Synopsis quæstionum de coena Domini, inter reformatos & eos qui se lutheranos vocant. By Matthias Elsnerus. Praes.: S. Maresius

41쪽

raterfamilias distribuendo tortam panis χymi inter suos, oc, vel hic pam , es panis miseria quem patres nosti comederunt in AEgypto,

cum talis non aliter esset quam commemorative, significative.

VII. Tota Antiquitas Orthodoxa hic nobis militat, tum quia panem Coene ocat saepissime signum, typum, figuram, ima -

Vm qui non raro illud EST exponit

rer SIGNIFICAT, iuxta Glossam Can. Hoc est, dis a. de Con- sec. Sacramentum quod ere repraesentat Christi carnem, dicitur C sticorpussedimproprie; Vnde dicitur suo modo, sed non rei veritate, sed Gni cante Niem ut fit sensus, Vocatur Chri sti corpus, idest sim scat.

Deoiple Ambrosius de iis qui initiantur Is . cap. io Aut benedici iο-nem verborum coeleIlium inquit alia steries nominatur, pos consecrationem corpMG ut SIGNIFICATUR. VIII. Nobis adstipulatur communium nostrorum Adversariorum Confessio Bellarminus enim lib.3. de Euchar. cap. i'. sic loquitur Haec verba necessario inferunt aut eram mutationem panis, ut volunt Catholici, aut mutationem metaplinicam, ut volunt Calpinista vallo autem modosententiam Iutheranorum admittunt.

Excepi. . Si o S in hac propositione, Ποι est corpus meum, idem denotabit quod τὸ SIGNIFICAT, subjectum propo uionis erit panis, hoc sensu, Panis es corpo meum, id signi calcorpiumeum. At verosubjectum propositioni non est nudae panis scenim diιendum esset ἔτο ἐς το

μα μου, non autem τοῦ τ ρομαμου. Nam vox α qua praecedit non est neutrivi, sed masculini generis. R. i. Revera subjectum in illa enunciatione panis est nec potest aliud fingi, cum hoc dicat Christus de eo quod acceperat, quod fregerat, quod dentibus terendum dederat discipulis id autem panis erat. I. Pronomen illud demonstrativum τοῦ , non est adjectivum sed substantivum, adeoque non debuit convenire cum voce αρύς in eodem genere. Si quis dederit suo amico annulum aureum .dixerit, accipito servato tibi hoc in arrham & tesseram amoris mei, non incongrue loquetur; licet annulus sit masculini generis, arrhasceminini,

Hoc neutrius . . Vel subjectum in hac propositione, est panis, vel ipsum corpus Christi. Sed posterius statui nequit vel ex toto, rutex parte si enjm Hoc denotet solum corpus Christi, hic erit sensus,

42쪽

sensus, Hoc corpus meum, est corpus meum. Sed oratio oret nugatoria: Si denotet simul panem de corpus Christi, tum hic erit sensus, Hoc idest est hic panis hoc corpus meum, est corpus meum: Atqui sic primo, ex parte saltem panis diceretur corpus Christi, idque tropice ignificative Secundo, non minus verum foret dicere, Hic panis io corpus meum est panis, quam est corpus meum: Tertio, semper diceretur a Christo sine sensu, sine n lysterio, corpus suum esse corpus suum: Quarto id solum dicitur esse corpus Christi quod acceperat in mensa fregerat suis manibus : id vero nullomodo fuit substantialiter corpus ipsius. Except. q. apostolus Paulus rotunda oratione docet quod panis in coena non adhibeatur ut sit signum absentis corporis Cluisti, sed ut sit medium a hibitum ad exhibendum Orpua Christi: nam inquit, Panis quem stangimus nonne est κοιν- α corporis Chriyi R. i. Panis est signum corporis Christi loco absentis; nam totum hoc fit in memoriam ipsius donec veniat; sed ligno praesentis; unde ipse panis corpus Christi dicitur. a. Exhibetur pane corpus Christi , non exhibitione physica reali, quod illud corpus in se localiter contineatin involvat; sed exhibitione mystica , morali signific tiva ut Cluvium traditione quis mittitur in possessionem domus qui Foces consequitur, jurisdictionem Mimperium censetur obtinere. Quo facit illud Bernardi servi de Coena Domini i Sicut investitur Canonicus per librum, abbas per baculum, Episcopus per annulum, fio divisiones gratiarum diversis sunt tradita sacramentis. 3. Panis non est subitantive κοινωνία corporis Christi, ne medium physicum illius obtinendae, sed tantum moralevi Sacramentale; quomodo Circumcisio dicitur signum igillum justitiae fide Rona iv, i.

