materiam in se stabilire,eamque in pace & quiete Perpetua possidere,poterit & hoc rationalis anima in deum am absorpta,cum plenitudinem acceperit inhabitantis in se diuinitatis .ex dei voluntate, eam videlicet quae illi restituetur habitationem,stabilem sibi atque perpetuam seruare,sicque sibi fimo foedere & solidissima colligatione connectere ut ultra ab ea p-lsi non possit. Similiter de in impiis, ad se ternam exercendam vindictam , colligationem hanc faciet iustus ille ultor,ut perpetuis tormenti & stippliciis inest imalibus.vltra a corpore anima , quantula cunque desiderauerit separari omnino non possit. Illis quidem ad gloriam arternam,ut ab ea ad quam semel admissi fuerant beatitudine,no Possint excidere. His vero ad sent piterna supplicia ut cruciatibus diabolo & ministris eius ab initio praeparatis, nunquavaleant abesse. Et hactenus quidem,quq de rerum naturalium principiis, ad oti ni potentis Dei notitiam & glcriam
conducere' videbantur, pro nostra parilitate tradi auimus. Proeti Funi est,ut ad earum causas vicunque explicandas, altero libro.transeamus,si prius in ipso libri huius termino, exri quae diximus,laudis qualecunque canticum cecinerimus altissimo rerum omnium domino,qui super omnia vivit benedictiis in aeterna saecula. Amen.
Finit ad Dei omnipotentis gloriam Liber primus
PS ALMUS LAVDIS AD CONCLVsIONIS
Ierminum,primo & optimo rerum omnium.
principio. Cnfitebor tibi domine in toto corde meo,et editabor C inon nibus mirabilibus tuis.
Non est similis tui in diis domine , & non est secundum opera tua.
Tu solus inhabitas aeternitatem cum unigenito tuo, insancio spiritusta per pei fectus atque beatus.
67쪽
Cfo tibi opus non erat,vi sederes in eo,terra vero & uniuersa quae sunt in ea quem tibi usum prebere poterunt qui rebus nullis indiges Quia voluisti,quando voluisti,sicut voluisti, ita verbo dixisti,& surrexit uniuersa haec machina,magna nimis. Ecce non est in om nibus sentibus vir industrius , aut potens artifex, ut suscitet de nihilo, vel puluisculum terrae. Tu autem exta hetlo secisti,quaecunque nostris sunt obiecta sensibus, molem magnam valde. Sub materia non ex materia constituisti haec omnia, suum cuique pondus librans. Materia quidem cognata erant,& indiuisa,formarum autem varietate separasti ea. Quam unico opere demonstrare nequisti infinitam pulcsritudinem tuam,variatis sic rerum speciebus, uti manifestam faceres. Ecce vero in hoc mirabilis duIcedo sapientiae tuae, dum sic, diuersissima natiuo nectis amore.
Et quae per sese inimica videntur,tuo iussu, inseparabili sunt conglutinata dilectione. Vere magnus es tu , & faciens mirabilia , tu es Deus solus
creator omnium,creator caeli & terrae.
Tibi soli laus honor de gloria,tu es solus adorandus,do minet
Vt quid domine permittis alienis honorem tuu,& quare eum
praeripiunt tibi creaturae tuae, quae adorantur in terrisZIntende ad visitandas omnes gentes,& agnoscatur gloria nominis tui super omnem terr am,ut non deficiat laus tua de ore nostro in sempiternum.
Gloria patri,& filio de spiritui sancto. sicut erat in principio,& nunc, & semper ,& in secula seculo
68쪽
Mne quod creatum est, aliquam necesse est suae ex ἱ-o stentiae habeat causam etiam angelica ipsa , licet nobilissima creatura.Omnia siquidem quae creata sunt, manifestu in est ab eo qui ipsa creauit atque effecit, suum esse accipere,& suum effectorem suae existentiae causam habere. Necesse item est,ad fine emnia ordinari,propter quem creata sunt,& ad suam singula exipentiam perducta . Atque ita quidem efficientem & finalem causas,omnia quae sunt creata di visibilia& inuisibilia spiritus δe corpora.necessitin est habere. teruns,res corporeae,& naturales, praeter supradicta. duo causarum genera, conspiciuntur & alia duo requirere. materialem causam dico ex qua constent, & formalem , Πτquam suam accipiant existentia Et de his quidem posterioribus,in priori libro quatenus principia sunt rerum naturalium,coeptum est determinari. propter quod non ita prolixa nobis prisenti hoclibro de eis facienda erit deter minatio,m- si quantum ipsa causalitatis ratio exposcetim prioribus autem duobus,prolixior restat tractasus. Ad gloriam ergo eius qui est omnium causarum prima atque nouissima, & cis, principium dc finis omnium,ex materia componens singula, de suis formis in sua existentia ligans uniuersa rerum istarum a m aggrediamur determinationem.