Hoc sensu non est lusus merus verborum, ut es mita Brochmannus, quod statuimus rem significatam conferri sive exhiberi Sacranae io, etsi negemus eam in cumosub pane contineri Mincludi. Excepi. In poteriore parte τοῦΓ non designat nudum vinum. Has

μαlίμι το περ υMωνή. non pinum se sangu Christi pro nobis in remissionem peccatorum e selis est. R. I. amantea in prima quaestione

43쪽

quastione de hoc loco abunde diximus a. oculum non est e fusum in remissionem peccatorum, sed sanguis Christi . . Eodem sensu vin una est sanguis effusus in remissionem peccatorum quo panis est corpus Christi quod fractum est pro nobis, sacra mentaliter scilicetis significative. q. Illud του , non est substantiu una sed adjectivum, quia totum subjectum non constituit, ut in altera illa eminciatione, oc est corpui meum: Hic enim subjectum propositionis est hoc pocillum. . In hoc subjecto, poculum sumitur metonymice pro virio poculi. 6. i is non constituit totum praedicatum nunciationis , sed pertinet tantum ad illius descriptionem : Subjectum enim est τοῦ τ α, μειον, Ilic calix, vel Hoc poculum praedicatum vero est , quod hoe poculum sit ovum Te amentum in sanguine qui pro nobis et usus est. Etenim in hac en unciatione Christi debet suppleti copula prout saepe supplenda venit in Hebrais m, ut Gen XL, 2.i8. Tres p irami vel tria canistra, tres dies, supple sunt. Et Gen: XLI, 23. Septem vacca ipsa septem anni Copula autem i, i non est interserenda ante M χυνε uo , quia illud, quod eo spectat est relativum

αὶ ut Lia, sed debet interseri ante ἡκοων δὶαθ quia non oculum Novum Testamentum in sanguine Christi dicitur esse effusum pro nobis, sed poculum quod dabat Christus dicitur esse Novum Testamentum in sanguine suo qui pro nobis effusus est: Unde etiam non Beza solus sed etiam Tremelliana Syri versio, verbum est interserit ante Novam Testamentum 7. Eo quod non vinum sed sanguis Christi pro nobis effusus est, demonstratur

poculum pro nobis emisum non esse, cum poculum non sit sanguis Christi , sed Novum Testamentum in Christi sanguine, idest Tertulliano interprete, Testamentum sanguine suo obsignatum.

8. Cum ἡ κιώνη διιθ ηἱ τύαῖματι, apud Lucam , sit idem quod

το υμα της καινM δαθη,κης apud Matthaeum, ad imitationem Mosis

Exod: xxiv,8 Heb: IX, 2 o dubium non est quin τοιχ dio ψ ον respiciat sanguinem non poculum. Constructio est, inquit Grotius, qualem aliquoties jam annotavimus V -οχημαινο-ον. Nam quia idem I δ ή, Nατι α μα δαθήκης, ut hoc toto post Mosem Zachariam, Matthmi Marcu loquanta , ideo το ὀκχ os νον Eri intulit

44쪽

istulis qua si μαδα dixisset Sic ait: xxv isti l . cuni precessu εθνη sequitur υἰτου . Similia sunt. Vbi est scelus, qui me perdidit. Item, Curemin aqtiam uteri partem, Tu alterum ego alterum apud Comi

cum a

B IT C T. I. Omnes Scriptores sacri Mattham , Marcus, Lucas, Paulus, qui coenam Dominicam nobis reliquerum scriptam, nullo indicio docuerunt ullum inesse verbis adductis tropum, sed propriami literalem interpretationum omnes ct singuli ad probarunt. Resp. I. Omnes in eo conspirant, ut doceant tropum necessario esse intelligendum in verbis Christi Docent enim panem

esse id quod frangitur Meditur, linum sive genimen vitis quod bibitur Nequit autem panis esse corpus Christi vinum sanguis illius, supposito praesertim quod maneant panis xvinum, contra quam fingunt Pontificij, nisi tropiceis figurate. 2. Docent omnes hunc panem comedi, hoc bibi poculum in Christi αναμνη πνusque dum veniat. 3. Quod somniant adversati de indistanti praesentia corporis Christi in cum Osub pane, antea fuit sufficienter profligatum.

O B I. II. Si Christus troice locutusfuisset, dubio procul tropum istum Scriptores Sacri alibi oratione plana explicuissent, quod ab ipsi factum esse demonstrare non possunt adversarij.

Resp. I. Omnes tropi qui occurrunt in Scriptura, non explicantur alibi propriis verbis. I. ubi tropi per se facile ex locissimilibus .ipsa rei natura intelliguntur, ulteriori explicatione opus non est. 3. Omnes Scriptores sacros adversari P HLutheranorum, ipsaque verba institutionis, suffcienter hactenus demonstratum est.

OBJECT. III. Quiris articulus de io κτὸν intelligendus 6 nisi et in eodem loco, et in alio, ubi res eadem tractatur, ex-

45쪽

pingant. Resp. I. - ρηα Lutharanorum repugnant non uno modo institutionis verba, ut ante visum. 2. Nec si potest dici panis Dinia corporis Christi, aut poculum Novum Testamentum in sanguine illius . . Ut in coena non frangitur Φορκτο, corpus Christi nec effunditur illius sanguis, sic nequitvel panis esse substantive corpus illius, vel calix illius sanguis. . Eidem repugnat usus Scripturae, sensus communis, natura Sacramentorum, veritas corporis Christi, illius ascensio in coelos c. adeoque Analogia fidei non uno modo.

B LEM T. IV. Non possunt cert ac solide docere, demon-srare adversarii, ubi lateat tropu quem quarunt. Nam sunt qui tropum collocent in verbo EST; unt qui in voce Corporis o Sanguinis, quas ponantur profligno corporis sanguinui sunt qui in tota radicatione. Res p. I. Id iam a nobis praestitum est . . Subtilitatis est

Grammaticae ostendere sedem tropi, sed soliditatis Theologica est, saltem tropicam loquutionem admittere. . Hae tres sententia non pugnant. Nam omnes conveniunt in eo quod praedicatio sit tropica quae tertia dicitur esse Priores duae, variant solum quoad modum resolutionis Nam si haec propositio, Hoc est corpus meum, resolvatur per enunciationem secundi adjecti, tum illud

En sumetur pro igni icat, ut sit sensus, Hic pani significat corpus meum Si vero resolvatur per nunciationem terti adjecti, in qua verbum est nihil aliud quam opulet, tum hic sensus proponetur, Hic paniso figitum corporis mei. Annon res ita redit eodem λInst. At nonsignum corporis, sed ipsum rerum o proprium corpus pro

nobis in mortem traditum est.

Resp. i. Neque etiam ex nostra sententia sequitur gia in co Eo poris

46쪽

potis Christo pro nobis in mortem traditum esse; sed panem esse

signum corporis pro nobis in mortem traditi sicut non panis est id quod pro nobis fractum est, sed panis est significative corpus illud quod fractum fuit pro nobis. 2. Hoc absurdo revera gravatur sententia adversaria, quod nostre: falso imputatur. Nam id quod signi dicatur pronomine, hoc juxta illos est etiam panis, non solum corpus Christi At id quod isto pronomine significatur fractum est, traditum in mortem pro nobis, ut litis placet Ergo verum erit non corpus solum Chiisti , sed etiam ipsum panem, quocum intime conjunctum est, fractum traditum fuisse in mortem pro nobis. Quod viderint isti του του vehementes patroni , qua Rhetorica defendere vel excusare possint.

Quaest. III.

47쪽

Uaest. III. An manducatio Corporis Christi or i

lis quam urgent Lutheram, it manducatio Capei

nittica ' Hujus quaestionis assirmativam merito defendimus, iisque argumentis quae nulla solida exceptione diluuntur. ARGUM. I. Cur Christi cibus est stiritualis Iob: νι,11. Ir. ac ea-pi uter nonnisi liritualiter percipitur. Except. I. Corpiu Christi vocatur cibuistiritualis, partim quia non scibim citaris o naturalis quo corpora nostra ad hane vitam naturalem aluntur; partim quia corpu Christi non est corpu terrenum, ψυχ9κον, sed πνευμα κον qualitatibi Oiritualem Cor:xv b. Mati xxxi S. partim denique quia modue perceptionis non est terrenus O naturatu, sed supernaturalis 2 inexplicabilis. R. I. Quid hic faciat locus ait: xxv I, 28. non videmus. 2. Cum agnoscat ipsemet Brochmannus quod