. CAP. I. CDefinitio causae.& quomodo ab occasione se
C t' ''da causa. Ausa definiri solet, ad cuius Hie consequitur aliud.
Qua definitione indicatur, omne illud esse alterius causam,quod ei quomodocunque dat esse , siue ut sit, aut a quo hoc alterum accipit quomodocunque ut sit. Quemadmodii in exempli gratia) ad Dei esse consequitur omnium esse εreaturar um,id est,a deo omnia accipiunt o sint,oc Deus o. l υ ,
69쪽
rinibus esse donat,atqua ob uoc est deus omnium causa.Simi Iiter res omnes naturales , a materia & forma accipiunt verint Sc materia ac forma modo quodam dant rebus naturalibus ut sint,dum ex illa dc per hanc necesse habent subsistere, atque ob id omnium rerum naturalium causae sunt, materia & forma.sic & finis quatenus agentem mouet ad oper dum effectum,quodammodo dat effectui ut sit,cum propter finem agens eundem operetur .'Aduertendum est autem
quemadmodu in libro priore obiter indicaui in iis distingui
solere duplicem causam, alteram proprie dictamquam nunc des niuimus.&de qua principaliter loqui intendimus,cum de causis rerum facimus sermonem alteram vero improprie Causa oc- causam nominatam,quae est occasio siue causa Oc Ondis, casionali, aut causa sine qua non Quemadmodum in ligno,siccitas ve- non hernens occasio est accensionis,inflammationis,&combustio ra causa. nis eius & instipula leuitas,occasio est facilis agitationis sursum: in globo rotunditas,occasio est facilis motus: in cultro. occasio bonae scissionis est ipsa eius acuties,atque ita iii fimi libus.Non sunt tamen hae nisi occasiones talium effectuum Se cassonales causae quod cum diminutione dicitur atque etiam causa: sine quibus non.hoc est,sine quibus essectus eiusmodi vel non fierent,vel non ita commodo & facile fierent; quemadmodum non fieret,aut fieret,aut non facile fieret ligni accensio nisi esset in eo siccitas:neque facile globus latera H motu agitari possit nisi rotundus: neque recte scindere culter,nisi acutus, atque ita in aliis. Causae tamen verae nan sunt
sed tantum dispositiones quaedam,quas necesse est adesse , si agens ipsum Sc praecipua causa debeat effectum Operari, aut quae ubi adfuerit,rectius ac facilius agens oc praecipua causa
CAP. II. . Emomodo in moralibus utile sit dignoscere
Si rem in moralibus diligentissime attendenda ista
E distinctio, ut non pro occasione causa, aut econtra' io pro causa existimetur occasio . Multum enim haec
dictinctio vale: ad peccatorum discretionem. Quemadmo dum exempli gratia in scandalo dato, quod est vera causi
70쪽
sed accepto,ubi opus ipsum ex quo scandalizatur alter quoascandalu n acceptum nominant non est causa scandabetationis passiuae,sed tantum occasio: era autem causa huius pamsiuae scandalizationis est,ipsa praua voluntas eius qui ex eo scandalizatur sua prauitate,unde scandab T ari merito nec potuit nec debuit E sic & in consideratu ne finis distinguenda frequenter venit Occasso& vera causa,auemdmodum exempli gratia)propter temporale prae mihi , actum aliquem sacrum faciendo, si praemium isti d temporale, tantu D occasio quaedam est,& finis quidam Occasionalis.& occasionale mo- tuum: sic vero Deus finis verus & vera causa finalis , non est actus ille malus vel illicitus. Sin temporale illud praemium vera est causa finalis,& motivum praecipuum , non auten
Dei honor aut gloria,indubie illicitus iudicabitur. Quapropter huius rei proderit exacta consideratio . Excluditur verri causa occasionalis, definitione supraposita , per hoc quod non sic ad eam effectus cosequatur i, ut ipsi det aliquomodo esse.Nullo enim modo occasio dat esse essectui, sed tantum est dispositio quaedam,qua mediante causa praecipua facit effectum esse. Quemadmodum ignis agens, dispositione& occasione siccitatis, facile inflammat lignum . & manus proiicientis globum rotunditate dispositum,facile agitat. Neino autem dixerit siecitatem inflammare lignum, aut globaa sua rotunditate moueri. C A P. III. Alia ponitur causae generalis definitio, ex qua speciales eliciuntur definitiones quatuor generum causarum. Solet etiam hoc modo causa defiuiri.
Causa est ex qua, aut per quam, aut aqua, aut propter quam, res quaepiam efficitur, vel est.
Quae definitio, tum sub quadruplici datur disiunctione,
quatuor indicat causarum genera, id est causae diuisionem in quatuor sub se contentas species . Diuiditur enim causa. in causam materialem , causam formalem:causam essicientem dc causam finalem. Nam ex qua respicit causam materialem: per quam,causam formalem:a qua,effcientem: pro-