corpus Christi, Christojamglorificato, nonsu substantita stirituale, obusculeis carne non constans, ut vellent Sociniani, non est quod hic fuse de spiritualitate corporis Christi disputemus. 3. Coena nos ducit non ad corpus Christi gloriosum, sed ad corpus Christi ut fractum in morte pro nobis, ad illius sanguinem ut effusum in remissaonem peccatorum. q. Eoipso quod corpus Christi non sit ejusmodicibus quo corpora nostra ad hanc vitam naturalem aluntur, oraliter non est mandueandum; quia cibus qui ore sumitur, dentibus quoque teritur .ad vitae hujus animalis sustentationem facit. 3. 9od si ore sumatur corpus Christi, non potest non esse modus perceptionis terrenus& naturalis aut si modus perceptionis fuerit supernaturabis o inexplicabilis, eo ipso oratis dici non debet. 6. Si modus iste est inexpliuabilis, cur ergo illum explicatur adversarij dicunt percipiore corpus Christi in cum opubpane, cui per Consubstantiationem partim ex sui Ubiquitate, partim ex Christi institutione indistanter praesens sit r. Vera ratio cur cibus sit spiritualis est quia 'iritualiter, non oraliter, est sumendus, non premendo dente, sed credendo corde utpote qui non adventris sed ad mentis nutritionem anime: salutem ordinetur; prout

48쪽

prout aqua erat spiritualis quam promittebat Christus Ioli: 1 v, Io. 8. Huc facit illud Augustini in Ps. 1 apud Gratianum Camprima, s a. de Consec. Spiritualiter intelligite qua loquutus sium: Non hoc corpus quod videtis manducaturi estis, o bibituri illum sanguinem quem fusiuri sunt qui me crucifigent Sacramentum aliquod vobis commendavi; stiritualiter intellectum vivi cabit vos. 9. Cibus spiritualis quem Christus nobis proponit in sacra Coena, ille ipse est quem commendat ad vitam aeternam Joh. o. Is autem non ore sed corde& fide est percipiendus. Vt quid parvi dentes o ventrem e Crede manducasti credere enim in eum hoc est panem vinum manducare qui credit in eum manducat eum; Iapi biliter saginatur, quia ην biliter renascitur.

Except. 2. το Spirituale i. generalissime usurpatur pro omni eo quod1nono naturale ct physicum, ne secundum regula Logica o Phyl=ιαι dijudicari potest suos siu manducationem corporis Christi Sacramentalem appellari posse stiritualem, nostri Theologi mn inviti concedunt. Nam manducatio corpori Chrsi neutiquam est phnica manducatio, sed mystica plane Ingularis ac omni parte inexplicabilis a Spirituale id dicitur

quod sit θ peragitur olo spiritui de quo sense stiritualis manducatis Ustirituali illa participatio corporis Christi bene ciorum morte Christi aequi torum qua ' fide quando nimirum credentes inspiritu intorpinrantur Servatori sua Christo per dem, o spiritualia ejus sunt membra.

su sensu negamu Sacramentalem manducationem esse manducationem spiritualem, partim quia Sacramentalis manducati etiam organo oris peragitur, o non solas de partim quia indigni, id penitu destituti, cose pu Christi Sacramentaliter comedunt. R. 1. Prior illa supiritualuacceptio, vix posset, uti hic proponitur, ex usu Scripturae comprobari. 2. Nolim negare manducationem Sacramentalem, spiritualem hactenus posse dici, quoad usum finem ad quem ordinatur; at quoad modum quo peragitur, oratis est&sensibilis; unde Augustinus eam monet peragi carnaliter o sibiliter ut vel ideo perperam Sacramentalis manducatio opponatur physici naturali licet enim non sit physica laturalis manducatio corporis Christi, est tamen physica naturalis manducatio illius panis qui est signum de Sacramentum corporis Christi. s. Vitiose ac

Sophistic e

49쪽

sophistice haec duo confunduntur, manducatio Sacramentalis corporis christi, Manducatio corporis Christi: Illa enim ore&dente, haec fidi mente peragitur, etiam in salutari usu Sacramenti. q. Manducatio mi is corporis Christi dici potest duplici sensu Velut nihil aliud sit quam manducatio Sacramentalis, prout mytterium Iacramentum saepe pro eodem usurpantur unde Augustino panis dicitur vocari corpus Christi, non mperitate se signis ante m sterio,, quod in se Mysterium corporis Domini contineat, ut ex Facundo suo loco notatum unde in quaestione Bertramo sive Ratramno Corbeiensi proposita a Rege Carolo Calvo ante Go annos, veritas x flerium opponuntur; Hoc sensu manducatio mystica corporis Christi nihil aliud est quam manducatio oralis 3 iis panis qui vocatur corpus Christi, eo

quod illud significet Vel ut m sic dicatur intelligibilis & spiritualis carnis Christi manducatio, quae sola fide vivifica peragitur, tam in Sacramento quem extra illud quando des non quod oculis Midet, sed quod credit accipiti, quoniam stiritualis est esca, ct spiritualis potus, spiritualiter animam pascens, ct aeterna satietatis vitam tribuens; 'ut ipse Salvator mysterium se commendans loquitur, Spiritus est qui viri ιat, nam Caro nisil prodest, ut monet Bertramus in opusculi sui conclusione. . Si manducatio corporis Christi non est physica, ore non peragitur estque alterius ordinis quam manducatio panis in Eucharistia hanc enim physicam esse nemo negaverit qui negat Transsubstantiationem. 6. Mirum est eam manducationem camnis Christi in Eucharistia proponi ab Adversariis, quae licet sit plane fineularisa omni parte inexplicabilis, dicatur tamen ab ipsis ore peragi in cum o sub pane, adeoque eodem modo quo ipse panis:

Nam ita loqui quid aliud est quam velle explicare, id quod ipsi inexplicabile statuunt 7. Ut largimur distinguendam spiritualem Christi manducationem, prout ea bene explicatur a Clata Brochmanno , a Sacramentali , quae organo oris peragitur, imo

solo, nisi una spiritualis adsit quae sola de fit, sic negamus ab

indignis in Sacramenti usu corpus Christi aliter manducari, quam prout sumunt comedunt panem qui est signum & Sacramentum corporis istius. Nam quod bene monet Lombardus de Baptismo,

50쪽

ήφ. . lib. . Sent habet quoque locum in Coena, videlicet alioususcipere Sacramentumo rem, alios Sacramentum non rem, alios rem non Sacramentum. Si quidem triplex manducatio corporis

Christi potest ac debet assignari; Alia mere spiritualis extra usum Sacramenti in qua nullius rei manducatio oratis Tensibilis intervenit, sed tant si auditus verbi Divini. Alia simul spiritualis, Sacramentalis in usu legitimo Eucharistiari cum ore panis sumitur. ceu signum & Sacramentum corporis Christi corde vero .fide ipse Christus apprehenditur in pabulum vitae aeternς. Alia deni :mere Sacramentalis indigne accedentium, qui cum stat de penitus destituti, sibi edunt bibunt suum judicium, non comedentes eum panem qui Dominus est . sed tantum panem Domini contra Dominum . . Denique cum aliquid amplius percipiant veri fideles in Sacra Coena quam indigni side penitus destituti, non potest hoc discrimen aliud esse, quam quod illi cum signis rem signatam fide percipiunt, hi vero re signata non fruuntur prout in Baptismo , qui in fide et icte, accedunt Sacramentum non rem, non Spiritumsedaquam meram, suscipiunt, ut ex Hieronymo docet Lombardus.

R Gu M. II. Corpus sanguis Christi in verbo promissionis osseruntur, ac idcirco nonnisi de accipiuntur, siquidem hac acciriuntur divina promissiones. Except. I. Verba hae , Accipite, comedite, Hoc est corpuarneum, non promi ponu, sed mandati verba siunt. R. I. Continent tamen promissionem de Christi corpore exhibendo in pabulum iis, digne communicantibus a Verbum quod additur Elemento ut fiat Sacramentum, non modo est institutivum praeceptivum. sed etiam promissi viam. Except. 2. Promissi ct aure externa ct id accipitur. R. I. Non omnes qui aure audiunt verba promissionis Euangelic , promissionem illam suscipere sunt censendi, sed illi demum qui credunt Euangelio, ac instar Beroeensium , recipiunt sermonem cum omni

alacritate Act: xvo, II. sermonem auditum excipiunt, non ut

sermonem hominum , sed cui siere ut Dei sermonem , qui etiam agit m